Rad ioprogram ma
>AG 24 JUNI 1941
PAG. 5
Onderwijs
ie Dr. A. P. Muys
jn de Vrije Universiteit gepro-
üoctor in de letteren en wijsbe
t-A. P. Muys, geboren te Hil-
roefschrift, getiteld „De brief-
I Paulinusvan Nola en Augus-
De minder beken-
i de dezer twee an-
Ktieken is bisschop
van Nola geweest en
i 22 Junl 431 op 78-
jarigen leel'tijd over
ly leden, Augustinus
heeft hij nooit
ontmoet, dooh zijn
brieven aan Au
gustinus en van deze
aan hem (Dr. Muys
heeft er vijf van de
51 vertaald en be
sproken) vormen
een belangwekken
de reeks gegevens
over den toenmall-
gen stand van ge-
logische vraagstukken (o.m. gaat
ift-exegese en het Pelagianisme. 1
de hoofdstukken over den aan-
elijken inhoud en den stijl dezer
geeft de schrijver de verta-
ige brieven, gevolgd door een
overzicht, een commentaar, een
i register.
king met onzen tijd was die
us minder gejaagd.Men had
volgende adres op z'n brief te
I an mijn zeer dierbare, en zeer
r en vrouwe, zijn heilige en
I arde en vereerenswaardige broe-
r, onder zijn leermeester, den
zijn mede-leerlingen, Paulinus
I *enscht Augustius in den Heere
(j voor den geest van Augustinus'
'.v. Pelagius is een :itaat uit den
Dr. Muys vertaalden brief (ep.
hij over degenen, die Pelagius
schrijft:
verder? Niet slechts moeten we
jn, om- hen te vermijden, maar
te onderwijzen of te vermanen,
staan, moeten we niet traag wor-
rhter doen we ongetwijfeld voor
we bidden, dat ze zich verbete-
i niet met zoo grooten aanleg óf
lllllll an, óf anderen te gronde richten
lllllll jekwaardige aanmatiging, omdat
tot God hebben, maar niet met
ant alzoo zij de rechtvaardigheid
ennen", dat beteekent de recht-
die uit God is, „en hun eigen
1 zoeken op te richten, zoo zijn
htigheid Gods niet onderworpen",
in voorzeker, daar ze Christenen
fden, er meer voor oppassen, dan
over wie de Apostel dit gezegd
ze niet stooten tegen „den steen
bijvoorbeeld door scherpzinnig
in den vrijen wil te verdedigen,
philosofen dezer wereld, die zeer
bben gedaan, opdat men van hen
of opdat ze zelf zouden meenen,
:elf een gelukkig leven, door de
hun eigen wil, bewerkten. Laten
ui er daarom voor oppassen, dat
II vijsheid van hun woord het kruis
w niet uithollen en dat dit hun een
'n den steen des aanstoots zij.
de menschelijke natuur in
waarin ze geschapen is, ge-
zou ze op geen enkele manier
inneer haar Schepper niet hielp,
varen. Daar ze dus zonder Gods
zaligheid, welke ze ontvangen
ton bewaren, hoe kan ze dan zon-
jenade herstellen, welke ze ver-
s!
proefschrift zijn 18 stellingen toe-
aarvan slechts twee een breeder
lie der academie zullen interessee-
17 en 18e:
|lient aanbeveling naast Livius op
ing van het Gymnasium ook wijs-
a te lezen."
moet in den strijd voor „geeste-
oreele herbewapening" een waar-
irbeeld ziin."
'RED,
De heer Muys is geboren te Hilversum, 24
Juli 1910. Hij heeft daar zijn voor-opleiding
genoten op het Christelijk Lyceum, voorts
zijn geheele studie in de klassieke letteren
de Vrije Universiteit volbracht. Nu mocht
hij zijn studie bekroonen met deze dissertatie,
die hij schreef onder leiding van Prof. Dr.
