JHf tuit? (itmranl
Indische misdadigers krijgen de doodstraf
IDist 01
DR. A. KUYPER
Ie serie: 1 April 192015 October 1941
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1945
2e Serie: le Jaargang vanaf 7 Met 1945, No. 16i
Abonnementsprijzen
ƒ0.26 per week
1.10 per maand
ƒ3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
voor Leiden en Omstreken
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
„JtanltMBlidi EjWjgj
4 man bert in tegbenspoti*
Ook het Britsche geduld thans
uitgeput
Over het gisteren bekend gemaakte ulti
matum van gen.-majoor Mansbergh aan den
gouverneur" van Soerabaja, Soerio, wordt
nog nader gemeld, dat gen.-maj. Mansbergh
ook de gevangenneming van den leider van
het .piraten "-radiostation te Soerabaja eischt
Een kijkje in een vrouwenkamp bij Ba
tavia, waar tevens de kinderen zijn
ondergebracht. Velen van hen zijn eerst
kort hersteld van de zware ontberingen,
welke zij onder Japanners hadden
te lijden.
en wel gisteren om 18 uur Batavia-tijd. Wor
den na een bepaald tijdstip nog bij onbe
voegden wapens aangetroffen, dan wordt hij
die ze verborgen houdt, ter dood veroordeeld.
Ook op elke poging om geallieerde geïnter
neerden aan te vallen of te molesteeren,
staat de doodstraf. In door vliegtuigen uit
geworpen strooibiljetten met den tekst van
gen.-maj. Mansbergh's instructies, wordt
tevens gezegd, dat door de Indonesiërs ge
pleegde misdaden tegen de beschaving, zoo
als het vermoorden van geïnterneerde
vrouwen en kinderen en van gen Mallaby,
«niet ongestraft kunnen blijven In zijn procla-
catie na den moord van Mallaby deed gen.
Christison nog een beroep op de bevolking,
om zioh niet met de extremisten te be
moeien.
SOERABAJA ONDER VUUR GENOMEN.
Naar een bij het „ministerie van Buitenl.
Zaken der Ind. republiek" ontvangen tele
gram mededeelt, ligt de stad Soerabaja sinds
hedenochtend 6 uur, plaatselijken tijd, onder
vuur. Eenige bevestiging is nog niet ontvan
gen. De onder controle der extremisten
staande radio van Soerabaja deed gisteravond
een beroep op de bevolking om niet toe te
geven aan de vernederende wijze, waarop
gen.-maj. Mansbergh haar bevel gaf te
capituleeren. Volgens een Indonesischen zegs
man zijn vele Indonesiërs door het granaat-
vuur gewond, dat in hevigheid toenam.
Tevens heeft, volgens onbevestigde berichten,
Hadji Selan de „onafhankelijke republiek
Bantam" uitgeroepen.
MALLABY NIET VERMOORD?
In het nationalistische blad de „Merdeka"
wekt de „minister van Voorlichting" de sug
gestie. dat het nog niet vast staat of generaal
Mallaby door een Indonesiër is vermoord. Er
zou in "Mallaby's auto een ontploffing hebben
plaats gehad, die veroorzaakt is door een
hoeveelheid springstoffen in die auto. Dit is
dus wel in strijd met de verklaring van de
Britsche officieren, die ooggetuigen van den
moord zijn geweest.
TELEGRAM VAN SOEK ARNO
AAN ENGELAND.
I-n een telegram aan de Britsche regeering,
laakt Soekarno de houding van Engeland,
waardoor de wederinvoering van het Ned.
Koloniale systeem wordt vergemakkelijkt,
„hetgeen zeker niet in de bedoeling van de
Britsche regeering ligt" Vervolgens beweert
Soekarno, dat de botsingen tusschen de geal
lieerden en de Indonesiërs veroorzaakt wor
den door Ned. machinaties. De Nica terrori
seert de Indonesiërs en misbruikt, evenals
de Rapwi, de uniform voor Ned. imperialis
tische doeleinden.
VOORLOOPIG GEEN BEMIDDELING
VAN DE VER. STATEN.
De New-York Herald Tribune meldt uit
Washington, ten eerste, dat zij uit gezagheb
bende bron verneemt dat het Amerikaansche
ministerie van Buitenlandsche Zaken op het
oogenblik niet van plan is haar bemiddeling
aan te bieden inzake Nederlandseh-Indië. Ten
tweede, dat de Associated Press uit Batavia
seint, van de meest gezaghebbende zijde ver
nomen te hebben, dat de Britten een bemid
deling van de V. S. op prijs zouden stellen,
en dat de Nederlanders „er wel toe zouden
kunnen worden bewogen".
