grihsdjt (tfourmtt
Turkije ducht Rusland inzake Dardanellen
Russische olie-transacties met Oostenrijk
IDist
BERICHT
Ie serie: 1 April 1920-15 October 1941
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1945
2e serie: le Jaargang vanaf 7 Mei 1945, No. 109
Abonnemen ispr ijzer,
f0.20 per week
11.10 per maand
f3.25 per kwartaal
Hoofdredacteur:
H DIEMEI
Redactie.
B VAN DER ROS
Christelijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOIGRACHT 35.
Telefoon 22710
Postrekening 5 8 9 3 6
Leiden en Omstreken
En drinat op steun der Geallieer
den aan
De raad van ministers van buitenlandsehe
zaken te Londen heeft thans het standpunt
van de Turksche regeering inzake de Darda-*
nellenkwestie. welke tusschen Turkije en de
Sowjet Unie besproken wordt, ter kennis ge
kregen. De Turksche regeering is niet bereid
tezamen met de Sowjet-Unie bases aan de
Dardanellen te hebben, noch is zij bereid
deze bases geheel aan de Sowjet-Unie over te
laten. Zij is echter bereid deze bases ofwel
met de Ver. volken te deel en, ofwel ze aan
de Ver. Volken over te dragen, waarbij de
Sowjet-Unie. de Ver. Staten. Engeland en
Frankrijk in evenredige sterkte betrokken
zouden zijn.
De Turksche regeering is niet bereid een
zoogenaamde rectificatie van de Russisch-
Turksohe grens ook maar te bespreken. Een
dergelijke bespreking zou neerkomen op
overdracht van de Kars en Ardahan aan de
Sowjet-Unie.
De Turksche regeering acht het een zaak
van leven en dood en zal zich niet onderwer
pen aan eenige grenswijziging van Armerië
zonder haar toestemming.
M nain vanm ddan
roenburo
Het lag in de bedoeling van H.M. de Ko
ningin de vliegtuigdemonstratie op het vlieg
veld Ypenburg hedenmiddag bij te wonen.
In verband hiermede zij e; jp gewezen,
dat nog geen begin is gemaakt met demobi
lisatie van het Turksche leger. Dit schijnt
echter ook een gevolg te zijn van de bewe
gingen onder de Koerden in Irak in de om
geving van de Mossoul-olievalden. De Koer
den schijnen eenig succes behaald te hebben
tegen de geregelde Iraksohe troepen, hoewel
de berichien zeer schaarsch doorkomen.
Me< Sinterklaas weer een stukje
speelgoed
En dan voor een redelijken prijs
Wij kunnen het verheugende bericht bren
gen. dat in tegenstelling met de vorige vreug-
delooze winters dit jaar met St Nicolaas en
Kerstmis speelgoed in vrij groote hoeveelheid
tegen redelijke prijzen verkrijgbaar zal zijn.
Daartoe zullen op verschillende plaatsen
exposities met de er bij vermelde prijzen
worden gehouden.
G.G. r chtte z'ch *0' het Ned. wolk
Bracht dank voor de spontane ontvangst.
Gisteravond hield de Gouverneur-Generaal
van Ned. Oost-Indië een korte radiotoespraak
tot het Ned. volk, in welke toespraak hij
zijn erkentelijkheid uitsprak voor de bij zijn
terugkeer ondervonden welgezindheid. Het
weder betreden van den vaderlandschen bo
dem heeft hem, na zooveel jaren afwezig
heid en gevangenschap, geplaatst in een
sfeer, waarvoor hij nimmer voldoende waar
deering uiten kan. Het was den G.G. een
voorrecht in deze sfeer de bevrijding van
Indië. waarheen ons aller gedachten gaan,
af te wachten. In 't kort schetste de G.G.
het tijdperk van afzondering in gevangen
schap, waarin er een kwellende onzekerheid
was ten aanzien van zooveel, dat boven alles
dierbaar is. Hij herdacht het leed. dat zoo
wel in Indië als in het Moederland geleden
is en eindigde met de woorden, dat. zoodra
ook uit Indië de bezetter verwijderd is. alle
gebied9deelen vrij zijn tot gezamenlijken
wederopbouw van het Koninkrijk.
