Jlieattre Ceittsrijr CTouranf
5es Juliana's afscheid van Canada
Nieuwe verrassende landing op Borneo
'ist <11
STADSNIEUWS
1 April 1920-15 October 1941
VRIJDAG 13 JULI 1945
2e serie: le Jaargang: vanaf 7 Mei 1945, No. i
ijacteur:
di.emer
der ros
Christ elijk-Nationaal Dagblad
Bureaux Redactie en
Administratie:
HOOIGRACHT 35,
Telefoon 22778
Postrekening 5 8 9 3 8
voor Leiden en Omstreken
„Stanluostidj is eb
myn bert in tealjen
d heeft daden noodig
en geen woorden
afscheidsmaal voor haar vertrek
«lEderland, aangeboden dooi- den
ur-Generaal van Canada, den graaf
one heeft H.K.H. Prinses Juliana
4, uitgesproken, waaraan we het voi-
0 tleenen
een klein meisje was, stond er voor
van ons zomer verb lijf een boom
itige bladeren, die zöch in den herfst
io irden. Ik wist niet wat voor een
was, maar ik noemde hem een-
'tfjen wonderboom. Het was een Cana-
jschdoornToen ik in dk voorjaar
t; kijken of die boom er nog stond,
at hij den oorlog niet had overleefd,
;t«ral vond ik, waar uw strijdkrachten
waren, het embleem van het Esch-
111 s wel een zeer toevallige omstandig-
mijn land mijn gastheer en van vijf
zijn bevrijders aan te treffen. Ik
it de overweldigende vreugde der
ders tijdens den intocht der Cana-
1 iun voldoening geschonken moge
ai Deze vreugdedemonstratie zal den
iaën duidelijk getoond hebben wat er
j. oorlog op het. spel gestaan heeft en
weel zij hadden in de redding van
Als men de velden vol granaat-
ien de verwoeste gebieden in Neder-
jschouwt. die tot Europa's meest ge-
I streken behooren en waar de Cana-
ftreden en de grootste offers ge-
jjebben, dan beseft men duidelijk,
i belangrijk aandeel de Oanadeesche
chten in de uiteindelijke zege gehad
Onze eigen bevrijdingsafdeelingen
an krijgsmakkers.
helden en heldinnen der Ver
ging, alsmede over het geheele
dsche volk in dezen afsehuwelijken
zou nog heel wat gezegd kun-
Maar het w^g mij een bijzon-
gde, dat onze beide landen op den
Hei een gezamenlijken overwinnimgs-
dag konden vieren. Een dag die in beider
geschiedkunde opgeteekend zal staan.
Er is veel gesproken in deze dagen. Veel
te veel zelfs. De heele wereld heeft daden,
geen woorden noodig, maar wat ik hier ge
zegd heeft, moet gezegd worden. Toch zijn
mijn woorden, zooals zoo dikwijls de tragedie
van het woord is, ndet in staat de juiste mate
van dankbaarheid en vriendschap te vertol
ken, die ik ten opzichte van Canada koester.
Het zij mij veroorloofd een dronk uit te
brengen op de blijvende vriendschap tusschen
Canada en Nederland.
ndverraders en de duur
der interneering
3,«n zoovelen weer worden losgelaten
ij
jen persconferentie van M.G. werd
deeld, dat in het Tribunalenbesluit
jziging was aangebracht,- dat ver-
voortaan voor onbepaalden tijd kun-
>rden geïnterneerd en niet, zooals
"celljk was bepaald, voor maximaal
>r in het Zuiden niet eerder* tot het
van tribunalen en bijzondere ge-
oven was overgegaan, vond zijn re-
de omstandigheid, dat men ernstige
illes van Duitsche zijde verwachtte,
b.v. doodvonnissen werden uitgespro-
e presailles, die de Nederlandsche ar-
s in Duitschland en de politieke ge-
l' en in het toen nog bezette gebied
treffen. Men zal voorts aldus
aj prof. van Bemmelen mede er toe
- overgaan een groot aantal lichte ge-
E in afwachting van latere berechting,
y interneering te ontslaan, omdat men
winter niet met 100.000 200.000 ge-
en in de kampen kan blijven zitten,
enorme kampruimte en 40.000 man
ngstroepen zouden vereischen, In
t heeft men al de ervaring opgedaan,
iden, die op losse geruchten waren
set en werden losgelaten in hun woon-
niet meer geduld werden. De men-
- zullen er aan moeten wennen dat voor
en en voor hen, diè hun straf heb-
r. idergaan, weer een plaats in de maat-
ij moet zijn.