Met Sinterklaas een ons suiker
extra
In verband met de viering van het St
Nicolaas-feest zal „voor groot en klein" een
ons suiker extra beschikbaar worden gesteld.
NIEUWE RANTSOENBONNEN
HUISHOUDZEEP
Het C.D.K. maakt bekend, dat met ingang
van 11 November a.s. voor huishoudzeep
een nieuwe rantsoenbon zal worden inge
voerd. Deze bon draagt den opdruk „A 41
een rantsoen huishoudzeep". Op dezen bon
is plm. 225 gram huishoudzeep verkrijgbaar.
De rantsoenbonnen met den opdruk „een
rantsoen artikel A", welke recht geven op
1/4 rantsoen (plm. 56 gram) huishoudzeep
blijven geldig. f
VOORZITTER DER V.B.N.A. WEER OP
VRIJE VOETEN.
Naar de V.B.N.A. ons meedeelt is de voor
zitter, de heer J. Bouwman, weer op vrije
voeten gesteld.
Van elke 1000 landgenooten zijn
er 22 overleden
Verliescijfer door den oorlog driemaal zoo
groot als in Engeland.
Dr. Ph. J. Idenburg, directeur van het
Centraal Bureau voor de Statistiek heeft een
schatting gemaakt van het aantal personen,
dat Nederland ten gevolge van den oorlog'
heeft verloren. Hierbij zijn de militairen en
burgers, gedood door oorlogshandelingen, de
verliezen van de marine en de koopvaardij,
de tengevolge van executie en mishandeling
in kampen in Duitschland overleden Joden,
politieke gevangenen en tewerkgestelden en
de slachtoffers van den hongersnood, inbe
grepen. Het totaal, waarin dus de verliezen
in Nederlandsch-Indië nog niet zijn begre
pen, bedraagt 200.000 personen. Per 1.000 in
woners zijn er 22 omgekomen. Het cijfer van
de militaire en civiele oorlogsslachtoffers voor
Groot-Brittannië en Noord-Ierland bedraagt
7 per 1.000 inwoners.
Voortaan kan men niet aangeteekende
briefkaarten en brieven t/m 40 gram per
vliegtuig verzenden naar Birma, Malaya
(Maleische staten en Straits Settlements),
Siam en Hongkong. Het boven gewone
port verschuldigde luchtrecht bedraagt f 0,30
per 5 gram. Omtrent den overtochtsduur
kunnen geen inlichtingen worden verstrekt;
men moet echter rekenen op vertraging in
de aflevering der stukken, in verband met
moeilijkheden in het land van bestemming.
Groote belangstelling voor de
jaarbeurs te Utrecht
Zal van 2 tot en met 11 April,
gehouden worden.
Zooals reeds bekend bestaat er voor de
komende Voorjaarsbeurs te Utrecht een tegen
alle verwachting in zeer groote belangstelling.
Niet het minst bij de deelnemers, waarvan
er reeds meer dan 700 zijn genoteerd. Tot ver
over onze grenzen kwamen aanvragen bin
nen en zelfs van Amerikaansche zijde werd
naar de voorwaarden tot deelname geïnfor
meerd.
De Voorjaarsbeurs zal thans definitief wor
den gehouden van 2 t/m. 11 April en de
Najaarsbeurs van 10 t/m. 19 September.
Deze vondst deden Haagsche jongens bij openstelling der Vogelbuurt.
Jongens, ja heusch. het is best te begrijpen,
Hoe je vol geestdrift 't kanon bestudeert;
Vijf jaren oorlog, met dood en verminking,
Hebben je immers niet anders geleerd.
Maar, als je dadelijk klaar bent met spelen.
Kijk dan eens eventjes goed in het rond;
Zie je die muren gelijk een ruïne,
Weet je de plek nog waar 't ziekenhuis stond?
Zie je, vaak wordt men in 't leven gedwongen
't Zwaard te hanteeren voor vrijheid en recht.
Maar 't geen wat mooi is moedwillig vernielen,
Jongens bedenk, dat is zondig en slecht.
