Spontane begroeting in de Residentie
Ned. Vrouw gangmaakster in Denemarken
Bunkerbouwers namen het er goed van
HKUWE LEIDSCHE COURANT
MAANDAG 10 SEPTEMBER 1945
Generaal ter Poorten als
geitenhoeder
De Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië,
jhr mr A. W. L. Tjarda van Starkenfoorgh
Stachouwer is Zondagmiddag te half twee in
gezelschap van den minister-president ir
Schermerhorn en den minister van Buitenl.
Zaken mr E. N. van Kleffens, per auto in
Den Haag aangekomen. Het 'bericht, dat de
G.-G. heden zou arriveeren, had vele Hage
naars naar verschillende toegangswegen tot
de Residentie gelokt. Zoo stonden vooral op
de grens der gemeenten Voorburg en Den
Haag. bij de Laan van Nieuw Oosteinde groe
pen belangstellenden tegen het middaguur te
wachten en ook bij de Boschbrug bij het
Malieveld. De verwachting dat de G.-G. op
liet vliegveld Valkenburg bij Den Haag zou
aankomen, werd evenwel niet btewaarheid.
Begeleid door Haagsche motoragenten kwam
de Indische landvoogd tegen half twee van
Schiphol via Wassenaar langs den Rijksstraat
weg en den Leidschen straatweg Den Haag
binnen. Bij de Boschbrug bevond zich een,
eerewaeht van de B.S. met trommelslagers.
Het vrij talrijke publiek was geestdriftig
gestemd toen 'het den G.-G. ontwaarde en
riep: Leve Indië, leve Tjarda van Starken
foorgh
Nadat de G.-G. met de ministers de auto
had verlaten, inspecteerde de landvoogd de
eerewaeht. De G.-G. was blootshoofds en
droeg een li elite grijze demie. Hij zag er ge-
Zond uit. met een lach op het gezicht. Na
een oponthoud van enkele minuten stapte het
foooge gezelschap weer in de auto, om ver
volgens naar Plein 1813 te rijden, waar de
G.-G. voorloopig verblijf zal houden op no 2,
de vroegere Japansehe legatie, daarna wo
ning van den Duitschen commissaris-generaal
Fr. Schmidt en thans, van alle vreemde smet
ten vrij. eigendom der Nederlandsche Regee
ring en ambtswoning van den minister van
Buitenlandsohe Zaken.
Terstond na aankomst in de woning van
minister Van Kleffens zijn de gouverneur der
Residentie, luit.-gen. van Voorst tot VoorsJ;,
de burgemeester van 's-Gravenhage, mr
J. R. de Monohy en de garnizoenscomman
dant kolonel de Ruijter van Steveninck, hun
opwachting gaan maken bij den Gouverneur-
Generaal.
ONTMOETING MET ZIJN DOCHTER
TE LONDEN.
De G. G. trof bij zijn aankomst te Lon
den zijn dochter aan, die op 7 Aug. was
getrouwd met luitenant ter zee Jhr. de
Jonge v. Ellemeet. De echtgenoote
jongste dochter van den G. G. bevinden
zich nog op Java. In April 1944 heeft hij he
laatst iets van haar vernomen.
In het kamp waren ze met 16 man bijeen,
waaronder 5 Nederlanders. Wreedheden had
hij niet gezien. Amerikaansche parachutis
ten brachten de eerste berichten van ue
overgave.
Uit het kamp van Sean brachten de
Russen hem naar Moekden per auto. Van
Moekden is hij naar Tsjoengking gevlogen
en vandaar naar Calcutta, waar hij g.
vrij ontvangen werd door den gouverneur
van Bengalen.
Bij zijn aankomst op Schiphol werd de
G. G. begroet door zijn zuster. Mevrouw
Buma en haar echtgenoot. Per auto is het
gezelschap naar den Haag vertrokken.
GEN. TER POORTEN MOEST GEITEN
HOEDEN.
