'lieutuc £Viïlsrtjf (Imiranl
Deed Soekarno beroep op Truman en Attlee?
Minister Vos over glas, kolen en nog wat
TOD, BEGRIP EN
VERZOENING
LDist <11
serie: 1 April 192015 October 1941
VRIJDAG 9 NOVEMBER 1945
Se Serie: le Jaarrang vanaf T Md 1945, No. 155
Abonnementsprijzen
ƒ0.26 per week
1.10 per maand
ƒ3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-TSationaal Dagblad
voor Leiden en Omstreken
Bureaux Redactie eo
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
„Stmtiüastidj Is
to te^genspsrtj
nujn bert i
Wederom een Britsch officier
vermoord
Volgens een te New-York uit Batavia ont
vangen telegram, zou Soekarno een beroep-
hebben gedaan op president Truman en den
Britschen eerste-minister Attlee, om hun be
middeling te verleenen „ter voorkoming van
oorlogsgeweld op geheel Java".
BRITSCH OFFICIER VERMOORD
De gevechtsacties op Java duren voort. In
Benkoelen is wederom een Britsche officier
vermoord, terwijl een andere officier ge
wond werd, maar wist te ontsnappen. Giste
ren zijn er ook in het Kramathsawahdistrict
weer gevechten uitgebroken, waar meer dan
500 Indonesiërs zich verzameld hebben. Te
vens is er in Midden-Java een vrij groote
concentratie van Indonesiërs.
Naar bekend geworden is, zijn bij gevechts
acties tusschen 11 en 18 Oct. veertien leden
van het K.N.I.L. gedood, w.o. de res. le luite
nant D. A. P. Koning ^en de soldaten Folme-
ring, Derks en Enden.
Inmiddels zijn twee ongewapende batal
jons bevrijde Ned. krijgsgevangenen, ten ge
tale van 2150 man, van de Philippijnen naar
Borneo vertrokken, met mogelijke bestem
ming Java.
EEN DAG STAKING IN BRITSCH-INDIE
De Vakvereeniging van Ind. zeelieden te
Bombay heeft gisteren verzocht, een staking
van één dag af te kondigen als protest tegen
het gebruik van Britsch-Ind. troepen tegen
Indonesiërs Ook in Australië duren de sta
kingen nog steeds voort. In Sydney hebben
havenarbeiders geweigerd de „Steurling
Castle" te laden, wegens de tegenwoordig
heid van de 1600 Ned, soldaten aan boord.
De nieuwe leider van de „Country Party" in
Australië, Bruxner, heeft zich fel uitgelaten
tegen deze communistische acties en de vraag
gesteld wat, er van Australië geworden zou
zijn. als de Ned. piloten en de Ned. marine
niet al hun krachten hadden gestort in de ge
meenschappelijke zaak tegen Japan.
INDONESISCHJ^ COMMUNISTISCHE
PARTIJ WEER OPGERICHT.
De Indonesische communistische partij
PK.I. is, naar uit een verklaring van r.
secretaris blijkt, op 21 October weer opge
richt. Deze partij heeft sinds haar verbod in
1926 ondergronds gewerkt.
STOFFELIJK OVERSCHOT VAN GENE
RAAL MALLABY TER AARDE BESTELD.
Het door de nationalisten vrijgegeven stof
felijk overschot van gen. Mallaby is, na een
plechtigen kerkdienst, waarbij ook generaal
Mansergh en andere hooge militairen tegen
woordig waren, ter aarde besteld.
ULTIMATUM VAN GENERAAL-MAJOOR
MANSERGH.
In een ultimatum, dat generaal-majoor E,
C. Mansergh, de commandant van de vijfdi
Indische divisie, tot den „gouverneur" van
Soerabaja, Soerio, gericht heeft, wordt ge
zegd dat binnenkort Britsche troepen in de
haven van Soerabaja en in andere deelan
van Oost-Java aan land zullen worden ge
zet. Deze publicatie volgde op een Indone
sische radiouitzending van het „pirateii"-
station te Soerabaja, waarin medegedeeld
werd, dat Ned. troepen uit Australië en Ti-
mor zouden arriveeren en een beroep werd
gedaan op de Indonesiërs „om de landing te
verhinderen" en om versterking werd ver
zocht uit de gebieden rondom Soerabaja.
