ills Qtmmtit 25^
Het oude Indië zal nooit terug keeren
iDist 01
Ie serie: 1 April 1920—15 October 1941
ZATERDAG 15 DECEMBER 1945
!e Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 190
Abonnementsprijzen faifék 4a d y Bureaux Redactie en
Hoofdredacteur:
Redactie^1 DIEMER Christelijk-N ationaal Dagblad voor Leiden en Omstreken „Stauluitótirf) is ofiebleUfS
b. van' der ros - ^myti bert ia teafensyatij
Van Mook licht z'n zienswijze
voor de radio toe
Voor zijn vertrek naar Nederland heeft dr
H. J. van Mook gisteren in een uitzending op
gramofoonplaten via het geallieerde radiosta
tion te Batavia o.m. het volgende opgemerkt:
..Landgenooten, nu ik aan het eind van het
jaar voor een kort bezoek aan Nederland
moet vertrekken, omdat de ongeloofelijke
moeilijkheden en verwarring in den toestand,
hier een mondeling overleg daarginds nood
zakelijk maken, zou ik niet willen gaan, al
vorens een paar woorden tot U gericht te
hebben. Ik ben er zelfs eerder toe gedwongen,
omdat het overwinnimgsjaar 1945 voor de
meesten van u een jaar van lijden en teleur
stelling is geworden.
Het was te voorzien, dat er aan het emde
varr zoo'n langen oorlog, zoo vol van men-
schelijke methoden van ontwrichting en be
drog en--zoo wreed uitgevochten, een tijd van
uitputting moest volgen. Maar dat het voor
Nederland en Indonesië zoo erg zou worden,
zou niemand hebben kunnen vermoeden."
Nadat dr. v. Mook een korte samenvatting
had gegeven van de late bevrijding van
Nederland en de onverwachte overgave van
Japan, waardoor Ned.-Indië militair op den
achtergrond raakte, gaf spr. nog een andere
reden op voor den slechten gang van zaken
in Indië, n.l. de op Java en elders 'ontketen
de hartstochten, die het resultaat zijn van
de geleden ellende. Een nationale hartstocht
voor vrijheid, aangewakkerd door de wreed
ste onderdrukking en Ja-pansche inmenging.
„Door de ellende, die nog steeds door velen
geleden wordt en door het gevaar, dat hun
nog steeds bedreigt, is het begrijpelijk", al
dus dr. v. Mook, „dat velen van U vervuld
zijn van bitterheid en teleurstelling en een
uitweg zoeken in de critiek. Maar het ant
woord voor hen allen is, dat het slechts zeer
langzaam kan gaan". Het vraagstuk van de
veiligstelling van geïnterneerden en gevan
genen is nog slechts voor enkele duizenden
opgelost. Daarnaast worden nog duizenden
andere Nederlanders, Inheemschen en Chi
jl eezen bedreigd.
Tevens dacht dr. van Mook aan hetgeen
de Britsche en Britsch-Indische geallieer
den, die ver van huis zijn, hebben bereikt
door moed en zelfbeheeersching en niet zon
der eindelooze opofferingen. De periode van
lang wachten is, volgens dr van Mook, on
vermijdelijk, omdat er slechts langzaam aan
plaatsen open komen voor hen, die noch
geestelijk noch materieel zijn toegerust om
onmiddellijk aan het werk te gaan. Maar
ook dit zal zal voorbij gaan.
„Wanneer wij de komende Kerstdagen en
Nieuwjaar vergelijken met die van 1944, dan
is de toekomst niet zonder bemoediging en
hoop. Elke week worden families hereenigd
en duizenden, die rust en herstel noodig
hebben worden - in veiligheid gebracht.
Daarenboven moet er langzamerhand een
einde kome tiaan al de misleiding, verbit
tering en terreur, die thans de Nederlan
ders van de Indonesiërs scheiden". Vervol
gens zei de dr van Mook, dat het volgende
jaar een jaar. zal zijn van vechten tegen
destructieve krachten, maar ook van op
bouw.
Het Indische vraagstuk kan niet worden
opgelost zonder het bedwingen van wette-'
loosheid, maar ook niet door den strijd van
het eene volk tegen het andere. „Het oude
Indië zal nooit terugkeeren, maar in het
nieuwe Indië moet plaats zijn voor allen,
die hier thuis hooren, hetzij door geboorte
of door afkomst". De oudere krachten zullen
in het nieuwe Indië moeten worden vervan
gen door jongere, die, nadat de mist van
wanbegrip en verwarring is opgetrokken,
voor een groot deel kunnen bouwen op het
geen hun voorgangers gepresteerd hebben.