POOLSCH CONCORDAAT MET H. STOEL
BEËINDIGD
Volgens Radio-Warschau heeft de Poolsche
regeering verklaard, dat zij het concordaat
met de H. Stoel beëindigd acht, aangezien
het Vaticaan de Poolsche voorloopige re
geering niet heeft erkend.
Dezer dagen werd op het hoofdbestuur van
het Ned. Roode Kruis te Den Haag de j
Amerikaansche gedelegeerde Mrs. Noyce door j
Prinses Juliana persoonlijk gedecoreerd. I
De ambtswoning van Minister Van Kleffens, No. 2 op Plein 1813, waar ook onze G.G.
Jhr. Tjarda verblijf houdt.
Buiten de andere groote mogend
heden om
Volgens Reuters correspondent Desmond
Tighe is te Weenen bekend geworden, dat de
Sowjet-regeerimg op het punt zou staan een
reusachtige olie-transactie af te sluiten met
de voorloo.pige Oostenrijksche regeering van
dr Karl Renner, welke momenteel nog niet
door de andere geallieerden is erkend. De
berichten omtrent deze transactie, welke
betrekking zou hebben op de olievelden in
het oosten van Oostenrijk met een normale
productie-capaciteit van een millioen ton per
jaar, hebben bezorgdheid gewekt onder de
vertegenwoordigers van de andere drie ge
allieerde mogendheden in Oostenrijk, die van
deze onderhandelingen niet officieel op de
hoogte zijn gesteld. Naar verluidt, zouden te
Moskou reeds BritsChe stappen zijn onder-,
nomen, en men verwacht dat Engeland, de
Vereenigde Staten en Frankrijk er op zullen
aandringen, dat deze kwestie zal worden
voorgelegd aan de geallieerde controle-com
missie voor Oostenrijk. In Britsche kringen
te Weenen wordt er op gewezen, dat deze
kwestie de toekomst van Oostenrijk raakt
Arrestatie van communisten
in Spanje
Die met valsche papieren waren
binnengekomen.
Naar men te Madrid verneemt, is het cen
trale comité van de Spaansche communis
tische partij gearresteerd. Men verklaart, dat
in totaal 70 personen zijn gearresteerd, on
der wie Santiago Alvarez, de politieke com
missaris in het vijfde legercorps van kolonel
Lister tijdens den burgeroorlog, en Sebas
tian Zapirain, een vooraanstaand partijlei
der. De politie zegt, dat beide mannen
Spanje na den burgeroorlog hadden verlaten
en eenigen tijd geleden zijn teruggekeerd
met valsche paspoorten. De politie heeft
tevens twee drukkerijen ontdekt waar clan
destiene lectuur werd vervaardigd.
Naar radio Moskou mededeelt zijn door
de Duitsche bezettingstroepen in de U.S.S.R.
een millioen Sovjet-burgeis gedood, dood
gemarteld of gedeporteerd.
Men verwacht dat de onderhandelingen tus
schen Rusland en Oostenrijk welke, naar
verluidt, reeds verscheidene weken aan den
gang zouden zijn geweest, binnen enkele
dagen tot een uiteindelijke overeenkomst
zullen leiden, mogelijk nog voor de eerst
volgende bijeenkomst van den geallieerden
raad.
Houders van f 1000 en f 500
biljetten
Krijgen nog een laatste kans.
De bankbiljetten van f 500 en f 1000, die
destijds waardeloos werden verklaard, doch
die om verschillende redenen niet werden in
geleverd, zullen krachtens de „beschikking
bankbiljetten f 1000 en f 500" opgenomen in
de Staatscourant van 12 September, alsnog
op bepaalde voorwaarden ter inwisseling kun
nen worden aangeboden bij handelsbanken,
boerenleenbanken of commissionairs in effec
ten. Daar alleen bonafide houders in aan
merking komen voor inwisseling zal men aan
nemelijk moeten maken sedert 13 Maart 1943
onafgebroken eigenaar te zijn geweest resp.
de biljetten door erfopvolging te hebben ver
worven van dengene. die op 13 Maart 1943
eigenaar was.