Onmiddellijk na de uitzending heeft geno-
raal-majoor Mansergh een boodschap naar
Soerio gezonden, om hem te bevelen een te
gengesteld radiobericht uit te zenden, maar
deze order is tot heden klaarblijkelijk nog
niet opgevolgd.
„Soerabaja is bezt door plunderaars, oo-
foerlingen en ongecontroleerde menigten,
die allen volledig bewapend -zijn", zoo zegt
de boodschap van Mansergh. „Mijn orders
zijn om het gepeupel, dat zich aan geen wet
ten stoort, te ontwapenen, de geallieerde
politiek bij de evacuatie van landgenooten
mogelijk te maken en de ontwapening der
strijdkrachten van de as-mogendneden uit
te voeren.
i Prinsjesdag op 20 November
vastgesteld
Maar de gouden koets zal geen
dienst doen.
Van offlcieele zijde wordt thans ons be
richt bevestigd, dat de zitting van de Voor-
loopige Staten-Generaal op Dinsdag 20 dezer
door H.M. de Koningin in de historische
Ridderzaal zal worden geopend. Het gebrui
kelijke ceremonieel zal ditmaal achterwege
blijven. De gouden koets zal men dan ook
niet op het Binnenhof kunnen zien.
Volgens het „Amsterdamsch Dagblad" zou
Jhr mr D. J. de Geer, oud-min.-president zich
binnenkort over zijn handelwijze tijdens de
bezetting voor het gerecht moeten verant
woorden.
Nadat deze boodschap was uitgegeven heb
ben vier Indonesische leiders, waaroncer
een woordvoerder van de communistiscne
partij, weer voor den „piraten"-zender te
Soerabaja gesproken en een dringenden op
roep aan de Indonesiërs uitgezonden om hun
wapens niet aan de Britten over te geven.
Een tweede reactie op Mansergh's boodschap
was grootere spanning in het door de Brit
ten bezette gebied van Soerabaja: de haven
en het vliegveld. Indonesische strijdkrach
ten, bewapend met lichte machinegeweren,
drongen het Britsche gebied binnen en na
men stellingen in gebouwen in, waaruit zij
echter weer, zonder dat er een schot viel,
verdreven werden.
„HOME SWEET HOME".
Terwijl de Britsche troepen zich steeds
vaster nestelen in Soerabaja, voeren de In
donesiërs den oorlog niet op psycologisch-
juiste wijze. Radiosations van de Indonesiërs
trachten de B.B.C.-uitzendingen aan ae
West-York-tropen van de vijfde divisie, te
storen. De Indonesische pianospelers spelen
door de B.B.C.-uitzendingen „Home sweet
home" heen.
Russen bezetten gebouwen
in Teheran
Beloftfe der Groote Drie wreed geschonden
Op een bijeenkomst van het Iraansche
parlement heeft de afgevaardigde Etebar
medegedeeld dat het roode leger 45 gebou
wen in Teheran heeft bezet. Het hoofdkwar
tier is nog steeds in deze stad. Twaalf dui
zend nieuwe Russische soldaten zijn bij Ben-
dar Shah geland; tachtig duizend in Astaria
en twee nieuwe divisies zijn pas in Azer-
beidjan aangekomen. Waarom worden onze
gendarmes door de Russen gehinderd naar
het Noorden te trekken om de orde te her
stellen, zoo vroeg spr.
In 1941 maakten Britten en Russen een
eind aan de Duitsche actie in Iran. Om zijn
ligging en oliebronnen was, het land van
groote beteekenis voor de oorlogvoering. In
1942 garandeerde Roosevelt de onafhanke
lijkheid van het land. In 1943 verklaarde het
Duitschland den oorlog. In Februari bijeen
beloofden de Groote drie Iran allen steun.
De Russische actie nu bewijst, dat er met de
inlossing van die belofte danig de hand ge
licht wordt.
v/inston Churchill, mevrouw Churchill en de Nederlandsche ambassadeur te Lon
den verlaten het gebouw der Nederlandsche Ambassade in de Engelsche hoofd
stad, waar H. M. de Koningin Wilhelmina aan Churchill een verzameling van on
geveer 630 brieven, welke de voorvader van Churchill, de eerste Hertog van Marl
borough, in de periode van 17021711 aan den Raadpensionaris van Holland,
Antonius Heinsius, schreef, overhandigde. Links ziet men de doos, welke het fraaie
kistje, waarin de brieven zich bevinden, bevat.
