JUcttuic geitedft (luuranf
Wordt Soekarno door eigen vuur verteerd?
Postchèque- en Giro heden weer in werking
iDist <11
Ie serie: 1 April 1920— 15 October 1941
DONDERDAG 11 OCTOBER 1945
ïe serie: le Jaarsane vanaf 7 Mei 1945. No. 134
Abonnementsprij zen
f 0.26 per week
f 1.10 per maand
f 3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
voor Leiden en Omstreken
„Stflttfuostidj is abeUftmi
nuin bert in h$tnsy3tt*
Cultures blijken zwaar
te hebben geleden
De toestand op Java is thans zoodanig, dat
zelfs Soekarno en zijn zelfbenoemde „regee
ring" geen controle meer hebben over de
daden der extremistische en oproerige
elementen in het land en machteloos staan
tegenover de jonge fanatieke nationalisten.
Het is begrijpelijk dat Soekarno zich hier
over ongerust maakt, daar hij het gevaar ziet,
dat de politieke kwestie op den achtergrond
geraakt tegenover de noodzaak wet en orde
te handhaven. De nationalistische oproerlin
gen hebben dan ook nog volkomen vrij spel
op Java, daar ook de Japanners geen gezag
meer hebben. Zag het er eerst naar uit. dat,
er wat meer rust was gekomen, de laatste
berichten spreken weer van het aanhouden
van treinen, het fouilleer en en arresteeren
van Nederlanders, het terugzenden van
transpoiten bevrijde krijgsgevangenen en het
onbruikbaar maken van vliegvelden. Zeer
terecht schrijft de „Times", dat Java over het
geheel genomen het beeld vertoont van een
volksbeweging, die niet meer te controleeren
is. Het zal belangwekkend zijn om te zien,
of de controle over deze beweging kan wor
den herkregen en tot een einde worden ge
bracht.
DE CULTURES IN INDIË.
De voedseltoestand op Java is door de
Japanners volkomen gedesorganiseerd en er
zal. volgens den heer G. J. Schimmel van het
departement van Economische Zaken te
Batavia. 100 millioen pond sterling noodig
zijn voor den aankoop van machinerieën en
chemicaliën om het Indische industrieele
potentieel weer op vooroorlogsch peil te
brengen. De rubberindustrie is er nog het
beste aan toe en zal vermoedelijk binnen een
jaar weer de vooroorlogsche capaciteit kun
nen bereiken. De theeproductie is daaren
tegen geheel vernietigd terwijl de suiker
fabrieken beroofd zijn van hun belangrijkste
machinerieën. Van de oogsten heeft de rijst
oogst het minst geleden en de soyaboonen-
oogst het meest. Aan copra en consumptie-
vetten is een zeer ernstig gebrek, terwijl de
productie van palmolie vrijwel geheel is ver
dwenen.
R.K. MISSIEPOSTEN IN INDIË.
Ook de R.K. missiegenootschappen hebben
droevig nieuws ontvangen over hun missio
narissen. Het aantal van de overleden en
vermoorde paters en broeders van de Til-
burgsche missie op Nieuw-Guinea en de Kei
eilanden. bedraagt 21, w.o. Mgr. Aerts. Ook
df paters Capucijnen te Tilburg ontvingen
tot dusverre bericht over het omkomen van
C paters op Borneo en Sumatra.
STEMMEN IN NEDERLAND.
Evenals zijn zusterorganisatie de G.O.Ï.V/.N,
heeft ook de Bond van Oud-illegale werkers
(B.O.W.) een telegram aan Minister Scher-
merhorn gezonden, waarin misnoegen wordt
uitgesproken over de houding, door de com
munisten in de Indische kwestie aangenomen.
Het Comité voor actie democratie heeft in
een telegram de regeering herinnerd aan
haar belofte tot verheffing van Indië tot den
status van een onafhankelijk Rijksdeel, met
de andere Rijksdeelen in een vrijwillig aan
vaard Rijksverband samengevoegd.
Te Den Haag heeft voor de Stichting „Ne-
VAN MOOK SPRAK MET MOUNTBATTEN.
