LUTHERS HUWELIJK
g 1n i M it II ffl s* l i sn ur*r-
vays^r
»Zijn huwelijk stond in het teeken van den
Gekruizigde. Daarom was t gelukkic«
Eergisteren hebben hc met d« Prot©*-
t taobwhe Christenheid over heel de wereld
de, ilo^ofmingödag herdacht.
Moeilijk Ui in de geschiedenis der Christelijke
Kerk grooter omwenteling aan te wijzen, dan de
Reformatie. En de mun.' die „er den. *too>^ .06
Kaf,'die.er de eeroie plaa.U bij iunc^mr'^ic tuj
ouder Gods hulu n»«t al dc krpclifFzijner persoon
lijkheid hoeft veil ragen en besteld, die man is
en blijft Maarten Lather".
Bn zijn* huwelijk zet de krodn op zijn liervor-
iiiini-'sarheüt, al du© L)r Beerenr, die over-dit on
derwerp vrij uitvoerJa^fedndeR,
De schrijver "fccgt. dat dit huwelijk was het
resultaat van enielig© maar ook nuchtere over-
wegingen. Tot dit huwelijk gevoelde Luther zich
geroep*# door God 1 't wa© een redelijke plicht,
dien hij bad.te verruilen.
Krachtig spoorde de groote Hérvornier geeste-
lijken cn monniken aan om de kuischtuyds-
gelofts. te verbreken en te trouwen. „Wcest toch
niet bang \oor dat ééne uurtje van aéhandg I
Daarop volgen Jaren van eere en geluk I"
Echter och reef hij 30 Nov. 1524 aan Spalatinus
..Zooal*. 't op oogeiiblik met xnij gesteld is, zul
hel pfet g'hcuren, dat ik een Vrouw neern"
Waarom dan T Hoormaar 1 „Orndat ik dagelijks
den dood en de welverdiende straf van een ket
ter voor.00gen heb f
Aan AJbrecb'. dei\ aai tsldsschop an Mainz,
schreef hij „liet is toch klaar uk» dc dag. dat
de geestelijke stand Tegen 'Gód 'en Zijn1' eer© It.
Het ie Jinaier» Gods werk en wil, dat eefl man
een vrouw zaf hebben".
RJéraan voljkdè Ljifher toe. dat hij Van plan
was, om eer *hfj s'tfferf, zich'in den lniweliik' ii
•taar te begeven, dien ik, zei hij, als door God
iewiljl' herhouw a! zou 't ook niets anders dan
>11 rloving zljnl.
Re'ede "10-dagen later huwflfe "hij n-et'Catbarimi
van Bora. „De Iléere heeft mij. 'ploledling cn ter
wijl ik gansch andere dingen dacht, in den hu
welijken staal g e w o'r p 0 n". Oorzaak
De gruwelijke Roorcn-Oorlog vci.steAte bij
Luther dn eed ar h ie ©an zijn nadetend eind©.'Do
éenzaafiihfeid Qef kloostercel houtte hij. Naar ge
zelligheid snakte zijn hart. Niémand zórgde hier
itonoVs voor hem. Zijn bed,' dat in een geheel
~iet'^verd_.afgehaald, was vervuild. Moede
tiet hrj vc "ii.ik
h'C"'
nhtyr neer 4'm
C tharina van ^iora- was een ontvlucht©. nóh
uit een' Cie terete nSffr-klOéstcr tc Nirmnlzch hij
Grim ma. Verborgen* fttosche^ haringvaten, daar
,itijd y.;Mf werden de nonnen l.
gebr.i naar Wittenberg. Voor de woning valt
Lutlter - 'v. 0 ft uit.