Van onze armoede moeten we
nog uitvoeren
In de gistermiddag gehouden persconfe
rentie deed minister Vos mededeeling van
het totstandkomen van een handelsverdrag
met België. Het zal ons tot eind December
600.000 m2 glas leveren en daarna 250.000 m2
glas per maand, zoodat wij volgend jaar van
België 3\2 millioen m2 glas krijgen. Er is in
totaal 6 millioen m2 noodig, maar het begin
is er. Daartegenover staan leveranties van
onzen kant, b.v. aan cokes. Ik weet, aldus
de minister, dat men vraagt: hebben wij die
dan zelf niet noodig en dat is ook zoo, maar
om ons handelsverkeer op gang te houden,
moeten wij een deel ervan ter beschikking
van den export stellen. Als je 1000 ton cokes
op tafel brengt kun je ook weer wat anders
terugvragen, want om cokes zijn de landen
om ons heen dringend verlegen. De minister
stond bij dit probleem van den buitenland-
schen handel uitvoerig stil en hij zeide o.m.,
dat wij nu al weer orders uit het buitenland
voor onze industrie accepteeren, om toch
maar op de internationale markt in de run
ning te blijven. Voor 1946 is er nog een
groot import overschot, maar in '47 verwacht
men een teruggekeerd evenwicht. Nu al moe
ten we ons een exportmarkt verzekeren,
want we kunnen geen credieten vragen, als
we daar niet verschijnen. En onze crediet-
situatie van morgen is onze exportsituatie
van overmorgen. Uit Duitschland en Ameri
ka voeren wij op het oogenblik kolen in.
Uit het eerste land 140.000 ton per maand.
Als onze Limburgsche mijnen 2500 ton per
dag meer produceeren, hebben we onzen
Amerikaanschen invoer verdiend. Daarvoor
kunnen we dan wat anders koopen. Daar
om is het zoo belangrijk, dat er in Limburg
hard gewerkt wordt en op het oogenblik
gebeurt dat ook al, want er zijn dagen waar
op de productie boven de 25.000 ton per dag
ligt. Dit blijft de kurk, waarop ons econo
misch leven drijft. Zij beheerscht, om maar
iets te noemen, in sterke mate onze papier
situatie, die thans voor een half jaar ver
zekerd is en dank zij grondstoffen uit Zwe
den en naar men verwacht kolen uit Lim
burg ons na dien termijn verder aan onze
kleine kranten en andere noodzakelijke pa
pieren zal helpen. Geruststellend voor velen,
die ook daarvan den uitvoer de schuld gaven,
was 's ministers mededeeling, dat de veen-
aardappelen, die wij op het oogenblik eten,
niet een gevolg zijn van den uitvoer der
betere soorten er gaan alleen poot-
aardappelen weg maar wel van den
tegengevallen aardappeloogst, die een hee'.e
massa zieken bevatte.
Met de schoenen blijft het nog lang
zaam gaan, al verwacht men, inzonderheid
tegen het volgend jaar, een aanzienlijke
verbetering, omdat we dan 600.000 paar per
maand ga*n produceeren.
Zwarte handelaren gaan naar
Veenhuizen
Ook hun klanten zullen worden
gestraft.
Op een gisteren gehouden persconferentie
bracht minister Vos o.a. de zwarte markt
nog eens ter sprake. Naast de reeds gemelde
groote campagne is er een K.B. te verwach
ten, dat zwarte handelaren naar Veenhuizen
kan doen verdwijnen en dat een snellere
berechting in de hand zal werken. De con
trole wordt verscherpt; niet alleen de ver-
kooper, maar ook de kooper zal strafbaar
zijn.
DE grootste leiders der internationale
politiek laten zich de laatste weken dik
wijls hooren. Zaterdag 27 October jL
sprak president Truman op den Amerikaan
schen vlootdag te New York zijn beroemde
twaalf punten uit. Dinsdag jl. was het
Molotof, die bij de herdenking van de
Octoberrevolutie te Moskou een belangrijke
rede hield, en thans wordt onze aandacht
gericht op de rede, die minister Bevin
gisteren in het Engelsche Lagerhuis over de
buitenlandsche politiek gehouden heeft.