Zij zullen dan in staat zijn de fundamen-
teele krachten van beide volken in con
structieve banen te leiden, hetgeen echter
b o ven men schel ij ke inspanning en groote op
offeringen zal kosten.
„Moge het onzen beiden volken gegeven
zijn elkaar te vinden en moge in 1946 de
werkelijke vrede hersteld zijn. Moge dat
jaar ieder van u de voldoening brengen die
wij allen wenschen".
VANDAAG VERTREKT VAN MOOK
NAAR NEDERLAND.
Tijdens zijn wekelijksche persconferentie
op gisteren heeft dr v. Mook medegedeeld.
Met extra-kilo aardappelen
wordt gestopt
Een aantal weken hebben personen ouder
dan 4 jaar wekelijks één kg toeslag op hun
aardappelrantsoen ontvangen ter vorming
van een kleinen wintervoorraad. De volgende
week wordt deze toeslag echter niet meer
verstrekt.
Voor den afzet van land- en tuinbouw
producten in de U.S.A. wordt een nieuw
tijdperk ingeluid doordat het conserveeren
grootendeels door bevriezen zal plaats maken.
dat hij vandaag naar Nederland zal ver
trekken. Hij voegde er aan toe, dat hij ver
wachtte, dat tijdens zijn afwezigheid, wan
neer dr Idenburg zijn politieke vertegen
woordiger zal zijn, verdere besprekingen
tusschen Nederlanders en nationalisten plaats
zullen vinden.
Op de vraag, of hij bereid was zich te
houden aan de beslissingen van de ,,ver-
eeriigde volken" ten aanzien van het hui
dige conflict, antwoordde dr van Mook: „lk
ben er meer toe geneigd een uitweg te vin
den door directe besprekingen, dan door
een beroep op een organisatie, die volgens
de nieuwsberichten in haar eigen gelederen
de eensgezindheid nog niet geheel gevonden
heeft. Binnen drie weken hoopte dr Van
Mook terug te zijn. Tenslotte deelde dr v.
Mook mede, dat er in de afggeloopen week
meerdere besprekingen met de nationalisten
waren geweest en dat zijn reis was uitge
steld. omdat er op een bepaald oogenblik
contacten waren met de nationalisten. „Het
huidige conflict is allereerst een aangelegen
heid tusschen de Nederlanders en de Indo-
nesiers, terwijl de Engelschen hier optreden
als vertegenwoordigers van de vereenigde
volken", aldus dr v. Mook.
Vrijwilligers gevraagd voor
Ned.-Indië.
Oproep van den minister van Oorlog.
De minister van Oorlog, mr J. Meynen,
richt zich met een oproep tot de Nederland-
sche jongemannen, geboren in de jaren 1925,
'26 en '27, die zich reeds als oorlogsvrijwil
liger lieten inschrijven, doch, daar zij bij
het dienstvak van hun keuze geen plaats
konden krijgen, tot nu toe de oproepen om
in ander verband iin dienst te treden, negeer
den.
De minister verzoekt hun nu zich aan te
melden bij het aanmeldingsbureau waar zij
geregistreerd zijn en hun inschrijving te ver
nieuwen, nu hun uitzending naar Indië bin
nenkort tegemoet kan worden gezien
Op 23-jarigen leeftijd al
ter stembus?
En afschaffing van den opkomstplicht
Het ontwerp tot wijziging van de Kieswet
heeft den Raad van State reeds verlaten. De
regeering is voornemens aan het parlement
eenige wijzigingen van ingrijpenden aard
voor te stellen, nl. den kiesgerechtigden leef
tijd te verlagen tot 23 jaar en den verscho
ningsplicht af te schaffen.
Irma Grese vindt den dood
in den strop
De beulen van Belsen zijn niet meer.
De eerste, aan wie het vonnis werd vol
trokken, was Elisabeth Volkenrath, de
leidster van de vrouwelijke SS. Het was
orn 9 uur 34 in den morgen. Om 10 uur
werd Irma Grese opgehangen; Kramer
en Klein werden tegelijk terechtgesteld
te omstreeks 12 uur.
Tot het laatste oogenblik behield Kra
mer een optimistisch geloof in zijn goede
gesternte. Klein en Hoessier bleven vol
komen onverschillig. Diepbewogen daar
entegen was Irma Grese. die sedert haar
veroordeeling niet opgehouden heeft te
snikken en te bidden. -
MISVERSTAND RECHTGEZET.