A. S i z o o, die ook in Hilversum reeds zijn
leermeester was.
De laatste brief in de dissertatie van Dr.
Muys is een felle brochure van Augustinus
tegen de Pelagianen, die nog niets van actu
aliteit heeft ingeboet. Wel komt op sommige
plaatsen het specifiek Roomsch-Katholieke
n Augustinus' opvattingen uit.
In zijn korte inleiding heeft Dr. Muys een
correctie aangebracht op de gewoonlijk aan
vaarde datum van Augustinus' wijding tot
coëspicopus. Hij betoogt dat deze inplaats van
voor Kerstmis 395 moet gesteld worden na
4 Mei 396.
Uitgever Schippers te Hilversum gaf het
geheel een passend gewaad.
Promotie Dr. G. Kuiper
Aan de Vrije Universiteit is heden gepro
moveerd tot doctor in de letteren en
wijsbegeerte de heer G. Kuiper, geboren
te Zwartsluis, op een academisch proefschrift,
getiteld „Ortais artium en Renaissance. I.
Cornelis Valerius en Sebastianus Foxius Mori
zillus als bronnen van Coornhert". Promotor
was Prof. Dr. J. W i 11 e.
Blijkens opdracht en
voorbericht is deze
disseratie onder zeer
moeilijke omstan
digheden ontstaan.
Wonende te Rhenen
en gedwongen, zijn
studie af te breken
tengevolge der vóór-
mobilisatie, over
kwam den promo
vendus bovendien
nog, dat hij in de
oorlogsdagen van
Mei 1940 moest
evacueeren, waarbij
een inwoner van
Rhenen, de heer H.
H. v. d. Laan Jr.,
hem den onsehatbaren dienst heeft bewezen,
het reeds geschreven deel en het materiaal
in veiligheid te brengen. Met veel moeite is
de arbeid later hervat, maar ook toen weer
werd de afwerking geremd, omdat de buiten.
landsche bibliotheken de werken terug
vroegen, welke hij nog niet geheel bestu
deerd had. Dit proefschrift is overigens nog
niet compleet, er volgt nog een 2e deel.
De oorspronkelijke opzet van Dr. Kuipers
is geweest, den invloed der klassiek-huma-
nistische rhetorica op onze Ned. letterkun
dige compositiën der 16e en 17e eeuw te
behandelen. De voorstudie echter maakte hem
duidelijk, dat beperking van het onderwerp
voor den omvang van een acad. proefschrift
noodzakelijk- was. En zoo heeft hij zich meer
bijzonder gericht op den Leuvenschen hoog
leeraar Valerius en op den Spaanschen
humanist Morzillus. Aan de bespreking van
hun met het onderwerp samenhangende
werken laat de schrijver een biografische en
bibliografische beschrijving voorafgaan. Daar
na beziet hij den invloed hunner wereld
beschouwing en denkrichting op Coornhert's
„Wellevenskunste", welk boek eerst uitvoerig
wordt besproken. Dr. Kuiper heeft o.m. in
dit boek bewijzen van plagiaat gevonden, en
erger: door den ik-vorm den indruk wekt,
alsof hijzelf de onderzoekingen verricht zou
hebben inzake de antieke filosofische litera
tuur, waaraan zijn twee voor-denkers zich
gewijd hebben. Gevolg van een en ander is,
dat de schrijver eenheid van stijl in De
Wellevenskunste mist. En voorts staat hij
sceptisch t.o.v, de directe werking der klas
sieke literatuur op het boek. Eer vermoedt
hij, dat langs indirecten weg (dus niet door
lezing der werken zelf) die invloed op de
Wellevenskunste is ontstaan.
