Jlicuiur ittöüft doumnl
IDist Tl
Dr. H. L. van Mook in Batavia aangekomen
serie: I April 1920— IS October 1941
VRIJDAG 5 OCTOBER 1945
2e serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 12S
Abonnementsprijzer
10.26 per week
f 1.10 per maand
f3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMER
Redactie:
B. VAN DEH ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
■nor Leiden en Omstreken
„Stanfuostidj is
myn b'rt in 'eoj
Soerabaja en Bandoeng onder
nat. bestuur
Waarop we al eenigen tijd met spanning
j hebben gewacht is geschiedDr. H. L. van
Mook, de wnd. gouverneur-generaal van
i Ned. Oost-Indië, is in Batavia aangekomen,
zoodat thans wel spoedig de zoo begeerde
opheldering over de verwarde situatie aldaar
mag worden verwacht.
Het schouwspel in Indië is nog steeds
weinig verheffend. Niet alleen dat de heer
v. d. Plas nog weinig karaktervast is opge
treden, maar ook de Engelschen schijnen
zich over hun omgang met de Jappen en
de nationalisten niet te schamen. Zoo meldt
een correspondent van de .Daily Mail" dat
de Britten er bij v. d. Plas op hebben aan
gedrongen om met de Soekarno-groep samen
te werken, teneinde de orde te herstellen.
Tevens is er n.b. op iedere tram, die in
Batavia rijdt, een anti-Nederlandsche slag
zin geschilderdin de Engelsche taal
waardoor deze zinnen t.a.v. de Inheemschen
hun doel voorbij schieten, daar zij uiteraard
met de Engelsche taal geheel onbekend zijn.
Zijn hiertegen geen maatregelen te treffen
en kan dan niet een andere politiek worden
gevoerd, dan die van „wait and see"? Het
is toch al zeer abnormaal, dat alleen bij het
geallieerde hoofdkwartier te Batavia de Ned.
vlag wappert, terwijl de geheele stad rood
witte Indonesische vlaggen te zien geeft.
Tot overmaat van ramp hebben vier van
Soekarno's volgelingen de Japanners uit
Bandoeng en Soerabaja verdrongen en het
bestuur dezer steden overgenomen.
Over de sterkte van hun strijdkrachten be
weren de volgelingen van Soekauno, dat hun
leger uit 35.000 man bestaat, met nog 10.000
leden van het Moslim-leger als vrijwillige
reserves. Tenslotte kan nog worden medege
deeld, dat er weer twee Britsche bataljons
in Batavia zijn aangekomen. We wachten met
spanning op de verdere ontwikkeling dezer
onverkwikkelijke historie. Als aardige illus
tratie van de opvatting in Engeland, kunnen
we nog wijzen op een brief aan de „Times"
van den gewezen voorzitter van Reuter, Sir
Roderick Jones, waarin deze op scherpe wijze
de reeds gepubliceerde verklaring van Chris-
De Voorioopige Staten-Generaal
Regeering antwoordt de Kamer.
Reeds is verschenen de memorie van ant
woord op het j.l. Dinsdag uitgekomen Voorl.
Verslag inzake het wetsontwerp Voorioopige
Sta ten - Generaal
De Regeering betreurt de ten gevolge van
de omstandigheden ontstane vertraging in
zake de herleving van de Staten-Generaal..
Neigingen de besluiten-regeering langer te
handhaven 'dan noodzakelijk is. zijn haar
vreemd.
De nu bijeengeroepen Kamers zijn inder
daad de grondwettelijke Staten-Generaal,
maar zij vormen slechts een zeer voorioopige
noodbrug en de taak is beperkt. Aanvulling
is noodig om haar meer representatief te
maken voor de in het volk levende overtui
gingen en dan kunnen alle normale parle
mentaire rechten herleven.
De zuivering, die ook door de Kamers zelf
had kunnen zijn geschied, heeft op objectieve
wijze plaats gehad en ontlastte de Kamer
van een onaangename en delicate taak. De
Regeering kent de bijzondere gronden niet,
waarop de leden zijn uitgesloten.