In de woyiiig va/i .den Interen hirg^hnrésfèr ,vaH
Wjttcnhevg. lU-ichénbaèlr vond Catharina van
Bora., cm vriendelijk tehuis. Hiér" 'ontmoette zij
een patricl#r«zoon uit Neurenberg^ Rieconyinuo
Bauingurtoer, -die er «venyvej voor ter«if deinsde
Rer. ©uflïr l'wsju wn© haar <*«t te gr .14
■»rra«V't«\'iihrid „V reu *01 uwewn a v roo
veel sp-' '.fu",
reent i.ag r rd«© sar «*»n
9 »ed •htiwe'.i|!; rtdc- u veel ,e r-ucbi, err.
k het vlm-mce©!© te |'>rval'.en. In «ene© id
Lu Hier i.icl.i b\e©l \nu kitzere». „Eenvoudig.
id wói 't Natuurlek©
ci Jvwn.^en. n.-.i zo») In I n aan"
ook heeft hij hen get -efd ,'2tj Wttn; r c
prof. en iL\ leerck» ei heter de v.ereld v
a» -wesiclijke ilingnn door ker/ eii". Toeh. hmi
hij aiet de nntiiur Van een BH,en wt« du* inlo»
zs ik-toogeeflljk. „Vc ut- 'Men /ze straffen r n
Lu'hcr, als ?.e kuvu» /odaaii ii. bhen en ui -
um tiet een ontvlucht© noaf"ie fcuiaén. Luther
bofcfeuide haar toen ^den predikant Glats
uit Orlalrvünd£«---^ii Wlm zij, echter niet hield,
En Lutiwrr*"zdf voelde niet veel voor Catharina,
JWfflaéJil haar lroi.-ch en bazig". En toch liuwde
hl] haar en boajoot lijjf .^ich over dc arrne ver-
laieno te erbarmen".
Dat ligt geheel in de lijn van Luthers impulsieve
natuur. „Wanneer gij eon moeilijk besluit jnoet
nemen, dan muct ge niet veel redeneeren, God
om raad vragen, bidden en dan den knoop door
hakken".
In den intiemen kring van enkele vrienden, met
d© gebruikelijke ceremoniën, werdhet huwelijk
voltrokken. Ook zijn ouders tsaren tegenwoordig,
dio zeer verheugd waren, nu zij een van hun
vurigste wenschen vervuld zagen. Een manage
de rais«.n" mag het In zekeren zin zijn geweest,
o«n geldhuwelijk was 't gewi* niet". Beiden
waren niet rijk met aardsche goederen, bedeeld.
„Heel openhartig vraagt Luther dan pok bij zijn
geestig© invitatie aau Johan van Dol/.ig, óf deze
/.00 goed wil zijn een stuk wildbraad mede t©
brengen".
Van Wittenberg* mugletlruat,ontving htj als
huwelijkscadeau 20 goudtfuJilwid en een vat wijn.
Do universiteit schonk hem eim zilve/gn beker.
Luthers vijanden warf,n verontwaardigdovcr'h'A
huwelijk, velen van zijp* vpièn<1e.f> wareh out-, j
atemd. Een van de iiechtyte grpadz'J'lon van de
Rodiusche hi© rare li ie. was aangutast.
Een stroom van lastcrjijke praatje* gtóg over
Luther heen Df grot*]©, onbesrhaarudste scheld
woorden werden bom naar het b--fd gesUngenJ,
Maar tegenover net Qooiusclie .ascetisme en
werkheiligheid handhaafde de Hervormer dc
Christelijke huwel^ksbeScbouwing.
Als was dc wonipg, ïwartö klooster" oor
spronkelijk bestemd voor dc Auguetljner Orde,
tbanè verlaten^ geen kuu», gezellig verblijf, de
pa«-gehuwden waren er ten volle mede ievreden»
Wel*, een verschil met vroeger l
„Inntedo van bet eonlonig geprevel van bidden
de kloosterlingen", weerklonk in die v^rfpkken
•■.erlang „de. vroolijk© sohatèrlach van een blijde
kliidenschaar",
Kathc was een juist gi^clnkt^ vrouvoof^
Lltther. „Zij was pen^. flinke, openhaijige en
crmcrgieKe liuisvi'Ouw"> al^ruuntte zo niet uit
door grodtc b«}koorlijkheid.
JLoler kón" zc oVW" alleg-Icl' godgeleerde onder
werpen met I)tel' man rnoesprekTen. Werkelijk
wart-zo wnf hceuwtfiziicWig var. karakter. Lulhcr
fiad (JatMvel go^d gezleiir Wat zij eennjfldl ivilde,
dpt moest ^theuren'J
LutJier'-had óAn èt-0"' bezwaar tegen baar, n.l,
'dat ^e niet ernstig genoeg In ,d»'n Bijbel la®".
