lUtfture $ethsct)eGToumnf ,,|k ben best tevreden" zegt min. Lieftinck Soekarno door Sharir aan den dijk gezet iDist <11 'S MINISTERS RIDE I. serie: 1 April 1920—15 October 1941 WOENSDAG 14 NOVEMBER 1945 Se Serlet Te Jaargang vanaf 1 Mel 1945. No. 183 Abonnementsprijzen /0.26 per week 1.10 per maand 3.25 per kwartaal Hoofdredacteur: H. DIEMER Redactie: B. VAN DER ROS Christelijk-Nationaal Dagblad Bureaux Redactie ea Administratie: HOOGEWOERD 103 Telefoon 22710 Postrekening 5 8 9 3 6 voor Leiden en Omstreken „StdtthMBlldj U $1) myo bert in Wat met de geldsaneering bereikt werd DE NAUWE GRENZEN, die gedurende de eerste weken van de geldvernieuwing aan de geldhoeveel'heid en het geldge- bruik moesten worden gesteld, zullen gelei delijk aan verruimd dienen te worden om de individueele vrijheid niet meer dan noodig is te beknotten om het maatschappelijk ver keer, voor zoover zich dit van geld bedient, de onder de huidige omstandigheden toelaat bare ruimte te geven, aldus sprak gister avond minister Lieftinck voor radio Hilver sum. Geld saneeren en scheren kunnen allebei pijnlijk zijn, echter met dit verschil, dat het scheren telkens terug komt. Laten we hopen, dat de operatie van minister Lief tinck ons ten slotte dezelfde voldoening zal schenken als den man, die juist van zijn baard is verlost. De zeer krappe toemeting van geld, waar mede de vernieuwing van ons ruilmiddel werd begonnen, vond voor een niet onbe langrijk deel haar oorzaak in den geringen voorraad bank- en muntbiljetten, waarover de Regeering eind September beschikte. Ook andere motieven golden daarnaast: wij moe ten voortaan zooveel mogelijk van ons loo- pende inkomen, gaan leven en derhalve mag uit den ouden geldvoorraad slechts worden geput om de noodzakelijke kasreserves aan te leggen en om die aanschaffingen te doen, die mogelijk zijn om de gaten, die de oorlog en de bezetitng in onze duurzame goederen voorraden hebben geslagen, weer eenigszins blokkeering dienstbaar gemaakt aan een re gistratie van het aanwezige geldbezit en was het een machtig hulpmiddel tot de ontwape ning van den zwarten handel GIRALE REKENINGEN HEBBEN VELE GOEDE KANTEN De genoemde overwegingen gaven tevens aanleiding tot het instellen van de z.g. „gi rale" rekeningen, waarover alleen per over schrijvingsopdracht kan worden beschikt. Deze girale rekeningen verschaffen hst ver keer een zeer bruikbaar middel om de nood zakelijke betalingen te blijven verrichten, ook zonder de beschikking-mver contant geld. Velen staan tegenover deze betalingswijze nog wat onwennig, maar vele anderen heb ben door de ervaring geleerd, dat deze wijze om betalingen te verrichten ook ontegenzeg gelijk voordeelen heeft. Zij maakt het hou- GEEN MAATREGEL TEGEN Ir C. STAP. De minister van Landbouw, Visscherij en Voedselvoorziening is na onderzoek van mee ning, dat er geen aanleiding is tegen ir C. Staf. hoofd van de directie-wan Grondgebruik en Landbouwherstel van zijn ministerie, eenigen maatregel op grond van het Zuive ringsbesluit te nemen. CHURCHILL EEREDOCTOR. Churchill zal tijdens zijn bezoek aan Brus sel op 16 November tot doctor honoris causa der Brusselsohe universiteit worden be noemd. den van grootere bedragen aan contant geld in huis of in de zak overbodig en schenkt daardoor grooter veiligheid, zij vormt een rem op het doen van lichtvaardige uitgaven, die anders maar al te gemakkelijk door een greep naar de beurs of de portefeuille plaats vinden, zij maakt quiteering overbodig en verschaft gemakkelijk bewijsstukken van een verrichte betaling. Deze voordeelen zijn ech ter afhankelijk van een vlotte afwikkeling der overschrijvingen, en van het volstrekte vertrouwen, dat aan het tegoed bij een bank of giro-instelling dezelfde betalingsmogelijk heden zijn verbonden als aan het geld, dat men bij zich kan dragen. Aan dit laatste be hoeft men geen oogenblik te