Nu aanvulling uit gekozen leden naar de
meening der Regeering niet mogelijk is, ver
dedigt zij benoeming op de voorgestelde wijze
Wanneer de technische voorwaarden voor
verkiezingen zijn vervuld, zullen ook de po
litieke meeningen wel voldoende geconsoli
deerd zijn. Met persoonsbewijzen en distri
butiestamkaarten velen zijn zonder per
soonsbewijzen en velen hebben meer dan een
distributiekaart kunnen bezwaarlijk ver
kiezingen worden gehouden. De persoons
kaarten uit de bevolkingregisters moeten den
grondslag vormen, wil men geen verkeerde
en duistere elementen tot de stembus toe
laten.
Met de noodige maatregelen wordt den
grootste spoed betracht.
De Regeering wil er zich niet over uitlaten
wat zij doen zal indien.,liet w.o. wordt ver
worpen of op onaannemelijke wijze geamén-
deerd.
tison becritiseert. „Wat zouden onze gevoe
lens zijn", schrijft Jones, „als Java een Brit
sche kolonie was en de Amerik. opperbevel
hebber op deze wijze zou spreken De geheele
toon van de verklaring van den generaal was
onvriendschappelijk jegens de Nederlanders
en gunstig voor de nationalisten".
Omtrent Soekarno wordt nog gemeld, dat
generaal Christison, de geall. opperbevelheb
ber van de bezettingstroepen in Indië, weer
een bespreking met hem heeft gehad.
NAITIONALISTISCHE MISLEIDING
INZAKE DE KONINGIN
Als een staaltje van de ophitsende natio
nalistische berichtgeving kan nog worden
vermeld, dat het blad „Berita Indonesia" bij
het station van Batavia een aanplakbiljet
heeft opgehangen, waarop staat dat Konin
gin Wilhelmina „vanwege de socialisten" is
afgetreden en nog niet weet of zij naar En
geland zal gaan dan wel in Nederland zal
blijven.
JACOB VAN HEEMSKERK TE PRIOK.
De Jacob van Heemskerk is gisteren te
Tandjong Priok aangekomen.
JOHAN FABRICIUS IN BATAVIA.
De bekende schrijver en radio-spreker
Johan Fabricius is te Batavia aangekomen.
Een pond vleesch voorloopig
noq een illusie
Ministerieele mededeeling kan niet juist zijn.
In een persconferentie te Groningen heeft
minister Mansholt verklaard, dat binnenkort
het vleeschrantsoen tot een pond per week
zou kunnen worden verhoogd en dat het
brood vrijgegeven zou worden, indien t.a.v.
het brood geen moeilijkheden waren, die dit
plan kunnen verhinderen. Deze laatste
•mededeeling is dermate negatief, dat het
beter ware geweest haar achterwege te laten
om geen verkeerde conclusies te doen post
vatten. Wat het vleesch betreft, achten we
de veronderstelling wel wat erg optimistisch.
Wat meer vleesch zou stellg welkom zijn.
Maar een pond? Lijkt deze sprong zelfs een
goed wil lenden minister niet wat groot? Voor
al als we nog een groot deel moeten impor
teeren en derhalve betalen. Indien we over
voldoende voedergranen beschikken, kunnen
we misschien beter gaan fokken, in plaats
van onze eigen koeien te consumeeren. Of is
het buitenland zoo grootmoedig ons duurzaam
vleesch cadeau te doen? Misschien kan de
minister ook eens in het Westen utleggen,
hoe hij zich. de verwezenlijking van zijn
denkbeelden denkt.
Politieke gevanoenen zullen
worden geschift
Behoorlijke selectie was tot dusver
niet mogelijk.
.Minister Schermerhom heeft in een pers
conferentie te Amsterdam medegedeeld, dat
het in het voornemen ligt over te gaan tot
een schifting dér politieke gevangenen, ten
einde een vermenging van volstrekt ongelijk
soortige gevallen te vermijden. Naar beide
kanten zijn gerechtvaardigde klachten over
de behandeling der gevangenen aanwezig.
Men moest destijds de organisatie uit den
grond stampen, zonder gelegenheid tot be
hoorlijke selectie. Bovendien was de praktijk
geschoeid op het voorbeeld van het Zuiden,,
waai* een oorlogstoestand heerschte en niet
alleen straf-, maar ook veiligheidsmaat
regelen moesten worden genomen. Bij de
aanstelling van personeel zal met de. eischen
van het normale gevangeniswezen rekening
worden gehouden, omdat <leze zaak helaas
nog langen tijd in beslag zal nemen.
