De terugkeer der Nederlanders in Indië
Ruim 1 mill. kg. levensmiddelen verstrekt
Orgels die door den oorlog sneuvelden
K1SVWE LETOSCRf COÜEANT
Twee zeer uiteenloopende
meeningen
De inleiding tot den beslissen den -eind-
aanval der geallieerden op Japan houdt de
aandacht der geheéle wereld geboeid. Ook
van ons Nederlanders. Want de hoofdaanval
©p de eilanden van het Rijk van de rijzende
thans dalende zon gaat gepaard met
operaties in Ned.-Indië, op N. Guinea en
Borneo en elders Het gezicht der Neder
landers keert zioh weer naar het Oosten,
schreef een Amerikaansch blad, dat er tevens
©p weer. dat wij naar de mate van onze
krachten, ons aandeel nemen in de verdrij
ving van den laaghartigen aanvaller. We
mogen er in alle bescheidenheid ook aan
herinneren, dat we van meet af ons geheel
hebben ingezet voor de zaak der geallieer
den in het Oosten. We vielen aan en ver
speelden een groot deel van onze vloot en
luchtmacht. Maar gezamenlijk werd toen be
reikt. dat de overmachtige tegenstander zijn'
voorgenomen aanval op Australië niet heeft
doorgezet; de eerste ontmoeting had hem
bescheiden, althans voorzichtig gemaakt. Dat
was een geluk Want de kracht der ge
allieerden in dien tijd en de vexdedigings-
nvogel ijk heden voor Australië waren toen
zoo, dat bij een krachtig doorgezetten
Japanschen aanval, het Engelsche dominion-
gebied groot gevaar had geloopen het lot
van Ned.-Indië te deelen. Thans zijn de
bordjes in het Oosten verhangen. Japan
wordt bedreigd met ondergang. Australië
heeft zijn vrijheid behouden en Indië is op
den weg der bevrijding.
We staan gereed onze taak weer voort te
zetten in het straks bevrijde gebied, waar
van de vrijmaking door stenker geallieerden
op zich genomen is. Waar echter Indische
bodem was bevrijd, aldus het bedoelde
Amerikaansche blad, de „New York Times",
volgde het burgerlijk bestuur onmiddellijk.
Maar op Java, Sumatra en andere eilanden
zijn de Japanners nog sterk. Naar verluidt,
zouden zij alleen op Sumatra nog 75.000 man
hebben
„De terugkeer der Nederlanders zal door
de Vereenigde Naties worden verwelkomd,
d'aar zij beh-oorden tot de meest vrijzinnige
kolonisators. Hun regeeren over bijna
70.000.000 inheemschen en een gebied van
735.000 vierkante mijlen was verlicht Maar
deze eilanden zullen niet langer koloniën
zijn. Na een zeventien maanden durend
onderzoek door een Nederlandsche commissie,
gaf Koningin Wilhelmina hun de belofte van
zelfstandigheid binnen het rijk met vol
ledige onafhankelijkheid voor inwendige aan
gelegenheden. De vervulling zal nog een
lange overgangsperiode vergen. Want de
Japanners zijn wreed en het bestuur was
verderfelijk. Op deze gezegende eilanden
geneest de natuur echter snel en de Neder
landers weten hoe de ontwikkeling te ver
snellen. Zij zijn even onmisbaar geworden
voor Indonesië als Indonesië dat is voor hen."
Varkens gemest in de Theol.
Hoogeschool
Doch de aangerichte schade viel nogal mee
Over de schade, door de bezettende macht
toegebracht aan het gebouw der Theol. Hoo
geschool te Kampen, lezen we in het Geref.
Weekblad:
„In September 1944, toen de ellende van de
Duitsche onderdrukkers haar hoogtepunt be
reikte en het geheel uitgesloten was het on
derwijs te hervatten, trof ons de lang ge
vreesde vordering van het gebouw onzer
Hoogeschool. Tot den dag der bevrijding toe
was zij in handen van een steeds weer wis
selen-de Duitsche bezetting, die er op de be
kende wijze in huisgehouden heeft.