inavond om 9 uur spreekt
minister Schermerhorn
lenavond 9 uur zal de minister-presi-
een aanvang maken met
Houden van een wékelijksch radiokwar-
e, waarin hij. of een der andere leden
Kabinet, tot het Ned. volk het woord
'en over punten van Regeeringsbeleld.
Onze Prinsesjes
Beatrix cn Irene spreken, lezen en
schrijven Nederlandsch
Op een te Harer eere gegeven diner te
Ottawa deelde Prinses Juliana mede, dat het
paleis Soestdijk de verblijfplaats =#van Haar
kinderen zal worden, het oord, waaraan zij,
zooals de Prinses zeide, de kinderen al die
lange oorlogsjaren door herinnerd had. Prin
ses Juliana deelde verder mede, hoe Beatrix
en Irene een Canadeesche school bezocht
hadden en de Engelsche taal konden spre
ken, lezen en schrijven, maar dat er thuis
Nederlandsch gesproken werd. De Prinses
had haar geleerd haar moedertaal ook te
lezen en te schrijven. Prinses Juliana uitte
har dankbaarheid over het feit, dat zij Haar
kinderen weer naar Nederland kon brengen.
Twintig plus kaas voor de
landverraders
Een rantsoen dat medisch
verantwoord is
De Chef Staf van het M.G. heeft de voe
ding der politieke gevangenen uniform ge
regeld. Daar ondervoeding moet voorkomen
worden zijn de rantsoenen per week als
volgt vastgesteld: 7 liter warmen maaltijd,
2100 gram brood o f 1575 gram biscuits, 50
gram margarine of 40 gram vet en 50 gram
20 plus kaas. Dit is het minimumrantsoen,
dat volgens 'medische instructies toelaat
baar is.
Zij. die lichamelijken arbeid moeten "ver
richten, krijgen per week een toeslag van
3*2 liter warmen maaltijd. Deze arbeid is
zonder uitzondering zwaar werk, zoodat
ook de toeslag zeker niet ruim genomen is.
Bouwondernemer krijgt een
flinken drukker
Het Bredasche Tribunaal heeft den 49-jari-
gen bouwondernemer J. Korteweg veroor
deeld tot interneering met het advies, deze
te beperken tot twee jaar, verbeurdverkla
ring van het vermogen tot een bedrag van
f30,000 en verlies vin het recht om openbare
ambten te bekleeden. Hij was ervan beschul
digd, de eerste jaren van den oorlog lid te
zijn geweest van eenige nat.-soc. mantelorga
nisaties en in die jaren blijk te hebben ge
geven van een pro-Duitsche gezindheid.
Voorts had hij vrijwillig een meubelleveran
tie gedaan aan de Duitsche Weermacht.
Ook
weer successen
Balikpapan
bij
Het communiqué van MacArthur maakt
heden melding van een nieuwe verrassende
landing van Australische troepen, waardoor
de vorderingen in Noordwest Borneo worden
voortgezet. Onderdeelen van de negende
Australische divisie rukken op langs den
spoorweg naar Jesselton. Zij drongen door in
Kimanis, 21 mijl ten Noorden van Beaufort,
terwijl tegelijkertijd andere eenheden een
verrassende landing bij Andus, 5 mijl ten N.
van Kimanis, uitvoerden.