ENGELSCHE KONING TERUG UIT
BALMORAL
De Engelsche koning is vanmorgen in Lon
den teruggekeerd van zijn bezoek aan Bal
moral in Schotland. Hij was vergezeld van
koning George van Griekenland.
CHURCHILL VANDAAG IN LONDEN
VERWACHT
Churchill is op de terugreis uit Italië en
de Fransche Midi, en wordt vandaag te
Londen verwacht^
Sinterklaas komt ditmaal
uit Ierland
Geschenk van 4000 koeien, 2 millioen kg
suiker etc.
De volgende week wordt de „Willem van
Oranje" uit Dublin te Rotterdam verwacht
met 220 stuks slachtvee. Deze zending is het
eerste gedeelte van 4000 koeien, welke de
Iersche regeering aan Nederland ten ge
schenke heeft aangeboden in het kader van
de relief-actie voor Europa. Het Ierscne
„cadeautje" omvat verder nog 300 werk
paarden. 2 millioen kg suiker, 2.000.000 Lbs.
blikvleesch, 200.000 kg boter. 100.000 kg bacon.
10.000 kg melkpoeder, 50.000 kg blik melk,
10.000 kg baby food en 50.000 kg kaas en een
partij textielgoederen. Voorts zal Nederland
nog 6000 stuks slachtvee en 700 werkpaarden
in Ierland aankoopen. Naast de „Willem van
Oranje" zal ook de „Orestes" voor het vee-
vervoer beschikbaar komen, terwijl te
Londen getracht wordt nog twee schepen ter
beschikking te krijgen om deze kostbare
lading naar ons land te brengen.
DE KWESTIE VAN HET N.S.B.-PERSONEEL
BIJ DE DRAKA.
Na overleg van M. G. en den minister van
Sociale Zaken is overeengekomen, dat de
verklaring van de directie van de Draka door
een andere moet worden vervangen. De
werknemers moeten verklaren, dat zij zich
inzake het tewerkstellen van N.S.B.-sters on
derwerpen aan de beslissingen der bevoegde
autoriteiten. Het loon der geïnterneerden
wordft aan den Staat afgedragen en zich aan
meldende aanvaardbare vrouwelijke werk
krachten zullen voorgaan boven de geïnter
neerden.
HERTOG VAN WINDSOR MAANDAG
IN ENGELAND VERWACHT.
Verwacht wordt, dat de hertog van Wind
sor Maandag a.s. in Engeland zal aankomen.
Hij zal dan de gast zijn van zijn moeder,
Koningin Mary, die hij sdnds zijn troons
afstand niet meer heeft gezien, hoewel hij
wel met haar briefwisseling heeft onderhou
den. De hertog zal tevens een onderhoud
hebben met Koning George en zal trachten
zich blijvend in Engeland te vestigen.
Truman over het geheim van
den atoombom
In een boodschap tot het Congres heeft
president Truman Woensdag aangekon
digd, dat hij naar een internationale over
eenkomst streeft, volgens welke geen
atoombommen zullen worden gebruikt
maar volgens welke de rivaliteit inzake
de atoomenergie tot samenwerking zal
worden voor nuttige en vreedzame doel
einden. In eerste instantie zullen bespre
kingen gehouden worden met Engeland
en Canada, die deelgenooten zijn in het
geheim. Daarna zullen besprekingen wor
den geopend met andere staten, maar hun
zal niet worden medegedeeld, hoe de bom
gemaakt wordt.
Laval wordt de rechtszaal
uitgezet
Hevig tumult bij den aanvang van zijn proces
Het proces-La val, dat gisteren te Parijs is
begonnen, wordt vandaag zonder zijn bijzijn
voortgezet, omdat zijn optreden in de ope-
ningszitting aanleiding heeft gegeven tot een
hevig tumult
Na de verklaring van Laval's advocaten,
dat zij weigerden op te treden, ontstond een
hevige woordenwisseling tusschen den voorm.
premier en den president van het Hof, waar
bij Laval op een gegeven moment uitriep:
„Jullie kunt mij veröordeelen,maar jullie heb
ben niet het recht mij te beleedigen. Ik ben
Franschman en heb mijn vaderland lief." Er
ontstond een hevig lawaai in de zaal, waar
op de zitting werd geschorst. Na heropening
bleef Laval interrumpeeren,. zoodat de zitting
tenslotte moest worden verdaagd, waarop de
president verklaarde, dat het proces zonder
Laval zou worden voortgezet.
