JUfttuif £<*ittsrijtf (üéurnnt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
De wederopbouw aan het werk
hl
ïementsprijs
er 3 maanden 2.47, vermeerderd met
0.15 incassokosten. Per week 19 et
josse nummers 5 ct. Zaterdagnummers
riet Zondagsblad 7% ct Alles bij
^Vooruitbetaling.
rtentieprijzen:
ct per regel Ingezonden Mede-
Jieelingen 46 ct per regel Minimum
i regels. Bewijsnummer 5 ct. By con
tract belangrijke korting.
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123. LEIDEN
Telefoon 22710
(Na 6 uur 23166).
Postbox 20. Postrek. 58936
No. 6422
WOENSDAG 7 MEI 1941
21e Jaargong
Bijdragen van medewerker». Ingezon
den stukken aan de Red.
Abonnementen, Advertenties, enz. aan
de Administratie.
in. Den,,
fien jaar „Onze taal"
[ïerkwaarcfig en eigenlijk ook wel
beschamend te moeten bedenken,
||k het "is een toch alledaagsch en
fiets als onze taal zuiver te houden
hermen tegen verderfelijke invloe-
lebben elk oogenblik met die taal
spreken, in ons schrijven,
ken ook, maar ondanks dat voort-
ontact missen wij blijkbaar de
Jid de taal van gebreken te vrij-
ligt het misschien juist aan het
aar. A<lde contact? Maar dan pleit het
voorgri sterker tegen ons.
gewone gesprek en ook onder het
'nvan een gansch niet gewichtigen
ken wij te weinig aan het hooge
ïd, dat wij in onze taal bezitten.
•y daaraan denken, dan beïnvloedt
jl. reken en schrijven weer in zulk een
IK dat wij in allerhande gewrongen
es vervallen en tal van nieuwe
-TBAI^en
aatsteouten zijn ons gemeenschappelijk,
erd-°°L van straat en weg' kantoor
van huis, tuin en keuken, ook
111 het jachtige product van
rujtechuteki dat krant heet. En verhe
it diezl noodzakelijk blijven. Voor zulke
Senigeig Is goede voorlichting voorwaarde,
daarnond taalbesef, dat het zonder onder -
ilen kan, schijnt schaarsch te zijn
Noord het voorkomt, zoo zwak. dat ook
c* en er het argwanend bespiedt en zich
ers Jr door min juiste motieven laat
i verleiden.
NG dit alles stemt het tot dankbaar-
ds te destijds het is deze maand tien
ng „iden een genootschap werd opge-
linderf zich de bescherming van onze taal
e uit^ stelde. Taaibescherming staat niet
het vasthouden aan een bepaalde
°or d/ Wel wil zy tuchteloosheid en slor-
Rfweren en de taal weer doen zien
ren als een levend iets en als een
m Ded, een volksbezit, tevens.
ijk moesten wij dit genootschap
dat zijn bestaan door
kennis onder ons volk van de taal
lende jaren overbodig mocht worden.
ens geen slag ln de lucht doen en
u hethouden "wij dezen wensch in. Taai-
et behing zal eisch blijven, maar ook een
oep ging van een toenemende en blijvende
muzie tusschen het leven met zijn wisse-
in zijn groei in b.v. technische
'r eenerzijds en de taal anderzijds.
1 be-J en positieve arbeid zullen ook ln
^Mrolg niet kunnen worden gemist. En
n trant verwachten wy nog vrucht-
(derricht van het op bescheiden wijze
end genootschap.
mei
OM* Boter op bon 15
'n°?w^ Tetbon 15 boter of margarine.
n 'hetlecretaris"generaal van landbouw en
rÜ deelt het volgende mede:
jrende het tydvak van Donderdag tot
weJ t Zondag 25 dezer zullen wederom
B e pnnen van de boter- en vetkaart recht
op het koopen van boter ofmargarine.
.eeierband met technische moeilijkheden,
liety de inlevering der bonnen door de
"nwfeten, wordt thans één bon aangewezen
lg W£in den loop van de volgende week de
bon bekend worden gemaakt.
met „15" genummerde bon van de
p lart geeft recht op het koopen van 23U
c joter en de met ,45" genummerde bon
NG vetkaart geeft recht op het koopen
iyeen'0 gram margarine of 250 gram boter,
ormidbriiiksperiode van dezen bon loopt van
rdag 8 tot en met Zondag 25 dezer, ter-
nog tot en met Woensdag 28 dezér op
lorden gekocht.
dee.andacht Wordt er op gevestigd, dat op
uit H5" van de vetkaart geen boter
>ek hreductie beschikbaar wordt
1 d, hetgeen wel hét geval zal zijn met
__3n, die in den loop van de volgendg
p Ewordt aangewezen.
ijndij
H p, gans en kalkoen in blik
ruzie r
v. H Denk aan de maximumprijzenl
andSr op de bonnen van de vleeschkaart. be.
verduurzaamde kip ook verduurzaamde
»ans en kalko enbesch.kbaar wordt ge-
.kan het wellicht geen kwaad, nog eern
^idacht te vestigen op de maximumprij-
e voor dit gevogelte gelden.
u__maximumprijs voor koelhuisgevogelte is
darmen, 1.50. Per kilo, panklaar, dus
- kop en poolen, mag de poelier hier
1 pet. opleggen, de prijs wordt dan 1.95
do.
r ingeblikte gevogelte bedraagt de prijs
per achthonderd gram netto. Deze prij-
ïlden zoowel voor kip, als voor eend,
;n kalkoen.
n va volge wijziging, opgenomen in de
courant van 6 dezer van ue Melkdistri-
eschikking 1941 I is de grens voor melk,
te onder de-bepalingen der distributierege-
ait. vastgesteld op meer dan één procent
j°n ialte (oud pet.).