„De zuilengangen, die aan de binnenplaats
grenzen, werden omgebouwd tot een groote
veldkeuken. In de gang, die naar de aula
leid't. werden varkens gemest. De aula zelf
werd tot cantine ingericht Kortom, toen wij
op den dag de:- bevrijding de sleutels van
het gebouw weer in handen kregen, was de
toestand daarin onbeschrijfelijk Vele meu
bels bleken verdwenen. De groote, monu
mentale ronde tafel in de professoren kamer
was kort en klein gehakt en als brandhout
gebruikt. De prachtige boekenkasten, -eens
door prof Hoekstra aan de Bibliotheek ver
maakt, zijn denzelfden weg gegaan. En ver
der vertoonde heel het gebouw het bekende
beeld van alles wat door de bezettende macht
in den loop der jaren is ..bewoond" ge
worden.
„Gelukkig is thans alles weer in orde ge
bracht. De leden van de voormalige N.S.B.
hebben onder de krachtige leiding van den
pedel alles weer in staat van bewoonbaar-'
heid gebracht. Tenslotte bleken de vernie
lingen over het geheel genomen, nog weer
mee te vallen. Onze geheele bibliotheek is
ongeschonden, evenals de onvervangbare ge
schilderde portretten, de glas-in-lood-ramen
en wat voorts tot de kostbaarste bezittingen
der school behoort."
BELASTING BETALEN MET DE
f100 BILJETTEN.
Het is aan banken toegestaan tot het be
talen van rijksbelastingen, alsook tot het
stellen van zekerheid voor belastingen over
eenkomstig een -van de regelingen, voort
vloeiende uit het ..Besluit zekerheidstelling
belastingen" ten behoeve van de rekening
houders. overschrijvingen te verrichten van
de geblokkeerde rekeningen., geopend ter
zake van ingeleverde bank- en muntbiljetten
van f 109 aan ontvangers en hypotheekbe
waarders Ook kunnen er uit worden betaald
schoolgelden en event ueel e rijksretributi.es,
echter niet bedragen, voortvloeiende uit het
domeinbeheer. Met betrekking tot na den
dag van inlevering verschuldigd geworden
belastingen kan op de hier bedoelde wijze
geen betaling plaats hebben van loon-, com
missarissen-, omzet- en invoerbelasting. noch
van statistiekrecht accijns, belasting op
gouden en zilveren werken en recht op de
wijnen. Schoolgelden en rijks-etributies
mcgen wel uit het tegoed worden voldaan-
Bij elke overschrijving zullen de banken
Uitdrukkelijk moeten vermelden, dat zij ge
schiedt uit een bevroren tegoed, afkomstig
van ingeleverde bank- en muntbiljetten.
RECHTS GAAT NIET ALTIJD VOOR
Herhaaldelijk wordt thans als veilig ver-
keerswenk gepropageerd: verkeer van rechts
gaat voor. De K.N.A.C. maakt er attent op,
dat deze regel in zijn algemeenheid sinds
jaren al niet meer juist is en het advies der
halve op gevaarlijke wijze verwarrend Kan
werken. Immers, in feite heeft alle verkeer
op hoofdverkeerswegen (hoofdwegen) voor
rang boven alle kruisend verkeer, terwijl cp
wegen van gelijke rangorde motorrijtuigen en
trams voorrang hebben op langzaam verkeer
(wielrijders, bespannen wagens enz.).
Tot zoover deze Amerika ansche persstem,
die zeer de aandacht verdient en misschien
ook wel een beetje onze zorg als men daar
naast doet hooren hetgeen Nehroe, een der
prominente leiders v-an de Congresparttj In
Britsch-Indië. kort geleden in -een rede ver
klaarde. Het Congres, zeiöe hij, zal niet
dulden, dat N e d-e rlandsch, Brifcseh of
Amerika an 9ch imperialisme zou terug keeren
naar Birma, Java en Sumatra, Maiakka,
de Phiilippijnen of andere landen, die door
Japan onder den voet zijn geloopen, nadat
de Japanners zouden zijn verdreven. Hij
zei-de verder: onze strijd is de strijd van alle
onderdrukte volken ter wereld dit feit
moeten wij niet uit het oog verliezen.