COMMISSARIS VAN NOORD-BRABANT
GAAT HEEN.
Bij K.B. is aan jhr mr dr A. B. G. M. van
Rijckevorsel eervol ontslag verleend als Com
missaris der Koningin in Noord-Brabant.
DAT bij het opruimen van mijnen te
Zaltbommel een der projectielen ontijdig
is ontploft, waardoor vijf personen werden
gedood.
DAT gisteren te Breda een indrukwekken
de doodenherdenking voor de verschillende
illegale werkers werd gehouden.
DAT de Delftsche studentencontactgroep
op 8 Oct. om 2 uur, in een openbare ver
gadering in de Stads Doelen aldaar ver
antwoording zal afleggen over het studen-
tenverzet.
DAT men om zijn dankbaarheid te betui
gen voor al hetgeen Amerika voor ons land
heeft gedaan, kan schrijven aan American
Relief for Holland Incorporated, 10 Rocke
feller Plaza, New York-City.
DAT de Canadeesche hulpverleening bij
het vervoer van burgers wegexis het Verstrek
van vele Canadeezen m.i.v. 15 October a.s.
moet worden gestaakt.
DAT er een nauw contact is gelegd tus
schen Nederlandsche en Belgische universi
taire instanties, waardoor Ned. studenten
geen moeilijkheden meer ondervinden bij
hun studie in Leuven.
DAT klachten over bestuursleden der
landelijke sportorganisaties tot en met 12
October kunnen worden ingediend bij C.
Ras, Kastanjelaan 37, Apeldoorn.
DAT door het Ministerie van O. K. en W.
wordt overwogen nieuwe schilderijen van een
waarborgmerk van dit ministerie te voorzien.
DAT te Axel is opgericht de vereeniging
„AxelPolen", ter versteviging van de be
staande banden tusschen de bevolking en
haar bevrijders.
DAT het tribunaal'te Eindhoven W. Brink
man te Eindhoven en M. v. d, Struys te
Nuenen, beiden leden der Waffen-S.S., heeft
veroordeeld tot tien jaar interneering.
DAT gistexmiiddag de twee-richtingsschip
brug over de Lek bij Vianen in gebruik is
genomen.
DAT door de Stichting van den Arbeid is
aangedrongen op een regeling, waardoor re-
patrieerende arbeiders terstond in de sociale
verzekering kunnen worden opgenomen.
DAT in strijd met de officieele mededee
ling nog steeds sommige winkeliex-s ledige
tuben verlangen.
DAT de korte golf zénder P.C.J. te Huizen
weer in bedrijf is gesteld, waax'door er vier
maal per dag op de golflengten 19.71 en 31.28,
rxitzendingen naar Indië en Afrika plaats
hebben.
DAT het partijbestuur der S.D.A.P. een
„Dr. Wiardi-Beckman-Stichting" heeft opge
richt. teneinde de wetenschappelijke bestu
deering van het socialisme te bevorderen.
DAT door het Verbond van Vereenigingen
van leden der Ned. symphonie-orkesten aan
den minister van Onderwijs een schets is
oveiTxandigd van fundamenteele regelingen
voor een ongestoord bestaan van de Ned.
symphonie-orkesten
DAT tot directeur-generaal van den Rijks
waterstaat is benoemd ir W. J. H. Harmsen
te 's-Gravenhage.
DAT Donderdagmorgen om half twaalf op
het vliegveld Ypenburg de plechtige uitrei
king van onderscheidingen aan 17 officieren,
onderofficieren en manschappen der Ned.
luchtstrijdkrachten zal plaats vinden.