Daarom beloofde hij zijn vrouw 50 grilden, als
zo vddr Pasciien den hfecleri Bijbei zou htibbon
'doorgelezen. 'Kathe zei daarop, dat ze er getioejf
óver hoorde en er ook veel over praten kon a
•iguva God, dat Ik erooluuaor handeMp".
Nu aflpop van het v.-ri. 40cM hij in den huis"
mü.uid uii «tuizen aoor moeder KAthe
toebereid, dan -genoot hij van 't bier, dat zij tctf
bad gobioay^n, of van den wijn, dien hij van
deze of gefie ten goschenkc had ontvangen. On
matig is L-uther niet geweest. Hij at zelfs, zijn
corpulent lichaam in aanmerking genomen, heel
weinig. Iyf> tegen de zonde var. dronkenschap,
die in^afn dagen vrij algemeen was, vooral onder
de 'Siudeutcn, is de Hervormer meer dan céfw»,
i..uchtig te velde getrfl\k«fi''.
v.ijn „Ta/infesprfekkcn* woftn vaak eeu verras-
/«eiid lirht op l uthers karakter. „Met zijn leven-
digen gccet en'iijke fantasie wist hij nieuw licht
over allerlei onderwerpen te laten vallen ©11
diepte te brengen in gesprekken".
Som* ging hij zoo in zijn Tischreden verwikkeld,
dat Kfithe haar echtgenoot er aan moest lu'r-
inneren, .dat hij uan den maaltijd zat, cn dp»
ook moest eten. Interutsz&o'a in de Tafelgesprek-
ken waren-meermalen zung; muziek of een frag
ment, voorgelezen uit e«a» mooi boek.
Ook Luther kende zijn neerslachtige oogenblïk*
ke" In t leven van eiken Christen ligt Tiet
„Ifimmelhoch jAuch/.cnd,, soms vlak naa*t het
„zum Tode betrübt". In deac tijden was Kithe
hem tot veel steun.
Eens trok zij, toen Luther zeer pessimistisch was
oen rouwkleed aan. Verwonderd vroeg hij haar:
„Waarom ben je in 't zwart V'. „Wel God is
dood", antwoordde zij.
„Dat antwoord deed hem diep zich schamen over
zijn ongeloof. En hij richtte het oog weer noar
don bemcl".
18 Februari 15i8 stierf Luther ver van zijn eigen
woning. Diepbedroefd schreed een weduwe met
haar zopen achter denbaar. Een trouw, sorgznam
echtgenoot en vader werd in de Slotkapel t«
Wittenberg begraven.
In een ring, djen Luthcr aan zijn vrouw ha<l ge
schonken bton'l het beeld van den Gekruizigde.
Luther in den huislijken kriny
{Uit one archie;J;
Uk
brei
ecM.a hij een
overval, zeker niet uit ©arbied voor het Protes
tantisme, verbrand. Maar wij stonden toch op de
zelfde plek, wam- Zaterdag. 31 October 1517, vin.
om 11 uur de Hervormer had gestaan, toen hij -
Zijn Latijusche stellingen „pro deelaratione vir-
tutis indulgentiao" („voor ©en verklaring van
de kracht van den afloat") want hij bedoelde
geen kerkelijke revolutie, doch slechts 0411
academisch debat,vandaar het Latijn aan
sloeg. Hier is het zeker historlschen bodem. En
binnen in de kerk is het dat ook. Daar liggen
de graven van Luthor cft Melanchton dat van
Luthcr bijna aan den voet van den kansel, helaas
met verdorde kransen bedekt. Waarom begraaft
men do graven van groote m%nnen toch zoo
vaak on<i©r, spel verdorrende bloemen Hoe
spreekt hier de vergankelijkheid. E11 ho^ spreekt
de Eeuwigheid tegelijk. Van den aardschen
mensch ie. niets meer over <lun iior nn zwijgend
gebeente, maar ChrisDis loeft, >11 Luther leeft
hij I!em.
Verder gaat de tocht door de kleine ötad met
Zijn groote boteekenis. Op een oud 'plein d«-"'Jdo
kerk, moi. haar twoQ torens, waarin Luthor voor
en na de Reformatie JJkeektB en het huis van
llugenhagen. tlK® veiaer i-n -
ook uiterlijk noS ongeschonden.
