IHcuwc gnkscijeCourant
Soekarno toch uitgenoodigd tot onderhoud
Christison hoopt op andere verklaring uit Den Haag
LDist <11
DONKERE WOLKEN
Ie serie: 1 April 192015 October 1941
DINSDAG 2 OCTOBER 1945
Te serie: le Jaargany vanaf 7 Mei 1945, No. 127
Abonnementsprijzen
f 0.26 per week
f 1.10 per maand -
f 3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H. DIEMF.R
Redactie:
B. VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
voor Leiden en Omstreken
i,$hmfoastidi is cbeMfltff
mt(B btri ia teglrenspttt*
Onbegrijpelijke gang van zaken
in Ned. Indië
De gisteren afgelegde verklaring door den
Britschen generaal Sir Philip "Christison
die zoo men weet is benoemd tot geall. be
velhebber in Ned. Oost-Indië heeft niet
nagelaten groote beroering te'verwekken bij
alle Nederlanders, welke het .Indië verlo
ren, rampspoed geboren" nog altijd ten volle
onderschrijven, De belangrijkste feiten uit
die verklaring waren:
a). 11c houd alle Nederlandsche troepen
tegen, daar de Indonesiërs verklaard hebben,
dat zij zich tegen de landing van Nederland
sóhe strijdkrachten zullen verzetten;
b). van de gewapende Indonesische strijd
krachten zullen noch de ..Heihos", noch de
„Soekarillos", vrijwilligers van de „natio
nale beweging", worden ontwapend, en net
blijft hun toegestaan de nationale vlaggen
Uit te steken;
c). de verantwoordelijkheid voor de voed
selvoorziening in het binnenland van Java
berust bij de „Indonesische regeering, het
de facto gouvernement" van het oogenblik;
d). de Nederlanders moeten spoedig een
verklaring afleggen.
Die verklaring heeft de Ned. regeering
gelukkig prompt gegeven, gelijk we gisteren
al hebben gemeld en minister Logeman, die
Zon-dag uit Australië terugkeerde, vloog
Maandag al naar Londen om zijn licht op te
steken.
SOEKARNO TOT CONFERENTIE UIT
GENOODIGD
Reuter meldt uit Singapore: Dr Soekarno,
die de „Indonesische republiek" proclameer
de onmiddellijk na de Japansche overgave,
is een van de Indonesische leiders, die door
het civiele bestuur van Nederlandsch Oost-
Indië tot een bespreking zijn uitgenoodigd.
Deze tot Soekarno gerichte uitnoodiging is
in strijd met de vroegere verwachtingen. De
bespreking is een poging om de aspiraties
van de Indonesiërs te leeren kennen en om
een schema op te zetten voor het toekom
stige, ten opzichte van Java en de andere
Indonesische eilanden te volgen economi
sche, sociale en politieke beleid. Dr van der
Plas, vertegenwoordiger van het bestuur van
Ned. Oost-Indië, heeft heden verklaard, dat
de leiders van alle schakeeringen der pu
blieke opinie werden uitgenoodigd en dat de
voormalige luit. gouverneur-generaal van
Ned. Oost-Indië. van Mook, die morgen uit
Australië zou aankomen, later ter bespreking
Zou komen. Van der Plas zeide, „dat hij in
dien Soekarno niet ter bespreking zou ver7
schijnen, den geallieerden bevelhebber zou
„vragen hem hier te brengen". Van der Plas
verklaarde, dat er een wijde klove bestond
tusschen de Westersche naties en een groot
gedeelte van Azië. „Indien er niets wordt
gedaan om deze kloof te overbruggen en om
wederzijdsch begrip ln volledige gelijkheid,
speciaal wat de rassen betreft, te scheppen
tusschen Oost en West, zou de wereld mis
schien nog een oorlog moeten ondergaan."
Dr VAN MOOK NAAR BATAVIA
In Nederlandsch-Indische kringen meent
men dat de verklaring van generaal sir
Philip Christison volkomen afwijkt van de
tot dusverre gevolgde bezettingsmethoden.