De Australiërs zijn nu 30 mijl verwijderd
van de havenplaats Jesselton. Bij de landing
werd geen tegenstand ondervonden, evenmin
■bij het oprukken langs de spoorbaan van
Beaufort naar Jesselton Van de Oostkust van
Borneo worden nieuwe Australische succes
sen gemeld ten Noorden en Noordoosten van
Balikpapan.
TEGEMOETKOMING IN STUDIEKOSTEN
Ouders of verzorgers van jeugdige perso
nen met behoorlijken aanleg, die niet in
staat zijn om een opleiding aan een dagschool
voor lager nijverheidsonderwijs voor het
schooljaar 1945-'46 te bekostigen, kunnen in
aanmerking komen voor een tegemoetko
ming in de reiskosten en de kosten voor boe
ken een leermiddelen. Gegadigden dienen
zich daartoe vóór 15 Aug. schriftelijk te wen
den tot het ministerie van Onderwijs, afd.
Nijverheidsonderwijs, Wilhelminapark no 4,
Apeldoorn.
ACADEMISCHE EXAMENS
GRONINGEN. Aan de universiteit alhier is
geslaagd voor het doctoraal examen wis- en
natuurkunde, hoofdvak wiskunde, de heer G.
Kingma.
GRONINGEN, 10 Juli. Aan de Universi
teit alhier slaagde voor het candidaatsexamen
rechtsgeleerdheid de 'heer H N. Teuben.
Voor het candidaatsexamen geneeskunde
slaagde de heer H. O. Nieweg.
PROMOTIE
Aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
hoopt Vrijdag 13 dezer te promoveeren tot
doctor in de wis- fen natuurkunde de heer
P. Mullender, op een proefschrift: „Toepas
sing van de meetkunde der getallen op on
gelijkheden in K (1) en K (i wortel m).
Op een proefschrift getiteld „Overdek-
kings- en verschuivingsmetingen met reso
nantieneutronen" promoveerde tot doctor in
de wis- en natuurkunde aan de Rijksuniver
siteit te Groningen de heer G. Diemér, ge
boren te Musselkanaal.
Er wordt over gesproken om het ver
woeste Manilla door Duitsche krijgsgevange
nen te doen herbouwen.
Misschien dezen zomer nog
een ijsje
De vraag of er dezen zomer nog con
sumptieijs zal worden verkocht, ligt voor
al de jeugd na aan het hart. Wat de
gi-ondstoffen betreftmelkpoeder en aard
appelmeel zullen geen onoverkomelijken
hinderpaal vormen, maar de suikerpositie
baarde de meeste zorgen. Het ligt nu ech
ter in de bedoeling om zoodra de suiker
positie het toelaat, en dat zal hoogstwaar
schijnlijk binnen niet al te langen tijd het
geval zijn, de fabrieken met de noodige
grondstoffen te bevoorraden, zoodat we
waarschijnlijk nog dezen zomer ijs zullen
eten. Mits tenminste de brandstoffen geen
,,roet in 't eten gooien"....
Ingeleverde f 100-biljetten en
uitbetaling loonen
Werkgevers kunnen een voorschot krijgen
Op verzoek van de Ned. Bank wordt aan
de leden van de bedrijfsgroep Handelsban
ken en bedrijfsgroep Landbouwcredietban-
bekendheid gegeven van de navolgende
mededeeling:
Als voorloopige maatregel machtigen wij
U om aan houders van geblokkeerde saldi,
ontstaan door storting van bank- of munt
biljetten van f 100.voorschot te verleenen,
uitsluitend ten einde hen in staat te stellen
de bij het einde van deze week vervallende
loonbetalingèn te verrichten, mits zij niet
over andere mogelijkheden beschikken om
zich de daarvoor benoodigde contanten te
verschaffen.