twijfelen. Het girale tegoed is even bruikbaar en de vrij heid om daarover te beschikken, zal op de zelfde wijze worden ontzien als aanvaard is voor de nieuwe bank- en muntbiljetten. De eenige vrijheidsbeperking, die ten aan zien van de girale rekeningen nog bestaat, betreft de opneming van die tegoeden in contant geld Deze regeling is echter alleen van toepassing op de girale tegoeden, die door inlevering van oud geld zijn ontstaan. Over nieuw geld, dat men bij een bank brengt, kan men niet alleen vrij beschikken door overschrijving, maar ook door het op te nemen naar willekeur* Dit geldt echter niet voor de stortingen bij den postchèque- en girodienst. De moeilijk heden die zich t.a.v. deze instelling voordoen, zijn uitsluitend van technischen aard en zul len zoo snel mogelijk worden ondervangen. Bij de banken, die op dit soort werk veel beter zijn ingesteld, waren de moeilijkheden dan ook veel minder groot. ZWARTE PRIJZEN LIEPEN SNEL TERUG EN VELEN GINGEN WEER AAN HET WERK. Na hulde te hebben gebracht aan het bank personeel, het personeel van de distributie kantoren (uitreiking geldkaarten), de post kantoren, den postchèque- en girodienst, den belastingdienst en alle andere instanties die aan de geldsaneering meewerkten, vestigde spr. er de aandacht op, dat de bereikte resul taten zeker niet gering zijn te achten Zoo is het aanbod van arbeidskrachten terstond be langrijk toegenomen, terwijl de zwarte han del zware slagen kreeg, getuige de veel la gere zwarte prijzen. Daar de zwarte handel thans bezig is ook met nieuw geld weer gif te brouwen, staat de uitvoering van andere maatregelen voor de deur, doch de beste be strijding van het euvel is zich niet meer met zwart koopen in te laten. (Zie vervolg pag. 2). 0e heeren vormen een „nieuw kabinet" Ondanks eenige oneenigheid bij de voor bereidende besprekingen over het nieuw te vormen „kabinet", waarbij de nationalisti sche leiders Soekarno trachtten te bewegen de nieuwe samenstelling niet te aanvaarden, heeft Soekarno toch zijn toestemming aan Soetan Sharir gegeven. Soekarno zelf zal achter als president van de „republiek" prac- tisch aan den dijk worden gezet, daar Sharir verklaarde dat de nieuwe „regeering'' ver antwoordelijk zal zijn aan het volk en niet aan den president. Het „kabinet" is als volgt samengesteld: Sharir. minister-president, Bin- nenl. Zaken a.i., Buitenl. Zaken; Amir Sjari- foedin, Binnenl. Veiligheid en Inlichtingen a.a.: Soenario, Financiën; Dr Abdoel Karim, Verbindingen: Dr Moelia, Opvoeding; Dr Soewandi, Justitie; Dr Adjidarmo, Sociale Zaken; Dr Damasatiawan, Gezondheid; Dr Darmawan, Economie: Dr Poetoehena, Publ. Werken; Hadji Rasjidi, minister zonder por tefeuille. Dr Soenario heeft te Leiden economie ge studeerd, Dr Abdoel Karim studeerde te Delft, Dr Moelia, ook voor den oorlog be kend als nationalist, promoveerde, te Am sterdam, evenals Dr Adjidarmo; Dr Darma- satiawan studeerde medicijnen tc-( Leiden, Darmawan studeerde te Delft. Poetoehena, die aan de Technische Hoogeschool te Ban doeng studeerde, is de eenige Ambonnees in het „kabinet", Rasjidi studeerde te Cairo. De meeste leden zijn ruim veertig jaar oud. Aan de besprekingen nam ook deel de 61- jarige professor Hadji Salim, een wetenschap pelijk uitlegger van de Koran. Hij is sterk anti-Nederlandsch en anti-Japansch. doch ge looft niet in den status van dominion en is van meening, dat Ned.