..Onze job was het hoeden van geiten en
dat is een karwei, dat nog niet eens mee
valt", aldus lt.-generaal H. ter Poorten
legercommandant van het Kon. Ned. In
dische leger ten tijde der Japansehe invasie,
over zijn ervaringen in krijgsgevangenschap,
welke hij met den landvoogd heeft
deeld.
Mijn ervaringen op de reis naar het moe
derland waren overweldigend. In de kam
pen was het iederen dag eerbewijzen
brengen, alles gebeurde in het Japansch,
appèl en orders. Contact met anderen had
den wij niet. Onze groep van 16 werd beter
behandeld dan de anderen. De strijdgeest
van ons leger was aanvankelijk goed, maar
het gevecht was tegen den overmachtige'.!
vijand met zijn veteranen-troepen hopeloos.
We stonden ten slotte met anderhalve
visie tegenover 8 vijandelijke afdeelingen
met zware bewapening e. str
strijdkrachten.. Er is uitstekend gevochten,
maar ten slotte werd de capitulatie onver
mijdelijk.
Nederland moet haast maken
met Indië
De Australische minister van Oorlog. Beas-
ly, heeft in het parlement verklaard, dat
Australië wel bereid is de overgave van Bor
neo te aanvaarden, doch er op vertrouwt, dat
Engeland en Nederland uiterlijk eind Octo
ber de bestuursverantwoordelijkheid zullen
overnemen. Dit geldt ook voor Nw. Guinea
Hollandia, Biak en Ned. T'-rm-
WAT EEN WERELD
Volgens Radio-Singapore hebben vijfhon
derd Japansehe officieren, naar bericht
wordt, harakiri gepleegd na een „afscheids-
fuifje" te Singapore.
Kerk en School
NED. HERV. KERK
Bedankt: voor Roordabuizen J. Zuider-
veld te Scherpenzeel (Fr.); voor 's-Hertogen-
hosch W. C. Ligthelm té Eext (Dr.); voor
*s-Hertogenbosch W. C. Ligthelm te Eext
(Dr.).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Vlissingen D. A. Zijlstra
te Uithuizen; te Leimuiden cand. J. E,
Hendriks, hulppred. te Badhoevedorp.
Bedankt: voor Lioessens (Fr.) K. Kra
mer te Medemblik
CHR. GEREF. KERK
Aangenomen: naar Vlissingen R. Slof-
stra te Noordeloos.
Bedankt: voor Drachten D. Biesma Jr
t-e N. Pekela.
GEREF. GEMEENTE.
Aangenomen: naar Scherpenisse-Poort-
vliet A. Visser te Domburg.
LEGERPREDIKANTEN.
Ds J. C. Koningsberger, Ned. Herv. pre
dikant te Amsterdam is benoemd tot chef
veldprediker in Ned. Indië.
Ds J. Roodenburg, Ned. Herv. predikant
te Voorburg is benoemd tot geestelijk ver
zorger van een kamp van 500 kinderen te
Cottingham bij Hull in Engeland.
Ds A. N. Wymenga, Geref. predikant te
Leeuwarden is benoemd tot vlootpredikant in
Ned. Indië.
HET CONFLICT IN DE GEREF. KERKEN.
Naar wij vernemen hebben de kerkeraden
der Geref. kerken van Tweede Exloërmond
en Musselkanaal ds C. Stam te Tweede
Exlfoërmond voor 3 maanden in zijn ambts
bediening geschorst op grond van artt. 79 en
80 K.O.
PROMOTIE S. A. WIJTZES.
Dinsdag 11 Sept. hoopt de heer Sjoerd A.
Wijtzes, geboren te Bolsward, aan de Vrije
Universiteit te promoveeren tot doctor in de
wis- en natuurkunde op een proefschrift:
„Een bepaling van de dracht der A-deeltjes
van Uraan I en Uraan II".
LEIDEN, 8 Sept. Gepromoveerd tot
doctor in de wis- en natuurkunde op proef
schrift getiteld: ,,De geologie van het veld
van staatsmijn Maurits" de heer A. J. Dik
kers te 's-Gravenhage.