Binnenkort wordt een verklaring uitge
geven over de bespreking, welke dr H. v.
Mook gisteravond met admiraal Mountbattcn
had.
VAN KLEFFENS EN LO GEM ANN
TERUGGEKEERD
De ministers Van Kleffens en Logemann
zijn gisteravond van hun bezoek aan Enge
land in Nederland teruggekeerd.
MINISTER SCHERMERHORN MORGEN
AVOND OVER INDIë.
Minister Schermerhorn zal morgen 9 uur
door de radio een kort woord spreken over
Indië.
FRANSCHE SPANJESTRIJDERS KRIJGEN
NATIONALITEIT TERUG.
Het „Journal officiel" publiceert een
decreet, waarbij aan de Spanje-strijders
André Marty en Maurice Thorez de Fran-
sche nationaliteit, die hun in 1940 ontno
men werd, weer wordt verleend.
der!and zal herrijzen" dhr. B. Boe'houwer
een rede gehouden, waarin hij vaststelde, dat
Nederland een zeer groot belang heeft hij
het voortbestaan van Indië als overzeesch
gebiedsdeel .Nederland heeft, volgens den heer
Boelhouwer, zonder Indië geen bestaansmo
gelijkheid, maar het omgekeerde is evenzeer
het geval.
LANDGENOOTEN TE HONGKONG.
Door tusschenkomst van den ambassadeur
te Choengking is op het ministerie van Bui-
tenl. Zaken bericht ontvangen van onze land-
genooten, die zich in het kamp te Hongkong
bevinden. De Nederlanders zullen zooveel
mogelijk worden geëvacueerd, terwijl een
aantal vrouwen en kinderen reeds naar
Australië en Engeland is vertrokken.
SOLDATEN NAAR JAVA
Het troepentransportschip „Prinses Beatrix",
dat in de haven van Singapore lag met be
stemming Colombo, kreeg plotseling andere
orders en werd naar Fort Swettenhsm ge
zonden om meer troepen voor Java op te
nemen.
Oud-minisfer mr P. J. Reijmer
gearresteerd
De vroegere Roermondsche burgemeester,
oud-minister van Waterstaat m. P. J. Rey-
rner, is te Haarlem gearresteerd en door den
P.O.D. naar Roermond overgebracht.
Mr. Reymer was weliswaar geen N.S.B.-er,
zoo meldt het A.N.P., doch hij genoot in
Limburg een slechte reputatie door zijn toe
wijding voor alles wat met de nieuwe orde
samenhing.
Schiphol wordt toch een
wereld'uchthaven
Terreingesteldheid daarvoor toch geen
bezwaar.
Naar wij vernemen heeft de ministerraad,
na advies van de Rijkscommissie voor de
Luchtvaartterreinen, besloten Schiphol te
bestemmen tot luchthaven voor het trans-
oceanische- en transcontinentale burgerlucht-
verkeer.
Hiermede is dus blijkbaar een einde ge
komen aan de onzekerheid over de vraag, op
welke plaats de Nederlaodsche wereldlucnt-
haven zou komen. De nadeelen, die Schiphol
voor het landen van zware vliegtuigen ten
laste werden gelegd, houden volgens het oor
deel van deskundigen dan ook geen steek. Na
de noodige verbeteringen zullen de zwaarste
Viermotorige vliegtuigen daar kunnen landen
en opstijgen.
Nog niet alle sigaretten
zijn goedkooper
Oude partijen moeten tegen ouden prijs
worden opgeruimd.
Nu de opcenten op de accijnzen van Rho-
desiasigaretten zijn verlaagd is de prijs mo
menteel 60 ct. per pakje van 20 stuks De
voorraden bij den handel, die van oude ban
derolles zijn voorzien, moeten echter tegen
den ouden prijs worden verkocht. Aangezien
nieuwe banderolles niet spoedig kunnen wor
den aangemaakt, zullen ongebanderolleerde
pakjes in den handel worden gebraent, waar
van de prijs echter ook 60 ct. bedraagt. Eerst
moet de oude voorraad worden verkoent,
daarna de ongebanderolleerde pakjes en ten
slotte de sigaretten met nieuwe banderolles.