Zeer tot ons leedwezen zijn boven het
overigens volkomen objectieve verslag van
de rechtzaak tegen den heer H. M. E. Schür-
mann. chef-geoloog der B.P.M., enkele kop
pen geplaatst, die niet klopten met den in
houd van dat verslag. Oorzaak hiervan was
het bij stukken en brokken .binnenkomen
van de kopij, alsook verwarring met een an
dere zaak. Wij stellen er daarom uitdrukke
lijk prijs op mee te deelen, dat den heer
Schürmann geen enkele blaam treft, integen
deel. dat hij veeleer lof verdient, voor de
wijze, waarop hij de Nederlandsche zaak tij
dens de Duitsche bezetting heeft gediend.
En dit te meer, waar hij. ofschoon al jaren
Nederlander, toch Duitsclier van origine is.
WAAR BLIJVEN TOCH DIE KINDERTJES VIT IN DIE?
«- 11 i
Decembervorst penseelde, volkomen onverwacht,
Op glas en spiegelruiten een ryke bloemenpracht.
Als in kristal geslepen,
Zijn kunstig, onbegrepen,
De grilligste figuren op 't venster aangebracht.
Maar 't kindeke daarbinnen, zich van geen kou bewust,
Heeft met haar warmen adem 't bevroren glas gekust.
De bloemen gingen wijken
En 't kindje kan weer kijken,
Terwijl het blozend kopje licht tegen 't raamvlak rust.
Vertel ons toch eens meiske, wat jij daar buiten ziet,
Zijn 't alledaagsche dingen, waarvan jij zoo geniet?
Of zweven je gedachten,
ïn medelijdend wachten,
Naar hen, aan wien ons landje, trots koude, 'n welkom biedt?
Laat elk, in 't veilig weten van eigen huis en haard.
Gedenken Insulinde, welks lot ons zorgen baart.
Repatrieerend Oosten,
Laat 't Moederland U troosten,
Wil schuilend bij ons toeven, totdat de lucht weer klaart.
GRé KEMPEN—STERRENBURG.
DAT een van de vertegenwoordigers van
de stamtafel van het „Bristol-hotel" te Arn
hem, dezer dagen de gast zal zijn van Chur
chill in het Lagerhuis en hem een paar kistjes
vooroorlogsche sigaren zal overhandigen als
dank voor de hulp aan Arnhem.
DAT de concertmeester van het Concert
gebouworkest, Ferdinand Helmann, op 19
Dec. 65 jaarwordt, ter gelegenheid waar
van hem een hulde zal worden bereid.
DAT bij het Tribunaal te 's-Gravenhage
10 kamers zijn ingesteld.
DAT den leden der Tweede Kamer een
extra rantsoen van 5 sigaren en een par
tijtje sigaretten in het vooruitzicht is ge
steld.
DAT tot bevordering vari goede woning
inrichtingen te Utrecht werd opgericht de
Federatie „Goed wonen".
DAT vorige vreek te Groningen door en
kele personen uit Hervormde Gereformeer
de. Ghr. Geref. en Baptisten -kringen een
vergadering werd gehouden tot voorberei
ding van een nieuwe Ohr. partij, daar men
een scheiding tusschen de zgn. conservatie
ven en vooruitstrevenden van de A.R. en
C.H.U. wenscht te verhaasten.
DAT de bekende Engelsche BBC -concert-
organist, Sydney Torch, op 11 Tan in Ne
derland wordt verwacht.
DAT prof. mr van Bëmmelen uit Leiden
dezer dagen een lezing hic" rpr de Brus-
©elsclie rechtbank over de Ned. zuiverings
wetgevieig, waarbij hij een aantal van 97.000
arrestaties in Nederland noemde.
DAT het Amerik. soldatenkoor Maandag
avond in het A'damsch conservatorium een
uitvoering geeft Lb.v. de Stichting 1940
1945.
DAT bij de Marine-Vrouwenafdeeling de
rang is ingevoerd van hoofdofficier Marva 2e
klasse als equivalent aan den rang van kapt.-
luit. ter zee.
DAT sinds 1 December de kinderzegels al
verkrijgbaar zijn, doch er helaas nog maar
weinig aandacht aan geschonken wordt.
DAT op een scheepswerf aan den Kanaal
dijk te A'dam een 51-jarige arbeider door
een bedrijfsongeluk wrerd gedood.
DAT de K. v. K. te Tilburg er bij den
minister van Handel en Nijverheid op aan
gedrongen heeft de saneering van het ta
baksdetaillisten-bedrijf niet aan te vangen
alvorens een wettelijke basis verkregen is.
DAT onder de visschers te IJmuiden 1500
paai* rubberlaarzen zijn gedistribueerd en
een aantal oliejassen, daar- vele visschers
hun arbeid niet meer konden verrichten.