De besten vooraai,
Deze week zijn vele honderden kranige,
moedige jongelui als oorlogsvrijwilliger
vertrokken. Zij hadden zich als kader voor
de expeditionaire macht aangemeld en zul
len weldra in Engeland hun- opleiding begin
nen, om na hun trainingsperiode naar Indië
te gaan en daar voor onze nieuwe legermacht
den grondslag te vormen.
We verheugen ons over dit begin op den
weg die bijdragen moet tot het herkrijgen
van onze oude positie als koloniale mogend
heid in de wereld.
Wel zal er misschien in menig gezin eenige
scheidingsweemoed zijn, maar daarnaast kan.
er toch ook fierheid zijn, dat een eervolle
bijdrage mocht worden afgestaan voor
het groote en grootsche werk, dat rondom
den evenaar moet worden verricht.
We moesten, toen we deze dingen over
dachten, denken aan een schrijven van een
oud-Indisch hoofdambtenaar, dat we eenigen
tijd geleden ofttvingen.
Het bevatte een krachtige opwekking tot
de z.g. „ondergrondschen", om, nu hun ille
gaal werk voorbij is, zich in grooten getale
beschikbaar te stellen voor het nationale be-
vrij dings werk, dat in Indië nog moet worden
gedaan tegenover een onbetrouwbaren, val-
schen en gevaarlijken vijand. We moeten in
derdaad dat werk niet alleen anderen over
laten. We deden dat trouwens in Dec. '41 niet
en willen het ook nu niet doen. Onze jeugd
is bereid zich in .te zetten. Maar laten ook
de B.S.-ers dat dan doen. Dan doen zij prac-
tischen, nuttigen arbeid en verliezen zich
niet in allerlei, dat zoo licht tot teleurstelling
leiden kan.
Na een schildering te hebben geseven van
hun toekomstige ervaringen, besluit onze
briefschrijver: ,,Gaat met het devies: Ik dien,
plichtsgetrouw! Dan komt ge eens terug met
een veel ruimer gezichtskring, met warme be
langstelling voor onze prachtige overzeesche
gewesten, om straks.naar Indië terug te
gaan en daar uw werk te beginnen".
Inderdaad: bevrijden en daarna opbouwen.
Het moet voor hen. die zeggen zooveel voor
ons land te hebben over gehad en te hebben
gedaan, een vreugde zijn, datzelfde ook voor
Indië met daden te bevestigen.
Tot meerdere glorie van het Rijk der Ne
derlanden in drie werelddeelen.
Er kan voor Indië iets grootsch worden
verricht. Internationaal en cultureel.
Mits onze geestelijke kracht groot ge
noeg is! En Neerlands bectp ^nnon bereid zijn
vooraan te treden.
Amerikaansche bladen publiceeren arti
kelen over mogelijke deportatie van landver
raders naar Suriname.
„De West" in Paramaribo is daar voor
stander van, maar alle andere kranten willen
geen verraders, maar wel jonge loyale man
nen.
in verband met een op 22 Juli te
agen te spelen voetbalwedstrijd tus-
een Deensch en een Ned. elftal een
il Dakotavliegtuig de spelers en .offi-
iaar Denemarken zal brengen.
T wij, behoudens het misbruik
van den Zondag, tegen deze sport-
iting geen enkel bezwaar hebben, te-
dat de opbrengst ten goede komt aan
lending van Ned. kinderen naar De-
'ken, doch
T wij het diep treurig vinden, wan-
i.Ned, Volksherstel", na de grootste
le er voor te hebben gedaan, géén vlieg
man bekomen om een aantal Ned. t.b.c.-
}ten naar Zwitserland te vervoeren, of-
n dit land niet minder dan 2 millioen
ifrancs heeft aangeboden om 500 van
patiënten gedurende een jaar lang te
igen!
|T door het rookverbod voor paling en
'be visch 350 rookerijen met ongeveer
ian personeel moesten worden gesloten.