Hij vraagt vertrouwen van het
pubtek
Beginnende met vandaag gaat de Post
cheque- en Girodienst zijn belangrijke
functie weer beginnen. De laatste bezettings
maanden waren ook voor dezen dienst bij
zonder moeilijk. In de kantoorgebouwen had
men geen warmte en geen stroom voor
kracht en verlichting. Van het uit 2450 per
sonen bestaande personeel namen ten slotte
minder dan 1000 personen aan den arbeid
deel. Wat echter gedaan kon worden, ge
schiedde correct en precies, zoodat er wel
achterstand ontstond maar geen foutencom-
plex. Begin Mei was er een achterstand van
1.500.000 betalingsopdrachten en lagen 30.000
brieven op antwoord te wachten. Ook de
geldsaneering bracht voor de Giro geweU:
veel werk mee. Een half millioen rekenin
gen moesten getoetst aan de ministerieele
voorschriften en 110.000 dubbele rekeningen
worden geblokkeerd. De directeur-generaal
brengt gaarne hulde aan het personeel van
eiken rang en functie voor het onder zoo
moeilijke omstandigheden gepresteerde werk.
Tijdens den Girostilstand kon 't grootste
deel van den achterstand worden wegge
werkt.
Doordat vele geroutineerde werkkrachten
den dienst verlaten hebben en men met te
weinig en met veel ongeschoold personeel
moet werken, liep de arbeid eerst heel stroef.
Maar nu gaat 't al veel beter.
Als 't publiek zich matigen wilde in het
schrijven van brieven zou er al veel gewon
nen zijn. Op eventueele fouten moet natuur
lijk direct gewezen worden, maar van de
3000 brieven, die nu eiken dag binnen ko
men, kan een groot deel ongeschreven
blijven.
Voorloopig kunnen particulieren nog geen
nieuwe postrekening openen, maar alleen
overheidsinstanties en zaken.
De directeur-generaal der P.T.T. verze-
BINNENKORT WEER SLAOLIE
TE WACHTEN.
Wij vernemen, dat de Regeer ing van plan
is binnenkort wederom slaolie in distributie
te brengen.
IN NOVEMBER WEER SCHEERZEEP.
Doordat de moeilijkheden in het fabricee-
ren der voor scheerzeep benoodigde grond
stoffen thans gedeeltelijk zijn opgelost, zal
het mogelijk zijn om in den loop van No
vember weer een bon voor scheerzeep aan
te wijzen.
kerde ons in een gehouden persconferentie,
dat het publiek weer zijn volle vertrouwen
kan schenken in den postcheque- en giro
dienst.
H.M. „KORTENAER" IN NEDERLAND
GEARRIVEERD.
Gistermiddag omstreeks 12 uur arriveerde
te IJmuiden H.M. torpedobootjager „Korte-
naer". Het schip is spoedig doorgevaren naar
Amsterdam, waar het thans gemeerd ligt
naast de „Piet Hein".
De hertog van Windsor bracht na ruim
5 jaar van scheiding een bezoek aan zijn
Moeder, Koningin Mary van Engeland.
DAT 27 October de Kon. Liedertafel „Sou
venirs, des montagnards" te Tilburg 100 jaar
bestaa't.
DAT de examens der Ver. van Leeraren
gehouden worden op 22, 23 en 24 October
en het secretariaat berust bij den heer H.
Demper, L. v. Meerdervoort 380 te Den
Haag.
DAT de heer A. A. J. van Mierlo per 31
Deé. wenscht heen te gaan als directeur
der N.V. Van Mierlo en Zn. te Breda, waarna
mr. R. v. Steden, directeur der Kasver. te
Amsterdam hem zal opvolgen.
DA"*1 de mogelijkheid is geopend voor hier
te la «Je vertoevende personen om ten be
hoeve van hun levensonderhoud gelden op
te nemen van in Australië verblijvende Ne
derlanders en de banken daarover nadere
mededeelingen verstrekken.
DAT te Oostburg een vereeniging ter be
hartiging van de belangen van W. Zeeuwsch-
Vlaanderen is opgericht teneinde te propa-
geeren dat de bewoners van deze geïsoleer
de streek toch Nederlanders wenschen te
blijven.