In de 3e der 20 stellingen, door Dr. Kuiper
aan zijn proefschrift toegevoegd, vindt men
zijn opvatting omschreven:
„Het eerste boek van Cicero's De Officiis
is het voorbeeld niet, waarnaar Coornhert bij
het vervaardigen zijn Wellevenskunste ge
werkt heeft. Hoewel belangrijke invloed van
andere, scholastieke en humanistische, ethica's
en physica's niet is uitgesloten, hebben de
compendia der ethiek van Corn. Valerius en
Seb. Foxius Morzillus stellig grootendeels
het systeem der Wellevenskunste bepaald."
Van de meer algemeene stellingen drukken
wij de 16e en 20e hier af:
„Geen der argumenten, door Dr. P. N.
van Eyck (Gedenkboek Wilhelmus van
Nassouwe, Middelburg 1933, blz. 225 vlgg.)
aangevoerd tegen Marnix' auteurschap van
hel Wilhelmus, houdt steek."
„De eischen voor het mondeling eind
examen in het Nederlandsch aan de inrich
tingen voor V.H.O. moeten nauwkeuriger
worden bepaald; men diende beheersching van
de hoofdzaken der het taalgebruik regelende
grammatica voor te schrijven en vast te
stellen, van wat voor schrijvers van de
verschillende tijdperken g elijkelijk de
examinandus een niet al te moeilijk stuk
moet kunnen verklaren."
Het proefschrift is de vrucht van een
onderzoek naar de beteekenis van den „orbis
artium" tijdens de Renaissance. Onder dezen
„orbis artium" worden verstaan de studie
vakken, die beoefend werden Voor de alge
meene humanistische vorming. Ze vormden
toenmaals een zeker systeem, waarin elk
onderdeel zijn functie had. Drie z.g. „logische"
vakken behooren er toe: grammatica, dialec
tica en rhetorica. Ze zijn meer het formeele
gedeelte en de vrucht van hun beoefening is
het zuiver, het overtuigend en het wel
spreken. De overige vakken zijn „materieel"
en werden vaak ondergebracht onder twee
hoofd wetenschappen: physica en ethica. Het
systeem leverde, wat men zou kunnen noe
men de toerusting van den humanist, ook
van den humanistischen dichter of schrijver;
het is veel meer dan een voorbereiding voor
de litteraire of wetenschappelijke taak. De
„orbis artium" greep veel dieper in. Hij gaf
voor een belangrijk deel de normen aan en
beheerschte methode, stof, stijl en taal. Dit
vormt het uitgangspunt van het proefschrift
(Inleiding). De hoofdstukken, die hierop vol
gen, willen een beeld geven van wat de
„orbis artium" inhoudt er teekenen daartoe
een tweetal op den achtergrond geraakte
figuren, die op het gebied van de humanis
tische vorming een zeer belangrijke zal
hebben gespeeld. Het zijn Cornelius Valerius
ab Audwater, een Utrechtsche humanist,
„orator et poëta", later professor aan de
Leuvensche Universiteit, en zijn rijkbegaafde
leerling Sebastianus Foxius Morzillus, een
jong gestorven Spaansche geleerde (Hoofd
stuk I en II). In het derde hoofdstuk vinden
we den invloed geteekend, dien een dezer
deelen van Valerius' „orbis artium", zijn
ethiek, tegelijk met het Ethices Com
pendium van Seb. Foxius, uitoefende op
Coornhert's bekende Wellevenskunst. Daarbij
treedt aan den dag, dat Coornhert in dit
boek niet, zooals tot dusver aangenomen
werd, Cicero's „De Officiis" navolgde. Hij
sluit zich zeer vaak bij het werk van ge
noemde humanisten aan, ontleent aan hen
grootendeels de compositie van zijn werk en
neemt meermalen belangrijke gedeelten van
hen over of bewerkt ze. Tevens blijkt dat
er veel minder rechtstreeksche inwerking van
de antieke schrijvers op de Wellevenskunst
vaststaat, dan men over het algemeen denkt.
Bijlage III geeft nog een aanvulling op de
behandeling van de uitwerking van Corn.