Dan, aan het andere einde der stad, komen wij
bij het klooster, waarin I.uther al6 monnik, en
later, tc»'ii Frcderik dc Wijze het hem tot woon
huis had geschonken, als huisvader met _^'Jn
Katharlna heeft geleefd. Wij gaan door" eon
ouden hof, bestijgen een wenteltrap, daar staan
wij reeds in dc huiskamer van den jeformator
Marteltuig, spijkqrs, de dobbelsteen en der Ro-
mainscho 6^1datcn liggen aan de voet van het
kruis.
Treffende symboliek, zoo eindigt Dr Beerens zijn
beschouwing, liun huwelijk stond in het toeken
van den Gekruizigde. Daarom was 't gelukkig.
Alleen aan dón vdrt van h<}t kruis kan men de
moeilijke jps loeren, dio iedere man en vrouw
lecrcn moet r Dient elkander door liefde
Wi« dit van don Gekruizigde gelecpd heeft, zal
van ganscher harte onderschrijven hèt woord
van onzen Hervormer„De grootste genade cn
do scnoonste gav« Gods ts een braven, vriend»-
lijken, godyr^ezenden en hutselijken echtgenoot
t« bezitten, niet wien gij in vrede leeft en wien
gij alles* wat gij hebt toevertrouwen kunt".
refectorium (eetzaal) van het klooster, later
Luthers collegezaal. Daar staat nog de katheder
waarop hij als professor zijn bijbelverklaringen
gaf, daar de kansel, overgebracht uit de kerli,
waarvan zijn machlfge stem het nieuw ontdekte
Evangelie verkondigde. Vitrines liggen vpl ge
schriften uit den tijd der Befórmalie, daazonder*
de eerst© drukken van Luther# werken, „de vrfj"
heid ^n een Christcnmensch", „aan. den Chris-
teUjken adel", „over de babylonische ballitig-
scfiap der kerk de kleine cn de groote" Cate
chismus, en hoe velen meer. Wanneer mij
over hot glas heenbuig cn dc titelpagina s locs,
dan lei-ft de Reformatio in vollen luister vo- r
mij op. VV<lk een tijd en welk een strijd Maar
éón ding mis ik hot torenkamertje, waar in
den voorzomer van 1513 dc toekomstige refor
mator'in Rom. 1 17 het „sola fide" ontdekte
en het oocenblik beloofdo, wn01"""" ,rnr
ia eTTZtfié hol mtj, alsof ik door ge-
oUXVdi'ur™ hot P"ra,11is binnentrad".' DOoo
rr-|s ""n 191 )ar°n
foteucn gesloopt, terwijl men toch overigons in
Duitschlmul zoo trouw historische monumenten
weet to bewaren.
Wü moéten vorder Onder regen en onweder ver»
de stad.jBliksems flitsen, danderslpgen
dreunen. Zoo rijden wij over do Kt)©, aan welker
oever Luthcr menigmaal moot hebben getoefd
Doch zooals deze uittocht fs, zoo is zij goed. ..Do
God der cere dondert", en het is, of wij in die
sterke stem nog iets van het machtig geluid der
Reformatie hooren. Een oordeel brak over de
wereld los, maar na dat oordeel was er groote
stilte. „De rechtvaardige zal leven uit bet geloof
alleen". Dc Genade sprak en had het overwin
nend woord.
De bloemen in de rotsvallei
Ver wog in de prairiën van Amerika woonde een
medsjo, dochter van een grondbezitter. Dat meisje,
Gwon, was een natuurkind, leefde Jn cn met do
natuur, was allij-d buiten, nvaakto dagelijks verro
tochten te paard. In huis was zij nooit meer dan
hoog noodig; de ruimten had zij lief, de verge
zichten, do bloemen cn planten, en op paard
rijden was zij verzot Haar liefde en mooiste
plekje was'do Rotsvallei vol zeldzame varens en
bloemen.
PlotscHng echter kwam aan dit vrije leven voor
jtowi féLKüUind
(Foto uit ons archief)/
fin ruststoel gebonden. En toen
do hoop op beterschap langzaam vervloog, maak
ten wanhoop en machtolooze woede zich van dit
jonge, wilde, ongeterndo kind meester. Haar
vader, haar omgeving woel geen raad met haar.