LECTOR INDISCH STAATSRECHT.
De heer R. van Dijk te Berkenheuvel
(Diever) is benoemd tot lector in het Indisch
Staatsrecht aan de universiteit te Leiden.
Ofschoon alom in den lande de bevrijdingsfeesten naar hartelust werden gevierd,
moesten uiteraard de meeste verslagen achterwege blijven. Hierbij echter nog een
sprekende foto uit Rijnsburg.
Straatcollecte in Kopenhagen
brengt f 100.000 op
Naast Amerika, Engeland, Zweden, Zwitse-
land en Zuid-Afrika ontplooit men in Dene
marken een groote activiteit om ons uitge
mergelde vaderland eenigermate op krachten
te doen komen. Op 24 Aug. had het Deensche
Comité voor hulpverleening aan Nederland al
meer dan 2400 ton levensmiddelen verzameld
en verscheept. Thans is een nieuwe groot-
scheepsche actie begonnen, waartoe de ver
schillende instanties, die zich met de „Hol
land hjaelpen" bezighielden, zich tot een
comité hebben vereenigd. Voorzitter is bis
schop Fuglsang Damgaard van Kopenhagen,
terwijl de leiding van het werkcomité berust
bij ir Lars Gravesen, die aan den bouw van
de Maastunnel te Rotterdam heeft meege
werkt en met een Nederlandsche vrouw is
getrouwd. (Laatstgenoemde, die ook in Zwe
den veel voor de Nederl. zaak heeft gedaan,
moet natuurlijk als de groote gangmaakster
worden beschouwd).
Ofschoon in Denemarken al 3000 Ned. kin
deren zijn ondergebracht is men op Konin
ginnedag eerst recht de groote trom voor
Nederland gaan roeren. Overal in Kopen
hagen ziet men de affiche, voorstellende een
volgeladen Vikingschip, aangeplakt. Alle
groote magazijnen en winkels hebben Neder
land-etalages ingericht. Er werden met ver
sierde wagens collectes gehouden, waarvan
alleen al die in de Deensche hoofdstad 200.000
kronen (f 100.000) opbracht, terwijl daarnaast
nog dagelijks chèques binnenkomen.
De jongste Deensche steunactie is nog ge
stimuleerd door een radiorede van Prinses
Juliana die deels in het Engelsch, deels in
het Deensch op een gramofoonplaèt was vast-
glegd een toespraak van onzen onlangs
gearirveerden gezant j-hr W. F. van Lennep,
en door de zang van Jo Vincent, die door de
Deensche pers, omdat zij geen lid was ge
weest van de .Kultuurkamer", de „verduis
terde nachtegaal" werd genoemd. De gezant
opende voorts een tentoonstelling van Ned.
kunst in het Staatskunstmuseum. Op die ma
nier komt er veel geld binnen, dat nog ver
dubbeld wordt, daar de Deensche Staat er
een even groot bedrag bijpast. Men heeft de
bevolking vooral gevraagd om huisraad,
werktuigen en geld, terwijl ook nog textiel
en schoeisel binnenkomt, niettegenstaande
die artikelen ook daar schaarsch zijn.
Behalve kinderen, vertoeven een paar hon
derd oud-illegalen voor herstel van gezond
heid in Denemarken, met name te Helsing-
oer, terwijl de t.b.c.-specialist dr Johannes
Gravesen, directeur van een ziekenhuis te
Gelegenheid tot mederijden
per luxe auto voor drie personen
op DONDERDAG 13 SEPTEMBER
NAAR ZWOLLE OF
OMGEVING.
Inlichtingen bij N. SEGAAR, Leidscheweg
no. 497, Voorschoten. (Telef. Leiden 25685).
