llieuwc £riiisrlj t(iflurant
Accoord tusschen Brittenen Nederlanders?
Mussert zal 13 November terecht staan
iDist <11
REGEERING
Ie eerie: 1 April 1920— 15 October 1941
ZATERDAG 13 OCTOBER 1945
2e Serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 130
Abonnementsprijzen
10.26 per week
f 1.10 per maand
f 3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEJVTER
Redactie:
B VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie ea
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
voor Leiden en Omstreken
LStfmtuastidj is pbeblmi
myn bert in Ug
Geen voedsel voor Nederlanders
in Batavia
Of de militaire en burgerlijke situatie op
Java spoedig za'l worden beheerscht, hangt
voor een groot deel af van de resultaten der
conferentie tusschen Mountbatten, generaal
Ohristison en dr Van Modk te Singapore. De
laatste berichten geven de suggestie, dat vol
ledige overeenstemming is bereikt tuschen
Engelschen en Nederlanders, doch zekerheid
hierover konden we niet krijgen. De offi-
cieele verklaring geeft geen enkele bijzon
derheid, alhoewel spoedig een overeenkomst
tuss'ohen Groot Brittanië en Nederland over
het burgerlijk bestuur in Iridië kan worden
verwacht.
De onregelmatigheden op Java duren nog
steeds voort. Er worden hoe langer hoe meer
Europeanen en Indo's vermist, die door vol-
Admiraal Helfrich, opperbevelhebber van
de Ned. strijdkrachten, op wien uiteinde
lijk de taak rust om ons gezag in Indië
te herstellen.
gelingen van Soekarno worden weggesleept.
Een Ned.-Ind».officier, die in een jeep door
Batavia reed, is in een hinderlaag gelokt en
dia ar gedood, terwijl ook vijandige daden
t.o.v. de Britten zijn gesignaleerd. Volgens
het nationalistische blad „Merkeda" zijn alle
Japanners in Djogjakarta door Indonesiërs
gevangen genomen. Het is echter opvallend,
dat Soekarno's naam steeds meer op den
achtergrond geraakt. Hij beheerscht den toe
stand niet meer en is de controle kwijt op
zijn volgelingen, die grootsch opgezette ram-
pokpartijen organiseeren. Om Soekarno's
.kabinet" toch nog tot daden te dwingen,
heeft de Britsahe generaal Hawtorn gisteren
een bespreking gehad met Mohammed Hatta
en dr Soebardjo, vioe-president en minister
van Buitenl. Zaken in dit kabinet.
GEEN VOEDSEL VOOR NEDERLANDERS.
Radio Bandoeng, die in nationalistische
handen is, heeft bekend gemaakt, dat er in
Batavia overvloedig voedsel is voor diege-
N euwe dienstregeling N. S.
verschijnt 22 October
Maandag a.s. over een week zal er een
nieuwe dienstregeling verschijnen van de
Ned. Spoorwégen. Voorts deelen de N S.
ons mede. dat trein 1321, een stoptrein van
Utrecht naar Arnhem, die om 19.35 uur
Uit Utrecht pleegt te vertrekken, met in
gang van vandaag ook 's Zaterdags zal loo-
pen.
nen, die met de Indonesische republiek sa
menwerken. maar niets voor antie-Indone-
siërs, Nederlanders en Indo-Europeanen.
HULP AAN DE NATIONALISTEN
Op Ceylon wordt een wijd omvattende agi
tatie georganiseerd, sympathiseerend met de
nationalistische bewegingen. Door het werk
comité van het Nat. Congres zijn den staats
raad en aan alle politieke organisaties op
Ceylon gevraagd hun volledigen steun te ge
ven. Ook de' Unie der havenwerken in Co
lombo steunt de Nationalisten, terwijl men
in arbeiderskringen aldaar aanneemt dat wan
neer eenig Ned. schip met versterkingen
voor Java aan boord Colombo zal aandoen,
dit het teeken zal zijn voor ernstige demon
straties van de zijde der arbeiders. Over het
voorgenomen bezoek van den Britsch-Indi-
schen leider Nekroe aan Java, zullen de ge
allieerden moeten beslissen, daar zij nog de
controle over Java bezitten.
LOUDON OVER JAPAN EN INDIë.
De Nederlandsche ambassadeur te Washing
ton, Loudon, heeft op een persconferentie
verklaard, dat z.i. Japan onder het mom van
vredelievendheid in Azië een expansiepoli
tiek voert en daarmee Duitscbland navolgt,
dat in 1918 ook de oorlogvoering niet be
ëindigde. Over den toestand op Java merkte
hij op, dat. als er geen groote geallieerde
troepenmacht in Ned.-Indië aan land wordt
gebracht, er verwarring zal blijven he?r-
sohen. hetgeen van invloed zou kunnen zijn
op den toestand in andere deelen van Azië.