DAT verschillende jong-gehuwden bij ons
klachten inzenden over de gebrekkige distri
butieregeling van gedistilleerd, daar zij er
steeds naast grijpen.
DAT de Staatscrt van 10 Dec. een beschik
king bevat, die bepaalde instellingen van
weldadigheid, ziekenfondsen etc. vrijstelling
van belasting verleent.
DAT de directeur van het abattoir te Eind-
fyoven, dr. H. H. Nijssen, krachtens het Zui
veringsbesluit door de>n min. van Binnen!
Zaken is ontslagen.
DAT de bietencampagne in de Hoek-
sche Waard beëindigd is, doch de resultaten
niet meevallen.
DAT een uit het kamp te Apeldoorn ont
vluchte politieke gevangene heeft getracht
in zijn woning door gasvergiftiging een eind
aan zijn leven te maken.
DAT een Canadeesche militaire auto te
Voorthuizen tegen een boom reed tengevolge
waarvan een der inzittende meisjes vrijwel
onmiddellijk overleed.
DAT de op 1 Aug. opgerichte Mariniers-
kapel der Kon. Marine o.Lv. den le luit.
Gijsb. Nieuwland naast een harmoniekorps
ook een symphoniie- en een amusements
orkest zal omvatten.
DAT te Enschede door den Haarlemschen
beeldhouwer M. Andriessen een monument
zal worden gemaakt ter nagedachtenis aan
de honderden inwoners, die als slachtoffers
van den oorlog zijn te betreuren.
DAT aan mr. H. J. Spit en aan G. F. de
Bruyn Kops, resp. vice-president en.lid van
den Raad van Ned.-Indië, op hun verzoek
eervol ontslag uit 's lands dienst is ver
leend.
DAT de Bossdhe recherche dezer dagen
den schipper B. A. L. udt Rotterdam arres
teerde, verdacht van een moordaanslag door
middel van een pistool.
DAT gistermiddag bij de R'damsche
Droogdokmaatschappij een nieuwe neus is
gezet op den torpedojager „Banckert". welk
schip in Januari met 200 man marineperso
neel naar -Indië zal vertrekken.
Er wordt na den oorlog veel gèsproken en
geschreven over gemeenschapszin. Wij moe
ten gemeeoschapsmenschen worden. Pas
wanneer de gemeenschapszin goed ontwik
keld wordt, kan er sprake zijn van een
nieuw Nederland.
Het individualisme is uit den bóoze, de ge
meenschap moet gediend worden, dan pas
zullen we waarlijk gelukkig zijn.
Nieuw is de roep om gemeenschapszin
allerminst. Bekend is de slagzin, dóe we in
de voorbijgegane jaren zoo vaak hebben ge
hoord :„Gij zijt -niets, uw' volk is alles".
Daarmee zijn wij nu juist, waar wij wezen
willen,want er is tweeërlei gemeenschaps
zin.
Wanneer we het begrip gemeenschapszin
gaan vullen met de verlangens van het na
tionaal socialisme of het communisme, zijn
we er glad naast. Zulk een gemeenschapszin
moeten we niet hebben. Toch vreezen we,
dat de roep om gemeenschapszin, die tlian-3
allerwegen wordt gehoord, ingegeven is door
den geest van de beide genoemde extreme
richtingen. Is dit zoo, dan stoelt onze ge
meenschapszin op een verkeerden wortel en
zal dus nooit de gewenschte vruchten kun
nen dragen. Trouwens de roep die thans uit
gaat, is er allerminst een van den „nieuwen"
tijd. Zoo wil men het wel laten voorkomen,
maar zoo is het niet. De Biibel vermaant ons
reeds: Draagt elkanders lasten en vervult
alzoo de wet van Christus". En het Oude
Testament is van de zelfde barmhartigheid
doortrokken, als waarvan de aangehaalde
woorden blijk geven.
Gij zijt niets is dan ook een valsche leuze.
En juist voor valsche leuzen, die een schoo-
Gij zijt wél iets. Gij zijt een mensoh naar
Gods beeld geschapen, met een eigen be
stemming en met een individueele taak. Gij
zijt maar niet een kuddedier, dat domweg
achter een leider moet aamloopen, maar een
mensch met eigen verantwoordelijkheid, die
in de eerste plaats voor zijn eigen zaken
moet zorgen. Verantwoordelijk voor elke
daad. ook voor eiken cent. dien ge uitgeeft
Moeten we dan toch weer dat vooroorlogsche
egoïstische leven gaan leiden?