Partijcongres der S D. A.P.
e Amsterdam
KOERSWIJZIGING ZET ZICH VOORT
In de te Amsterdam gehouden tweedaag-
sche partij conferentie der S.D.A.P., heeft de
voorzitter, de heer K. Vorrink, meegedeeld,
dat de partij tracht naar een verbreeding
van haar basis. Deze moet niet geschieden
ten koste van den ouden aanhang, maar
met het doel nieuwe, tot dusver ontoegan
kelijke kringen binnen te dringen, en nieu
wen aanhang te verkrijgen. Daartoe kan
naast de symbolen van onze internationale
gezindheid de rood-wit-blauwe vlag een
plaats worden gegeven. Het vergadern op
Zondag bv. zou dan moeten worden na
gelaten.
Het is goed, dat het al te nauwe contact
met de moderne vakbeweging is losgelaten.
Met den N.V.B. zijn besprekingen gaande.
Tot partijbestuurders werden niet herko
zen de heeren Albarda en Stokvis en mevr.
de Vries-Bruins, omdat ze den 70-jarigen
leeftijd hebben bereikt en de heer De Zeeuw
in -.verband met zijn installatie van den Rot-
terdamschen N.S.B.-burgemeester Müller.
Minister Drees heeft daarna een groote
politieke rede gehouden. Hij behandelde de
kabinetsformatie, de radio en allerlei andere
onderwerpen. Hij noemde het voorts een
dwaasheid dat Ned. arbeiders weigeren te
werken met Duitschers en gedetineerde
N.S.B."ers. We moeten al deze menschen
voeden zonder dat ze iets uitvoeren, terwijl
we drinsrend behoefte hebben aan kolen. In
.".een enkel land haalt men zooiets uit. Ook
in de bouwvakken ontstaan de wildste toe
standen. De geldsaneering komt spoedig,
daarna registratie van vermogens, de vermo-
gensaanwasbelasting en de heffing ineens.
Samenwerking met de communisten werd
afgewezen.
In de N.V.B. is de spreiding zoodanig, dat
zij geen eenheid vormt en zeker in drieën zou
uiteenvallen, indien zij voor de oplossing
der werkelijke problemen gesteld wérd.
De verhouding in eigen partij moet er toe
leiden, dat aan onze vertegenwoordigers
meer vrijheid van beweging wordt gelaten.
Na de discussie werd besloten de naams
verandering der partij aan te houden tot het
e.v. partijcongres.
Samenwerking met de communisten werd
afgewezen.
„Ook een vraag!"
Toen dezer dagen twee Nederlandsche
journalisten in het Deensche visschers-
plaatsje Gilleleje arriveerden en er - al
pratende den toestand eens opnamen,
hoorden ze plotseling achter zich twee
jongens uitroepen .Verhip, dat benne Hol
landers". Die jongens bleken te zijn
Jelis Hilhorst en Leo Herkens uit Bloe-
mendaal, twee van de 3000 Nederlandsche
kinderen die thans in Denemarken wor
den verpleegd. Op een vraag wat de jon
gens hier uitspookten antwoordde een
hunner: „Spelen en ijsjes eten".
,.En wat voor taal spreken jullie nu?"
vroeg de andere journalist.
„Nou, Deensch natuurlijk!", was het
resolute bescheid.
Kopenhagen, aan het gemeentebestuur voor
gesteld heeft, dat elk ziekenhuis 20 Neder
landsche t.b.c.-patiënten een jaar lang gratis
zal verplegen.
Vermelding ver-dient nog, dat terwijl Noor
wegen als no. 1 op de lijst der te ondersteu
nen naties staat, een collecte voor Nederland
die voor Noorwegen nog overtrof!
Ba ans van Neerland's weder
opbouw
Er gebeurt toch nog wel wal
al lijkt het niet steeds zoo.