Men wenscht echter niet te oordeelen voor
dat men in de gelegenheid is ter plaatse
een onderzoek in te stellen en te zien waar
toe de voorgestelde maatregelen in feite
leiden. Van Mook antwoordde op een ver
zoek van Aneta om een verklaring: „Ik ga
naar Batavia; ik heb niets te zeggen alvo
rens ik de situatie ter plaatse persoonlijk
heb opgenomen". Een correspondent van
Aneta meldt dat Christison's verklaring een
zeer verwarrenden indruk gemaakt heeft
en de eerste aanduiding schijnt van een
mogelijke wijziging in de politiek der Brit
ten met betrekking tot de te volgen ge
dragslijn in Nederl.-Indië. Vele waarnemers
konden niet begrijpen dat de gedragslijn
gevolgd zou worden door de bevrijdings
strijdkrachten op Java, die een de facto
erkenning van Soekarno's Indonesische re
publiek veronderstelt, hetgeen tegengesteld
zou zijn aan alle practijken die tot dusverre
bij de herinstelling van een wettig gezag
gevolgd zijn.
Men hoopt dat de komende dagen verdere
opheldering zullen brengen.
CHRISTISON VERWACHT EEN ANDERE
VERKLARING DER NED. REGEERING.
„Dr Hubertus J. van Mook, ïuitenant-gou-
verneur-generaal van Nederlandsch Oost-
Indië. wordt binnen eenige dagen te Bs-ia-
via verwacht", verklaarde lt.-gen. Sir P v-
lip Christison. de commandant van alle
allieevde strijdkrachten in Nederlandsch-
Indië, gisteren volgens Reuter uit Batav'a.
Christison zei verder, dat hij hoopte dat
Van Mook in staat zou zijn een verklaring
namens de Nederlandsche regeering af te
leggen, die de Indonesische nationalisten
zou bevredigen.
De commissaris van politie te Batav a.
Mohammed Jasim, verklaarde vandaag
tegenover een aantal journalisten, dat d*
rust op Java gehandhaafd zou blijven zoo
lang er een geallieerde bezetting was, maar
hij waarschuwde voor moeilijkheden als de
Nederlanders later alleen zouden regeeren.
EISCHEN DE BRITTEN EERST ZULK
EEN VERKLARING?
De New York Herald publiceert volgens
A.N.P.-Aneta een bericht uit Singapore,
Ned. Communisten achter
Soekarno
C. P. N. heeft een manifest uitgegeven.
De Communistische partij (De Waarheid)
in Nederland heeft zich per manifest ach
ter de Indische revolutionairen geplaatst en
vraagt onmiddellijke vorming van een zelf
standige Indonesische regeering en bijeen
roeping van een voorloopig parlement. Blijft
dit achterwege dan draagt de Regeering de
verantwoordelijkheid voor de rampzalige ge
volgen.
De Nederlandsche havenarbeiders en zee
lieden worden aangespoord vervoer van troe
pen en wapens naar Indië te verhinderen
zoolang de gestelde eischen niet zijn ver
vuld. „Het gaat tegen dezelfde reactionaire
politiek, in Indonesië zoowel als hier in Ne
derland".
EISENHOWER NAAR AMSTERDAM.
Generaal Eisenhower zal op 6 Octoberna
in de Residentie door H, M. de Koningin en
den Ministerraad te zijn ontvangen, een be
zoek aan Amsterdam brengen.
MANNELIJKE N.S.B.-ers UIT DELFT NAAR
SCHEVENINGEN OVERGEBRACHT.
Gisteren zijn alle mannelijke NSB-ers uit
het Interneerangskamp Delft naar Schevenin-
gen-Duindorp overgebracht. Onder sterke
bewaking vertrokken zij op open vracht
auto's. De opengekomen plaatsen zullen wor
den aangevuld met vrouwelijke geïnterneer
den, zoodat Scheveningen uitsluitend man
nen en Delft slechts vrouwen zal herbergen.