Valerius' „orbis artium". Deze blijkt eenigen
invloed te hebben uitgeoefend op de T w e-
spraack en veel invloe dop het R u y g h
Bewerp en de Red.erijkkunst van
Spiegel. De dialectica van Valerius was
bovendien, zooals hier wordt getoond, een
zeer belangrijke bron van de eerste Engelsche
logica, Thomas Wilson's Rule of Reason.
Dr. Kuiper werd geboren te Zwartsluis.
28 November 1904 Aldaar heeft hij aan de
Chr. school onderwijs genoten. Een tijdlang
ging hij op de U.L.O. te Zwartsluis en werd
door het toenmalige hoofd dezer Chr. U.L.O.,
den heer P. Hoekstra, opgeleid voor een der
tyttlijpiuiX wóï/OM$eK oud
ÈeÜcJjoub
hoogere klassen der H.H.B.S. ie Zwolle. Eind
diploma H.B.S. in 1921. Daarna volgde de
studie aan de Vrije Universiteit te Amster
dam, tegelijk aanvufllende studie Latijn en
Grieksch. In 1926 w<erd hij candidaat in de
Ned. Letteren en van 19281929 volgde de
opleiding tot reserve-officier aan de S.R.O.I.
te Kampen. In 1930 werd hij aan het Chr.
Lyceum te Harderwijk benoemd tot leeraar
in het Nederlandsch en de Geschiedenis, in
welke functie hij nog steeds werkzaam is.
In 1936 had Dr. Kuiper inmiddels zijn tien
jaar tevoren begonnen studie van Cornelius
Valerius, Spiegel en Coornhert hervat. Als
vrucht hiervan verscheen nu als eerste deel
zijn Orbis Artium en Renaissance!
Cornelius Valerius en Sebasia-
nus Foxius Morzillus als bronnen
vanCoornhert.
Vereen, voor Chr. Buiten
gewoon Onderwijs
De algemeens vergadering.
Onder presidium van den heer S. S t e-
merding van Voorburg werd te Utrecht
de algemeene vergadering gehouden van de
Ver. voor Chr. Buitengewoon Onderwijs. De
vergadering was zeer goed bezocht; 22 van de
26 aangesloten scholen waren vertegen
woordigd.
De voorzitter opende de vergadering met
gebed en sprak een openingswoord naar aan
leiding van Rom. 12. Hij deelde mede dat
bericht van verhindering was ingekomen
van de heeren dr. A. v. Voorthuysen,
adviseur der regeering en dr. I. C. v. Houte,
rijksinspecteur B. O., A. J. S c h r e u d e r,
raadsman van het dag. bestuur en J. Hoog
werf, medewerker van het dag. bestuur
inzake stichting van nieuwe scholen.
Spr. verwelkomde afgevaardigden van ver
schillende onderwijsorganisaties, o. a. de
heeren J. C. L i g t v o e t van Wassenaar,
vertegenwoordiger van de Ver. voor Chr.
Volksonderwijs, D. P. Bothof van 's-Gra-
venhage, van de Ver. van Chr. Onderwijzers
enz. en J. G. v. Ditmarsch van Utrecht,
namens de Unie van Chr. onderwijzers.
Hierna kwamen de jaarverslagen aan de
orde. Aan dat van den secr., den heer P. G.
Schreuder, ontleenen we dat alle be
staande vereenigingen thans bij de Ver. aan
gesloten zijn. Ook het verslag van den pen
ningmeester, den heer K. de B 1 o o i s gaf
een bevredigend beeld te zien, waarom de
contributie op het zelfde peil kon worden
gehandhaafd.
De vergadering besloot, n i e t toe te treden
tot de voorgestelde uitgebreide Federatie
voor B.L.O.
Met de nazorg vereenigingen, die speciaal
de nazorg der leerlingen van Chr. B. L. O.-
scholen behartigen, zal een bespreking wor
den gehouden. Het tijdschrift der vereeniging
zal dit jaar 10 maal verschijnen. Het bestuur
zal overwegen of deelname in dit tijdschrift
dat steeds meer een vakblad wordt, op de
bestaande basis gèwenscht is.
