'^gaarde Blij-Dorp te Rotterdam geheel gereed
=4
'AS 7 DECEMBER 1940
PAG. 7
roote rivièra-hal maakt een imposante indruk
pen en waar kleine ongemakken, b.v. een
ladder in een dameskous, verholpen kunnen
worden. Een klein, maar voor den opzet van
de exploitatie kenmerkend gebouwtje. Het
gebouw voor de roofdieren met de terrassen
is ook - voltooid; heit is een der grootste ge
bouwen van den tuin. Voorloopig wordt het
nog niet bevolkt, maar de directie hoopt dat
leeuwen, tijgers en ander verscheurend ge
dierte er in het voorjaar zullen arriveeren.
In den kelder van het roofdierengebouw be
vinden zioh de machtige installaties voor
verwarming van de Rivièrahal en voor de
eigen waterleiding.
Verder bevinden zioh in het nu geopende
gedeelte het tehuis voor de beren, de ver
blijven voor kameelachtigen, de dienstge-
bouwenj werkplaatsen, quarantainestal'len,
kweekkassen en terzijde van den hoofdin
gang de speelplaats met het z.g. kinder
tehuis.
Als hoofdaannemers fungeerden bij den
bouw van de roofdierenterrassen, het admi
nistratiegebouw met de toegangshekken, het
kinderhuis en de dienstgebouwen de n.v.
Bouw- eri Aannemersbedrijf vJi. Gebr.
Kwaaibaal alhier, hoofduitvoerder J. van
Sohaick; van het zoo verbluffend snel ge.
bouwde Rivièra-complex de n.v. Bataafsche
aannemings maatschappij vih. J. van der Wal
te 's-Gravenihage, als wier hoofduiüvoerder
de heer van Donk en uitvoerder de heer A.
Jager fungeert. Al het kunstsmeedwerk is
afkomstig van de n.v. Van Mindeno's Me-
taalfabriekeh; het vele stucadoorswerk, als
mede de kuns trotspar tij en, zijn uitgevoerd
door de firma J. A. van Mil alhier; muur
schilderingen vindt men behalve van de reeds
genoemde kunstenaars nog yan Pieter den
Besten; beeldhouwwerk werd uitgevoerd door
W. van Kuilenburg 'en Jo Uit er we a L Als
ohef van het bouwbureau van den architect
ir. S. van Ravesteyn fungeerde de heer F.
Otifcenhof, als hoofdopzichter van het geiheele
werk de heer F. van der Waals.
Rest ons nog te melden, dat in de groote
hal een orkestje speelt en dat er plannen zijn
óm hierin in December, o.a. op de feestdagen,
attracties te brengen. De Rivièrahal biedt
trouwens alle gelegenheid tot het arrangeer en
van feestelijkheden en' het geven van uit
voeringen.
Financieel Nieuws
Indië's handel met China
Belangrijke uitbreiding in dit jaar
Het handelsverkeer tusschen China en Ned.
Indië heeft zich in den loop van 1940 aanzien
lijk uitgebreid. De cijfers voor de eerste 8
maanden van dit jaar, in vergelijking met de
cijfers over dezelfde periode van het vorige
jaar, ltiiden als volgt:
Tijdvak In voerln Uitvoer uit
China China
Jan. t./m. Aug. '39 Pond 2,576,844 Pond 135,508
Jan. t./m. Aug. '40 5,143.159 434,012
Bijna 70 pet. vnin den invoer bestond uit
vloeibare brandstof en 18 pet. uit suiker. De
uitvoer naar Ned. Indië Destond voornamelijk
uit textielgoederen en kleine ijzerwaren,
waarbij vooral in den uitvoer
noemde producten een groote stijging
te nemen.
De sterke uitbreiding van het handelsver
keer tuschen Ned. Indië en China is vooral
interessant in verband met de te Batavia
plaats vindende besprekingen ter uitbreiding
van den handel tusschen Ned. Indië en Japan,
welke natuurlijk ook betrekking hebben op
de door Japan be-ette Chineesche gebieden.
De petroleumproductie der wereld
Nieuwe «tijging, hoofdzakelijk gevolg van de
vermeerdering in de Ver. Staten.