Morgen gaat Leiden den 3en October weer herdenken. Men ziet hier burgemeester
van der Werff, zooals hij in 1574 aan de hongerende Leidenaars zijn lichaam aan
bood, liever dan de stad aan de Spanjaarden over te geven!
waarin gemeld wordt, dat van der Plas bot
weg van Mountbatten vernam, dat de Brit
ten niet van plan zijn Nederlandsch Indië
aan de Nederlanders terug te geven, alvo
rens Nederland een verklaring zou afleg
gen, waarin het belooft binnen redelijke
tijdslimiet den Indonesiërs een zekere mate
van zelfbestuur te verleenen.
De Britsche houding, zooals die is weer
gegeven door generaal Christison, is aan
Logeman en Van Mook uiteengezet. Chris
tison vond, dat van der Plas een bijzonder
realistischen kijk had, maar hij betwijfelde
of de andere Nederlanders zich de kracht
en den omvang van de onafhankelijkheids
beweging realiseerden.
GEEN ONAFHANKELIJK INDONESIë.
In twee memoranda, welke het Verbond
van Indonesische burgers (V.I.B.) aan de re
geering heeft aangeboden, wordt gemeld,
dat de onafhankelijkheidverklaring van In
dië wordt gezien als een in het verderf stor
ten van Indonesië en daarom niet accepta
bel. De V.I.B. stelt zich op het standpunt dat
de verhouding NederlandIndonesië zal moe
ten gaan in de richting van gelijkgerechtigd
heid in volledig deelgenootschap.
In het memorandum van 26 Sept. wordt
dan ook aangedrongen op het zelfstandig
verklaren van Indonesië voor den afloop
van den oorlog in het verre Oosten. Ten
slotte dringt het V.I.B. aan op hervorming
van de Indonesische regeering op grond van
onmiddellijk overleg met alle in Indonesië
aanwezige politieke stroomingen, tewijl ook
een juiste voorlichting over de in Indonesië
heerschende toestanden zeer gewenscht is.
Ds W. F. A. WINCKEL
Op 93-jarigen leeftijd is te Blaricum over
leden de bekende em. pred. der Geref. ker
ken, Ds W. F. A. Winckel. Van zijn hand
verscheen een biografie over Dr A. Kuyper.
Hij was ridder in de orde van Oranje-
Nassau.
DAT 15 Ned. geologen o-l.v. prof. L. M. de
Sitter uit Leiden in Zweden zijn gearriveerd
voor karteeringswerk in de provincie Dalls-
land en daartoe van het Zweedsche leger alle
hulpmiddelen ontvangen,
DAT de bekende A.V.R.O.-dirigent Nico
Treep in den bezettingstijd is overleden..
DAT volgens schout-bij-nacht baron van
Asbeck, die met de reorganisatie der adel
borsten-opleiding is belast, de marine-acade-
iriie te Den Helder binnen een jaar zal wor
den heropend.
DAT deze marineman met admiraal Meyer
Ranneft thans de U. S. Naval Academy be
zoekt om zich inzake de opleiding te oriën-
teeren.
DAT de Pensioenraad is verhuisd van
Zwartoweg 75 naar Benoordenhoutscheweg 46
te 's-Gravenhage.
DAT te M/ddelburg en Vlissingen geval
len voorkomen waarin zeven families in één
huis wonen, terwijl de sanitaire verzorging
alles te wenschen overlaaat.
DAT van overheidswege een aantal siga
retten is beschikbaar gesteld voor bankper
soneel, hetwelk actief met de geldzuivering
is belast.
DAT alleen zij, die een legitimatiebewijs
van de R..D.M. (Regeeringsdirectoraaat voor
motorvoertuigen) kunnen toocien bevoegd
zijn om auto's te vorderen, zulks afgezien
van inbeslagneming door Politie of Prijsbe-
heersching.