Leer van je jeugd af 't kanon te beschouwen
Als een bezorger van armoe en leed,
Wat en waarheen ook de toekomst je brenge,
Zorg, dat je dit geen seconde vergeet.
G. KEMPEN—STERKENBURG.
DAT te Alkmaar de directeur en eenige
ambtenaren van het Evacuatiebureau zijn
gearresteerd wegens verduistering van eenige
honderdduizenden guldens.
DAT de bevolking van Groningen de on
zuivere bedoelingen der Eenheids Vakbewe
ging onmiddellijk dóór had en zich voor de
250 contractbrekers terstond 1400 vrijwiligers
aan de suikerfabriek meldden, waaronder
©ok een aantal intellectueelen.
DAT evenals de prot.-chr. en r.k. dagbla
den thans ook de soc.-democratische kranten
zich hebben uitgesproken tegen één nationa-
len omroep, terwijl het orgaan van de A.V.
R.O. dat ook al heeft gedaan.
DAT de 45-jarige veehandelaar S. Bakker
uit Purmerend, door wiens toedoen de be
lastingambtenaar Kolijn werd doodgescho
ten, thans zelf der dood veroordeeld werd,
terwijl zijn vrouw tot 5 jaar veroordeeld
werd,
DAT na het sluiten van een monetair ver
drag tusschen Nederland en Noorwegen de
koers van de Noorsche kroon is bepaald op
53.445 ct.
DAT het criminologisch instituut der Rijks-
Universiteit te Utrecht voor z'n statistieken
•gaarne op Wittevrouwenstraat 7bis aldaar
mededeelingen ontvangt van vormen van
misdadigheid, die men tijdens den oorlog
onder Nederlanders heeft geconstateerd.
DAT de loongrens m~t betrekking tot het
Ziekenfondsbesluit nog steeds op f 3000 per
jaar is bepaald.
DAT door een geval van kinderverlam
ming in de kazerne te Weert het vertrek
van het vierde bataljon stoottroepeK naar
Indië met een week is vertraagd.
DAT hét in Scandinavië al hard vriest als
gevolg waarvan ook in ons land zware
nachtvorsten te wachten zijn.*
DAT in Gilze-Rijen de fabrikant Theeu-
wes door electrischen stroom is gedood.
DAT bij een grooten brand te Maastricht
voor f 50.000,aan speelgoed, dekens, tex
tiel- en babypakketten verloren is gegaan.
DAT in Kapelle (N. Br.) de eerste ma
terialen voor den bouw van noodwoningen
zijn aangekomen.
DAT de veerponten over de Maas bij
Drongelen, die de Duitschers vorig jaar
hebben laten zinken, thans zijn gelicht en
na reparatie weer in de vaart zullen wor
den gebracht, om het land van Heusden en
Altena uit zijn isolement te verlossen.
DAT tot algemeen Rijksarchivaris is be
noemd Jhr Dr D. P. M. Graswinckel, thans
Rijksarchivaris bij het Alg. Rijksarchief.
DAT de economische commissie van de
Centrale Vereeniging voor den Opbouw van
Drente haar werkzaamheden heeft hervat
en het bureau dezer vereeniging gevestigd
is op Torenlaan 4 te Assen.
DAT wegens het groote tekort aan kunst
ledematen en de hiervoor benoodigde grond
stoffen de regeering bij den invoer bemid
delend zal optreden en eenige orthopaedische
instrumentmakers naar Engeland worden uit
gezonden.
DAT men zich voor den aankoop van
materiaal, afkomstig van de te liquideeren
Amerik. leger- en vlootvoorraden, moet wen
den tot de desbetreffende Ryksbureaux.
DAT de thans in den handel zijnde Argen-
tijnsche kaas niet minder geschikt is voor de
consumptie dan onze eigen kaas. doch de
meeste waardeering zal ontmoeten bij hen
die van belegen kaas houden.
DAT het hoofdbestuur der Dem.-Soc. Stu
dentenver. bij den minister van Onderwijs
„met de meeste klem" heeft aangedrongen
op opheffing der indologische faculteit te
Utrecht, daar de regeering dit „aan haar wil
tot vernieuwing verplicht is".
DAT bij wijze van proef met ingang van
Maandag a.s. de veerdienst bij Moerdijk ook
des nachts zal worden onderhouden, met dien
verstande, dat hij 's Maandagochtends om 5
uur begint, terwijl 's Zaterdags en 's Zondags
de laatste vaarten op 22.20 uur van Moerdijk
en 22.40 van Willemsdorp zijn vastgesteld.