1 deze wijziging volgt, dat alle melk, zoo-
maar boven de 1 pet. blijft, kan wor-
j en. edistribueerd als melk en niet de .kwa-
xie taptemelk behoeft te dragen. In
andj. erjgden jaar gewijzigde Melkbesluit
een zelfde bepaling voor."
i Oc
th| en ven 5000 opgelegd aan
hy ricn inwoners van Utrecht
vol| A.N,P. meldt uit Utrecht:
Steó den verjaardag van den Führer van het
de r -Duitsche rijk zijn, naar ons van be-
d er e zijde wordt medegedeeld, bij een
vc. iuitscher, woonachtig in onze stad,
pe ruiten ingegooid. Daar dit geschiedde
b'daj n dag, waarop van dit perceel de haken-
rdevlag wapperde, daar bovendien een en
voorviel op den. verjaardag'Van den
i er en daar het hier „een daad betrof ge-
y* tégen en Rijksduitscher, hebbende
S itoriteiten, in verband'met' het
da de daders niet konden worden op-
r'o,"hoeten vaq 5000
Van den Grebbeberg naar de
Zuiderzee
n
Toen we Woensdagmorgen de vroegere
Grebbelinie bezochten en in het ont
takelde Rhenen binnenreden, was het een
fijne lentedag. Dat de strijd om den
Grebbeberg er op 10 Mei.een jaar geleden
fel heeft gewoed, kan blijken uit de
mededeeling, dat de kern van het oude
stadje met 175 huizen vrijwel totaal is
Verwoest. Wageningen, dat voor de linie
gelegen was, had het verlies van zijn
oude centrum met 112 huizen te betreuren.
Rhenen krijgt.een nieuw
centrum
Rondom den hoogen thans in een houten
verband besloten Cuneratoren, die de om
geving beheerscht, liggen de open plekken.
Er wordt echter reeds weer gebouwd en ge
graven; hier en daar liggen de oude funda
menten evenwel nog stil te wachten.
In ieder geval is de wederopbouw in gang.
Deze zal tevens .worden benut om de Cunera
als dominant der omgeving nog beter te doen
uitkomen. Kerk en toren zullen meer ruimte
om zich heen krijgen. Tevens zal de Rijks
straatweg, die dwars door Rhenen loopt, maar
vrij smal was, met de helft worden verbreed.
Daartoe worden de in harmonieerende
architectuur te herbouwen huizen iets achter
uit verplaatst en komt in het midden een
peervormig plein. Industrieën wo-den buiten
de oude kom gebracht, terwijl een marktplein
met groen ten zuiden van den Cuneratoren
iet eenzame kapelletje van onbekenden
oorsprong er dicht by, is ontworpen.
Op een ons getoonde maquette was een en
ander duidelijk en overzichtelijk uitgezet en
een korte bezichtiging stelde in staat de vor
deringen van de werkzaamheden gade te
Door het verwijderen van de industrie uit
het stadje is meer ruimte verkregen voor den
herbouw van de ontworpen 150 woningen en
winkels voor de getroffenen. Een complex
van 28 arbeiderswoningen ten zuid-oosten
van het toekomstige kerkplein is.op weg naar
de voltooiing. Zoowel hier als elders vielen
ons de niet onbelangrijke hoogteverschillen
het terrein op. Het werk is er daardoor
niet eenvoudiger op geworden; vaak moet
vrij diep, soms 3 a 4 m gegraven worden om
vasten grond te krygen. Diepe kelders, oude
gewelven, putten, fundamenten op spaar-
bogen plaatsen herhaaldelijk voor technische
moeilijkheden, welke een aparte oplossing
vorderen. Ook by de 28 gemeentelijke
woningen hebben we daarvan de voorbeel
den gezien. Niettemin schiet het werk, waar
mee in Februari is begonnen, al lekker op;
in Juni hoopt men er mee gereed te zijn.
Thans droegen de kapspanten de driekleur.
Aan den wederopbouw van Rhenen's
binnenstad, die voor 2/5 verwoest werd, ter
wijl aan den buitenkant een 50 60 huizen
werden vernield, werken onder eenhoofdige
leiding van een bouwbureau van den Weder-
opbouwdienst 18 architecten. Met bijzondere
eischen wordt zooveel mogelijk rekening ge
houden, zoodat het in het centrum te stichten
hotel, het vereenigingsgebouw en de winkels
alle doelmatig en modern zullen worden
ingericht. Juist om het speciale karakter der
gemeente te behouden is afgezien van serie-
bouw. In denzelfden gedachtengang is ook
besloten om de oude stadsmuren en wallen,
waarop men hier en daar gestooten is, te her
stellen en er beplanting op aan te brengen.