DAT de bekende Poolsche pianist Ste
fan Askenase zijn honorarium ad f 500 van
zijn laatste concert te Breda heeft geschon
ken voor den wederopbouw van kerken.
DAT te Nijmegen niet 16.000 zooals het
A.N.P. abusievelijk meldde doch 1600 per
sonen door oorlogshandelingen werden ge
dood.
DAT met 1 Jan. a.s. de zomerpostzegels
1940 van iy2, 2\'2, 3. 5, 7\'2 en 12y2 ct. alsook
de kinderzegels 1940 van iy2, 2y2, 4, 5 en 1\'2
ct. niet meer geldig zullen zijn.
DAT de postzegelver. „Breda" aldaar 14
Oct. een tentoonstelling zal houden.
DAT in de haven van Breskens vanwege
het Comité Noodvoorziening een drijvend
ziekenhuis zal worden gestationneerd.
DAT te Amsterdam vanaf 5 Mei tot heden
volgens politieele mededeelingen behalve
de diverse militaire voertuigen 235 motor
fietsen, 210 auto's en 77 reservewielen met
banden zijn gestolen, waarvan 43 motorfiet
sen en 86 auto's konden worden achterhaald.
DAT dr. C. L. Walther Boer weer benoemd
is tot inspecteur voor het muziekonderwijs
en Everhard van Bijnum weer leeraar is ge
worden aan het Kon. Conservatorium te
Den Haag, alsmede- tot wnd. directeur van
deze inrichting werd benoemd.
DAT deskundigen van het Fransche depar
tement van Wederopbouw een bezoek heb
ben gebracht aan Brabant om den bouw van
noodwoningen uit teenenhout te bezichtigen,
waaruit vermoedelijk opdrachten uit Frank
rijk aan deze industrie zullen voortvloeien.
DAT de Stichting van den Arbeid den mi
nister van Soc. Zaken heeft verzocht een
wetswijziging te bevorderen, waardoor aan
wachtgelders ziekengeld ter hoogte van het
wachtgeld kan worden verleend.
DAT het M.G. voor Rotterdam heeft inge
steld een commissie „Verdeeling van be
drijfsruimte", welke alle beschikbare ruimte
aan pakhuizen, magaznijnen, kantoren en
winkels over de gegadigden zal verdeelen.
DAT thans op Walcheren 2800 arbeiders
werkzaam zijn, terwijl 13 groote zandzuigers,
2 baggermolens, 40 sleepbooten. 40 motor
booten, 11 keileemkranen, 100 bakken en dek
schuiten in bedrijf zijn gesteld, waardoor
gedachten aan de Zuiderzeewerken worden
opgewekt.
DAT sinds de bevrijding 563 koopvaardij
schepen den Waterweg zijn binnengeloopen
en 209 IJmuiden zijn gepasseerd.
DAT de productie van cement in het Zui
den des lands in vergelijking met twee
maanden geleden, met 10.000 ton is .toegeno
men en thans ongeveer 30.000 ton per maand
bedraagt.
DAT reeds 75.000 M3 hout uit het buiten
land voor de Ned. bouwnijverheid as aange
voerd.
DAT de „Actie Rechtsherstel Ned. Kunste
naars" binnenkort een brochure „Rechtsher
stel" uitgeeft, welke brochure kan worden
aangevraagd Binnenkant 42, A'dam-C.
DAT deze Actie tevens iederen Woensdag
middag van 1417 uur aan dit adres spreek
uur houdt.
DAT als president van het gerechtshof te
Amsterdam is geïnstalleerd mr J. Verdam, en
als vice-presidenten mrs W. A. Vos en jhr P.
J. H. N. van der Does de Willebois.
DAT tot lid van Gedep. Staten van Drente
benoemd is de heer P. J- Duinkerken
(S.D.A.P.).
DAT tot persoonlijk adviseur van den mi
nister van O. K. en W. is benoemd Dr. G
Bolkestein.
DAT het Comité „Herdenking Tilburg 27
Oct. 1944" het plan heeft ook in deze stad een
monument op te richten ter nagedachtenis
van de gevallenen.