-Indië niet werkelijk anafhankelijk kan zijn, zoolang Britsch-Indië, Birma en andere gebieden dit ook niet zijn. „NIEUWE REGEERING" WIL HET GEZAG HERSTELLEN Soetan Sharir heeft in een interview ver klaard, dat de eerste taak van de nieuwe „regeering" zou zijn het banditisme te on derdrukken en de jeugd weer onder haar gezag te krijgen. De verklaring van de Ned. Ind. regeering noemde Sharir „onvoldoende". Volgens Sharir staan de Nederlanders, die de Japansche bezetting hebben ondergaan, dichter bij de Indonesiërs dan de anderen, terwijl hij over van Mook zeide, dat deze voor den oorlog bekend stond als de meest vooruitstrevende Nederlander in vooruitstre vende kringen. GEEN AUDIëNTIE MINISTER VAN ONDERWIJS. De audiëntie van den minister van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen zal Donder dag 15 November a.s. geen doorgang vinden. INDIë-VLIEGTUIG TE KARACHI. Het D.C. 4-toestel „Skymaster" is gister middag 12 uur te Karachi aangekomen. Zie ginds komt de stoombootOok de jeugd der getroffen gebieden zal met Sint Nicolaas nog verrast worden, en wel door de Delftsche jeugd, die voor dit doel een groote huis-aan-liuis-inzameling hield. DAT volgens Bredero's bouwbedrijf te Maarssen, van gelatine bevrijde fotoplaten goed als vensterglas gebruikt kunnen worden, daar de filmruit ongeveer 83 pet van het licht doorlaat en een glasruit slechts 73 pet. DAT Arnhem in het bezit is gekomen van Duitscihe papieren, die precies vermelden wat er werd weggesleept en waarheen. DAT in „Arti et Amicitia" te A'dam eiken middag om 2 uur rondleidingen met deskun dige voorlichting worden gehouden op de tentoonstelling van Amsterdamsohe bouwers. DAT de vliegdienst A'dam—Enschedé zich in een zeer groote belangstelling mag ver heugen. zoodat nagenoeg alle machines ge heel zijn bezet. DAT gisteren te A'dam bij een auto-trans port van NSB-ers. er 14 op straat vielen, waardoor er 11 licht en 3 zwaar werden ge wond. DAT na vele vertooningen in Engeland thans in 5000 Amerik. bioscopen een filmpje van een kwartier draait met als titel „Bro ken dykes", teneinde te laten zien hoe zwaar Walcheren in dezen oorlog geteisterd werd. DAT de 14-jarise Wmplank-passagier H. Spiering te Rotterdam door een botsing met een paal is gedood. DAT de justitiedienst dei Rotterd. politie, die tijdens den oorlog was gecentraliseerd, met ingang van morgen weer in zijn ouden vorm wordt hersteld, vv rc- >or op de be langrijkste zeven bureau:-; en afd recherche gevestigd wordt o.l.v en v>fdinspecteur. DAT nu Duitschland u len is, ons land zal deelnemen aan internat, confe rentie voor walv e 20 Nov. te Londen wordt gelv- D AT voor deze d e Ned a, i nd •öft aanzienlijke hoeveelheid deviezen kan bezorgen, het volgend jaar om te beginnen één tankschip wordt omgebouwd tot fa- brieksschip, waaraan tien vangschepen wor den toegevoegd. DAT waar de overheid streeft naar een rentepeil van maximaal 3 pet, diverse parti culiere spaarbanken van plan zijn, per 1 Jan. a.s. de aan inleggers te vergoeden rente te verlagen. DAT de schade aan het Ned. film- en bio scoopbedrijf tijdens de Buitsohe bezetitng op f 12 millioen wordt geraamd, waarvan f 2 millioen door het weghalen der apparatuur. DAT 26 bioscopen werden verwoest en 6 zwaar beschadigd, waardoor het aantal zit plaatsen in ons land met 10 pet verminderde. DAT het motorvisschersvaartuig Arnemui- den 9 in De Deurlo op een mijn is geloopen, tengevolge waarvan alle vier opvarenden ver dronken. DAT het Bijz. Gerechtshof te A'dam tegen een 32-jarigen Haarlemschen chauffeur we gens het arresteeren van goede Nederlanders ed., de doodstraf heeft geëischt. DAT Arnhems tijdelijke gemeenteraad gis teren voor het eerst bijeen is geweest en tot wethouders zijn gekozen J. Bronkhorst en J. E. S. Holthuis (beiden SDAP), H. M. A. Klompe (RK) en W. Tak (CH). DAT de politie te Ede een aantal 17e eeuw- sche familiepapieren, betrekking hebbende op het voormalige huis „Tollenbung", heeft opgespoord en er gaarne nadere bijzonder heden over verneemt, DAT reeds onderhandelingen gaande zijn om te bewerkstelligen, dat de te geringe winstmarge der sigarenwinkeliers wordt verhoogd. DAT de laatste 500 mannen, vrouwen en kinderen van de 1500 in Zwitserland ver blijvende Nederlanders, thans per trein zijn «orepatrieetrd. DAT bewoners van Oosterbeek een adres hebben gericht