We kregen den indruk, dat het werk niet
alleen in goede en bekwame handen rust,
maar met voortvarendheid geleid wordt en
Rhenen straks na den herbouw over zich zelf
tevreden zal zyn.
De vestingstad in wederopbouw
Van Rhenen naar Wageningen was niet ver.
By de Grebbe waren de verwoestingen van
het geschutvuur en de sporen van branden
aan de resten van geboywen nog duidelyk
waarneembaar; puin is echter weggeruimd.
Te Wageningen bleek de drukkerij van
Zomer en Keuning op de oude plaats in vollen
herbouw. Dat kon daar, omdat ze buiten de
wallen van het middeleeuwsche vestingstadje
met zijn in elkaar gedrongen bebouwing en
smalle straten ligt, en dus buiten den weder
opbouw van de stadskern viel. -
Ook hier is deze kern ernstig gehavend. In
het midden staan de resten van de kerk. Be
sloten is deze te herbouwen. In de bedoeling
ligt het om de Hoogstraat, die door Wage
ningen voert, ter plaatse van de verwoesting
te verbreeden en aan dezen verkeersweg bij
het binnenkomen efi het verlaten van de stad
door een speciale, ruim opgevatte bebouwing
een waardig, voornaam accent te geven. Bij
den ingang zal de brug worden verbreed en
zullen het bolwerk, een bankgebouw en het
kantongerecht de aandacht trekken. Bij' den
uitgang, dus bij het bestijgen van den berg,
zal de bocht uit de straat een typisch iets
van straten in vestingstadjes worden ge
haald. Verder zullen de vestinggracht en de
bastions er van, worden hersteld, zoodat de
stad omgeven zal zijn door -een gordel van
Wageningen binnen de gracht is reeds
weer aan het bouwen. Verleden Maandag is
men met het eerste bouwblok begonnen: 4
winkelbedrijven met woningen vervangen 4
vroegere perceelen aan de Hoogstraat. Deze
week volgen nog 6 winkels met woningen
terwijl er aan de andere zijde van de straat
eveneens 4 met een groot hoekpand zullen
verrijzen.
De restauratie en verbetering van de kerk,
die een meer vrye ligging zal krygen en door
een marktterrein zal zijn omgeven, zal spoe
dig kunnen worden aanbesteed. Op de markt
komt een politiebureau, terwijl het gemeente
huis hooger zal worden opgetrokken.
Na de noodige voorbereiding, die nog al
wat voeten in de aarde had, is er beweging
ZON EN MAAN
Zonsopgang 8 Mei 5.56; ondergang 21.16
Maansopgang 8 Mei 17.38; ondergang 4,44
Maansopgang 9 Mei 19.02; ondergang 5.13
Eerste kwartier Zondag 4 Mei, volle
maan Zondag 11 Mei, laatste kwartier
Zondag 18 Mei; nieuwe maan Maandag
26 Mei.
in het werk gekomen, al zal de voortgang
slechts geleidelijk kunnen geschieden. Er
moeten b.v. nog menschen uit voor afbraak
in aanhierking komende perceelen in een
nieuwe woning worden gehuisvest, wil het
oude geheel kunnen verdwijnen.
In Wageningen kon z.g. regiebouw worden
toegepast. De centrale verwoesting, die er
was, kon worden onderscheiden in drie groe
pen. Voor elke daarvan is een aannemer aan
het werk gezet. Deze zorgt tevens voor het
verkrijgen van de noodige bekwame werk
krachten. Dat is in dezen tijd niet zoo een
voudig als het lijkt. In totaal werken thans
een 200 man; na weinige weken zullen het
er 3 400 zyn.
Komen niet sterk vertragende factoren
den gang van zaken bederven, dan hoopt
men einde des jaars met Wageningen ge
reed te zyn. Zijn oude karakter zal dan
zyn gehandhaafd, terwijl aan de eischen
van den nieuwen tijd, waar noodig, tevens
in voldoende mate aandacht zal zijn ge
schonken.
Men begrypt, dat voor den wederopbouw
groote hoeveelheden materialen naar de
Grebbestreek moeten worden gebracht. Voor
Rhenen en Wageningen kan dat ten deele te
water geschieden. Heel wat moet echter per
as worden aangevoerd. En dat in een tijd van
benzineschaarschte! Daarom is de Wederop
bouw bedacht geweest op coördinatie. Voor
den wederopbouw in de Grebbelinie is nl. een
aparte vervoersmaatschappij opgericht: de
Mavog. Deze is gevestigd te Amersfoort. Elk
der drie groepen, die te Wageningen aan het
werk zyn, beschikt over 5 auto's.
Van Scherpenzeel begint
de victorie
Scherpenzeel, waarover we nu iets gaan,
zeggen, heeft heelemaal geen water; hier'
moet dus alles per wiel worden aangebracht.