Sinds Mei van dit jaar zij 150.000 ha. on-
dergeloopen land drooggemaakt, zijn een
millioen mijnen geruimd, hebben meer dan
500 koopvaardijschepen onze havens aange
daan, varen onze binnenschippers over alle
belangrijke waterwegen, en voeren dagelijks
duizenden tonnen siteenkool aan, zijn op 11
van. de 27 plaatsen waar spoor- en verkeers-
bruggen, van elk meer dan 500 meter over
spanning, vernield in het water lagen, vaste
oeververbindingen in orde gebracht, vervoe
ren de spoorwegen dagelijks weer passagiers
over een totale raillengte van 2564 km., zijn
meer dan •-1(80.000 licht beschadigde huizen
voor bewoning gereed gemaakt, is met den
bouw van een groot aantal noodwoningen
van de 6000. die dit jas
komen, begonnen, is een der ?*--
in den dijk op Walcheren gesloten, is ook
de Wieringermeerdijk gedicht en pompen de
gemalen 6000 m3 water per minuut uit dezen
polder, waardoor het water nu reeds met
meer dan 30 centimeter is gezakt.
VLEESCH IN FRANKRIJK WELDRA
BONLOOS
Met ingang'van 1 October a.s. zal de distri
butie van vleesch in Frankrijk worden opge
heven. In dit verband zij opgemerkt, dat de
doorsnee-Franschman nimmer een groote
vleescheter is geweest.
Mikado mag Jaran blijven
regeeren
Doch onder het waakzaam oog
van Mac Arthur.
Generaal Mac Arthur heeft heden verklaard,
dat de geallieerde strijdkrachten in Japan
voornamelijk dienst zouden doen als een
dienst waarop hij een beroep zou kunnen
doen wanneer het noodig was de uitvoering
van zijn bevelen te verzekeren. Den Japan-
schen keizer en zijn regeering zal iedere
mogelijkheid geboden worden om zonder
dwang deze bevelen uit te voeren.
Mac Arthur voegde daar aan toe, dat er
slechts controle over het Japansehe economi
sche leven zou worden uitgeoefend, voor zoo
ver dit dienstig was om de doelstellingen
van de Vereenigde Volken te verwezenlijken.
De Japansehe burgers zullen niet te lijden
hebben onder „onbevoegde inmenging", doch
zij zullen aan de wetten, proclamaties en be
velen, die door de keizerlijke regeering ge
geven worden als resultaat van Mac Ar-thurs
directieven, moeten gehoorzamen.
JAARVERGADERING VRIJE UNIVERSITEIT
Na een bidstond op 18 Sept. in de Kei-
zersgrachtkerk te Amsterdam, te half 8, waar
ds J. B. v. d. Sijs van Amsterdam-W. voor
gaat, zal Woensdag 19 September in het
Koloniaal Instituut te 10 uur de algemeene
jaarvergadering der Ver. voor H. O. op
Geref. grondslag worden _geopend. Als spreker
treden op prof. dr J. F. Koksma, die de
openingsrede houdt, en ds J. Overduin met
het onderwerp „Tegenwind." Na den bidstond
is er een ontmoetingssamenkomst in Belle-
vue. Ook zal op 19 Sept. (te 3 uur in het
Koloniaal Instituut) de overdracht van het
rectoraat der V. U. plaats hebben aan dr
Coops.
Privé-uitgaven van f500 a f1000
per week
Bij het Buréau voor vooronderzoek colla
boratie, dat thans 3000 belangrijke zaken in
onderzoek heeft, wordt hard gewerkt aan
de verzameling van juiste gegevens over de
bunkerbouwers. Ongeveer 1500 bunkerbou
wers hebben in Nederland den vijand ge
holpen, waarvan het district Amsterdam er
reeds 400 telt. Een deel van hen heeft zich
reeds gemeld, terwijl de overigen reeds ge
vangen of nog voortvluchtig zijn. De afd.