Op voorstel van het dag. bestuur werd
dit college met één lid uitgebreid. Als zoo
danig werd gekozen de heer B. v. d. Kolk
te Amersfoort.
Middagvergadering.
In de middagvergadering had een zeer in
structieve bespreking plaats over subsidie
moeilijkheden die ontstaan zijn doordat som
mige financieel afhankelijke gemeenten in
Friesland niet meer dan 15 per leerling
per jaar mogen geven. De moeilijkheden
werden toegelicht door den heer H. Bark-
meyer van Dokkum. Het bleek dat zij be
staan voor geheel Friesland en dat zij zich
hébben voorgedaan doch opgelost werden in
de prov. Utrecht en in Zuid-Holland uitslui
tend bestaan voor één school. Gewezen werd
op de in Oss getroffen regeling voor de R.-K.
streekschool aldaar en die een uitstekend
model is voor andere soortgelijke regelingen.
Deze aangelegenheid zal de volle aandacht
hebben van het dag. bestuur.
Vervolgens vertoonde de heer G. J. v. d.
Ploeg van Rotterdam-Zuid de propaganda
film voor buitengewoon onderwijs aan ach
terlijke kinderen. Het beek dat de Vereeni
ging hiér over een "film beschikt, die zeer
geschikt is om op ouderavonden of andere
propagandasamenkomsten de belangstelling
voor het B. L. O. te wekken. Deze film heeft
Woensdag 25 Juni
HILVERSUM I 415.5 METER
6.45 Gramofoonmuziek
6.50 Ochtendgymnastiek
7.00 Gramofoonmuziek
7.45 Ochtendgymnastiek
8.0u BNO: Nieuwsberichten
8.15 Gewijde muziek (gr
8.45 Gramofoonmuz. (9.15
9.20 Voor .de huis
vrouw)
10.00 Het Sylvestre-trio en
gramofoonmuziek
1100 Voor de jeugd
1120 Omroeporkest
12.00 Puszta-orkest 1
12.25 Voor den boer
12.40 Almanak
12.45 BNO: Nieuws- en oeco-
nomische berichten
1.00 Gramofoonmuziek
2.15 De Romancers en so
liste
3.00 Voor de vrouw
3.20 Pianovoordracht
4.00 Bijbellezing (voorbe
reid door. de Christ
Radio-Stichting)
4.20 Voor de jeugd
5.00 Gramofoonmuziek
5.15 BNO: Nieuws-, oeco-
nomische en beursbe
richten
5.30 Voor de jeugd
5.45 Omroeporkest
6.15 Voor de binnenschip- 12.45 BNO:
pers
6.30 Klaas van Beeck en
zijn orkest
7.00 BNO: Oeconomische
vragen van den dag
7.15 Voor de kleuters
7.25 Gramofoonmuziek
7 30 Volkszang met piano-
.geleiding
8.00 BNO: Nieuwsberichten
8.15 Spiegel van den dag
8.30 Cabaretprogramma
9 30 Berichten (Engelsch)
9.45 Dansmuziek (gr.p!)
10.00—10.15 BNO: Engelsche
uitzend.: „The Dutch
achievements in the
Netherlands Indies"
HILVERSUM II 301.5 METER
6.45 Gramofoonmuziek
6.50 Ochtendgymnastiek
7.00 Gramofoonmuziek
7.45 Ochtendgymnastiek
8,00 BNO: Nieuwsberichten
8.15 Gramofoonmuziek
10 00 Morgenwijding (voor
bereid door het Vrijz
Prot. Kerkcomité)
10.20 Gramofoonmuziek
10.40 Declamatie
11.00 Zang en piano
11.55 Gramofoonmuziek
12.00 Berichten
12.15 Orgelspel
l.Oü De Ramblers
1.30 Celesta-ensemble
2.15 Voor de jeugd
2.30 Ensemble Bandi .Ba-
logh
3.00 Verkorte operette „Die
Fledermaus" (gr.pl.)