DAT Zaterdagmiddag 20 Oct. in net ge
bouw Achter St. Pieter 14 te Utrecut de ten
toonstelling „Schriftkunst in dienst van de
Kerk" zal worden geopend.
DAT de bekende Haarlemsche muziek-
vereenigimg „Harmonie-Crescendo" haar gou
den jubileum hoopt te vieren door receptie
op 13 Oct. en een feestooncert op 22 Nov.
DAT ieders medewerking wordt ingeroepen
(bv. door bestrijding van de baldadigheid der
jeugd) dat van traans en autobussen zoo wei
nig mogelijk ruiten worden gebroken.
OP HET GEBIED der vakbeweging heeft
zich in ons land een zeer belangrijke
wijziging voltrokken. Vroeger was het
;oo. dat de ..confessioneele" Roomsch-
Katholieke en Christelijke vakbeweging
»n de toenmalige „moderne" scherp tegen-
>ver elkaar stonden, wijl het bestaansrecht
ier confessioneele vakbeweging door de
modernen werd ontkend. Wij herinneren
ons nog zeer goed den tijd. da1; de christe-
lijken werden uitgemaakt voor breekijzers,
slippendragers van het kapitaal en bescher
mers van de brandkast. Samenwerking vond
alleen plaats wanneer men de christelijken
ter bereiking van een bepaald doel niet kon
missen. Allengs is daarin, mede dank zij den
toenemenden invloed der confessioneele vak
beweging, verandering gekomen. Er kwam
meer onderlinge waardeering; de noodzaak
van samenwerking werd gevoeld en zoowel
door de besturen der vakbonden, alsook door
die der Vakcentralen werd regelmatig over
leg gepleegd over allerlei aangelegenheden,
de belangen der arbeiders rakende. Ook
tijdens de bezetting hebben de besturen der
drie vakcentralen, Het Nederlandsch Ver
bond van Vakvereenigingen, het Roomsch-
Katholiek Werkliedenverbond en het Chris
telijk-Nationaal Vakverbond, zich met elkaar
verstaan, ook over de positie der vakbewe
ging na de bevrijding. Daarbij is men tot
zeer belangrijke beslissingen gekomen. Men
is het n.l. eens geworden over een geregle
menteerde sameenwerking, niet alleen tus-
schen de drie vakcentralen. maar ook tus-
schen de vakbonden in elk bedrijf, bij deze
vakcentralen aangesloten, alsmede tusschen
de plaatselijke afdeelingen en de plaatselijke
vakcentralen of besturenbonden. Dit wordt
een sterk doorgevoerde federatieve samenwer
king over heel de lijn. De vakcentralen vor
men een Raad van Vakcentralen; de vak
bonden in elk bedrijf vormen een bedrijfs-
unie; de plaatselijke afdeelingen dezer bon
den een plaatselijke bedrijfsunie; de bestu
renbonden vormen een plaatselijken Raad
van Overleg. Zoo is. met behoud van eigen
zelfstandigheid, eenheid verkregen over heel
de lijn.
Eenheid met behoud van eigen zelfstandig
heid. Is dat geen tegenstrijdigheid? Er zullen
zich ongetwijfeld nog wel allerlei moeilijk
heden voordoen. Toch gelooven wij, dat dit
in de praktijk zal meevallen. Over allerlei
practische aangelegenheden zal men wel tot
eenstemmige beslissingen kunnen geraken.
De samenwerking betreft uitsluitend de be
hartiging van de sociaal-economische en so
ciaal-hygiënische belangen der arbeiders.
Cultureele vorming blijft aan de afzonder
lijke vakcentralen en daarbij aangesloten
bonden voorbehouden. Ook is nog overeen
gekomen, dat geen der drie richtingen, ge
dwongen kan worden medewerking te ver-
leenen aan maatregelen, waartegen zij prin
cipieel bezwaren heeft.
Verklaren de vertegenwoordigers van een
der vakcentralen dat een aan de orde gesteld
punt voor hen van principieele beteekenis is,
dan wordt dat punt. indien daarover geen
overeenstemming kan worden bereikt, van
de agenda afgevoerd.