Aannemers, bouwers en aanverwante be
drijven van genoemd bureau verstrekte nog
aardige gegevens over de boekhouding der
heeren. In de periode 1940/1941 werd op de
voor de weermacht uitgevoerde werken tus-
schen de 100 en 200 pet winst gemaakt. On
danks een door de Duitschers ingestelden
controle-dienst werd in de volgende jaren
toch nog gemiddeld 35 pet winst gemaakt,
welke winst in de boekhouding kunstmatig
gedrukt werd. Tevens werden de privé-
uitgaven van den ondernemer (f 500 tot f 1000
per week) als bedrijfsonkosten genoteerd.
Veel bunkerbouwers hebben een financieele
carrière gemaakt waar men verstomd van
staat. In één maand tijd verdiende een bun
kerbouwer bij een werkje met 150 arbeiders,
f 1.650.000, terwijl hij bij zijn arrestatie
f 3.000.000 bezat, belegd in effecten, huizen
en schilderijen. In de periode 1940—1944 ge
bruikten de bouwers voor de door hen aan
gelegde vliegvelden en bunkers 1.386.000 ton
beton. Het onderzoek zal echter met kracht
ter hand worden genomen.
Naar het Hoofd van de afd. Textielbedrij
ven mededeelde, is het aantal collaborateurs
bij de Ned. textielindustrie gelukkig niet
zoo groot en de verdiende kapitalen blijven
aanmerkelijk lager dan die van de bunker
bouwers. De meeste textielfabrikanten heb
ben verzet gepleegd.
HAARLEMSCHE INDUSTRIEELEN DOOR
DEN P.O.D, GEARRESTEERD.
De P.O.D. te Haarlem heeft aldaar als ver
dacht van collaboratie gearresteerd de hee
ren W. F. van Dijk Sr. en P. van Dijk Sr.,
respect, directeur en bedrijfsleider van de
Haarlemsche Scheepsbouw Mij, W. E. R.
Hilarius en R. Hoogerbeets, beiden directeur
van de N.V. Hilarius Draadindustrie en
Handel-Maatschappij, B. J. Paasman, direc
teur van de machinefabriek Paasman en J.
F. Koehnke, directeur van de Eerste Ned.
Stalen Steiger Holland N.V.
JAPANSCHE OVERGAVE IN INDIë
Alle Japansehe troepen in Indonesië ten
Oosten van Lombok en op Borneo hebben
zich overgegeven aan den Australischen op
perbevelhebber Sir Thomas Blarney op
Morotai. Deze troepen vormden het Japan
sehe tweede leger en stonden onder bevel
van luit.-generaal Tisjima. Nederlandsche,
Amerikaansche en Australische troepen heb
ben daarna een parade gehouden op Morotai*
Officieele publicaties
Distributiekantoor Leiden
AFHALEN AANVRAAGFORMULIEREN
VASTE BRANDSTOFFEN MD 393—04
Ter bepaling van de aan huisbrandverbrui
kers (geen particulieren) toe te wijzen rant
soenen brandstoffen voor het stookseizoen
1945/1946 kunnen in het tijdvak van 10 t/m 15
Sept. 1945, door inrichtingen, bedrijven en in
stellingen aanvraagformulieren MD 393—04
afgehaald en ingeleverd worden aan loket 11
Distributiekantoor, ingang Langebrug, ge
opend van 8.40 tot 12 uur en van 2.10 tot 4 u.
Huisbrandverbruikers, wier rantsoenen
voor den a.s. winter intusschen door de
forandstoffencommissie zijn vastgesteld en in
veiiband hiermede een identiteitskaart 1945/
1946 hebben ontvangen, behoeven uiteraard
geen aanvraagformulier MD 39304 in te
vullen.
De wnd. Directeur,
Th. J. v. HUMMEL.
C. D. K. deelt mede, dat détaillisten zich,
alvorens hun toewijzingen op te zenden aan
een grossder, er van op de hoogte dienen te
stellen, of de grossier in staat is hun de be
treffende artikelen te leveren.
Te
Te
Te
Te
WIT
C.'
en
M
Zoo g
Lei dis
ch.
TE
0D
Kin
B.
12
TE K
Prins
Oegst
TER
door
een p
(platt
een K
Adres