In zijn rede noemde minister Bevin twee
beginselen, die hij in de internationale
politiek leidinggevend achtte: nl. tijd, be
grip en verzoening in de eerste, en het
principe van samenwerking als doel, in de
tweede plaats. Daar het eerste beginsel de
noodzakelijke voorwaarde is om tot ver
wezenlijking van het tweede te komen,
zullen wij er goed aan doen de verschillende
problemen die Bevin naar voren bracht, in.
het licht hiervan te bezien. In dit verband
is in de eerste plaats belangrijk, wat Bevin
zei over invloedssferen en machtspolitiek. De
voorbijgegane oorlogsjaren hadden het pro
bleem of deze geheel kunnen verdwijnen,
zeer moeilijk gemaakt. Maar er is, aldus
Bevin. een streven naar andere idealen, en
in deze overgangsperiode zal men geduld
moeten toonen in verband met hun mogelijke
verwezenlijking.
Stond in deze kwestie het probleem van
den tijd op den voorgrond, begrip was aller
eerst vereischt in de kwesties tusschen
Engeland en de Sowjet-Unie. Bevin ver
klaarde nadrukkelijk, dat Engeland in geen,
enkel opzicht vijandige plannen koestert ten
aanzien van de verhouding van de Sowjet-
Unie tot zijn buurstaten en Oost-Europa,
maar stelde even duidelijk in het licht, dat
!^de Sowjet-Unie van haar kant een gezond
•begrip moet toonen voor de goede betrek
kingen. die Engeland door middel van een.
Westelijk bloc met de haar aangrenzende
landen wil instellen. Bevin liet duidelijk uit
komen, dat hier in geen enkele mate van
vijandelijke gezindheid tegenover de Sowjet-
Unie sprake is, maar dat zij slechts berusten
op de 'historische, economische en cultureele
relaties, die de West-Europeesche landen met
elkaar hebben. Deze duidelijke uitspraak ig
van het grootste belang in verband met het
Dinsdag jl. bij herhaling door Molotof geuite
wantrouwen ten aanzien van een Westelijk
bloc. Ook in deze kwestie kan het door
Bevin met warmte aanbevolen systeem van
„open kaart" verhelderend werken.
Ten slotte komt de noodzaak tot verzoe
ning sterk naar voren in de passage over de
oplossing van internationale problemen. Als
standpunt van de Britsche regeering sprak
Bevin uit, dat geweld of agressie hiervoor
niet aangewend moeten worden. „Afgunst en.
naijver behoeven niet te heerschen op de
wereld," aldus citeerde hij president Truman,
want er is op de wereld genoeg voor ieder.
Om deze radicaal onmogelijk te maken zal
het in de eerste .plaats noodzakelijk zijn, dat
een door Truman fundamenteel gestelde on
belemmerde toegang van de vol keren gemeen,
schap tot handel en grondstoffen van de
wereld, alsmede volledige economische
samenwerking tusschen de volkeren, dan ook
inderdaad verwezenlijkt wordt. In het licht
van bovengenoemde gedachten sprak Bevin
zijn rede uit. In vergelijking met de te 9tenk
leiding gevende .rol, die Truman aan de Ver-
eenigde Staten toedacht, in vergelijking ook
met een in sommige opzichten door Molotof
te sterk geuit wantrouwen, is deze rede van
Bevin oprecht, verhelderend en geruststellend
te noemen, en daarom hoopvol in verband
met Engelands toekomstige rol als kleinste
der drie groote mogendheden.
DAT de Kaashandel Mij. „Gouda," over
het op 304—'45 geëindjgde boekjaar een
winst heeft behaald van f 15.369, tegen
vorig jaar f97.578, terwijl 3 pCt. dividend
wordt uitgekeerd'.
DAT Zaterdag a.s. te Venlo weer voor
het eerst sedert 5 jaren, de historische vie
ring van het Sint Maartensfeest zal plaats
hebben.
DAT de in Polen verblijvende Nederlan
ders via Zweden naaf ons land kunnen wor
den gerepatrieerd, waartoe zij een verzoek
moeten indienen bij den burgemeester van
hun verblijfplaats.
DAT de Comité's voor gebiedsuitbreiding
der drie Noordelijke provincies een telegram
aan de regeering zonden, waarin bezorgdheid
wordt uitgesproken over de bestaansmoge
lijkheid van ons vol'k, als er geen gebieds
uitbreiding plaats vindt.