Een analyse van de wereldproductie van
iwe petroleum In het loopende jaar toont,
lar dr. W. Mautner irï de Econ. Stat Ber.
in deze week opmerkt, aan, dat de invloed
in den oorlog op dezen basis-tak der inter
nationale aardolie-industrie veel geringer
was, dan men zou hebben verwacht. Welis
waar is de winning van ruwe olie in de
eerste helft van 1940 tot het nieuwe record
cijfer van 1098.98 millioen vaten gestegen
(1939: 1017.14 millioen barrels», zoodat zij
thans 5,995,000 (v.j. 5,620,000) vaten per dag
bedraagt, maar deze toeneming met 375,000
barrels is voor het overgroote gedeelte, n.l.
345,000 barrels dagelijks, het gevolg van de
stijging der productie in de Vereenigde
Staten. De daarna resteerende vermeerde
ring met nog 30,000 barrels per dag is het
saldo van de in sommige landen gestegen en
enkele landen meestal licht gedaalde win
ning. Ten bewijze daarvan geeft de schr. een
overzicht van een wereldproductie per dag
over de maanden JanuariJuni, waaruit o.a.
blijkt, dat die der Ver. Staten 3,789,052
(v.j. 3,444,149) barrels bedroeg, die van Sow-
jet Rusland 595,125 (595,580), die van Vene
zuela 523,244 (542,116), van Iran 214,984
(214,113), van Ned.-Indië 167,116 (169,384),
van Roemenië 129,124 (126,303) en van Mexico
108,373 (92,448), om ons tot de producties
boven de 100,000 barrels per dag te bepa
len.
Na deze en andere productie-centra te heb
ben besproken wijst de schr. er ten aanzien
van de landen in het Naburige en M i ri
de n Oosten, op, dat de meening, als zou
men vooral daar op een regelmatige stijging,
in vergelijking met 1939, kunnen wijzen, on
juist is. Slechts één land, Saoedie Arabië,
heeft in deze zes maanden zijn productie be
langrijk kunnen opvoeren. Daarentegen bleef
de winning in Iran, Irak en op Bahrein on
gewijzigd of toonde zij slechts lichte ver
schillen naar beide kanten aan. De uitbrei
ding van de oorlogshandelingen tot de Oost
kust van de Middellandsche Zee en zelfs tot
het petroleumcentrum Bahrein op dit
eiland, waarvan Iran de Britsche souvereini-
teit betwist, werkt de Amerikaansche groep
Standard Oil. Co. of California-Texas Corp.
zal waarschijnlijk niet nalaten zekeren
invloed op de winning in deze landen te
oefenen, zooals zij reeds sinds maanden een
sterken invloed op he^ vervoervraagstuk heb
ben geoefend (Suez-kanaal).
De overige Aziatische productie
gebieden geven ook geen belangrijke wijzi
gingen in hun productie te zien, onverschil
lig of het Birma en Britsch-Jhdië, Neder-
landsch-Indië en Japan, Brunei en Sera-
wak betreft. Voor de afzonderlijke deelen van
Nederlandsch-Indië luiden de productiecijfers
voor de eerste helft van 1939 en 1940 als
volgt:
De ruwolie-winnin£ van Nederlandsch-
Indië bedroeg totaal, zooals boven gebleken
167,116 (v.j. 169,384» barrels per dag, waar
van Sumatra 111/04 (v.j. 112,098), Borneo
35,680 (v.j. 37,29?), Java 17,922 (v.j. 17,642)
en Ceram 2010 (v.j. 2346)
DEMAG TE DUISBURG
Hoogere omzetten dan verleden jaar.
Het bestuur van de Demag A.G. te Duis
burg deelt mede, dat de omzet in het loopen
de jaar hooger is geweest dan in dezelide
periode van verleden jaar. De goede bezetting
van bet bedrijf heeft ook in de oorlogsmaan
den voortgeduurd en de thans-aanwezige nog
niet uitgevoerde bestellingen verzekeren rolle
bedrijvigheid voor langen tijd.
De binnenkomende orders uit het buiten
land zijn zelfs hooger dan verleden jaar. De
maatschappij verwacht een bevredigend
.resultaat. In 1939 werd 8 pet. dividertd Uit-
gekeerd.
lijk ontwikkelt, voldoet een twee maal per
maand gestelde gelegenheid, als bovenbedoeld.