Er zijn dan ook voor dit plaatsje alleen, waar
een 200 man werken, 12 auto's in bedrijf.
Van Scherpenzeel begint de victorie!
Deze overwinningsroep herinneren we ons
uit een periode van omstreeks 5 maanden
geleden, toen de Stichting Wederopbouw
Scherpenzeel tot stand kwam om te zorgen,
dat indien, ondanks hypotheekfaciliteiten en
bouwpremies, de eigenaren der verwoeste
perceelen niet zouden bouwen, er toch ge
bouwd zou worden en wel door de genoemde
stichting.
Scherpenzeel, dat in hoofdzaak als lintbe
bouwing ter weerszijden van den weg Utrecht
Ede is gelegen, was in Mei deerlijk geha
vend. Thans is het echter met den wederop
bouw anderen vooruit.
Over een. paar maanden zullen een
aantal arbeiderswoningen gereed zyn en
nog een tweetal maanden daarna hoopt
men het om de kerk nieuw te cre-
eeren dorpspleintje met gemeentehuis, dat
er in het project zeer aantrekkelijk uit
ziet, gereed te hébben. De kerk zelf is
reeds ,kant en klaar. Met het oog op het
drukke plaatselijk verkeer is verder een
tweede verkeersweg ontworpen, terwijl
het bestaande tracé zal worden verruimd.
Er waren te Scherpenzeel zeer bijzondere
moeilijkheden te overwinnen. Vele menschen
hadden hun eigen huis. Het waren vaak oude
groote huizen, waarvan de exploitatie aan
hun bescheiden beurzen te hooge eischen stel
de. Daardoor was er op hypotheken of andere
schulden te weinig afgelost. Het kwam er nu
op aan kleinere woningen te stichten, die
doelmatig waren en binnen de financieele
draagkracht der bewoners vielen.
Deze woningen we zeiden het reeds
worden nu gebouwd op een afzonderlijk ter
rein. De bouw geschiedt by wjjze van spre
ken, „aan den loopenden band". Een groep
grondwerkers begon met het graafwerk. Was
dit voldoende gevorderd, dan kwamen de
metselaars, die weer gevolgd werden door de
timmerlui, de schilders, enz. Telkens scho-
van deze groepen, op. Duidelijk was deze
werkmethode aan den stand van den bouw
te zien. Aan den kop stonden 5 woningen
onder de kap; de vlaggen waren er Zaterdag
op gekomen, zoodat we het „pannenbier" mis^
liepen. Verder was het een afdalende reeks,
waarvan de laatste groep net uit de fundee
ring was. Zeven weken geleden stond er van
deze eerste groepen van 24 woningen nog
niets; de weg, waaraan ze komen moesten,
was nauwelyks gereed.
In een zeer kort tijdsbestek zullen in totaal
110 woningen klaar zyn.
Om het noodige tempo te kunnen ver
krijgen, is by dezen bouw met machti
ging van allerlei vroegere wettelijke be
palingen afgeweken; zelfs de Raad van
Scherpenzeel had er niet veel over te
delibereeren. De nood dwong. De wonin
gen die reeds alle verhuurd zijn, waren
dringenden dringend noodig. Daarom
niet praten, maar doen. Bouwen dus.
Niet praten, maar doen,
zei N ij kerk
Aan het devies van den wederopbouw
werden we opnieuw herinnerd, toen we na
Scherpenzeel te hebben vaarwel gezegd, bur
gemeester Bruins Slot. van Nykerk in het
stemmige raadszaaltje aan de Haven hoor
den vertellen van wat in zijn gemeente voor
den wederopbouw is gedaan.
Deze gemeente van 11,000 zielen was op
10 Mei geëvacueerd, op drie oude menschen
na, die tenslotte toch ook nog vertrokken zyn.
Op 14 Mei was de burgemeester weer
terug omdat hij hoorde over plunderingen.
Deze hebben ook inderdaad plaats gehad, ge
lijk we in de £>laden hebben kunnen lezen.
Den volgenden dag kwam het eerste contin
gent geëvacueerden aan en de rest op
16 Mei.
Het stadje bleek allerlei partieele, vry ge
ringe beschadigingen te hebben ondergaan;
groote vernielingen waren er gelukkig niet.
Reeds op 15 Mei werden de puin
ruimers aan het werk gezet en begonnen
ze uit de vluchtoorden meegebrachte
bouwvakarbeiders de beschadigde per
ceelen weer waterdicht te maken. Toen
de bewoners terugkeerden, was er reeds
heel wat opgeruimd onder leiding van
terstond aangestelde commissarissen
met zekere dictatoriale bevoegdheden.