Overstelpende drukte bij de belastingin
specties zal snelle afdoening helaas onmo
gelijk maken, zonder dat dit een reden tot
ongerustheid mag zijn. De inspecties zullen
hierover geen correspondentie voeren. Voor
nadere bijzonderheden raadplege men de
„officieele publicatie" welke eveneens in dit
blad wordt opgenomen.
Morgen keert de wintertijd terug
Dus vanavond de klok een uur stilzetten
In den nacht van 15 op 16 Sept. as. om 3
uur loopt de Zomertijd in Nederland af. Op
diit tijdstip moeten alle klokken een uur
worden teruggezet.
Het eerste uur van 23 zal worden aan
gegeven met 2a uur, 2a. 01 uur enz., en het
tweede uur met 2b uur, 2b.01 uur enz (Deze
laatste mededeeling is alleen van belang met
het oog op geboorten en overlijden binnen
het wisseluur. Red
DAT minister Meynen 19 October voor het
Nat. Jongerenverbond te Amsterdam een
rede zal houden over: „Ons leg'er en de
Jongeren".
DAT B. en W. te Amsterdam f 16.500.
beschikbaar hebben gesteld, teneinde de
loonregeling voor blinden te verbeteren.
DAT generaal-majoor H. W. Forster van
de 1ste Canadeesche infanterie divisie een
afsoheidsboodschap van zijn vertrokken
troepen aan het Nederlandsche volk heeft
gezonden.
DAT de olie van sardines in blik fijne
©lijfolie =is, die uitstekend vooi het bakken
van eipoeder e.d. kan worden gebruikt.
DAT de opening van den Regeeringsvlieg-
clienst niet op Maandag a.s. doch op een
niader vast te stellen tijdstip zal plaats
hebben.
DAT de Eereraad voor de beeldende kun
sten van oordeel is, dat de uitsluiting van
leidende functies van bestuursleden moet
eindigen op Mei 1947 en dit reeds geldt voor
de heeren H. B. Dieperink en A. Hemelman
en besturen van 4 vereenigingen die wei
gerden zich te verantwoorden.
DAT in verband met het 50-jarig bestaan
van het Sted. Museum te Amsterdam gister
middag een tentoonstelling van werken van
Vincent van Gogh is geopend
DAT het Bossche annexatie-comité de land
bouwende bevolking gepolst heeft of zü be
reid is Duitsoh gebied te betrekken en een
groot aantal boeren bei-eid is gebleken te
vertrekken.
DAT duizend paarden als eerste contingent
van de vijfduizend, door Nederland in Canada
gekocht, in Montreal op 2 Am. schepen zijn
geladen en naar Rotterdam zullen vervoerd
worden.
DAT op 22 Sept. te Sprang-Capelle een na
tionale Jan de Rooy-herdenking zal plaats
hebben, waar ook verschillende ministers
tegenwoordig zullen zijn.
DAT uit protest tegen de nieuwe textiel
distributie een firma in Goes vrij belang
rijke voorraden textiel zonder punten en
vergunning ging verkoopen, maar ambtena
ren de restanten in beslag namen en de
zaak sloten.
DAT het vliegveld Beek bij Maastricht
Maandag a.s. officieel en feestelijk in gebruik
genomen zal worden.
DAT de 23-jarige Haagsohe kinderver
pleegster J. E. Zijlstra, door een var van de
trap ten huize van haar verloofde te R'dam,
oycrleden is.
DAT de rede. welke min Van Schalk
Maandagmiddag 3 uur te Utrecht zal houden
ter herdenking van de spoorwegstaking, eerst
des avonds door de' radio zal worden uitge
zonden.
DAT het Rijksbureau Oude materialen
en afvalstoffen in den loop van Augustus
2500 ton oud papier aan de papierverwerken-
de industrie kon overdragen, ter vervaardi
ging van nieuw papier.