Inderdaad: Deze woorden, als we ze als
reflex uit de wereld der onder koloniaal be
stuur levende volken kunnen «beschouwen,
mogen we niet uit het oog verliezen. Ze
hebben ons iets te zeggen, vooral als men ze
beschouwt naast de Amerikaanache uitlating
en bedenkt, dat men in Amerika in het alge
meen weinig begrip van kolonisatie heeft
en geneigd is zelfs een voortreffelijk bestuurd
koloniaal gebied als min of meer onderdrukt
te zien, dat eigenlijk zoo spoedig mogelijk
vrij en zelfstandig behoort te worden.
Er staal in het Oos-ten., ook voor ons, Iets
op het spel
Kerknieuws
Ned. Herv. Kerk.
Drietallen Te Utrecht (vac. P. Veen)
A. Braakman te Zuilen. J. J. F Franck te
Vel.p en J. H. W. Warmers te Apeldoorn;
(vac. Jbr J. L. A. Martens van Sevenhovem)
A. Oskamp te Velip, O. A. van Ruler te Hil
versum en J. E. Uitman te Groningen
Beroepen: te Hoogeveen H Harkema.
te Wijk bij Heusden, die bedankte voor
Dinteloord.
Beroepen: Te Alphen a/d Rijn (3e
pred. pl.) C. A. v. Harten te Katwijk a. Zee.
Bedankt: voor Yerseke P Six Dijkstra
te Kamperland.
Ben oe m d: tot hulppred te 's Graven-
hage (wijk 17) J. Kalmijn, cand aldaar.
Geref. Kerken.
Benoemd: tot hulppred. te Goes A
Koning, pred. te St Laurens.
Bedankt: voor Tbesinge P Klapwijk te
Dronrijp.
Bedankt Voor Winschoten (vac. J. A.
Berghuis) D A. Zijlstra te Uithui-zen (ver
beterd bericht).
v Chr. Geref. Kerk.
Beroepen: Te Dordrecht N. de Jong
te 's-Gravenhage-West.
Doopsgezinde Gemeente.
Drietal: te Enschedé J. P Keuning te
Terhorme. H P. Tulner te Deventer en R. de
Zeeuw te Sappe meer.
HET CONFLICT IN DE GEREF. KERKEN
Na een verklaring bij zijn kerkeraad te
hébben ingediend, heeft Ds J. F van Hul-
stijn JFzn te Slikkerveer (Z.H.) zich aan
gesloten bij de Vrijgemaakte Gereformeerde
Kerken.
Wegens bekomen emeritaat nam ds P. de
Looze na een ambtsbediening van precies
45 jaa>- afscheid van de Ned. Herv Gem van
IJsselmuiden. sprekende over 1 Joh. 2 18:
„Het is de laatste ure".
Giften en legaten
Voor de verwarming van het bedehuis ont
ving de Ned. Wei v. Gem van Maasland een
gift van vijfduizend gulden.
De Ned. Herv Gem van 's-Gra ven deel
ontving ten bate van haar diaconie een gift
van tweeduizend gulden.
Voor de kerkvoogdij van de Ned. Herv.
Gem. te Scheveningen kwam een gift in van
duizend gulden bij ds H. Stolk.
Ds A. G Barkev Wolf ontving een gift
van f 1 000ten behoeve van de Diaconie
van de Geref. kerk van 's-Gravenhage-Oo6t.
EXAMENS
LEIDEN. 31 Juli. Gepromoveerd tot doctor
in de rechtsgeleerdheid op proefschrift ge
titeld ..Banggaisch adatrecht" J. J Dormeier
te 's Gravenhage. Geslaagd: taalkundig doet.
examen indologie C. J Hakman te Leiden;
caud.ex Ned recht C H G. Witt te De Kaag:
doet. ex. Nederlandsch recht. G. S le Po/>le
te Den Haag; doet examen geneeskunde H
J. Lammen te Rotterdam. A.J Develing te
Dordrecht: .semi-arts: W C. van Dorp te
Katwijk a/Zee,. A. J Koning te Leiden; arts
mej. L. F. Wiemans te Den Haag. J H van
Dorp te "Katwijk a/Zee. W Gout te Leiden,
J. Zaaijer te Den Haag: G G Jagtman te
Bij de vele bezoeken, die H.M. de Koningin sinds de bevrijding aan verschillende plaat
sen bracht, viel telkens ook weer de aandacht op den chauffeur, die de auto van onze
Vorstin bestuurt. We geven hier een foto van den hofchauffeur, die reeds 18 jaar als zoo
danig in dienst is.