DAT het door de Duitschers weggesleepte
hospitaal-kerkschip ,De Hoop" in zeer ge-
havenden toestand in Amsterdam is terug
gekeerd.
DAT het remboursverkeer tegen contante
betaling voor alle vervoerstakken weer is toe
gestaan, doch dat deblokkeering hiervoor
niet mogelijk is.
DAT prof. mr. G. W. J. Bruins te Wassenaar
is herbenoemd tot Kon.-commissaris bij de
Ned. Bank welke functie op 1 Juli 1943 was
opgeheven.
DAT zeventig procent van de Europeesche
binnenvaart vóór den oorlog de Ned. vlag
voerde en een korte vlotte verbinding tus
schen A'dam en R'dam voor onze binnen
vaart van het grootste belang is evenals een
zoo snel mogelijke afbouw van de sluis bij
Tiel.
DAT tot president van de rechtbank te
Groningen is benoemd mr H. W, A. Schip?
per ij n, thans rechter in gemelde rechtbank.
NIET om een overbodig levensbericht
geven van een grooten Nederlander,
wordt dit artikel geschreven. Immers is
het omvangrijk levenswerk en de vér strek
kende beteeken is van dr Kuyper onzen lezers
genoegzaam bekend. Evenmin is het nood
zakelijk het cijfer 25 te bezigen als een aan
leiding om ons over de snelheid van den
tijd te verbazen, die nu alweer een kwart
eeuw afstand heeft gemaakt van het oogen-
blik, waarop dr Kuyper, na geduldig wach
tend zijn laatste levensuur te zijn genaderd,
in Jezus ontsliep.
Het tijdstip, waarop de herinnering aan
8 November 1920 valt, zet Kuyper's beteeke-
nis echter zeer opmerkelijk onder het licht
van de wijze Waarop en de mate waarin ons
volk in de voorbije 5 jaren heeft gereageerd
op de geestelijke benauwing, waarin niets en
niemand ontziende overweldigers het ge
bracht hebben. Zeggen we teveel, als wij het
lijdelijk verzet, door ons Christelijk volks
deel gepleegd in de donkere jaren van het
nat.-socialistisch vergiftigingsproces, voor een
groot deel op rekening zetten van de door
werking der levensbeschouwing, waarvan dr
Kuyper een der voornaamste propagandisten
was? Zeker, wij zeggen dit niet zonder den
achtergrond ook van deze levensbeschouwing
te zien: tegen elke revolutie het Evangelie!
Maar wanneer men niet de begrensde daden-
reeks van het dadelijk verzet, doch de breede
werkingssfeer van het Calvinisme als oorzaak
van het „non possumus" der Nederlandsche
houding tegenover de Duitsche kwelgeesten
noemt, dan is duidelijk, dat de man, die geen
duimbreed levensterrein onthouden wilde
zien aan den Christus Gods, mag gerekend
worden tot hen, van wie de H. Schrift zegt;
„En hun werken volgen hen".
Meer dan het leven, houdt ons thans het
sterven van dr Kuyper bezig in verband met
de zooeven gemaakte opmerking. Want toen
de vorstelijke rouwstoet van den Staatsman-
Evangeliebelijder op 12 November 1920 door
de straten der Residentie trok. kon de
publieke belangstelling niet verder reiken
dan de wetenschap, dat daar een zeer be
langrijke figuur ten grave werd gebracht.
Bovendien wie had wel niet eens van
Kuyper gehoord? Maar wat verder reikte,
was het oor der menigte, die bij de groeve
stond en in welker hart de belofte werd op
geroepen. om in de toekomst het vaandel
hoog te houden dat aan Kuypers machtige
hand ontvallen was. Zij, de vele kleine
luyden èn de weinige groote mannen hoorden
het zich door dr Colijn den pas in balling
schap gestorven opvolger van dr.. Kuyper
zoo ernstig zeggen; „Indien wij allen tezaam
slechts getrouw blijven aan het heilig be
ginsel, dan weten wij, dat de Heere Zijn erve
niet verlaten zal".