DAT Rembrandt's bekende schilderij „de
Pauwen" in een mijn nabij Alt am See is
teruggevonden en zich thans in München be
vindt.
DAT den Ned.-gezant te Pretoria een be
drag van 15.331 pond sterling ter hand werd
gesteld, waardoor het totaal voor Nederland
in Zuid-Afrika ingezamelde bedrag oo
275.000 pond sterling werd gebracht.
DAT het alsnog te Londen verblijvende
gedeelte van het voormalige departement
van Handel, Nijverheid en Landbouw, onder
den naam „bureau Londen van de Nod. mi
nisteries van Handel en Nijverheid en van
Landbouw, Visscherij en Voedselvoorzie
ning", in een gemeenschappelijke afd. van
beide ministeries is omgezet.
DAT aan den Ned repatrieeringsdienst,
door den Franschen minister voor krijgsge
vangenen en repatrieering, namens zijn Re
geering dank is gebracht voor de geboden
hulp
DAT nu ook te Amsterdam, Den Bosch,
Arnhem en Leeuwarden bijzondere gerechts
hoven zijn ingesteld.
DAT gisteren feestelijkheden hebben
plaats gehad te 's-Hertogenbosch in verband
met het vertrek van 2 bataljons stoottroe
pen naaar Ned. Indië.
DAT m.i.v. Maandag a.s. tot nadere aan
kondiging geen nieuwe rijvergunningen voor
personenwagens en motorrijwielen door de
Rijksverkeersinspecties zuilen worden afge
geven, teneinde wericelijk urgente getallen
in sneller tempo te kunnen behandelen.
N$tanluaslidj is abcttamt
mijn b<rt ia kpenspwt"
Wanneer de pers zich bezig houdt met
rechtsgedingen, is het goed. dat zij zich
geen oordeel aanmatigt, zoolang de zaak zelf
„onder den rechter" is.
Dit is dunkt ons. het eepige standpunt,
dat hier kan worden ingenomen. De zuive
ring van ons volksleven vindt voortgang.
Dossiers worden saifiengesteld. Processen
worden voorbereid. De aanklager formuleert
zijn aanklacht, de verdachte krijgt ruim
schoots gelegenheid tot verweer, en dan
trekt het gerecht zich terug om, vrij van al e
mogelijke invloeden, welke zich nog geldend
zouden kunnen maken, het vonnis te gaan
overwegen.
Daarom nu slechts een paar opmerkingen
in verband met de zaak-Blokzijl. Bij de aan
klacht is gebruik gemaakt van boekjes,
waarin zijn radio-redevoeringen zijn opge
nomen. Geen gebruik is gemaakt van op
name op de gramofoonplaat van deze rede
voeringen. Toch bestaan deze opnamen daar
de Nederlandsche Regeeringsvoorlichtings-
dienst te Londen alle radioredevoeringen van
Blokzijl op wasrollen heeft vastgelegd. Wij
nemen aan, dat zulks den aanklager bekend
was, doch dat hij het voegen van deze gra-
mofoonplaten bij zijn overig bewijsmateriaal
niet noodig heeft geacht, nu immers deze
redevoeringen, blijkbaar met instemming van
Blokzijl, gedrukt zijn. Thans rees niet de
jurid'sch belangwekkende vraag (die zich
ook bij het proces-Quisling voordeed), in
hoeverre deze opnamen bewijskracht hebben.
Misschien blijft deze vraag voor een der vol
gende processen liggen.
Een andere opmerking betreft de open
baarheid. Wij leven in een rechtsstaat, en
dat kwam ook hierin en niet alleen hierin
uit, dat bij de behandeling van het geval
Blokzijl de openbaarheid niet is geschuwd.
Zeker, ook de Duitschers hadden hun open
bare processen voor Lagergerieht en Ober-
gericht. Doch zij trokken zich almeer terug
achter de schermen der geheimzinnigheid,
en hoevele veroordeelden hebben ook niet
die garantie van rechtszekerheid moeten
missen, welke het deel pleeg+ te zijn eener
openbare behandeling?