r aar wel 1. K. B. Leiden
Een avond van dank ten besluüe
Het Inter Kerkelijk Bureau, dat de nood
voeding voor Leiden in de af geloopen „hon
ger "-maanden op zoo voortreffelijke wijze
heeft verzorgd, ziet thans zijn taak als be
ëindigd. Op uitnoodiging van rector L. Beune
waren gisteravond in het Liduinahuis de
verschillende comités, die in I.K.O.-verband
hebben samengewerkt, -bijeengekomen
Rector Beune. die zich in den loop van den
avond een uitstekend gastheer betoonde,
sprak woorden van welkom. Veel hebben wij
in de laatste maanden op deze plaats ver
gaderd en gepraat Zorg voerde hierbij steeds
den boventoon Gelukkig is deze tijd thans
voorbij. Het deed spr. genoegen, dat op deze
afscheidsbijeenkomst ook de dames nu eens
aanwezig waren.
Nadat een a capella koor onder leiding van
den heer W. Mizee zioh in eenige vaderland -
sche liederen had laten hooren en de heer
S Klein enkele gevoelvolle declamaties had
gezegd, heeft de IK.B -secretaris, de heer H
Stoffels het een en ander over de werkzaam
heden van het 1KB verteld. Na bij de op
richting. die op interkerkelijken grondslag
geschiedde, stilgestaan té* hebben, noemde de
heer Stoffels achtereenvolgens hetgeen over
h-et tijdvak Januari t/m Juli 1945 aan zieken,
zwakken en jeugdig ondervoeden, werd ver
strekt en wel: 167.150 kg aardappelen en
Rijswijk. A. H Wiebenga te Baam, J Paré
te" Den Haag. G Linthorst te Rotterdam.
GRONINGEN. 31 Juli. Geslaagd voor het
doet. examen letteren en wijsbegeerte (hoofd
vak Diiitsch) mej. M Plet.
Stuurliedenexamens.
DEN HAAG 31 Juli. In de tweede helft
van Juli zijn geslaagd voor: le stuurman Th.
B. S K. de Boer te R'dam; 2e stuurman
groote handelsvaart A. F. Ouwehand te Was
senaar. H B Westra te Voorburg: 2e stuur
man theor. gedeelte H J. A. Mulder en J. M.
Veenis, beiden te 's Gravenhage; 3e stuur
man groote handelsvaart B. H. J. Ligteringen
te R'dam en M. H Nederpelt te 's Graven
hage; 3e stuurman theor. gedeelte M. H
Kolstee te 's Gravenhage: stuurman groote
sleepvaart W Verschuur te Vlaardingen.
WAARSCHUWING AAN WINKELIERS.
In de afgeloopen weken heeft de CC D. in
Den Haa£ en omgeving strenge controle uit
geoefend op het voortijdige verkoopen van
distributiegoederen door den kleinhandel.
Resultaat was dat o.a vijftien boterboeren
van buiten de Residentie zijn bekeurd, daar
ze reeds des Vrijdags hun goederen op den
nog niet geldigen nieuwen bon afleverden.
Deze controle zal worden voortgezet, daar
alles gedaan behoort te worden om een re
gelmatige distributie te verzekeren.
Van de 4500 ginoen er
ruim 200 verloren
Het zwaarste verlies, dat onze kerkorgels
in den oorlogstijd hebben geleden, is onge
twijfeld de totale vernietiging van het orgel
der Groote Kerk te Rotterdam, dat in de
Meidagen van 1940 aan het vuur, gesticirt
door Duitsche brandbommen, ten offer is
gevallen. Dit in 1798 gebouwde orgel was
niet alleen bet allergrootste van ons land,
maar, nog pas in 1931 gerestaureerd, ook
van uitstekende kwaliteiten.
Aldus begon het onderhoud, dat een re
dacteur had met Mr A Boiiman. den secre
taris van den Nederlandschen klokken- en
orgelraad, te Amsterdam, die mede belast
is met het toezicht op alle vóór 1850 ge
bouwde orgels, welke onder Monumenten
zorg vallen.