Op den gedenkdag van Kuyper's sterven
trekt onze aandacht zich samen op den
grootsten gemeenen deeler van zijn leven:
de erkenning èn handhaving van Gods vol
strekte souvereiniteit op elk levensgebied-
Om die ontzaglijke taak te kunnen vervullen,
schiep Kuyper zich de aangewezen middelen
tot doorwerking van de idee in al de geledin
gen van zijn volk; tot den Ministerszetel toe.
Met zeldzame talenten had God hem daar
voor toegerust: een welsprekendheid van
biologeerende kracht; een schrijftalent met
zeldzamen invloed op zijn lezers; theologi
sche, staatkundige, wetenschappelijke en
journalistieke bekwaamheden van hoog ge
halte, en boven die alle de saambindende,
motorische kracht van het geboren leider
schap.
Stellig zijn 25 jaren afstand nog te weinig,
om de imponeerende figuur van dr Kuyper
zuiver te projecteeren op het vlak der
historie. De strijd tegen zijn wereldbeschou
wing en levensprincipes; de strijd om zijn
volledige beteekenis voor de geschiedenis van
ons volk in het tijdperk van zijn onmiddel-
lijken invloed; de strijd ook over zijn geeste
lijke nalatenschap in de eerste en latere
decenniën na zijn heengaan, het zijn even
zoovele bronnen van kruitdamp, die het
klare uitzicht op en inzicht in zijn''beteeke
nis belemmeren wie zou zich nu al wagen
aan een volledige biografie?
Maar wat allerminst nevelachtig is voor
het thans levend geslacht, dat is de diepe
voor, in den Nederlandschen volksbodem ge
trokken door Kuyper's levenswerk en zijn
nog niet te berekenen invloed op den geeste
lijken onderbouw van ons volk. Er was, zoo
sprak minister Heemskerk bij zijn graf, „in
al zijn veelzijdigheid éénheid en stelsel; hij
was drager van eenzelfde beginsel, uitgangs
punt op ieder gebied, strevende om vastheid
te brengen in de beweeglijke stof van het
aardsche leven, verzoening zoekende van de
verschillende volkslagen en maatschappelijke
groepen; hij was handhaver van het gezag
en strijder voor volksinvloed en voor een
opgewekt geestelijk volksleven".
Op deze plaats voegen wij, dankbaar voor
een zóó rijk en rijk gezegend leven ten bate
van de ontplooiing van volkskracht in den
besten zin des woords, eraan toe: Het sterven
van dr Kuyper liet laat nóg een leegte
na. Kuyper was vriend en tegenstander
stemmen dit toe één der grootste Neder
landers. die de laatste eeuw heeft gekend.
Maar: die leegte was en is en zal zijn vól
van Hem, Wiens heerschappij dr Kuyper ons
heeft leeren verstaan als weinigen vóór hem.
Zoo ooit, dan hebben de jaren 19401945
daarvan vruchten getoond. Ik eer daarvan
zou Kuyper afwijzen en het loflied transpo-
neeren in het heilige octaaf, die ook de
grondtoon van zijn leven was: Gode alleen
de eer!
DE NIEUWE ROTTERD. WETHOUDERS.
Gistermiddag is voor het eerst te Rotter
dam de noodgemeenteraad bijeengekomen.
Er werden vijf wethouders benoemd, n.l. mr
dr C. de Heer (A.R.), ir E. H. A. Kraay-
vanger (R.K.), J. G. Meertens (S.D.A.P.), J.
van Tilburg (VD.) en A. J. van der Vlerk
(S.D.AP.)
HARINGAANVOER TE SCHEVENINGEN.
Van de haringvissoherij kwamen heden
binnen de loggers Sch. 5, schipper C. de
Graaf met 44 last, met 100 kisten versche
haring; Sch. 195, schipper A. de Niet, met
32 last; Sch. 116, schipper J. Tuit, met 32
last; en Sch. 97, schipper G. Blok, met 34 last
haring.
Schraal weer, aldus De Bilt
Tot morgenvond wordt verwacht: Vrij
koud met vooral op voor de wind beschutte
plaatsen nachtvorst, overwegend droog, wis
selend bewolkt, matige wirud tusschen Noord-
Oost en Oost.
ZON EN MAAN.
Zondag: Zon op 7.53 en onder 16.55;
Maan op 13.46 en onder 21.50.
Ma a n d a g Zon op 7.54 en onder 16,53;
Maan op 14.20 en onder 23.02.
Op 13 Nov. Eerste kwartier; 19 Nov. Voil*
Maan en 26 Nov. Laatste kwartier.