DAT in verband met de opsporing en be
rechting van landsverraderlij ke elementen
de chef-staf Mil. Gezag verboden heeft ta-
toueeringen of andere kunstmatige teekens
van het lichaam te verwij dererf.
DAT Radio Oranje 3400 programma's heeft
uitgezonden en in het totaal circa 10 millioeci
woorden door den aether hëeft gezPmden
DAT de Amsterdamsche diamant-industrie
bezig is zich te herstellen, daar nog vele in
richtingen intact zijn gebleven en ook nog
vrij veel joodsohe diamantbewerkers uit
Duitschland zijn teruggekeerd.
DAT de bierbrouwerij „De Drie Hoefijzers"
evenals verleden jaar 6 pCt. dividend zal uit-
keeren.
DAT de heer L. Godefbauer, die ruim 25
jaar directeur was van de St. Servatius
brouwerij te Maastricht afscheid genomen
heeft.
DAT aan den heer I. H. v. d. Roemer des
gevraagd eervol ontslag is verleend als no
taris te Utrecht.
DAT gisteren 31 personeelsleden van de
Amsterdamsche Bijenkorf jubileerden, dde
tezamen 6 eeuwen deze zaak hebben gediend.
DAT „Herrijzend Nederland" binnenkort
op twee golflengten gaat uitzenden, en daar
mee wellicht wat tegemoet gekomen wordt
aan de vele klachten die ons over de slechte
radio-programma's bereiken.
DAT tengevolge van de slechte suikerpo-
sitie alle suikerbieten moeten worden, ge
leverd aan de fabrieken en ze derhalve niet
aan het vee mogen worden vervoederd.
DAT het zwaar gehavende zweef vliegveld
te Amsterdam-Noord binnenkort weer in ge
bruik kan worden genomen en een Amster
damsche school voor zweefvliegers in oprich
ting is.
DAT de tentoonstelling van Ned. primitie
ven in het M au ritshuis te 's-Gravenhage al
door 10.000 personen is bezocht en met een
week is verlengd weshalve eerst op 21 Oc
tober de sluiting zal plaats hebben.
DAT de Ned. repatrieeringsautoriteitea al
geruimen tijd probeeren toestemming van de
Russische regeering te krijgen om in Rus
land een onderzoek in te stellen naar ver
moedelijk nog daar vertoevende Ned. arbei
ders.
DAT in de Herv. kerken te Amsterdam
onlangs f 33.000 is gecollecteerd voor den
wederopbouw van de kerkgebouwen in
Arnhem»
DAT gisteren te Rotterdam de eerste partij
is gespeeld van den tweekamp in dammen
tusschen den oud-wereldkampioen Springer
en den kampioen van Nederland van 1943,
Roosenburg, welke partij door Springer werd
gewonnen.
DAT gisteren te Amsterdam in het Indisch
Instituut een groote geall. marine-tentoon
stelling is geopend,
DAT de Chr. Huishoudschool te Den Haag,
dde met 17 leerlingen opende en er thans 800
telt, haar 15-jarig bestaan heeft herdacht,
terwijl de directrice, mej. Mulder, die al dien
tijd de school leidde, is gehuldigd.
DAT op de Lage Vuursche de 22-jarige J.
V. uit Hilversum door verwaarioozing der
waar9chuwingsborgen het slachtoffer is ge
worden van een landmijn, en de 10-jarige G.
te N. Scharwoude door een auto is gedood.
DAT het D.B. van het Ned. Roode Kruis
een zuiveringsoie heeft ingesteld, in verband
waarmee vóór 15 Nov. gaarne onderteekende
klachten worden ontvangen op Prinsesse-
gracht 27.
DAT op 45-jarigen leeftijd te Groningen
plotseling is overleden prof dr E. Hazelhof.
DAT bij den heer F. Wesstein te Honsélers-
diijk een aardappel is gerooid van 12 ons.
DAT te Groningen is opgericht een lande
lijk comité tegen de doodstraf.