In tijden van zeer omvangrijke vraag naar
participatiebewijzen levert de als bovenver
melde beperkte gelegenheid een bezwaar op,
vooral indien de groote vraag valt in een
tijdvak van belangrijke verschuivingen in de
beurskoersen. Het feit, dat het administratie
kantoor op twee dagen per maand flinke be
dragen moet beleggen kan voor een juiste be-
leggingspolitiek bezwaren opleveren.
Daarom wordt voorgesteld de mogelijkheid
te openen, om ook tusschentijds derhalve tus
schen de twee volgens het bestaande regle
ment geldende data van verplichte afgifte en
roj'ement, participatiebewijzen aan te maken,
resp. te royeeren.
De sojacultuur in Roemenië
Door den afstand van Bessarabië aan
Rusland liquideert de Soia. die met
Duilsche hulp was opgericht.
De Soia, de Roemeensche maatschappij voor
den verbouw en export van oliehoudende zaden
te Boekarest, die met medewerking van de I. G.
Farben in 1934 met een aandeelenkapitaal van
3 millioen lei werd opgericht, zal thans liqui
deeren. In 1938 werd het aandeelenkapitaal nog
op 50 millioen lei gebracht.
De onderneming hield zich voornamelijk
bezig xnet den verbouw van sojaboonen. In 1939
waren daarmede meer dan 100,000 ha beplant.
De vrij snelle uitbreiding werd bereikt, doordat
de onderneming den oogst van de boeren kocht
tot een bij voorbaat vastgestelden prijs, zoodat
de producten geen risico liepen, wat de prijzen
betreft. De maatschappij was vooral in Bessa
rabië en in het Moldau-gebied werkzaam, waar
zij opslagplaatsen en drooginstallaties had.
De maatschappij wordt thans geliquideerd,
omdat door den overgang van Bessarabië aan
Rusland ongeveer 90 pet. van de met soja be
bouwde oppervlakte aan Rusland behoort, ter
wijl blijkbaar in het overgebleven Roemeen
sche gebied de kansen voor de cultuur minder
gunstig zijn.
Handelsberichten
Marktberichten
VEE EN PAARDEN
UTRECHT, 7 Dcc. Totaal aangevoerd 1705 stuks
ee, w.o. 500 koeien. Vaarzen 220—3.80. melk-
toeien 230—450. kalfkoeien 250—470, varekoeien
170330 d. stuk; Handel vlug, onveranderd hoog;
,o.kalveren t 70—175 D. stuk, handel zeer
•r De Delft»
art. f 2.80—4,-
o. t. f 1—1.90 per 100 stuks; stoofsla f 350—8.20
->er 100 kg; peen f 8 per 100 bos; andijvie f 23'.40
selderij f 1.40—2.20
MONSTER, 6 December. Ailicar
blat
w, kg; roode kool i 2.5(V—4.
witte kool f 1.40, Ohineeschekool f 2.80, savoyekool
f 2.503.50, groene kool f 3-^-3.50 per 100 kg; an
dijvie 1824 boerenkool 1422 c. per bak; spruiten
f 2.17 per 15 kg; groote f 1.10—1.70 per 12 kg;
breekpeen f 3.30 per 100 kg.
NAALDWIJK, 6 Dec. Bond Westland. AMcante
55—73, blauwe 77, witlof 22—25, II 12—25. appelen
21—29. stoofperen 14—20 c, per kg; tomaten f 2.13—
328, idem C f 2.11^-2.31, idem CC f 1.07, bonken
f 1.95 per 12 kg; spruiten f 2.17, groote f 1.101.50,
uien 1 per b3k; peen 5, selderij 1 301.50, radlijs
100 bos' Chiineesche koo-1 f 2.85, breekpeen
sctopeen f 6, prei f 3.20—5.60, roode kool
Visscherij
Scheepvaart
SCHELDEVAART
Eynde; Ludeger, v. d. Kuyp; Eauard Siquet,
Klapdar; Jean, Besjes; Johanna, Bost; Ortlinde,
Baan; Sohoxrwehbank, Hofman; Frida. Verhagen;
Davewtria, Busker; Johanna, Heeren; Dranaco XI,
Lietentaerg: Edda. Linz; Leon. Romeyn- Felicitas,
sr. den Breejen, alle België.