Bandoeng in geallieerde handen
Naar ons van. particuliere zijde getelefo
neerd werd is Bandoeng aan de oproer
makers van Soekarno ontrukt, doordat ge
allieerde troepen er hun intocht hebben ge
daan
Wel kolen voor den bioscoop en
niet voor de kerk?
Dat kan toch niet redelijk worden genoemd.
De classis Groningen der Chr. Geref. Kerk
heeft een motie gezonden aan den minis
ter-president, waarin zij haar verontwaar
diging er over uitspreekt, dat wel de bio
scopen. die in den bezettingstijd den vijand
hebben gediend, van brandstoffen worden
voorzien, doch dat de kerken, die door haar
aan&ooreu tot verzet haar leden en dienaren
in den dood zagen gedreven, geen brand
stof kunnen krijgen voor haar catechisatie
lokalen of voor de spreek- en studeerka
mers der predikanten.
TIEN DUIZEND KG PAPIEREN GELD
AANGEKOMEN.
Met het m.s. Amtsrbelstrpoimvan de Hioll.
Stoomboot Mij. is tie Uimiuiidein> uit Lenden
tienduizend kg nieuw Nederlandsch papie
ren geld gearriveerd.
Eerste Kamer komt Donderdag
voor het eerst bijeen
Naar wij vernemen zal de Eerste Kamer
a.s. Donderdagmiddag om 2 uur bijeenkomen.
Deze eerste bijeenkomst als tijdelijke Sta-
ten-Generaal" vormt de inleiding tot de af
doening van het Donderdag door de Tweede
Kamer aangekomen w.o. Voorloopige Staten-
Generaal.
RECORDCIJFER VOOR ECHTSCHEIDINGEN
IN ENGELAND
Volgens de ..Daily Telegraph" heeft het
aantal verzoeken. tot echtscheiding op
de rol der eerste zitting die deze week in
Engeland is begonnen, een recordcijfer be
reikt. Er zijn tot nog toe 4.000 gevallen klaar
om afgehandeld te worden, hetgeen met 500
al de vroegere cijfers te boven gaat. Er wer
den bovendien 20.000 aanvragen tot echt
scheiding ingediend.
Proces zal hoogstens twee dagen
duren
Het belangrijkste proces, dat waarschijn
lijk ooit in de geschiedenis van den Neder-
landschen staat is voorgekomen, het proces
namelijk tegen ir A. A. Mussert, leider van
de N.S.B., zal oip 13 November a.s. te Den
Haag beginnen.
Vermoedelijk zal het proces voor het
Haagsche Bijzonder Gerechtshof niet meer
dan twee dagen in beslag nemen, terwijl het
aantal getuigen, dat door den proc.-fiscaal,
mr J. Zaayer, is gedagvaard, tot drie is be
perkt. Ook bij dit proces zal dus naar alle
waarschijnlijkheid die kortheid worden be
tracht, welke de politieke processen in ons
land onderscheidt met de groote politieke
processen in het buitenland.
De dagvaarding legt hem ten laste het
Koninkrijk onder Duitsohe heerschappij te
hebben willen brengen. Daartoe worden als
feiten aangevoerd de brief aan Hitler van
September 1940 om een Bond van Germaan-
sohe volken te stichten en ook Nederland
daarin op te nemen, waarvan hij het welzijn
in handen van Hitier legde. Hij heeft toen
ook tegenover Seyss-Inquart Hitier erkent
als Führer aller Germanen. Verder heeft hij
zelf den eed van trouw aan Hitier afgelegd
en anderen een eed aan hem doen afleggen.
Voorts heeft hij aangespoord en bevolen om
in Duitschen krijgsdienst te treden.
Ten 9lotte worden pogingen ten laste ge
legd om onzen grondwettigen regeeringsvorm
te vernietigen door zich op 5 Sept. 1942 te
laten uitroepen tot regent en een verant
woordelijke regeering te vormen. Den Füh
rer werd verzocht in verband met de aan
bevolen plannen de in beslag genomen.Ko
ninklijke bezittingen ter beschikking te wil
len stéllen van het nieuw optredende staats
hoofd.
Actieve deeneming van Ned. zijde aa-n de
Duitsche oorlogvoering heeft Mussert dus
bevorderd en bewerkstelligd.