Kort tevoren is er in dezo woeste streken een
Jonge predikant komen wonen, die Gwen had
loeren kennen. Dozo komt cn zot zioh bij haar
bed en begint te hertellen:
Vroeger waren cr geen holle wegen of ravijnen,
m 11 e.u 11 maar" de wijde, golvende prarie. Op zeke
ren dag wandelde dc Meester vun "do prairie over
«tc utiöcotrokte velden, waar niet® <lan gra»
groeide, en jljfoeg aan de prairie: Waar zijn uw-
bloomen? -* De prairie antwoordde: Meester,
ik heb geen zaden. Toen sprak do Meester tot de
vogels, cn zij brachten zadon van allerlei bloem
soorten cn strooiden ze naar allo kanten, cn hot
duurde niet lang, of d© prairie was bedekt met
crocusscn, wil-do rozen» klaver, ranonkels, radde
-»«- j-o^'uuili'.n zothoi' door grocidón «w
bloeiden.
Toen de Meester terug kwam, toonde nij--EioU
zeer volda«m: maar hij miste do bloemen die hij
bovenal liefhad, en hij zoide tot dc prairie: Waar
zijn de klo'kbloemcn, do clematis, de viooltje©, do
anemonen, do Varens en de bloeiende struiken.
En weder zond hij do vogels, die ook ditmaal
allerlei zaden aandroegen en ze naar alle kanten
uitstrooiden. Maar toen de Moester na verloop
van tijd de prairie nogmaals bezocht, vond hij
nergens de bloemen, die hem het liefste wafen
«•n vroeg: Waar zijn toch mijn liefste bloemen?
Do prairie riep droevig: O, Meester, ik kan dié
bloemen niet bewaren, want de winden waaien
to hard, en .do zon is zoo heet en werkt zoo ver
schroeiend, dat de bloemen knappen en verdor
ren.
Toen sprak do Meester tot hot onweder, en een
feil© bliksemflits kloofde mot één slag do prairie
tn hot hart Dc prairie schommelde en kermde
als in hevige pijn cn klaagde vele dagen lang
bitterlijk ovef haar zwarte, ingekorven, gapende
wond. Maar de rivier deed zijn waiter door
dc diepe, kloof stroomen, voerde vruchtbare aardq
aan, cn weer kwamen do vogels met zadpn, dio
zc uitstrooiden ln de gevórrndo Rotsvallei.
Bn zie langzamerhand werden de ruwe wanden
.overdekt met zacht moq 011 afhangende wingerd
ranken, cn in allo denkbar© hoekjes bloeiden
klokje© en clematis.
Prachtige olmen hieven hun toppan. ..hoog op
naar het zouleht, terwijl aan hun voet lage.
'ceders'©n ferpetijnbooincn opschoten in menigte*
Waar maar ccn plekj© vrij was, groeiden en
biociden viooltjes, wind-kelken en alterlei fijne
varens, totdat de Rotsvallei één sprookjes-achtigó
bloementuin, geworden wae, vol wondervolle .ge
heimenissen, een 'plaats van rust cn vrede, een
vreugd© voor den graoten Hovenier.
.Ja, de bloetoen en dc Rotsvallei zijn do mooi
ste van alle, zei Gwen. Maar wat bedoelt u met
dit verhaal?
HIJ sloeg haar moeders BIJbol op en las: De
vruchten des Geestes.Maar Gwen, w© willen
'inplaats vaii vruchten „bloemen" lezen.... dia
bloemen dan zijn: liefde, blijdschap, vrede, lank-
moedigheid* matigheid.... lees zelfbcheers©hi''|iM
Sommige van dozo bloomen, groeien alléén in de
Rotsvallei.
„Welke bloemen?" vroeg Gwen.
'rondheid, zachtmocdig'h'>i<f, zolfbehecrschlng,
en nebgens bloeien zij zoo rijk cn verspreiden
/.ulk zhete geuren ak, juist daar".
Gw< n _keck voor Aidli. 15lnÜolijk zeido ze droevig
met trillCTnle lippen: Bij mlj"is goen bloementuin,
'niets dan kale rotsori.
„Een» zullen er bloemen blorion, Gwenlicf. Da:'
Meester zal ze er eenmaal vinden, en wij zullen
er van genieten,"
.111