>T de Ned. Arbeidsdienst aan onze schat -
45 millioen gulden heeft gekost.
'AT tijdens de oorlogshandelingen te
een bom op een schuilkelder te
lt kwam, waardoor 49 dooden te befreu-
Jvielen.
*AT Breda tamelijk heel gebleven is on-
<s het feit, dat er eiken nacht 120150
s overheen vlogen.
jtT waarschijnlijk deze maand, Tilburg
weer voor de scheepvaart bereikbaar zal zijn.
DAT de Nederlandsche banken in de be
zettingsjaren voornamelijk gedreven hebben
op de renten van schatkistpapier, waarvan de
aankoop door de enorme toename van schat
kistpapier mogelijk werd gemaakt.
DAT op 30 Juni '44 de deposito's ruim f 450
millioen bedroegen tegen bijna f 239 mil
lioen per 1 Jan. 1941.
DAT de post schatkistpapier, die op 1 Jan.
1941 bijna f 183 millioen groot was, is aan
gegroeid tot ruim f 397 in midden 1944.
DAT het Gem. Museum Bredius aan de
Prinsegracht als eerste der Haagsche musea
weer voor het publiek is geopend.
DAT met ingang van Sept. a.s. de commis
sie voor stuurliedenexamens weer zitting
houdt te Den Haag, de Eerensplein 11.
Echte thee en kotfie in café's
Het ligt in de bedoeling zoo spoedig
mogelijk hotel-, café- en restaurantbe
drijven te bevoorraden met echte koffie
en thee, zoodat het publiek weer in de
gelegenheid zal zijn 't ouderwetsche
„kleintje koffie" te gebruiken, zij het dan
waarschijnlijk met zoetstof in plaats van
suiker.
DAT de Roode Kruis-collecte in de stad
Groningen heeft opgebracht de som van
f 42.000.
DAT aan de Suikerfabriek te Dinteloord
(de grootste van Europa) door den oorlog
voor f 3 millioen schade werd aangericht,
maar dat men ze in dit najaar al weer in
werking hoopt te brengen.
DAT in normale jaren in Nederland 1800
millioen suikerbieten werden uitgezaaid en
de consumptie suiker ongeveer 200.000 ton
per jaar bedroeg.
DAT in de a.s. najaarscampagne slechts on
geveer 600 millioen suikerbieten kunnen wor
den verwerkt tot ca 70.000 millioen kg suiker,
zoodat onze suikerpositie niet rooskleurig is.
DAT men begonnen is met reconstructie
der bevolkingsregisters, die thans in 't ge
heele land in de grootste wanorde verkeeren.
DAT ieder straks gelegenheid krijgt een
valsch of veranderd persoonsbewijs in te
wisselen voor een goed p.b. en er daarna een
strenge controle zal komen.
DAT Amsterdam-Zuid van gas voorzien is,
volgende week komt West aan de beurt,
daarna Oost en Centrum.
DAT de gemeente Amsterdam onderhand-
sche geldleeningen heeft gesloten met een
totaal van f 10 millioen en een looptijd van
40 jaar.
DAT het herstel van den toegangsweg naar
de Amsterdamsche haven snel vordert en
schepen van 26 voet diepgang al weer kun
nen passeeren.
DAT drie Amerikaansche schepen de Hot-
terdamsche haven zijn binnengeloopen met
elk 9000 ton hoogvluchtige Amerikaansche
kolen, speciaal voor de gasvoorziening in
Nederland.
PROF. SCHILDER OVER „REVOLUTIE
OF REFORMATIE"
In een samenkomst van het comité Geref.
Kerkelijke Voorlichting heeft prof. dr K.
Schilder van Kampen voor een talrijk ge
hoor gesproken over liet onderwern ..Revo
lutie of Reformatie".