DAT de overbruggingsregeling voor werk-
advies van de Stichting van den
DAT deze Stichting de wenschelijkheid
heeft uitgesproken om de Gew. Arbeids-
bureaux. die zich speciaal met een of meer
bedrijfstakken bezig houden, bij te laten
staan door adviescommissies, bestaande uit
de betrokken werkgevers en werknemers.
DAT binnenkort van de zelfde Stichting
een rapport kan worden verwacht voor
advies aan de regeering in zake de scholing,
herscholing en, omscholing van arbeids
krachten.
De capitulatie van Japan voor nauwelijks
enkele weken gaf nieuw voedsel aan het op
timisme, waaraan ons volk broodnoodig be
hoefte had na alle ondervonden teleurstel
lingen in de vijf jaren oorlog. Doch al spoe
dig kwamen nieuwe wqjken opzetten. Evenals
in Europa ons land het laatst aan de beurt
van bevrijding was. zou het ook zijn met
Indië. Dit wachten viel zwaar. Er zou in dien
tijd nog van alles kunnen gebeuren. Toen
kwam het vreemde bericht, dat in de Austra
lische havens de dokarbeiders weigerden de
Nederlandsche schepen, welke naar ons Indië
wilden varen, te laden. In datzelfde Australië
dat wij met onze borst gedekt hadden, toen
de Japanners kwamen aanstormen. De Aus
tralische regeering draaide om de zaak heen,
en nu is daar op Java de rebellie van
Soekarno.
Nederlandsche troepen zijn nog niet aan
wezig en de Engelsche bevelhebber van de
gelande geallieerden, generaal Christisan,
speelt wel een zeer vreemd spel tegenover
de bondgenooten van zijn land. Hij strekt de
beschermende hand uit over Soekarno, die
met Japan heeft geheuld en beschouwt hem
als de feitelijke gezagsdrager in de deelen
van Indië of Java dit is niet duidelijk
waar geen geallieerden zijn. Wij weten niet
of dit min of meer gelegenheidswoorden zijn,
of dat ze precies zoo moeten worden uitge
legd als zij geformuleerd zijn, doch zij zijn
diep teleurstellend omdat zij het Nederland
sche gezag miskennen. Gelukkig sprak admi»
raai Patterson zich geheel anders uit.
Onze regeering heeft terecht op het ver
zoek van den generaal om met Soekarno's
„kabinet" aan de onderhandelingstafel plaats
te nemen, geantwoord dat hiervan geen
sprake zal zijn. Niet samenspreken met
iemand, die met de Japanners, de doods
vijanden ook van Engeland, heeft geheuld»
De minister van Overzeesche gebiedsdeelen,
Dr. Logemann, pas teruggekeerd uit Austra
lië, is heden reeds te Londen, om met de
Engelsche regeering te spreken over wat ons
zoo diep grieft. Gelukkig laat hij van daar een
min of meer geruststellend woord hooren.
Voorop moet bij alles staan, dat het Neder
landsche gezag hersteld wordt in Indië, en
daarna zal natuurlijk de belofte, welke onze
Koningin in 1942 deed aan Indië, vervuld
moeten worden. Zonder herstel van het wet
tig gezag is dat echter niet mogelijk. Het is
onmogelijk een knieval te maken voor een
werktuig van Japan, den vijand zoowel van
Engeland en van Australië als van Nederland.
Het komt ons voor, dat verreweg het groot
ste deel van het Nederlandsche volk «achter
onze regeering zal staan. „De Waarheid", het
communistisch blad, behoort daar niet toe.
doch wat vreemder aan doet is. dat „Het
Parool" de hand boven het hoofd van Soe
karno houdt. Wat een verwarring der geesten
in een tijd. dat de grootste eenheid zoo drin
gend noodzakelijk is. bij vraagstukken als
deze, welke het zijn of niet-zijn van ons
Koninkrijk betreffen.