4.00 Zang met pianobege
leiding en gramofoon
muziek
5.00 Cyclus „Het geestelijk
karakter van ons volk'
(voorbereid door hei
Vrijz, Prot. Kerkcom.)
5.15 BNO- Nieuws-, oeco
nomische en beursbe
berichten
5.30 Orkest Eloward (6.00
6.15 Gramofoonmuziek
6.45 Reportage
7.00 BNO: Brab. praatje
7.15 Gramofoonmuz (7.30
7.45 „Belastingbetalers
en belastingambtena
ren", causerie)
8.00 BNO: Nieuwsberichlen
8.15 Residentie-orkest en
solist (pl m. 9.00 „De
koorbanken van Oir
schot", causerie)
940 Gramofoonmuziek
9.55 Da-zsluiting (vooroe-
.reid door de Christ
Radio-Stichting)
10.00 BNO' Nieuwsberich
ten* sluiting
J
als zoodanig in de practijk reeds herhaal
delijk haar bruikbaarheid bewezen. Zij kan
worden aangevraagd bij den voorzitter der
propagandacommissie, den heer G. J. v. d.
Ploeg, Vossepad 1, te Rotterdam-Z.
De voorzitter sprak een woord van dank tot
allen die tot het welslagen van deze vergade
ring hebben bijgedragen en sloot nadat de
heer Hospers was voorgegaan in dankgebed,
de vergadering.
ONDERWIJSBENOEMING
Den Hulst (Ov.) School m. d. Bijbel. Tot
onderwijzeres: mej. J. Takken te Hei- en
Boeicop.
dviel-ingenieur
mej M. J- Herzogenrath. W
M. Kielstra. Amsterdam.
Lelden. Candidaatsexamen
letter L: H. J. de Heer. Voc
Lelden. Doctoraal examen r
den Haag: mej. C. Sloi
i de heeren P. J
W. L. Sloot. A
Groningen. Candidaatsexamen
heer S. G. Martijn, Winschoten,
heeren D. L. Leikei
Born, W J. Brouwer en J. Leutscher. allen ie
Groningen. J. E. Ph. Brand, Hoogezand en B.
Krol, Noordwolde.
Amsterdam. Cand. examen klassieke letteren:
mej. M. J. Vermeulen.
Nijmegen. Gepromoveerd (cum laude) tot doctor
in de letteren en wilsbegeerte op proefschrift,
getiteld: ..de Katholieke Nederlandsche geschied
schrijving in de 16de en 17de eeuw, owe den op
stand" en acht stellingen, de heer B. A. Vermase-
NUmegen. Doctoraal exan
J H. A. Vermeulen. Borne O
Candidaatsexamen wijsbege<
tigsöhiM, Nijmegen.
Amsterdam. Apothekers-as
theologiede heer
de heer W V«f-
Bergen (N.-H.)
renhage,. Schriftelijke cursus vi
lam). M. Kouwenaar (Bergen) M. Loeff
's-Gravenhage). G Ratelband (Haarlem). J C.
Ohr. HBS. afd. B: mej. Reina J.
STOP EEN KAARTJE MET NAAM EN ADRES in Uw rijwieltaschie
adviseeren de Nederlandsche Spoorwegen. Dat voorkomt zoek
raken van de vooral in dezen tiid zoo kostbare fiets.
(foto N.S.)