Spr. ving aan met een uiteenzetting te
geven van het verschil en de overeenkomst
tusschen revolutie en reformatie. Revolutie
breekt radicaal met het verleden, terwijl Re
formatie wel grijpt naar het nieuwe, doch
daarbij den band met het verleden wil be
waren om vast te houden hetgeen essentieel
op Gods Woord is gegrond. -~
Wie de Cock, Kuyper en Calvijn wil vol
gen, mag niet zeggen: „Kerkrecht is een zaak
welke mij niet raakt", want het güTat om het
Koningschap van Christus en Zijn Kerk. Spr.
betoogde aan de hand van een citaat vari
Voetius, dat Syriodegezag tweedehandsch ge
zag is. Wij mogen, aldus spr. het woordje
„tenzij" in art. 31 D.K.O. nooit loslaten en
mogen ons terwille van de Reformatie niet
binden aan hetgeen de H. Schrift niet bindt.
Spr. ging hierna uitvoerig in op de schorsin
gen en afzettingen van ambtsdragers in de
Geref. kerken en zeide, ffat de eenheid der
Kerk ligt in het bewaren van het fundament
van de leer der Apostelen, en Profeten.
Inz. de Leerkwestie in de Ger.Kerken merkte
spr. op, dat men door de binding van de Leer-
bèsluiten het zekere in Gods Woord onzeker
maakt en het onzekere tot zekerheid ver
klaart, waarbij prof. Schilder nader inging
op de beteekenis van het „houden voor we
dergeboren" en „in Christus geheiligd". Spr.
wees de beschuldiging van Remonstrantisme
af. De Vijf artikelen tegen de Remonstranten
spreken herhaaldelijk van den eisch van ge
loof en bekeering. Prof. Schilder besloot met
er den nadruk op te leggen, dat men zonder
rechts of links te zien gehoorzaamheid tegen
over God en Zijn Woord moet betrachten.
„LEIDEN HELPT"
Als je niets hebt, kun je alles gebruiken.
Zóó is het gesteld met onze landgenooten in
dé door den oorlog geteisterde streken. La
ten we dat bedenken als we iets opzoeken
voor de groote inzamelingsactie van volgende
week en als we inteekenen op de lijst of
geven in de bus. De wagens moeten kraken
onder het gewicht van Uw feaven. Het meest
eenvoudige én het allergrootste is welkom.
Wat de financiën betreft: geeft tweemaal
zooveel als voor Uw eisen buurtfeest. Dan
gaat het soed
Nederlands Volksherstel.
BURGERLIJKE STAND LEIDEN
GEBOREN: Fredericus J. W., zn van J. F.
DiepstratenC. J. W. M. de Bie; Theodorus
G. M., zn van T. J. M. BaijerM. C. v. Noort;
Anthony, zn van A. BaartH. van der Steen.
OVERLEDEN: I S. J. Korpershoek. 3 j.: N.
A. Guijt, 2 w.: A. C. Dieben 24 j.; J. M. Loe-
kenbachArnoldus 82 j.
ONDERTROUWD: W. Pera 26 j. en J. A. de
Jong 20 j.; P. van Hoven 31 j. en C. J. L. Tom
20 j G. van Vliet 26 j. en E. W. Marcelis
27 j.: P. Vink 25 j. en J. de Vet 24 j.; M. Paats
26 j. en J. M Moeliker 24 j.; J. Verduyn 32 j.
en P. H. Vreeburg, 35 j.
GEHUWD: J. Kerkhoven en N. Jansen: F.
H. Willeumier en J. M. Schalij; J. H. PolhutJi
en R. P. de Vliet: J. BeiJ en C. Groenewe®
P. J. Bouwman en G. Sloos; M. C. Hansen e&
C. M. Mieremet: B. A. Starrenburg en C. M.
van der Krogt; G. van Stein en J. Filippo-;
H. van Werkhoven en J. C. van der Burgh;
W. E. Bosch en m. Gans.