WéMswaaT is bet mogelijk. zoo ging
mr Bonman voort dat nog niet alle oor
logsschade. aan orgels toegebracht, is ge
ressorteerd, maar wij kunnen ons toch
eenigermate een beeld van de totale schade
vormen.
Van de ruim 45<>o orgels, welke Nederland
in April 1940 telde, is naar schatting circa
vijf procent volkomen vernield, 1 proeent
is zwaar beschadigd, doch nog te herstellen,
terwijl het percentage licht beschadigde or
gels natimrlHk aanzienlijk hooger is. Naar
evenredigheid zijn de 230 op de egrste mo
numentenlijst geplaatste orgels zwaarder
getroffen dan de overige: 7 pet hiervan werd
vernietigd.
Een onherstelbaar verlies werd ook ge
leden door de vernieling van het orgel der
Groote Kerk te Arnhem, in 1770 gebouwd,
welks rococbkast een der uniekste uit dien
tijd was.
Ernstig ook .is het gesteld met het ver
dwijnen van het orgel anno 1850 in de Zui-
derkerk te Rotterdam, dat. het 52ste in
grootte hier te lande, eveneens fraai van
klank was.
Biizonder zwaar werden wel de hervorm
de kerken te Wageningen en Ginneken ge
troffen. d-ie beide hun tijdens den oorlog
gebouwde orgél-s. welke van zeer goede
kwaliteit waren, volledig ten prooi aan het
oorlogsgeweld zagen vallen. In eerstgenoem
de kerk zijn binnen het tijdverloop van vijf
jaren twee orgels achter elkaar verwoest.
Van het orgel der On era kerk te Rhenen.
waaraan juist belangrijke herstel- en ver
groot in ss werkzaamheden wedden verricht, is
hert deel. dat in de kerk stond, hij de 3ong-
rie gevechten in d>e omgeving vermeld.
Slechts het gedeelte dat nog bii d°n bouwer
in Utrecht in bewerking wag. bleef gespaard.
Van de kleinere oude oreels. die door den
oorlog verdwenen, verdienen die te Tiel.
Klundert en Wouw afzonderlijke vermel
ding.
Wanneer we het geheele land overzien,
dan blijken vooral Noord-Limburg, Noo'de-
1 lijk en Westelijk Noord-Brabant, het Wes
ten van Zeeuwsch-Vlaanderen en het eiland
Walcheren het zwaarst in hun orgelbezit
getroffen te ziin, evenals de Betuwe en de
Veluwezoom. De Achterhoek kwam er gun
stiger af. evenals Oostelijk Groningen. De
overige deelen des lands, met uitzondering
van Rotterdam en Den Haag. kwamen vrij
wel zonder orgelschade door den oorlog
heen.
groenten. 30 923 kg tarwe en roggemeel. 25.863
kg andere hoogwaardige levensmiddelen. 869
brooden. 300 flessehen limonade. 110.000 liter
melk. -15.700 liter karnemelk. 33.080 eieren,
14.643 blikken spek. kaas "en andere vleesch-
waren. 182.000 kg bollen Dncrnaast verstrekte
de Habo 50.000 maaltijden, de massa-kinder
voeding 365.8o0 maaltijden en het medisch
bureau van dr Hoitink 5.500 maaltijden vaste
kost en 150.000 papmaaltijden. In gewicht
weergegeven zijn er aldus 1.022.671 kg levens
middelen verdeeld. Globaal berekend, aldus
spr., zou deze hoeveelheid toereikend zijn om
de 80.000 inwoners van Leiden op een rede
lijk rantsoen gedurende twee weken te voe
den. Spr. eindigde met woorden van dank tot
rector Beune en de moeder-overste van het
St Liduinahuis voor de steeds bewezen gast
vrijheid.
In het tweede gedeelte van den avond liet
het koor van den heer Mizee zich nogmaals
hooren. terwijl de heer De Wilde de aanwezi
gen op eenige humoristische declamaties ver
gastte.
Ds D. Kuilman heeft aan het einde van den
avond een kort dankwoord uitgebroken,
daarbij herinnerend aan de hartelijke samen
werking. die in het I.K.O.-verband werd ge
vonden.