De Japansche keizer heeft besloten de
grondwet wijzigen Algemeen wordt aan
genomen, dat-de wijziging het inslaan van
een meer democratische richting betreft, ter
wijl men ook verwacht, dat dit een der stap
pen naar het toekomstig aftreden van Biro-
hito vormt.
■EW WAT NU?-
Een correspondent van de .Daily Madl"
bericht, dat, toen Duitsche krijgsgevan
genen aan het strand in de buurt van
Calais bezig waren met het opruimen van
een mijnenveld, vijf hunner zich rond
een opgegraven mijn schaarden. Zij ont
blootten hun hoofden, brachten den nazi-
groet en riepen „Heil Hitier". Op dat
oogenblik bracht een van hen de mijn tot
ontploffing, waarbij zij allen omkwamen.
Fiandria, een nieuwe soort
inlandsche fabak
Leent zich uitstekend voor lichte shag.
In Brabant's Westhoek is dit seizoen eer
nieuw soort tabak geteeld, die den naam
„Fiandria" draagt. Naar wij vernemen mag
deze tabak als iets heel bijzonders worden
1 jsohcHTwd, daar de bladen goudgeel zijn
en zeer welriekend. Ze leen en zich uitste
kend voor het fabriceeren van lichte shag.
De gemiddelde opbrengst per teler in dit
deel van ons land bedraagt slechts 8 kg
(v.j. 20 kg), doch het aantal telers bedraagt
ditmaal 50 pCt. meer.
DAT de Ned. Spoorwegen een proef-op-
dracht tot vervaardiging van een documen
taire film hebben gegeven.
DAT ook zij, wier familieleden of vrienden
in den .strijd tegen Japan zijn gevallen, for
mulieren voor het Gedenkboek kunnen aan
vragen bij het Rijksbureau voor oorlogs
documentatie, Heerengracht 410, A'dam.
DAT het Sweelinck-kwartet een tournée
door Zeeland maakt, ten bate van de slacht
offers op Walcheren.
DAT Woensdag minister Meynen te Berlijn
het eereteeken van de Mil. Willemsorde aan
de divisievlag van de 82ste „Airborn divi
sion", die een jaar geleden bij Nijmegen
landde, heeft gehecht.
DAT de opgenomen f 100.ook weer op
een vrije rekening kunnen worden goedge
schreven bij de verschillende ban kins tellingen
DAT de Werkgemeenschap Limburg de
Vestiging eener hoogovenindustrie in Lim
burg mogelijk en wenschelijk acht.
DAT de leden van de vroegere Ned. ver
zetsbeweging in'Frankrijk een „Ned. Patriot
ten Bond" hebben opgericht, waarvan het
secretariaat is gevestigd 13 Rue den Helder
te Parijs.
DAT het stoffelijk overschot van oud-burg.
Be Vlugt van Amsterdam en van diens echt-
genoote op 25 October van Bloemendaal zal
worden overgebracht naar de Nieuwe Ooster
begraafplaats te Amsterdam.
Dat een. Eisenhower per telegram een
dankbetuiging heeft ontvangen van minister
De Leeuw voor den behouden terugkeer van
26 meesterwerken, welke op 24 Oct. in het
Rijksmuseum t>e Amsterdam zullen worden
Iben toongesteld.
k. PAT wedier ja wextotog Ja jetreden het
departementale besluit van 16 Febr. 1944, be
treffende het uitoefenen van- het bedrijf van
tusschiempersooin in onroerende goederen en
vain dat van veilinghoudersalsmede betref
fende het houden va,n veilingen:
DAT in burgerlijke, straf- en belastingza
ken weder beroep in cassatie kan warden in
gesteld.
DAT voor het vertoonen van films de
Bioscoopwet weder geheel van toepassing
zal zijn.
DAT gisteren het 17-jarige meisje A. C.
M. de Wit uit Laren in haar woonplaats
onder de Gooische tram raakte en aan de
gevolgen overleed.
DAT nu Hilversum weer de beschikking
heeft over de destijds aan Canada toegewe
zen ,19.71 meter golflengte, de wekelijksche
Canadeesche programma's komen te verval
len.
DAT in hooger beroep de zaak tegen de
drie mannen H. v. d. H. en v. S., die op
22 Oct. 1943, een 76-jarigen landbouwer ver
moordden. het Gerechtshof te Amsterdam de
eischen levenslang en 8 jaar handhaafde.
DAT de tentoonstelling „Ned. kunst van de
15e en 16e eeuw" in het Mauritshuis te
's-Gravenhage reeds door meer dan 14000 per
sonen werd bezocht en op 21 Oct. zal sluiten.