Minister Logeman ziel toestand
niet zoo ernstig
Soëkaimo is een demagoog, een. goed .rede
naar en vanzelfsprekend een nationalist,
maar geen goed democraat, aangezien hij
het Japansöhe regiem volgt, aldus verklaarde
minister Logeman gisteren op een perscon
ferentie in de Ned. Ambassade te Londen,
Hij achtte de situatie in Indië niet zoo slecht
als de laatste dagen in pers en berichten,
is gepubliceerd. Soekarno streefde wel naar
volkomen onafhankelijkheid maar werd
9lechts door enkele helpers gesteund en
heeft achter zijn beweging geen macht staan.
De Japanners hadden Soekarno slechts na
de overgave macht geschonken en daarvoor
gebruikten zij hem slechts als colloborateur.
Minister Logeman zeide, dat tallooze Indo
nesische nationalisten, die voor de bezetting
van Ned.-Indië in Nederland veel last hadden
veroorzaakt, daarna echter de partij der Ne
derlandsche regeering hadden gekozen en zij
allen volledig bereid waren met deze regee
ring samen te werken en de door Koningin
WilhelmIna gedane belofte te helpen verwe
zenlijken.
Over besprekingen met de Britsche regee
ring zei de minister, dat hangende deze be
sprekingen beter niets gezegd moest worden.
Hij ontkende dat met de Australische regee
ring over de situatie in Indië was gesproken.
Op een desbetreffende vraag antwoordde de
Minister, dat hij hoopte, dat omze troepen
binnen enkele maanden in Nederlandsoh-In-
dië zouden zijn. Tenslotte zei de Minister,
dat Nederland zich tot taak had gesteld, het
Indonesische volk zelfbestuur te schenken,
maar momenteel waren de Indonesiërs nog
niet in staat het bestuur zelf in handen te
nemen.
N.S.B.-er schoot wachtmeester
dood te Rotterdam
Voor het Bijzonder Haagsch Gerechtshof,
dat gisteren weer te R'dam zitting hield,
moest zich verantwoorden de 41-jarige
N.S.B.-er. C. v. d. Kley, die op 6 Febr. j.l.
te Rotterdam den wachtmeester der brand
weer, L. Eland, had doodgeschoten. De ad
vocaat-fiscaal, mr J. S. Loke, eischte de dood
straf. Tegen den 32-jarigen chauffeur aan
het Reichsverkehrsministerium te Berlijn, J.
S. v. Beelen, werd 8 jaar geëischt, met ont
zetting uit het kiesrecht voor 13 jaar, terwijl
de Landwachters J. v. d. Bilt, M. Bonnema
en F. Boomert, 20 jaar, met onitzeggirug van
het kiesrecht voor het leven, tegeri zich
hoorden eischen, omdat zij diensten hadden
verricht ten gunste van den vijand.
Uitspraak in al deze zaken over 14 dagen.
WEGENBELASTING EN GELDSANEERING.
Houders van motorrijtuigen, die i.v.m. de
geldzuivering momenteel niet in staat zijn de
Motorrijtuigenbelasting (Wegenbelasting) over
een per 1 Oct. beginnende periode te vol
doen, zullen bij een controle op den weg
daarvan geen nadeelige gevolgen ondervin
den. Dit geldt ook voor degenen, van wie
aannemelijk is, dat zij voor de eerste maal
op 1 Oct een Wegenbelastingkaart zouden
hebben aangevraagd.
Rustig herfstweer, aldus De B Idt
Tot morgenavond is de verwachting:
Zwakke wind. licht tot halft bewolkt,
droog, koude nacht, plaatselijke ochtendmist,
overdag zelfde temperatuur.
ZON EN MAAN
Morgen Zon op 6.43 en onder 18.14; Maan
op 3.13 en onder 17.52. Op 6 Oct. Nwe. Maan;
14 Oct. Eerste Kwartier: 21 Oct. Volle Maan;
27 Oct. Laatste Kwartier.