Officieele Publicaties
PRIJZEN GOEDGEKEURDE POOT-
AARDAPPELEN
20 Juli. Voor de goedgekeurde pootaaröap-
pelen van de vroege rassen van den oogst
1945 zijn de navolgende prijzen vastgesteld.
Deze rassen zijn Dubar. Keoman, Eersteling,
Friihmülle. Ideaal. Primula. Roode Eerste
ling. Volgeling. De prijzen voor deze rassen
zijn: voor de maat 28/35 klasse A f 11.2021.-,
klasse AB f 11.20—19.50. klasse B f 10.70—f 17-
klasse C f 10 2015voor de maat 35/55
klasse A f918.klasse AB f 916.50. klasse
B f8.5014.klasse C f813.-. Handelaars
marges zijn momenteel niet bekend. Zoodra
deze zijn vastgesteld, zullen zij ter kennis
van de belanghebbenden worden gebracht.
SCHOENREPARATIE INSTELLINGEN C.d.
De Directeur van het Rijksbureau voor
huiden en leder te A'dam maakt bekend, dat
directeuren, resp. leiders van sanatoria, kin
dertehuizen. opvoedingsgestichten, tuchtscho
len, krankzinnigengestichten, werkkampen
e.d. zich tot het Rijksbureau voor huiden en
leder. Keizersgracht 227 te A'dam kunnen
wenden onder inzending van een door den
plaatselijken distributiedienst gewaarmerkte
verklaring, waaruit bliikt. hoeveel oersonen
van de betreffende instelling niet in het be
zit van levensmiddelenkaarten zijn. ter i-ege-
ling van de schoenreparatie van deze perso
nen. In de verklaring moet worden vermeld
naam, adres en inschrijvingsnummer van den
schoenhersteller, die de reoaratie van het
schoeisel zal verzorgen en naam en adres van
den lederhandelaar. waarvan deze schoenher-
steller het benoodigde materiaal betrekt.
PRIJZEN AKKERBOUWPRODUCTEN
OOGST 1945
Het hoofdbedr voor Akkerbouwprod.
maakt bekend, dat voor onderstaande pro
ducten van den oogst 1945 de volgende prij
zen zullen gelden: (eerste prijs is oorlogs
toeslag boven den richtprijs van vorig jaar,
twwede prijs is nieuwe Driis). Granen: tarwe
3.7517.rogge 4.16.75, gerst 2.50. 14 50,
haver 2.25, 12.75. evene 12.75. mais 15.-,
boekweit 11.50; peulvruchten: Waalsche
bonnen 1.50. 23.50, andere veldboonen 1.50,
17.50: groene erwten en schokkers: groene
erwten 1.50. .19.schokkers 3.19.capu-
citners- Wr.irwpeulen 1.50. 18.50. Mansholts
Ha'd 1.59. 2150. Wiiker vale 1.50. 1850. platte
vale 1.50. 29.50, grauwe erwten: halflanestroo
(Gruno) 1.50. 24.50. langstrcro (Noordholl
1.50. 2° 50: bruine boonenZeeuwsche lange
1.50. 25.Gmn. stmo- en Friesche woud-
boonen 1 50 26.50. Noord-holl. bruine boo
nen 3.30kievftsboonen 150. 29.50. witte
boonen Walchersche witte boonen 3.30.-,
Noordholl. krombekken fl.50. 29.50. citroen»
boonen 3.30.
Zaden: koolzaad 25.—. 45.—. mosterdzaad
(bruin) 70mosterdzaad (geel) .40.-,
karwiizaad 40blauwmaanzaad 45.
85.kanariezaad 315lijnzaad 25.—,
stroovlas 1.14.50; andere gewassen: sui
kerbieten 4 30.—. cichorei 14.—. 40
Bovenstaande prijzen gelden voor een ge
zond en houdbaar product van gemiddelde
qualiteit. Zij worden verhoogd met een ge
middelde bewaarvergoeding voor den teler
ten bedrage van f 0.50 per 100 kg behalve
voor wat betreft oliezaden, stroovlas. suiker
bieten en cichorei. Hiermede vervalt de tot
dusver gebruikelijke wekelijks oploopende
bewaarvergoeding.