DAT de telefoonnummers van het informatie
bureau van het Ned. Roode Kruis te Den
Haag m.i.v. 16 Oct. worden gewijzigd in
183450/1/2/3/4, terwijl de afdeelingen vreemde
militairen, gravendienst en nalatenschappen
nog te bereiken zijn onder No. 112749.
DAT gistermiddag het Bijzonder Gerechts
hof te 's-Hertogembosch is geïnstalleerd, met
als president Mr. Th. R. J. Wijers.
DAT op 26 60ctober te Haarlem het fusil-
leeren van 10 Nederlanders voor de St. Bavo
zal worden herdacht en belangstellend en op
Keizersgracht 452 te Amsterdam een plaats
bewijs voor deze plechtigheid kunnen be-
kounea.
DAT bouwpatroons te 's Hertogc"bosch
zich tot de ministers van Financiën, Open
bare Werken en So<?.' Zaken hebben gewend,
om te protesteeren tegen de op diverse
Overheidswerken betaalde loon en, die be
duidend hooger zijn dan in de voorschriften
van het College van Rijksbemiddelaars is
bepaald.
DAT het „Kon. 's Hertogenbosch Mannen
koor" op 16, 17 en 25 Nov. zijn 40-Jarig be
staan zal vieren.
DAT bij een woordenwisseling tusschen
twee chauffeurs te Breda de 22-jarge P. K.
zijn 50-jarigen collega A. R. heeft doodge
slagen.
DAT in de Cineac te R'daim door de politie
een complete razzia onder spijbelende school,
kinderen werd gehouden, waarbij niet minder
dan 70 schoolplichtige kinderen werden aan
getroffen.
DAT Prinses Juliana gisteren een bezoek
heeft gebracht aan Limburg, om zich te doen
voorlichten over de toestanden in deze
provincie.
DAT de Gewestelijke Arbeidsbureaux
dienen na te gaan, welke ziekenhuizen en
sanatoria neg leer ling-verpleegsters kunnen
gebruiken.
DAT de tankboot „Macoma" hedenmor
gen uit West-Indië is aangekomen met een
groote partij pakketten voor particulieren
aan boord.
DAT de onlangs tot stand gekomen ver
laging van de zeevischprijzen bij de kleine
kustvisschers en den groothandel nog al
wat beroering heeft gewekt, doch gehoopt
mag worden op een betere regeling voor de
visschers.
DAT Nederland vóór den oorlog 9 millioen
paar klompen per jaar noodig had en het
thans beschikbare hout slechts voor 35 pet
de behoeften kan dekken, in verband waar
mee een nieuws dLstrïbutierégéling zal wor
den gemaakt.
Op 23 Juni is het ministerie Schermerhorn
opgetreden om de taak van het gerecon
strueerde kabinet-Gerbrandy over te nemen
en deze week, ruim drie en een halve maand!
na dat optreden, heeft de eerste ontmoeting
plaats gehad met de zoogenaamde „tijdelijke"
Tweede Kamer. In een democratisch land
moet de gezonde vólksinvloed zich kunnen,
openbaren door middel van de volksvertegen
woordiging. Het ministerie Schermen",om
wenscht den constitutioneelen wagen op gang
te brengen door de gezuiverde oude Tweede
Kamer een wetsontwerp tot instelling van
een nooctoaxlement te doen aannemen. Dit
_noodparl£ment zal dan het contact met de
regeering hebben te onderhouden tot echte
verkiezingen voor een grónd wette1 ijk e
Staten-Generaal kunnen plaats hebben. Het
was dit wetsontwerp, waarover dan nu een
driedaagsch debat is gevoerd.
In. breed e kringen heef t het ontevredenneicfc
gewekt, dat het ruim vijf maanden moest
duren vanaf de volkomen bevrijding van ons
land voor een begin van een gemeen overleg
tusschen Regeering en Volks* ertegenwo.vdi-
ging kon worden bespeurd, en dat in Neder
land-, vaak genoemd het larnd der grond
wettelijke vrijheid. Eerst geleek het er op,
dat deze wrevel alleen geconstateerd zou
worden in den boezem der politieke partijen,
waarvan geen leden waren toegetreden t?t de
nieuwe Regeering, doch spoedig werd
een zekere onbehaaglijkheid opgemerkt Ons
volk had in den bezettingstijd vold oende
kennis gemaakt met een systeem, waarbij
het niets te zeggen had in de bureaux der
regeerders, dan dat het genoegen nam met
een heel lichte navolging daarvan. En de
vragen welke brandden op de lippen,
groeiden voortdurend in getal.