Het herstelwerk was dus onmiddellijk in
gang. Maar de financiën! Geld was er niet,
maar desondanks werd doorgezet. Op 23 Mei
steldé de raad 150,000 beschikbaar om de
Glasgow en de doelen
aan de Firth of Clyde
gebombardeerd
Het Duitsche weermachtsbericht
Het opperbevel van de Duitsche weermacht
maakt bekend:
Het luchtwapen heeft in den afgeloopen
nacht met verscheidene honderden gevechts
vliegtuigen zware slagen toegebracht aan de
voor den oorlog belangryke doelen in Glas
gow en aan de Firth of Clyde, alsmede
aan andere Engelsche havens. In wer
ven en wapenbedryven werden zware vernie
lingen aangericht. Industrieele en haven
installaties alsmede ravitailleeringsbedryven
geraakten in brand. In Zuid-Oost-Engeland
schoten gevechtsvliegtuigen gisteren overdag
by duikaanvallen op twee vliegvelden vier
jachtvliegtuigen van het type Hurricane in
brand en beschadigden een vrij groot aantal
op den grond staande vliegtuigen. Tydens
dëa nacht werden op een vliegveld twee vlieg
tuigen op den grond vernield en volle treffers
op hangars geplaats.
In het zeegebied om Engeland
bracht het luchtwapen een groot patrouille
vaartuig, alsmede een klein koopvaardyschip
tot zinken en beschadigde door het neerwer
pen van bommen twee schepen.
In Noord-A frik a mislukte een her
nieuwde tegenaanval van de Britten by To-
broek door het dappere optreden van de
Duitsche en Italiaansche troepen. De vyand
leed zeer zware verliezen. Een aanval van
Britsche pantserwagens op Solloem werd af
geslagen. Duitsche duikbommenwerpers gre
pen doeltreffend in den stryd te land om
Tobroek in. Duitsche en Italiaansche forma
ties gevechtsvliegers bombardeerden de haven
van Tobro?k. Succesrijke aanvallen van Duit
sche gevechtsvliegtuigen waren bovendien ge
richt op Mersa Matroe.
In de Aegeïsche Zee bezetten afdee-
lingen van het Duitsche leger de eilanden
Mytilene en Chios. Duitsche gevechtsvlieg
tuigen plaatsten in de baai van Soeda, op
Kreta, volle treffers op een Britschen kruiser,
brachten een groot tankschip tot zinken en
beschadigden een ander tankschip zwaar.
De vijand wierp in den afgeloopen naaht
met vry zwakke strijdkrachten een gering
aantal brisant- en brandbommen op ver
scheidene plaatsen inZuidwestDuitsch-
1 a^nd. Militaire schade ontstond niet. Onder
de burgerlijke bevolking vielen enkele' dooden
en gewonden.
Oberfeldwebel Hahn behaalde in den naoht
van 4 op 5 Mei als naohtjager zijn tiende
luchtoverwinning.
Duitsche troepen bezetten de
eilanden Lesbos en Chios
Hel D.N.B. meldt uil Berlijn:
In de Aegeische Zee hebben, naar hel
D.N.B. zoojuist verneemt, formaties van
hel Duitsche leger gisteren de eilanden
Lesbos (Mytilene) en Chios bezet.
BOND VAN CHR. GEREF. JONGEL. VER.
IN NEDERLAND.
De Afdeeling Zuid-Holland van bovenge-
noemden Bond hoopt D.V. haar 31e jaarver
gadering te houden op Hemelvaartsdag a.s. te
Dordrecht. Vergaderd zal worden in het ge
bouw Patrimonium, Lange Breestraat 24. Als
sprekers zullen, optreden de heeren D. v. d.
Leeden van Dordrecht en Ds. Joh. Prins van
Apeldoorn. Onderwerpen: De figuur van den
Apostel Johannes -en Bijbelsche Eschatologie
en haar eisoh voor het heden.
Op beide onderwerpen is' een bespreking
opengesteld.
De vergadering zal onder leiding staan van
haar Voorzitter, den heer P. Monteban van
's-Gravenhage.
Aanvangsuur 15 uur. Toegang vrij!
menschen te helpen, wien het aan dé noodige
middelen ontbrak. Of lèlter terugbetaald kon
worden, was een vraag, waardoor men zich
niet liet ophouden. Met bijzondere medewer
king van den regeeringscommissaris van den
wederopbouw kwamen de noodige materialen
vry en tevens werd een bedrag van 15,000
aan contanten verkregen. Toen zijn ook de
meer kapitaalkrachtigen aan het werk ge
gaan en zoo is men er in geslaagd betrek-
kelyk spoedig de schade uit de oorlogsdagen,
waarbij enkele dagen later nog een lucht
bombardement kwam, volledig te .herstellen.
Dat' waren 21 totaal verwoeste, 82 zwaar,
141 licht en 94 gering beschadigde perceelen.
Totaal dus 338.
Dank zij de voortvarendheid van den bur
gemeester, waardoor ook bijtijds de noodige.
materialen nog vrij vlot konden worden ver
kregen, is dit goede resultaat verkregen.
Binnen enkele weken zullen alle her
stellingen voltooid zyn en zal hier en
daar het nieuwe en vernieuwde in het
oude, aardige stedeke kunnen herinneren
aan hetgeen kordaat handelen in een
kort tijdsbestek tot stand wist te 'bren
gen.