Tot op zekere hoogte wel. Hoe kan ik ander
mans belangen behartigen, als ik mijn eigen
belangen verwaarloos. De catechismus ver
maant ons. dat we trouw zullen arbeiden om
in onze eigen nooddruft te voorzien en tevens
den naaste, die in nood is.- helpen. Daar hebt
ge nu den waren gemeenschapszin. Als een lid
lijdt, lijden alle leden mede. Ook dat is een
woord uit den Bijbel. In dezen tijd moet onze
gemeenschapszin vooral gericht zijn o,p twee
dingen: Op de stichting 1940/45, die alle oor
logsslachtoffers tracht te helpen en op Neder-
landsch Indië, dat in zoo grooten nood ver
keert. Dat naar Prinses Juliana's woorden:
„Geen gift te groot, geen gebaar te royaal en
geen hulp te overdadig is".
Nu moeten we er ons niet mee afmaken
door als de lijst komt, een belangrijke gift
te geven en daarna ons met een voldaan ge
voel van de zaak af keeren.
Neen, dat is niet de ware gemeenschaps
zin. De groote nood van Nederlandsch Indië,
hier en in de tropen, moet dagelijks in onze
gedachten zijn.
Laat ik me nu eens tot de jonge menschen
mogen richten, die financieel minder zorgen
hebben, dan de ouderen. Och, ga nu eena
wat minder vaak naar een bioscoop, neem
geen dansles en draai wat minder piraatjes.
Het daardoor uitgespaarde geld kunt ge geven
voor de leniging van de groote nooden van
ons volk, hier en in de oost. Dan toont ge
waren gemeenschapszin te bezitten. Het gaat
niet aan. dat een groot deel van ons volk
in bittere ellende verkeert, terwijl de rest
zijrp dagen met allerlei .pretjes vult. Of we
dan na vijf jaren verdrukking niet eens onze
schade mogen inhalen? Zeker, ontspanning
moet er zijn. Maar het is een schrijnende ge
dachte, dat duizenden dagelijks aan vermaak
en genot worden uitgegeven, terwijl er zoo
veel menschen gebrek hebben aan het aller-
noodigste.
Wil Nederland werkelijk weer herrijzen en
groot worden, dan moeten we niet te veel
praten over gemeenschapszin, maar hard
werken en sober leven. Dat zijn de twee
dingen waarmede de noodlijdende Nederlan
ders geholpen kunnen worden. Dan toonen
we waren gemeenschapszin, dan dragen we
elkanders lasten en vervullen we alzoo da
wet van Christus.
P. DE ZEEUW J. G.zn.
Komt ook Sevss Inauart
naar Nederland?
Nog geen datum voor Christiansen
vastgesteld.
De Ned.- vertegenwoordiger bij het proces
te Neurenberg, kolonel v. Tuyll v. Seroosker-
ken, die dezer dagen voor het voeren van
besprekingen voor een dag van Neurenberg
naar Den Haag was overgekomen, deelde
mede, dat het nog nief zeker was, wanneer
het proces tegen gen. Christiansen zal begin
nen. Wanneer en of Seyss Inquart in Neder
land nog zal terecht staan, hangt voor eert
belangrijk deel af van hef~ verloop van het
proces te Neurenberg. De visie van onzen
zegsman op dit proces was: „Uitstekend voor
bereid en van groote juridische en historische
beteekenis. De leiding van den Engelschen
president is boven allen lof verheven.
Bij Fokker 72 zweefvliegtuigen
besteld
De Kon. Ned. Ver. voor Luchtvaart heeft
bij Fokker 72 zweefvliegtuigen besteld,
welke na gereedkoming in Mei volgend jaar,
aan de bij genoemde vereeniging aangeslo
ten luehtvaartclubs zullen worden verhuurd.
INDIËVLUCHTEN.
De NL 303 (vijfde vlucht), gezagvoerder
Both, is gisteren op het vliegveld „Kema-
joran" te Batavia aangekomen.
Zacht weer, aldus Be Bilt.
Tot morgenavond wordt verwacht: Matige,
later aan de kust tijdelijk krachtige wind
tusschen Zuid en Zuid-West, zwaar bewolkt
met nu en dan eenige lichte regen, zacht.
ZON EN MAAN
Zondag: Zon op 8.44 en onder 16.28; Maan
op 14.57 en onder 4.54
Maandag: Zon op 8.44 en onder 16.28: Maan
op 15.27 en onder 6.29.
19 Dec. Volle Maan; 26 Dec. Laatste Kwar
tier, 3 Jan. Nieuwe Maan en 9 Jan. Eerste
Kwartier.