Ds. Eiieke verzameling planten
Katw]
nningsoord zonder
af aan is de Rivièrahal in de nieuwe
en hsche diergaarde Blij-Dorp, voor het
ipengesteld en daarmede dan tevens
Ie gedeelte van den tuin. De geheele
e het eerste deel werd in Juni ge-
n nj is daarmede voor het publiek toe-
geworden. De ingebruikneming, die
24 ih belangrijk feit mag worden, ge-
(mdat het hier een instelling betreft
Rotterdam trotsch kan zijn, gaat we-
tijdsomstandigheden niet met eenige
B feestelijkheid gepaard. Donderdag
e. nJ bestuur de diergaarde aan den
Xmiris der provincie jhr. van Karne-
e hpan het gemeentebestuur laten zien,
^aren journalisten de gasten en van-
2H ht een gezelschap van genoodigden
k en met deze ontvangsten, die nog
Worden o.a. door een bezoek in de
week van gemeentebesturen van
namland, wordt volstaan.
3 vorens we overgaan tot een be
ving van hetgeen dit tweede
lte van Blij-Dorp bevat, moge
uuï»erst een woord van hulde ge-
t worden aan het bestuur van
m- 3iergaarde, haar directie, den
eet ir. S. van Ravesteyn en de
mers, die er in geslaagd zijn het
s. j. Sn en aanleggen voort te zetten
Ivoor een dergelijken arbeid toch
P^Jer moeilijke maanden, die achter
enst.iggen. Ongetwijfeld zal het ook
lMfcn, die in latere tijden de ge-
lenis van Rotterdam schrijven,
0 uter opmerkelijk feit zijn, dat de
m 3n een zoo moeilijke periode een
tot ontspanning en ter leering
i), dat zijn weerga in het land
larschijnlijk nergens ter wereld
Dat Diergaarde Blij-Dorp in
ré l haar aanvankelijken opzet
seir. tot stand is gekomen, is een
looiste en krachtigste uitingen
len energieken Rotterdamschen
Iupe<
Hèrahal
tot rusten, evenals twee terzijde en wat hoo
ger gelegen podia; trouwens, in de hal zelf
zijn ook een groot aantal zitjes. Het ligt in
de bedoeling, het podium ook te bezigen voor
het geven van concerten, dans- en klein-
kunstuitvoeringen. In verbanB hiermede zijn
in den rechter doorgang naar den reptielen
en plan ten vleugel vestaires ingericht, ter
wijl de linker doorgang naar den dikhuiden
en apenvleugel als foyer zal dienst doen.
In het café-gedeelte vindt men behalve de
Ipinnenterrassen links een snelbuffet; rechts
een intiem restaurant, waarvan de inrich
ting verzorgd is door den binnenhuisarchitect
W. Vreede te 's-Gravenhage en waarin een
mozaïektableau te bewonderen valt, ontwor
pen en uitgevoerd door Dick Elffers, die ook
een zeer geslaagde decoratie op glas maakte
achter het podium in de groote hal. Boven
snelbuffet, restaurant en de daartusschen ge
legen keukens, aan den voet van den hoogen
uitkijktoren (deze laatste is nog niet geheel
voltooid) bevinden zich dakterrassen, waar
men op zomerdagen heerlijk zal zitten en een
uitzicht genieten over het terrein en door
een glaswand in de hal. In het café-restau
rantbedrijf wordt alles, ook hèt koken, elec-
trisch gedaan.
De kassen
Van de Rivièra-hal uit begeeft men zich
rechts naar den vleugel, waar reptielen en
tropische planten zijn ondergebracht. Evenais
de hal zelf zijn de vleugels in zeer lichte
kleur gehouden; zoowel bij de slangen- ên
hagedissenkooien als bij de krokodillenbas-
sins is ruimschoots gebruikgemaakt van
metaal en glas als afscheiding tusschen be
zoekers-en dieren. Deze ruimten, zoowel als
de plantenkassen met hun speelsche lijnen,
lichte kleuren en fraaie glaskap zijn een lust
voor het oog. De toepassing van gefigureerd,
gewapend glas in de kap, gekozen na over-
door hun vaak niet welluidend gekrijsch in
de Rivièra-hal niet storend is, terwijl het
bonte kleurenspel hunner pluimage er toch
een levendigen aanblik geeft.