aan den minister van Open bare Werken, waarin wordt geprotesteerd tegen het sloopen van bouwwerken zonder voorkennis der eigenaren. DAT te Nijmegen een drieling is geboren, waarvan de namen zijn Beatrix, Irene en Margriet. DAT te Nijmegen is aanbesteed de bouw van 15 noodwinkels en een café-restaurant aan de Bisschop Hamerstraat, waarbij de laagste inschrijver was de fa Meyer uit Nijmegen voor f 198.000. Dat de heer A. Cracao te Vlissingen van de treeplank van zijn auto viel en gedood werd. DAT zes inwoners van Koudekerke op heeterdaad werden betrapt, toen zij bezig waren den ringdijk rond Vlissingen door te steken, waardoor de buitenwijken van deze stad weer gedeeltelijk onder water zouden komen. DAT i.v.m. de arrestatie van bovenge noemde arbeiders een 100-tal dijkwerkers in staking gingen. DAT de heer H. M. v. Bemmelen, eere voorzitter der Kon. Ned. Ver „Onze Vloot" in een concentratiekamp op Java is over leden. DAT de ombouw van de Amerik. „oil barges" (landingsbooten) om het tekort aan scheepsruimte voor de binnenvaart aan te vullen, thans om practische redenen word', stopgezet. DAT de te Londen vervaardigde Ned. film „Vrij en Onverveerd" van 16 Nov. af in „Tuschinsky" te A'dam zal draaien ten bate van „Volksherstel", welke voorstellingen vergezeld gaan met ritten van de zilvertram. DAT de N.S.K.K.-er M. A. Koelemeyer uit Haarlem ontsnapt is uit het Kruithuis te Halfweg en thans, zooals hij naar den procureur-generaal schreef, aan zijn ver dediging werkt, na beëindiging waarvan hij zich zal melden. IN ZIJN GISTERAVOND gerouden radio rede over de resultaten der geldsanee ring heeft minister Lieftinck zich vol daan getoond. Z. Exc. wees op de toegenomen ar- beidslust, op den gebreidelden zwarten han del en op de matige hoeveelheid bankpapier die tot dusver in omloop is gebracht. Dit zijn inderdaad positieve resultaten, welke ongetwijfeld de aandacht verdienen. Natuurlijk kan men nog niet spreken van, een definitief welslagen der geldsanee ring, daar de tijd, welke verstreken is sedert de geldinlevering, nog te kort is om het uit eindelijk resultaat van de groote operatie reeds te kunnen vaststellen. Inzake den zwarten handel moeten wij met den minister tot -ons leedwezen vast stellen, dat deze helaas nog niet uitgeroeid is. Integendeel, deze gifhandel begint den kop weer op te steken met alle gevaren daaraan voor het prijspeil en de rechtvaar dige yerdeeling der beschikbare goederen verbonden. Krasse maatregelen tegen de gif handelaren, welke in het vooruitzicht zijn gesteld, kunnen remmend werken, maar d e voornaamste factor is o.i. dat net publiek zijn volle medewerking verleent en daaraan ontbreekt het nog te veel. Terecht heeft prof. Lieftinck met nadruk opgeroepen tot een algemeene koopersstaking op de zwarte markt. Wij vreezen echter, dat de goederentoewijzing eerst grooter zal moeten zijn, alvorens dit kwaad overwonnen kan worden. Ook ten aanzien van de geldcirculatie past eenige reserve. Immers de minister heeft gewezeh op de buitengewoon moei lijke budgetpositie van ons land. Het tekort op de a.s. staatsbegrooting zal, naar men meent, ontstellend groot zijn en het z ij n juist die ongedekte staatsuit gaven, welke de gevaren voor muntbederf niet denkbeeldig maken. Hoe eerder een sluitende staatsbe grooting kan worden verkregen, hoe beter voor de geldsaneering. Blijkens de mededeeling van den minister «lis er thans een hoeveelheid bankpapier in omloop van bijna f 900 millioen, terwijl het bedrag, op girale rekeningen geplaatst, ge schat wordt op ongeveer het dubbele, bij elkaar een circulatie van ruim 2\2 milliard. Het volksinkomen raamt prof Lieftinck op f 5 milliard, zoodat de verhouding circulatie- volksinkomen 1 2 bedraagt, hetgeen naar vooroorlogsche opvatting normaal is te noe men. Deze verhouding wil de regeering klaarblijkelijk ongeveer handhaven. Naar het ons