DAT de regeling t.a.v. de terugbetaling tier
Van repatrieerenden ingehouden gelden na
genoeg gereed en bekendmaking spoedig te
verwachten is,
DAT bij een schoenwinkelier in Hengelo
1000 paar vooroorlogsche schoenen in beslag
werden genomen die tegen hoog opgevoerde
prijzen zouden worden verkocht.
DAT aan het Voorlichtingsbureau van den
Voedingsraad, Koninginnegracht 42, 's Gra-
venihage, vragen, voorstellen en nieuwe
ideeën op voedings-, huishoudelijk- en ge-
zinsgebied schriftelijk kunnen worden inge
diend.
DAT tengevolge van het drinken van on
gekookte, gepasteuriseerde melk in Amster
dam enkele gevallen van typhus voorkomen.
DAT tot directeur van het Voedselvoorzie
ning Import Bureau is benoemd de heer J.
Verhage en tot adjunct-directeuren H. A.
Polm en Mr. H. C. Visser, allen te 's-Gra-
venhage.
Jeugd spreekt zich uit
Op de Wereld jeugdconf eren tie in Londen
eischte de jeugd o.m. internationale con
trole op de atoom-energie, een werkweek
van 48 en een werkdag van 8 uur voor
jeugdige personen, zoomede actief en
passief kiesrecht voor allen die 18 jaar
zijn. De anti-nat, socialistische jeugd in
Duitschland is toegelaten tot de confe
rentie.
DAT Amsterdam zeer te lijden heeft van
een complete ratfceninvasie, veroorzaakt door
het wegwerpen van allerlei etensresten en
vischafval door de huisvrouwen.
DAT voor het reizen naar het buitenland,
hetgeen voornamelijk zaken- en studiereizen
betreft, inlichtingen kunnen worden inge
wonnen bij het Paspoortencontrólebureau,
Badhuisweg 79, Scheveningen.
DAT in een dezer dagen te 's-Hertogen-
bosoh gehouden bijeenkomst van schoenfa
brikanten besloten is aan de e.v. Kon. Ned,
Jaarbeurs als groep deel te nemen.
DAT op kleiaardappelen voor den winter -
opslag niet behoeft te worden gerekend, daar
er van dit soort slechts een zeer kleine hoe
veelheid beschikbaar is.
DAT iedereen verplicht is zelf een winter
voorraad aardappelen te vormen, daar de
aardappeloogst een hoog winterrantsoen niet
waarborgt.
DAT op verlangen van minister Schermer-
horn aan alle bewoners van het half ver
dronken Oost- en West-Souburg op Walche
ren tot nader te bepalen datum een dubbel
rantsoen boter of vet zal worden toegewezen.
DAT vanaf Februari Sectie 7 van het M.G.
te Breda 10.000 in Engeland aangekochte
auto's aan de ontschepingshavens afgehaald,
geregistreerd en via de daarvoor bestemde
organen in distributie heeft gebracht.
DAT controleurs van den C.C.D. weer be
wapend kunnen worden, teneinde krachtig
optreden tegen den sluikhandel te bevorde
ren.
Staking Suikerfabriek Groningen
opgeheven
In een gisteren gehouden vergadering v<art
de 250 stakers der Friesch-Groningsohe beet
wortelsuikerfabriek is met nagenoeg alge-
meene stemmen besloten de staking op te
geven. Alsnog is besloten de gestelde eisohen
aan het College van Rijksbemiddelaars voor
te leggen. Zaterdag kan de fabriek wellicht
weer gaan draaien.
H. M. de Koningin arriveert ter aanbie
ding van de brieven aan Churchill, aan
het gebouw der Nederl. Ambassade.
Morgen minder ivind, zegt de Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht:
Geleidelijk naar Oost omloopenden wind.
aanvankelijk nog krachtig of stormachtig,
morgen langzaam afnemend. Wisselende be
wolking, vooral in den nacht nog enkele
regen-, hagel- of natte sneeuwbuien. Verdere
daling van temperatuur.
Wind en storm waarschuwingsdienst: vrij
dagmorgen 10.30 uur alle districten: verwacht
wordt harde Noord-Oostelijke wind.
ZON EN MAAN.
Morgen: Zon op 7.51 en onder 17.56; Maan
op 13.04 en onder ,20.44.
Op 13 Nov Eerste Kwartier; 19 Nov. Voll«
Maan en 26 Nov. Laatste Kwartier.