Door den glaswand, die dezen doorgang aan
de zijde naar het nijlpaardenverblijf afsluit,
kan men reeds de omtrekkën van het bassin
bespeuren. De nieuwe bewoners ervan zijn
nog wat onwennig en komen slechts nu en
dan geheel of gedeeltelijk uit het water te
voorschijn. Beide exemplaren zijn jeugdige
spruiten uit een aristocratische nijlpaarden
familie. Hij is een telg van Artis' beroemden
stam, zij werd geboren uit het bekende Boe-
dapester geslacht.
De -nijlpaarden worden geflankeerd door de
olifanten en den neushoorn. Het olifanten
huis rechts is in drie afdeelingen verdeeld:
een ruim binnenterras, waarop de thans aan
wezige 4 kolossen allen hun vaste plaats
hebben, een open afdeeling waar later even
tueel een wijfje met jong kan worden gehuis
vest en een gesloten ruimte voor afzondering
en quarantaine. Achter al deze stallen loopt
een dienstgang, waarin de zware schuifdeu
ren gelegen zijn, die naar het weidsche buiten
terras voeren, waarop de slurfdragers bij
goed weer dagelijks hun wandelingen mogen
maken, in het bassin hun bad kunnen nemen
en op bepaalde tijden onder leiding van Erik
Hagenbeek den bezoekers een onderhoudend
intermezzo bieden. Naast het olifantenterras
zijn buitenverblijven, eveneens van bassin
voorzien, voor nijlpaarden en neushoorn ge
legen. De eerste maken in den winter van hun
terras en buitenbassin geen gebruik.
De zuidelijke helft van den westelijken
vleugel is voor de apen gereserveerd. In den
omtrek van het cirkelronde gebouw zijn een
aantal groote en kleinere kooien gelegen met
speciale nachtkooitjes, waarin dq. dieren zoo
noodig kunnen slapen.
In elk dezer kooien zullen binnenkort nog
één of meer klimrekken of schommels wor
den aangebracht, terwijl de menschapen, die
10.|en hier nu eerst een beschrijving vol-
tterdi het hoofdgebouw, de Rivièrahal
T. een „overdekte" diergaarde zouden
eeii>emen. In dit complex toch, een gla
ds Is, kan men geruimen tijd doorbren-
Beljhet bezichtigen van dierenverblijven,
:ra. >n en met andere attracties, zoodat
Ie natte en koude maanden een ge-
bezoek aan den nieuwen dierentuin
Krijis. Een complex als hier is tot stand
■r. een prachtig staal van architect
iesdilesteyn's sierlijken, speelschen en te-
I doelmatigen stijl, beteekent iets ge-
kws op het gebied van bouw en aan-
yelcjeen dierentuin. Dat het bestuur er
tO e) perspectieven voor de exploitatie in
Wasater en de ongunstige maanden in
I najaar van verwacht, laat zich aan-
ip' [enlijke hal, die oorspronkelijk alleen
ertuin gedacht was, heeft een opper-
'an circa 1400 m2 en een gemiddelde
.^ojvan 13 m. Zij is aan de Zuidzijde
11- smaller dan aan de Noordzijde,
ir bij het aanschouwen van de buiten-
t oog harmonisch naar den toren wordt
ierwijl bij het binnenkomen een aller-
'ardigste vergroote ruimte-indruk ver-
s- nwordt. Hiermede heèft architect van
lyn, ongetwijfeld een zeer gelukkigen
jgedaan. Bij de vormgeving van de
v- fhal is tevens aan de eischen der
.Ik tegemoet gekomen, doordat de hal
j in breedte als hoogte divergeert en
ien een geplooid plafond heeft, dat ge-
Ik bezet is met aCousti-celotex tegels,
an- pr conuswerking vermeden wordt. In
?e kap, die gedeeltelijk van glas is,
zenden electrische lampen en eenige
lichtingslijnen aangebracht, die een
van licht geven, zoodra de avond
bede ongehinderd kan plaats vinden. In
Sijn er circa 1600 lichtpunten, en wel
q |le gloeilampen, ten deele kwikdamp-
waardoor ook bij avond Zoo veel
,emjk een gunstig licht voor de planten
hejVerkregen.