voorkomt is deze verhouding echter vrij krap genomen in het licht der na-oorlog- sche omstandigheden. Het ligt in de bedoeling om binnen afzien- baren tijd de girale saldi vrij te geven. Het is een tegenvaller, dat hiermede nu nog geen aanvang is gemaakt. De grootste moeilijk heid wordt den banken veroorzaakt door de houders der kleinere girale saldi, die soms zeer geringe bedragen (wij hoorden van een overschrijving ad vijftig cents) laten giree- ren. Een groote verbetering zou hit al geweest zijn als girale be dragen tot een maximum bedrag thans zouden zijn vrijgegeven. Interessant was de aankondiging, dat ter voorziening van „de linnenkast" een cre- dietstelsel met afbetaling zal worden gecre- eerd, teneinde onvermogenden in staat te stellen de te fourneeren goederen aan te koopen. Aan de organisatie, die voor de uit voering' van dit systeem moet worden opge zet, wordt thans hard gewerkt. Wij zijn be langstellend te vernemen, welke instantie het plan financiert en hoe men de terugbetaling van het crediet denkt te regelen. Men dient bij dit laatste rekening te houden met het feit, dat het loonpeil in vele gevallen w e i- nig speling toelaat ter afdoening van oude verplichtingen. Terzake van de komende vermogensaan- washeffing deelde prof Lieftinck mede, dat betaling ervan zal kunnen geschieden in ge blokkeerd geld. in effecten en andere waar den. Wij achten de financiering dezer zware heffing een netelig vraagstuk. Zal de Staat bezitter worden van groote pakketten effec ten e.d.? Wat moet hiermede gebeuren? Met genoegen hebben wij vernomen, dat eerlang een 3 pet staatsleening, waarvoor de figuur van een inschrijving op een bijzonder grootboek is gekozen, voor de belegging van geblokkeerd geld zal worden gelanceerd. Hoe eerder de geblokkeerde saldi een be stemming krijgen, hoe beter. De inschrijvin gen zijn niet overdraagbaar, maar kunnen gebruikt worden voor betaling van diverse belastingen. Verder komen er spaarcertificaten, welke overdraagbaar zijn en voor een maximum bedrag van f 300 kunnen worden verworven. De hervatting van het kapitaalverkeer heeft in het algemeen de bijzondere aandacht van den minister en Z. Exc. verklaarde, dat de effectenregistratie al veel te lang op zich heeft laten wachten. Wat daarvan de oor zaak is, heeft prof Lieftinck niet medege deeld. Wij betreuren het ten zeerste, dat dit nood zakelijk onderdeel der financieele saneering zulk een langdurige vertraging ondervindt, daar het van het allergrootst belang moet worden geacht, wanneer het hart van het financieel verkeer stimuleerend werkzaam kan zijn. De minister heeft medegedeeld, dat een hervatting der inlevering van coupon- en dividendbladen zij- nerzijds geen bezwaar ontmoet en wij achten dit gelukkig, daar de voorbe reidende werkzaamheden der effectenregi stratie aldus bespoedigd worden. Binnenkort kan men een beperkten beurs handel verwachten, Van een vrijen handel zal echter geen sprake zijn en wij meenen, dat het effectenverxeer aan vergunningen zal worden gebonden. WONINGRUIMTE IN AMERIKA OP DEN BON? In een brief aan de burgemeesters van alle steden met een bevolking van meer dan 25.000 zielen spreekt de „National Housing Administrator" Blandfort de verwachting uit, dat de woningschaarschte, welke zorg wekkend is in de Vereenigde Staten, nog nijpender wordt met den terugkeer van de oorlogsstrijders. Aangedrongen wordt op dis tributie der woningruimte. W/einig verandering, aldus de Bilt Tot morgenavond wordt verwacht; Meest zwaar bewolkt, met nu én dan eenige regen, plaatselijk vermengd met wat natte sneeuw. Matige, Oostelijke wind. Zelfde temperatuur. ZON EN MAAN Morgen; Zon op 8.00 en onder 16.49; Maan op 15.31 en onder 1.41. Op 19 Nov. Volle Maan; 26 Nov. Laatste Kwartier; 4 Dec. Nieuwe Maan en 12 Dec* Derate Kwartier.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1945 | | pagina 1