Deze wijziging in het optreden der vak
beweging achten wij van groote beteekenis.
Zij kan het werk der vakbeweging in belang
rijke mate ten goede komen. Het tegen elkaar
opbieden wordt voorkomen. Het elkaar be-
concurreeren bij het trachten verbetering te
brengen in de positie der arbeiders heeft af
gedaan. In samenwerking met de werkgevers
kunnen de belangen van het bedrijf en die
der bedrijfsgenooten op de juiste wijze wor
den behartigd. Het overleg met de Regeering
kan gemakkelijker verloopen; de vakbewe
ging heeft nu één adres.
Tot deze samenwerking kon het te ge
makkelijker komen, nu het N.V.V. niet al
leen den band die het bond aan de S.D.A.P.
heeft losgemaakt, in zijn statuten, waarvoor
een ontwerp gereed ligt, heef* bepaald, dat
rechtstreeksohe deelneming aan den portie
ken strijd, buiten zijn taak ligt. maar vooral
ook, omdat het N.V.V. zijn nieuwe begin
selverklaring geheel heeft losgemaakt van
het Marxisme en de^marxistische leer van.
den klassestrijd „als algemeen richtsnoer
voor zijn arbeid", aldus deze beginselver
klaring „erkent het verbond de normen van
naastenliefde, gerechtigheid, waarheid, ver
antwoordelijkheid en eerbiediging van da
menschelijke persoonlijkheid".
Het is verheugend, dat zich in de vroege a
z.g. moderne vakbeweging deze wijzigingen
voltrokken. Daardoor is ook de nu tot stand
gekomen federatieve samenwerking moge
lijk geworden.
Het N.V.V. blijft echter aan zijn vroegere
opvatting „dat de confessioneele geschei
denheid in de vakbeweging zinloos en hoogst
ongewenscht is" vasthouden. Het hoopt
zelfs, dat het door den nieuwen koers die
het inslaat, de christelijke arbeiders te eer
tot zich zal trekken. Het heeft zelfs de ver
wachting dat de christelijke arbeiders „mis
schien wel tot het inzicht zullen komen dat
een onverdeelde vakbeweging aanvaardbaar
en wenschelijk is", wanneer het N.V.V. in
en door een goede en loyale samenwerking
een geest van wederzijdsche waardeering en
vertrouwen weet te wekken.
Die verwachting zal r.det worden vervuld.
Niet worden vervuld, omdat het N.V.V,
niet alleen, de stoffelijke, maar ook de gees
telijke belangen der werknemers en hun ge
zinnen wil behartigen, welke behartiging der
geestelijke belangen door een geloovlg ar
beider nooit kan worden toevertrouwd aan
een organisatie, die de christelijke beginselen
zooals die in Gods Woord zijn geopenbaard,
niiet als grondslag aanvaardt. Maar vooraf
ook omdat de christelijke arbeiders steeds
de noodzakelijkheid willen blijven gevoelen,
van het hebben eener eigen organisatie, waar
in zij al de te nemen maatregelen op
het terrein van den arbeid en op dat der
maatschaopij-hervorming. kunnen toetsen
aan de door hen beleden beginselen.
Ja verder nog heel de visie, die de chris
telijke arbeider heeft op den maatschappe-
lijken hervormmgsarbeid. wordt beheerscht
door die beginselen. Daarom blijft, hoezeer
wij ook weten te waardeeren den nieuwen
koers, die het N.V.V. inslaat, voor de chris
telijke arbeiders, eigen christelijke vakorga
nisatie eisch.
H. AMELÏNK.
Rustig iveer, aldus De Bïldt.
Tot morgenavond wordt verwacht: Zwakke
wind. aanvankelijk zwaar bewolkt, later bre
kende bewolking met hier en daar ochtend
mist, plaatselijk nog eenage regen. Iets koe
ler.
ZON EN MAAN
Zon op 6.59 en onder 17.54; Maan op 13 19
en onder 21.06. Op 14 Oct. Eerste Kwartier;
21 Oct. Volle maan en 27 Oct.. Laatste kwar
tier.