Nuitenlandsch* pers te Berlijn,
i Sowjet Rusland. Een overzicht tijdens de bijeenkomst van de vertegenwoordigers der binnen-
aan wie Rijksminister Von Ribbentrop Zondagmorgen het besluit der Duitsche regeering mededeelde
(Telefoto Orbis-Holland)
Mijnheer Pimpelmans heeft alweer pech
Door G. Th. Rotman
tuuibenijdenswaardig karwei hi dagen van zomersche hitte. De
Scannen hebben bij hun werk geen last van de warrrte(Pax.Hollend)
De koolzaadvelden staan In prachtig goudgelen
bloei. De kweeker en zijn helpers houden het
gewas op .ontuig", o.a. luis, nauwlettend in het
oog (Pax-Holland)
34. Rrr-boem! Daar vloog de auto voorbij,
33. Op het erf was alles in zoete rust, het hondehok, dat werd meegesleurden Hou-
want de mannen werkten op het land en vast, die er met 'n stevige ketting aan vast-
moeder de vrouw, die niet erg in orde was, zat, natuurlijk eveneens. Het gebeurde alle-
deed een dutje. Houvast, de waakhond, lag maal zo gauw en onverwachts, dat het arme
eveneens te slapen; blijkbaar verwachtte hij beest zelfs te verbouwereerd was om te blaf-
ofi dit uur van de dag geen inbrekers.... fen of te jankoa.
w-Lekkerland. J P
lissen. Zwijniirecht.
B: M.eke Ben<
ploma A: K. R. Bruins
C. W. Benthem M.eke 1
Diikmans van Gunst. Edith Frederiks, J A
Gi'evers L M. van Putten H. Salm. J C
Waard. J. E. Waterman. Hei examen wordt voo
gezet met twee candidaten Afgewezen een 1
ruggetrokken een
Kampen. Gereformeerd gymnasium Dlpl A
J Doorn. Kampen. A. v. d. Köuwe. Kampen.
Los Voorburg. A v d Sluis. Kampen
Schoonhoven. Rijkskweekschool Geslaagd
Oskam. Schoonhov<
Tielemans.
Breda: en de heeren:
Rotterdam: D Albada. Gouda; A.
Tesselschade
Leen. in Den _Haag: J Boon:
burg; A H
Ede; J H C.
PPPHMH.. Does-
oekbuizen, H Kleinhout A J. Tie-
Arnhem, E. C. Campagne. I. J.
Boekentafel
tot in den dood, door J
Visser-Roosendaal. Haarlem, J. H.
Gottmer en Co.
Dit boek begint met de afbeelding van het
familiewapen en de weergave van den stam
boom der Davidsons en het eindigt met het
testament, opgemaakt even voor de executie
van den testamentmaker en het vonnis dat de
Krijgsraad te Velde van het Bataafsche Ge-
meenebest op 25 September over dezen had
geveld. De zeer begaafde Westfriesche schrijf
ster, die reeds met „Het een of het ander"
gunstig debuteerde, heeft tusschen de ge
noemde hoofdgegevens er maar niet wat op
los gefantaseerd, maar blijkbaar een diepgaande
studie gemaakt van alles wat zich in en rond
om het geslacht Davmdson in den zoogenaam-
den Franschen tijd. in en bij Venhuizen heeft
afgespeeld, alvorens zij zich tot schrijven zette.
En zoo is er een streekroman in den besten
zin des woords ontstaan, een verhaal, dat ons,
die zélf weer in een moeilijk tijdsgewricht ver-
keeren, doet meeleven in een periode van onze
geschiedenis, welke niet minder felbewogen
was. Een groote verdienste is, dat de schrijfster
de historische en folkloristische gegevens en
de levensromantiek van haar hoofdpersonen zoo
ongedwongen met elkander heeft vervlochten,
dat er een volkomen verantwoord kunstwerk
is ontstaan, dat diepe indrukken nalaat.
Zeger Davidson, de Westfriesche heereboer
van Schotsche adelijke afkomst maar in de
geslachten reeds Nederlandsch in hart en nie
ren, gedraagt zich als een edelman en is trouw
tot in den dood. Zijn pendant is de jeugdige
Mattie Beers, het zelfbewuste, pittige naaistertje
van Zegers vrouw en die in haar karakter en
optreden haar afkomst van moederszijde uit een
deftige regentenfamilie niet verloochent. De
karakterteekening van Mattie is buitengewoon
sterk. Zeger is ietwat meer uitwendig gety
peerd als partijman in zijn tijd. In Mattie komt
veel meer de uitbeelding van het menschelijke
op den voorgrond.