jj0[al is door den hortulanus, G. Schoon
hei, in een waar paradijs herschapen.
t tjfle zijwanden zijn rabatten met camel-
bloéiende erica's aangelegd, terwijl
'jjji midden honderden azalea'fe, Bougain-
jza(i kalanchoës, mimosa's en andere plan-
,opï kleurig effect geve».
(f^dalijke wand van de hal wordt
ererd ^iet ca^-complex; een ruim, in
rciei' uitgeb©uwd podium biedt gelegenheid
leg met prof. dr. L. S. Ornstein te Utrecht
maakt het afschermen vSn de glaskap in de
kassen zelfs gedurende de zomermaanden
onnoodig.
De zuidelijke .vochtige) kasafdeeling bevat
den prachtigen vijver voor de Victoria-regia
(welke er in den zomer zal bloeien), de tal-
looze orchideeën, een unieke collectie waar
onder cypripediums, cattleya's, oncydiums
enz. en een rijke kasplantencollectie, Waarbij
bekerplanten (nepenthes), anthuriums, cro-
tohs e.a., termijl de noordelijke (droge) af
deeling een streeling is voor het oog van
succulentenliefhebbers. In de geheele kas
afdeeling is koper toegepast voor de hand
grepen, de vitrines enz., waardoor het onoog
lijke roesten is voorkomen. Voor de besproei
ing der planten wordt het regenwater van het
geheele Rivièra-complex opgevangen en ge
perst in een leidingstelsel.
Het bevolken van de reptielenafdeeling
heeft bestuur en directie onder de huidige
omstandigheden voor onoplosbare puzzles ge
plaatst. De vertraging in den bouw, veroor
zaakt door den strengen winter en de oor
logsomstandigheden, heeft niet nagelaten de
verzameling slangen en waranen, die in een
tijdelijke behuizing was ondergebracht, ern
stig schade te doen, terwijl aanvulling der la
cunes door import natuurlijk uitgesloten was.
De tegenwoordige bezetting van de reptielen
afdeeling moet dan ook als een voorloopige
beschouwd worden.
De dierenverblijven
Naaf den linkervleugel van het gebouwen
complex gaande passeert men allereerst de
beide ruimten, waar voorloopig de ara's
en kakatoes op hun beugels zijn gehuisvest,
Een doorkijk van de tropische kas naar de
kas voor de Victoria reola.
(Foto: Kierdorff)
veilig achter een dubbelen glaswand, waar-
daarvoor in aanmerking komen, van tafeltjes
en stoeltjes voorzien worden om hun' maal
tijd aan te gebruiken. Deze dieren kunnen
's zomers op ruime en zonnige buitenterrassen
spelen. Door een hygiënisch ingerichte keu
ken en quarantaine-inrichting wordt getracht
het gevaar van infectie der zoo gevoelige
menschapen te verminderen. Ook in deze
dierenafdeeling zal pas na het teekenen van
den vrede de collectie kunnen worden aan
gevuld-
De hoofdingang en nog
eenige gebouwen
Nadat wij 2»olang hebben stilgestaan bij
hetgeen het hoofdgebouw biedt, moeten we
over hetgeen er in het tweede gedeelte ver
der te zien is, kort zijn. De aandacht moge
gevestigd worden op den monumentalen
hoofdingang met de inrijhekken, waarboven
de gestyleerde dierenfiguren van L. Bolle het
zeer goed doen. Deze entrée met daarnaast
het administratiegebouw schept al dadelijk
de fées'elijke, blijde sfeer, die kenmerkend
is voor den stijl van den gefheelen bouw en
aanleg van de diergaarde.
Dicht bij de entrée ligt een laag, rond ge
bouwtje, versierd met silhouetten van die
ren, het z.g. service-station, waar men in
lichtingen kan krijgen, souvenirs kan koo-