DAT de commandant van het korps Ma
riniers, kol. H. F. J. M. A. von Freytag
Drabbe bevorderd is tot generaal-majoor en
de commandant Zeemacht-Nederland, schout
bij-nacht G. W. Stoeve, tot vice-admiraal.
DAT als vertegenwoordiger voor West-
Europa in bet uitvoerend comité van den
Loonen en Overheid
Een ander maal heeft de minister van
Financiën gesproken over de ontoelaat
baarheid van het opdrijven van loonen door
sommige werkgevers op de ax-beidsmarkt, ten
gevolge waarvan de loyale werkgevers in het
nadeel geraken.
Dat de regeering hieraan paal en perk wil
stellen, achten wij een bewijs van verstandig
beleid. Op vele plaatsen werden de maximum
loon- en salarisnormen niet meer in acht ge
nomen en trachtte men werkkrachten te ver
werven op onoirbare wijze: Nu het zwarte
geld voor een groot deel geblokkeerd is, zal
dit de ontwikkeling van normale verhoudin
gen op de arbeidsmarkt ongetwijfeld stimu-
leeren
Overigens komt het ons voor, dat ook de
honoreering van allerlei functies in over
heidsdiensten met het vraagstuk van het
loonpeil verband houdt. Als hier de xiood-
zakelijke beperkingen uit het oog verloren
worden, aaat er van een en ander een nadee-
ligen invloed uit op het algemeen loonpeil.
Men hoort nog al eens over de salarieering
van militaire en semi-overheidsbetrekkingen
in deze richting opmerkingen maken. Uiter
aard dient het loon in overeenstemming met
de prestaties te zijn en men zou onjuist doen
door te gaan generaliseeren. Excessen dienen
echter vermeden te worden. Het algemeen
belang eischt, dat de regeeringsorganen het
streven der overheid naar normale verhou
dingen op de arbeidsmarkt met hun salaris-
politiek niet doorkruisen. Daarop wilden wij
even de aandacht vestigen.
Bonnen voor Melk, Vleesch en
Aardappelen
Voor de week van 713 October zijn d«
volgende bonnen aangewezen:
D 760 en D 761 3 liter melk
B 753 en C 753 3\'z liter melk
A 753 2 liter melk
742 100 gr vleesch
743 en B 754 1 kg aardappelen
715 2 kg aardappelen
Deelnemers van de Centrale Keuken moe
ten bij den kaartverkoop inleveren de bonnen
742 en 715. Zelfverzorgers moeten de bonnen
voor melk. vleesch en aardappelen bij den
distributiedienst inleveren.
Nieuwen Wei'eldbond van Vakvereenigingen
is voorgedragen de Nederlander E. Kupers.
DAT Prof. Vening Meinesz met een com-
rhissie naar Amerika en Canada zal gaan
voor wetenschappelijke doeleinden.
DAT volgens een mededeeling van minister
Schermerhorn de verkiezingen voor gemeen
teraden en parlement in vex~band met de zui
vering der bevolkingsregisters, etc. waar
schijnlijk in April 1946 kunnen plaats hebben
DAT met ingang van 1 Oct. j.l. de leden
van het Medisch Contact geen ziekenbriefjes
meer zullen afgeven aan verzekeringsmaat
schappijen of werkgevers en
DAT voortaan alleen inlichtingen worden
verstrekt aan een b e tr ef f enden controleeren
den geneesheer, nadat deze den patiënt heeft
onderzocht en gezondheidsattesten alleen na
een volledige keuring worden afgegeven.
DAT Generaal Eisenhower bij zijn bezoek
aan Amsterdam per oorkonde mededeeling
zal worden gedaan van toekenning der gou
den medaille van de stad Amsterdam.
DAT pastoor Jac. van der OoFd te A'dam
de benoeming als bisschop van de Oud-Ka
tholieke Kerk te Haarlem heeft aangenomen.
DAT Prinses Juliana gistermiddag op het
Paleis Soestdijk van vice-admiraal E. C.
Hudleston een gift heeft ontvangen, bestemd
voor de slachtoffers der Engelsche bombar
dementen.