De schrijfster is ook sterk in de schildering
van de sfeer waarin zich alles afspeelt. Hoe
scherp neemt zij de zee, den dijk, den polder,
de dieren, den plantengroei en de huizen waar.
Hoe scheerp luistert zij naar de geluiden en
neemt zij de geuren waar, die in zoo groote
mate meedoen aan den indruk, die een omge
ving op ons maakt.
Dit is een boek waarin het „bloed en den
bodem" op bijzondere wijze tot ons spreken:
het bloed in de geslachten, het bloed ook in
het volk der Westfriezen, hevig
ij zijn aan den
door de eeuwen heen op de zee hebben
gehecht als zij zijn aan den grond, dien
door de eeuwen heen op de zee hebben ver
overd en daarna als hun duur gekocht eigen
dom hebben verdedigd tegen het water maar
eveneens tegen vreemde overheersching.
De stijl van mevrouw Visser-Roosendaal is
eenvoudig, natuurlijk, vaak verrassend kern
achtig. Noodelooze franje vermijdt zij.
Den uitgever komt lof toe voor de prachtige
wijze van uitgave. De correctie had alleen wat
zorgvuldiger moeten zjjn; te vaak treft men
b.v. „gebeurd" aan als er „gebeurt" behoort te
staan, terwijl men ergens anders „ontbeert"
inplaats van „ontbeerd" leest. Dit zijn kleine
Het begint echt huishoudelijk, dit opgewekte
vacantieboek: een gezellig bij een kopje thee
met moeder bespreken van de vacantieplannen.
Daar wordt iri het „boek voor oudere meisjes"
gezellig over gebabbeld en dan.... met de
zwaarbepakte fiets er op uit, naar Beekbergen,
waar het kampeerfeest plaats vindt, met aller
lei „toevallige" ontmoetingen, zooals een meis-
jeshart ze zich maar kan denken. Maar die
ontmoetingen doen de schrijfster niet het eigen
lijke doel van de vacantie uit het oog verlie
zen. Het kampeerleven wordt in al zijn heer
lijkheden geschilderd, er wordt dicht bij en
met de natuur geleefd en ook het religieus sen
timent ontbreekt daarin, gelukkig niet.
't Lichtschip, door A. M. de
Moor—Ringnaltia, Edecea Editie
Nummer 3! Uitgave N.V. Drukkerij
Edecea. Hoorn.
Het „Lichtschip", dat hier op van het begin
tot het eind onderhoudende wijze wordt ge
teekend, is: het Christelijk gezin.
„Christelijk gezin zijn in waarheid, als licht
schepen op deze donkere levenszee, wat i s
dat moeilijkwat moeten we daarvoor met
onze kinderen dicht bij den Heere leven en
wat schieten we daar dikwijls hopeloos in te
kortals Hij niet bij ons bleef'
Deze gedachte van moeder Dam, die een
echte rustige, verstandige, leidende moeder is
als de dingen vrij normaal verloopen, maar die
in ongewone omstandigheden, zooals wanneer
haar man plotseling ontslag krijgt, zondig uit
het lood slaat deze gedachte is het thema
van dit mooie boek.
Men zou het, om zijn innerlijke waarde en
opbouwende beteekenis, een royaler kleed
Waardig keuren, dan dat waarin de Edecea-
serieboekjes in verschijnen. Maar het is. na
der bezien, toch eigenlijk prachtig, dat zulke
uitnemende. echt-Christelijke. natüürlijk-Chris-
telijke lectuur '.yi uitgegeven wordt, c(at im
onder ieders bevcik is.