De defde opmerking houdt hiermede ver
band. De Nederlandsche pers heeft zich be
ijverd, van deze procedure een zoo volledig
mogelijk verslag te geven. Wij meenen, dat
zulks ons volk ook toekomt, nadat het zoo
langen tijd de stem van dezen n\an te hooren
kreeg Edoch, de omvang van onze pers is
zoo gering, dat hetzij het verslag uiterst on
volledig moest zijn, hetzij veel van het
overige nieuws daaraan moest worden opge
offerd. Wij zijn van oordeel, dat dit liet
noodig was en dat bij de instanties, welke
de papiertoewijzing regelen, te weinig reke
ning wordt gehouden met de eischen van
'den dag. Het onbevredigende feit deed zich
nu voor, dat de buitenlandsehe correspon
denten over meer ruimte konden beschikken
dan onze eigen Nederlandsche kranten voor
dit toch zoo belangrijke proces konden vrij
maken. Straks komen er nog andere belang
rijke processen. Straks komen de processen
van Genechten. Mussert etc. aan de orde.
Wij hopen, dat de daartoe aangewezen in
stanties in zulke gevallen aan onze bladen
en daarin aan ons volk (dat zdolang in on
wetendheid moest leven) den armslag zullen
geven, welken zij zoozeer behoeven.
De Prins inspecteur-generaal
der Kon. landmacht
Naar het ministerie van Oorlog mededeelt,
ligt het in het voornemen Z.K.H. Prins Bern-
hard aan H.M. de Koningin voor te dragen
voor benoeming t-ot inspecteur-generaal der
Kon. Landmacht. Hij zal zich daarbij een
oordeel hebben te vormen over alle vraag
stukken. welke verband houden met den op
bouw en de oefening der Kon. Landmacht en
den minister van Oorlog daaromtrent van
advies dienen. Op deze wijze kan van de
werkkracht e_p inzichten van Prins Bernhard
in een functie met breeder arbeidsveld dan
als bevelhebber der Ned. strijdkrachten,
grooter nut worden verwacht.
TRAINING VAN ONZE MARINIERS
GESCHIEDT VOORTAAN IN
NEDERLAND
De training van onze mariniers, die tot
dusver in Amerika plaats vond, zal voortaan
in Nederland geschieden door Ned. officie
ren, die hun opleiding in de Ver. St. kregen.
In verband met hun overkomst en het ge
brek aan legering staat de aanneming van
mariniers tijdelijk stil, de aanmelding echter
niet. De mariniers, die op verscheping wach
ten, gaan voor een gedeelte met onbepaald
verlof en zij, die reeds met verlof waren,
blijven dit tot nader order houden. Tracte-
menten gaan door en tijdelijke vergoeding
ter voorziening in het onderhoud thuis,
wordt in uitzicht gesteld. De mariniers, die
reeds in de Ver. St. zijn. zullen zoo spoedig
njogelijk naar Indiië worden verscheept.
LEVERT UW BLIKKEN IN
De nog bij het publiek aanwezige ledige
biscuitblikken e.d. kunnen thans bij eiken
kruidenier of bakker, alsmede bij de beken
de handelaren in oude materialen worden
ingeleverd, ter vervaardiging van huishoude
lijke voorwerpen.
De Duitschers hebben in Noorwegen
280.000 radiotoestellen in beslag genomen.
Wegens de plechtigheden en feestelijk
heden in verband met de opening van de
Universiteit, zal ons blad Maandag niet
verschijnen. Op dien dag zijn onze bureaux
tot 12 uur geopend. DE DIRECTIE.
Nog steeds regen volgens de Bilt
Tot morgenavond wordt verwacht: Over
wegend zwaar bewolkt met tijdelijk regen,
vrij krachtige wind tussChen Z.W. en W.,
zelfde temperatuur.
ZON EN MAAN
Morgen: Zon op 6.15 en onder 18.53; Maan
op 16.24 en onder 0.08; Maandag: Zon
op 6.17 en onder 18.51; aan op 17.10 en
onder Op 21 Sept. volle maan en op 23
Sept. laatste kwartier.