De meubelfabriek van Tijsseling, die slacht
offer werd van het bombardement, heeft ge
heel voor zich zelf gezorgd en is nagenoeg
kant en klaar. Het bedrijf draait reeds weer
lang volledig; stilstand is er eigenlyk niet
geweest
Herbouw van boerderijen
Ten besluite een bezoek aan Hoogland,
dat gelegen is bij den aan de Zuiderzee
aanleunenden linkervleugel van de Greb
belinie. Hier treft ons vooral den herbouw
in grooten getale van de boerderyen,
welke door ons zelf vernield zyn, omdat
ze voor de stelling gelegen waren en uit
het schootsveld verdwijnen moesten.
Van de totaal 527 verwoeste boerderijen
waren er 290 in de Grebbelinie gelegen (152
in het district Veenendaal en 138 in het dis
trict Amersfoort.
Op 1 Januari j.l. waren er in uitvoering of
aanbesteed 160, op 1 Febr. 217, op 1 Maart
254, op 1 April 294 en omstreeks half Mei
hoopt men hetzelfde te kunnen zeggen van
de rest. De noodstallen kunnen dan succes
sievelijk worden verlaten. Verschillende
boerderyen zijn reeds weer betrokken. Het
bureau Boerderyen van de directie van de
Wieringermeer heeft by den herbouw de
leiding. Ongeveer 150 architecten zyn voor
het doel ingeschakeld. Het streektype- wordt
gehandhaafd en waar noodig verbeterd, ter
wyl de nieuwe behuizingen zullen passen op
den omvang der tegenwoordige - bedry ven. De
oude boerderijen waren nog al eens te groot
geworden ten gevolge van bedrijfssplitsingen
in het verleden. Een der belangrykste ver
beteringen is wel, dat gezorgd wordt voor
brandvrije stallen door het hooi niet meer
boven de stallen op te bergen. Want dan ver
branden in den regel bij brand met het hooi
ook de koeien. De ervaringen in de Wierin
germeer hebben geleerd, dat het anders en
beter kan, ook al wordt overigens het oude
Saksische hildetype' behouden.
Doen zich geen 'onverwachte moeilijkheden
op, dan wordt'ér op gerekend, dat al het vee
van den winter weer in de eigen stallen staat
en dat eerlang de tientallen frissche roode
daken der nieuwe hofsteden het hunne zullen
bijdragen tot verlevendiging van het land
schapsbeeld in de wyde vlakten rondom
Hoogland.
Wanneer we onze excursie overzien,
mogen we zeggen, dat binnen een jaar voor
den wederopbouw reeds veel is tot stand ge
bracht. De talrijke medewerkers aan het
wederopbouwwerk, die we hebben ontmoet,
zyn allen vol goeden moed en laten zich door
moeilijkheden niet uit den koers dringen. Dat
die er zyn, begrypt ieder, die denkt a
materialen, vervoer en werkkrachten. Hier
daar is er een zekere schaarschte aan l
schoolde bouwvakarbeiders. Maar er wordt
gewerkt aan een oplossing van dit probleem,
waarvan men zich een nuttig effect voorstelt.
Gaarne hopen we er het beste van. Want het
wederopbouwwerk mag niet stagneeren, op
dat zoo snel mogelijk alle beschikbare krach
ten zullen kunnen worden geconcentreerd op
de groote vernieuwingen, die nog wachten,
nadat een belangrijk déél van het matefteele
verlies door den oorlog zal zijn vervangen
door iets nieuws, dat ons sterker heeft ge
maakt voor dè komende tyden.
Kerk en Onderwijs
CHR. GEREF. KERK.
Beroepen: Te Maassluis, J. G. van Minnen
te Huizen. (N.-H.)
GEREF. GEM.
Tweetal: Te Lisse, A. de Blois te Gouda
en P. Honkoop te Den Haag.
NED. HERV. KERK.
Drietal: Te Kampen (H. van Dyk te Den
Ham, G. Samson te Hoornaar en H. Schroten te
Charlois.
I stond i
s blad
5 Mèi.
De Diaconieën van de Ned. Herv. gemeen
ten van Overschild, Zevenhuizen (Gron.),
Burgwerd, Burum, Heeg, Warga, Enschedé,
Terwolde (Geld.), Jaarsveld en Dongen zyn
toegetreden als lid van de Federatie van Dia
conieën in de Ned. Herv. Kerk.
De auto-zending
Jaarvergadering ie Amsterdam.
Te Amsterdam kwam de Vereeniging voor
Evangelisatie, „de Auto-Zending in Neder
land", onder leiding van Ds. Y. v. d. Zee, in
jaarvergadering bijeen in de consistorie der
Bethelkerk.
Uit het verslag van den Evangelist, den
heer D. Schotvanger, bleek, dat er
de eerste maanden van 1940 in verschillende
plaatsen in ons land filmavonden werden ge
houden waéronder die in de militaire tehui
zen te Lienden en Ingen voor de gemobili
seerde militairen, welke byzonder de aan
dacht trokken.