De regeering moest wel acht geven op den
goreienden drang, doch^zij achtte het vodc
niet verkiezingsrijp. Vreemd, waar de grond
wet niet rept van een zekere verkiezmg:-
rijpheid. Niettemin kan men beproeven eenig
respect te hebben voor deze vaderlijke
zorg en ze desniettemin afwijzen omdat de
veronderstelling alleen reeds de waardigheid'
van ons op vrij hoogen trap van cultuur
staand volk aantast. Ook heeft geen enkele
regeering het recht de verkiezingsrijpheid af
te lezen van een barometer, aan de hand
waarvan voorspellingen kunnen worden,
gedaan. Bij de pas gesloten debatten is over
dezen verkiezingsstrijd zeer verstandig niet
gehandeld. Alleen zijn de technische be
zwaren breed uitgemeten. Nu weten wij
allen, dat de gegevens voor den burgerlijken
9tand hier en daar hopeloos in de war zijn.
Er wordt dioor velen betwijfeld of da aom
nog ruim een half jaar respijt moet wórd-en
gegeven.
Staatsrechtelijke bezwaren tegen het
Reg eerings voor stel werden uit meerde-e
partijen naar voren gebracht, doch voo al
van Anti-Revolutionaire en Christelijk*-
Historische zijde hoog aangeslagen. Precies
in overeenstemming met de grondwet zou
geen enkele oplossing zijn. Nu de zittings
duur van de laatste Sta ten-Genera al over
schreden is, doch het dichtst tij de
grondwet en dus het meest constitutioneel
was de Anti-Revolutionaire groep, toen zij bij
motie voorstelde, dat aan de tijdelijke Staten -
Generaal dezelfde bevoegdheden dienen te
worden toegekend als aan het door de
Regeering gewilde nood parlement.
Dit wilde de meerderheid niet. Zij volgde
het kabinet, dioch niet, dan nadat dit een
uiterst belangrijke concessie had gedaan.
Zoolang het nood parlement er niet is, zal de
Regeering als het ware gemeen overleg
onderhouden met de tegenwoordige zooge
naamde „tijd elijke" Sta ten-Generaal. Zoo zal
ook het brandende Indische vraagstuk nu in
het parlement worden bezien voor het
forum van het*volk. De parlementaire redac
teur van „De Maasbode" mag dan ietwat
hoonend spreken van „de Anti's in het ge
drang", niet het minst aan de Anti-Revolutio
nairen is het te danken, dat er althans weer
sprake zal zijn van eenigen constitutioneelen
volksinvloed, waaraan het tot heden van
9 Mei 1940 af totaal heeft ontbroken.
Dat is de winst van het parlementair debat
van deze week. Wet en recht moeien na de
onderdrukkingsperiode weer gelden. Met
niets minder mag ons volk vrede nebben.
Mevrouw van Broekhuizen
overleden
Naar de heer Oudschans Dentz ons mee
deelt is op 8 September te Pretoria op
64-jarigen leeftijd overleden mevr. Elsie van
Broekhuizen, echtgenoote van den hier te
lande zoo populairen Zuid-Afrikaanschen
gezant en kleindochter van Paul Kruger.
Mevrouw van Broekhuizen verliet 14 Mei
1940 met haar drie kinderen per Britsch
oorlogsschip ons land om naar Engeland
over te steken. Dr Van Broekhuizen ver
toefde in die dagen te Brussel.
DE JAPPEN KRIJGEN OOK KLEINE
KRANTJE S
Mac. Arthur heeft een order uitgevaardigd,
waardoor na 26 October het aantal Japansche
nieuwsbladen drastisch zal worden beperkt.
Er mogen 86 buitenlandsche correspondenten
in Japan blijven. Voorts wordt gewag ge
maakt van een nieuw democratisch pers
bureau „Koyode" ter vervanging van „Domei"
Het is eigendom van 60 bladen en omvat
1000 employés.
De bezetting heeft tot nu toe den Duit-
schers 1 milliard dollar gekost; voor 11 mil
liard is voor de geall. gedrukt en 1 mark
is 10 a 11 cent waard.
Weinig verandering, aldus
de Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht: plaat-
sel. ochtendmist, overdag gedeeltelijk be
wolkt, overwegend droog weer, zwakke, aan
de kust tijdelijk matige wind, in het alge
meen uit N. richting, zelfde temperatuur.
ZON EN MAAN
Zon op 7.03 en onder 17.49: Maan op 15.06 en
onder 22.55. Op 14 Oct. Eerste kwartier: 21
Oct. Volle maan en 27 Oct. Laatste kwartier.