DAT wasscherijen verplicht zijn waschgoed
van vijandelijke militairen en organisaties
aan te geven bij de afd. Oorlogsbuit van het
M. G„ Bach man straat 47 te 's-Gravenhage.
DAT de afgifte van bewijzen van politieke
betrouwbaax-heid is stopgezet, maar P.O.D. en
pol. recherche toch aan openbare instellingen
en lichamen alle gewenschte inlichtingen
over politieke betrouwbaarheid van personen
moeten verschaffen, indien hiernaar wordt
gevraagd.
VASTGESTELDE PRIJZEN VOOR CAFé'S
EN RESTAURANTS
De „Bedrijfshoreca" heeft voor café's en
restaurants, bij haar ingeschreven, prijzen
vastgesteld naar een indeeling van eenvou
dige tot luxe zaken. In eenvoudige zaken
zonder muziek zijn deze prijzen voor bier
30 ct. (lager 23 ctlimonade 25 ct. en thee
en koffie 16 ct. per kop. De prijzen, waar
van sommige in de toekomst nog wel zullen
worden verlaagd, moeten op zichtbare wijze
worden aangegeven.
Twee Westlanders tot 20 jaar
veroordeeld
Uitspraken Haagsch bijzonder gerechtshof
Het Bijzonder gerechtshof te Den Haag
heeft gisteren den grondwerker A. L. W.
Steentjes te Naaldwijk, die in Jan. 1942 een
sabotagegroep in het Westland had verra
den. waardoor een der betrokkenen werd
fusilleerd en een ander in een Duitseh
tuchthuis overleed, veroordeeld tot 20 jaar
gevangenisstraf en ontzetting uit het actieve
exi passieve kiesrecht, terwijl de doodstraf
was geëischt.
De 26-jarige chauffeur G. Maan uit Mon
ster, die zich aangesloten had bij de SS als
chauffeur en wegens zijn verdiensten als
zoodanig aan het Oostfront het ijzeren kruis
2e klasse had verworven, werd eveneens tot
20 jaar gevangenisstraf en ontzetting uit het
actieve en passieve kiesrecht veroordeeld.
Ook tegen hem was de doodstraf gevorderd.
In de zaak tegen mej. P. de Groot wees
het Hof geen vonnis, doch stelde de uit
spraak voor onbepaalden tijd uit teneinde
eerst nog een reclasseeringsrapport in te
winnen.
GEEN NED. VROUWEN MEER NAAR
DUITSCHLAND
Dè minister van Sociale Zaken heeft be
paald, dat voor werkzaamheden ten behoeve
van geallieerden in Duitschland geen vrou
wen dienen te worden aangenomen, indien
deze werkzaamheden ook door mannen kun
nen worden verricht, daar hier te lande vele
mannen werkloos rondloopen en er aan
vrouwelijke arbeidskrachten een groot te
kort bestaat.
Oood tij te Londen
De Engelsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Bevin, meent, dat Amerika een voor
stel kan doen om uit de impasse te gerakenu
De Fransche en Chineesche regeeringen zou
den zjch dian tijdelijk uit den raad van mi
nisters van Buitenlandsche Zaken kunnen,
terugtrekken, ten einde een bijdrage te leve
ren tot het oplossen van de crisis.
De deur staat dus nog altijd op een kier.
Moskou legt de schuld voor de mislukking
der conferentie, nog steeds op de andere ge
delegeerden, zonder in pessimisme te verval
len. Rusland wil na den oorlog zijn aan dit
land toekomende plaats onder de volken der
wereld innemen.
BYRNES TE WASHINGTON AANGEKOMEN
Byrnes is Woensdagavond te Washington
aangekomen, doch weigerde verklaringen af
te leggen, voordat hij hedenmorgen een be
spreking met Truman zou hebben gehad.
Naar ons ter oore komt is minister van
Kleffens thans in Engeland voor het voeren
van besprekingen.
Koude nacht, aldus de Bildt
Tot morgenavond wordt verwacht: Zwakke
wind, licht tot halffoewolkt, overwegend
droog weer. koude nacht, plaatselijk ochtend
mist, overdag zelfde temperatuur.
ZON EN MAAN.
Morgen: Zon op 6.49 en onder 18.07; Maan
op 6.40 en onder 18.42. Heden Nieuwe Maan;
14 Oct. Eex-ste kwartier; 21 Oct. Volle Maarv
27 Oct. Laatste kwartier.