Begin Mei begon de openlucht-campagne
met de Auto. Bezocht werden Kethel, Kra-
lingscheveer, Heinenoord, Zevenhuizen, Cap-
pelle a/d. IJs&el en Spijkehisse. De oorlog
maakte aan deze campagne een ontijdig
Zonder auto wer<ï de arbeid op andere
ijze voortgezet. Iedere week werden nu op
andere plaatsen openluchtsamenkomsten ge
houden en wel in Krommenie, Zaandam, Pur-
merend, Wormerveer en Ilpendam. Actueele
onderwerpen als „Waarvoor leven wij"?,
Het brood in ons leven," „De ware nood in
leven", De weg naar het ware geluk",
Oorlogstoestand en vredeskans", enz. werden
vooraf per advertentie en strooibiljetten be
kend gemaakt.
In de laatste maanden van 1940 werden de
bewoners van Broek in Waterland bezocht.
Na lectuurverspreiding werd een kaart be
zorgd waaTop bezoek werd aangekondigd.
Met velen kon gesproken worden, sommigen
toonden belangstelling. Eenige schippers
werden weder trouwe kerkbezoekers. Nu is
Noord-Holland in het algemeen voor huis
bezoek aangewezen en zullen in deze zomer
maanden 2300 gezinnen worden bezocht in
samenwerking met de Evangelisatie Com
missie. In de dagen voor het Kerstfeest werd
op groote schaal een Kerstboodschap ver
spreid.
De colporteur de heer H a r k e m a heeft
zijn arbeid geregeld kunnen voortzetten en
tracht zooveel als mogelijk 'is nieuwe leden
te verwerven.
Uit het verslag van den penningmeester
den heer J. H. F o c k bleek, dat de inkom
sten de uitgaven dekten en een danktoon
niet mocht ontbreken voor de liefde en steun
in dit jaar van zooveel zijden ontvangen. Een
commissie werd benoemd voor het nazien der
boeken bestaande uit de heeren T. Snaterse
en W. J. Róttger. Tevens werd rapport uitge
bracht, dat de boeken van den penningmees
ter waren nagezien en in orde bevonden.
Tot bestuursleden werden herkozen de hee
ren Ds. S. Wesbonk Ds. J. C. A. var
Loon en W. J. R 11 g e r. Na de gehouden
rondvraag werd deze vergadering door Ds.
r. d. Zee op de gebruikelijke wijze gesloten.
TER HERINNERING AAN DEN H. DOOP
Van wijlen Ds. A. B. te Win k e 1 is ver
schenen een gedenkboekje voor ouders, die
hun kind in een der Ned. Herv. gemeenten
hebben laten doopen. Het kan in elke ge
meente uitgereikt worden en bevat daartoe
een opdracht, waarbij de namen zyn in te
vullen. Wie Ds. te Winkel door woord of
geschrift gekend heeft, weet, welk een uit
nemend woord hier aan ouders wordt mee
gegeven. En die hem tiiet gekend hebben,
zullen slechts verlangen, het boekje te kun
nen uitreiken. Uitgave H. Veenman Zonen
te v/ageningen.
EEREDIENST EN KERKBOUW.
Op Zaterdag 31 Mei a.s. houdt het instituut
ryji kerkelijke en religieuse kunst in zyn gé-
bouw achter St Pieter 14 te Utrecht een ten
toonstelling van kerkbouw.
Op 3 en 4 Juni a.s. wc dt een conferentie ge
houden, welke gewyd is aan eeredienst en
kerkbouw. De leiding van deze conferentie be
rust bij prol dr. G. van der Leeuw te Gronin
gen Verschillende sprekers staan op de agenda
vermeld. Prof. dr. J. N. Bakhuizen van den
Brink te Leiden zal spreken over „Oud-Chris
telijke eeredienst", dr. M D. Ozinga houdt een
inleiding over „Historische ontwikkeling van
dtn Protestantschen kerkbouw"; de heer B. T.
Boeyenga behandelt het onderwerp „Kerkbouw
voor den eeredienst".
ZENDINGSMIDDAG TE OEGSTGEEST
Op de Buitenpla'ats „Oud-Poelgeest" te
Oegstgeest zal op den Tweeden Pinkster-
middag door den Gereformeerden Zendings-
bond een Zendingsmiddag worden gehouden.
Als sprekers treden op: ds. M. Ot t e v a n g e r
te Leiden, ds. K. v a n d e P o 1 te Den Haag,
ds. P. Zandt te Delft, ds J. R. C u p e r u s
te Doornspijk en ds. J. vanAmstelte Lin-
schoten. De samenkomst vangt aan te hall
twee. By ongunstig weer in het Koetshuis.
De Conferentie van ouderlingen der Gerei,
kerken in de classis Barendrecht zal gehou
den worden Zaterdag 17 Mei. Ds. T. F o s -
van Westmaas zal een. bespreking in
leiden over: „Gemeente-vergaderingen".
Voorts zal worden voorzien in de komende
voórzittersvacature, wegens vertrek van den
heer J. Timmermans naar Leeuwarden.
De conferéntie hééft plaats in de zaal der
Geref. kerk te Barendrecht, 's middags hall
HOOR-COMMISSIES
Tegenover de onlangs door ons overgeno
men ontwikkeling der bezwaren tegen z.g.
hoor-commissies plaatst' „Het Schild" (R.K.)
deze opmerking:
„Het toeval wilde, dat we tegelyk met dit
verhaal van „hoorende" en hun voorganger-
•spe examineerende boerenouderlingen, in
een der Haagsche Parochieklokken lazen, hoe
een pastoor zijn nieuwen kapelaan by de
parochianen introduceerde: „En nu zijn
plaatsvervanger en opvolger: kapelaan
Ons allen onbekend, maar die onbekendheid
zal wel niet lang duren. Met moed en ver
trouwen begint hij hier het werk, dat hem
wordt opgedragen. Wij gaan hem allen met
vertrouwen tegemoet. Hij komt door den bis
schop, en dus van Godswege, gezonden om
de plannen, die God met ieder van ons per
soonlijk heeft, tot uitvoering te brengen.
Moge Gods rijkste zegen rusten op zijn. ar
beid tot eer van God en tot ons aller heil".
„Op de stereotiepe vraag: „staat dat nu ook
in den bijhel?", slaan we thans rustig de
Heilige Schrift open en lezen daar (Hand.
14 23): „In. elke gemeente stelden Paulus en
Barnabas, na bidden en vasten, door opleg
ging der handen priesters over hen aan, én
bevalen ze aan bij den Heer, in Wien ze
hadden geloofd". Titus 1 5, Hier schrijft de
apostel en bisschop S. Paulus aan zijn leer
ling en mede-bisschop Titus: „Ik heb u op
Creta achtergelaten, opdat ge zoudt voltooien
wat nog onafgedaan bleef, en in iedere stad
priesters zoudt benoemen, naar de eischen,
welke ik u heb vastgesteld".
Bij deze Schrift-uitspraken mogen wij aan-
teekenen, dat de Statenvertaling in Hand.
14 23 niet rept van aanstellen, doch voor de
gemeente verkiezen. Dit houdt dus de moge
lijkheid in, dat de gemeente zelf koos en de
apostelen deze keuze sanctionneerden. Uiter
aard is in Handel. 14 ook niet sprake van
priesters, doch van ouderlingen. In Titus 1 r5
worden niet „priesters benoemd", doch
„ouderlingen gesteld".
„EERESCHULD EN DANKBAARHEID."
Ds. D. Ringnalda Jr., penningmeester van
het Comité tot steun van onze Nederlandsche
oorlogsgewonden „Ëeres'chuld en Dankbaar
heid" verzoekt ons opname van het volgende:
Sinds 13 Februari j.l. heeft Ds. Ringnalda
zijn persoonlijken arbeid voor de oorlogsge
wonden ingeschakeld in bovengenoemd Co
mité. Vele spontane giften blijven vloeien. Het
Comité werkt samen met andere organisaties.
Een regeling voor werk verdeeling werd ge
troffen en voldoet uitnemend. „Eereschuld en
Dankbaarheid" verzorgt de geestelijke en in-
tellectueele belangen der gewonden door lec
tuurverspreiding, het verstrekken van studie
boeken, het bekostigen van cursussen, enz.
Ook verleent dit Comité materieele steun bij
huwelijk en gezinsvermeerdering van gewon
den, organiseert" spreekbeurten en gezellige
avonden, stelt velen in staat een vulpenhou
der te koopen, waaraan op de ziekbedden
zooveel behoefte is, terwijl in sommige geval-
ook geholpen wordt in de gezinnen. Tot
nog toe werden spontane giften gestort op de
persoonlijke postrekening van Ds. Ringnalda,
die echter verzoekt om voortaan eventueele
giften en bijdragen te storten op de postreke
ning, ten name van den penningmeester van
„Eereschuld en Dankbaarheid" te Drachten,
onder no. 416011.
GIFTEN EN LEGATEN
Naar aanleiding van het feit dat hy voor
het beroep naar Ee (Fr.) bedankte, ontving
ds. A. v. d. Most, Ned. Herv. predikant te
Farmsum (Gron.), van een onbekenden gever
een gift van f 250 voor de diaconie zijner
gemeente.
TALMA'S SOCIALE ARBEID.
Promotie Vrije Universiteit.
Naar wij vernemen zal op Vrijdag 15 Mei a s.
aan de Vrije Universiteit promoveeren tot doc
tor in de rechtsgeleerdheid de heer J. M.
V e 11 i n g a, geboren te Amsterdam, op een
proefschrift getiteld: „Talma's sociale arbeid".
Als -promotor zal optreden prol mr. P. A.
Diepenhorst
Wij voegen hieraan toe, dat het 12 Juli a.s.
25 jaren geleden is, dat oud-minister Talma te
Haarlem in het Diaconessenhuis overleed. Hij
werd begraven te Bennebroek, waar hij na zijn
aftreden als minister in 1913 weer predikant
werd bij de Ned. Herv. Gemèente. In 1864 te
Angeren geboren, werd Talma in 1901 Kamerlid
en in 1908 minister.
ONDERWIJSBENOEMINGEN.
Kralingscheveer. Chr. School Lfsselmond jht
laan. Tot tijdel. onderwijzer: de neer W. V ér»
schoor te "otterdam.