STAAL
A.DEJ
m
m
m v a
k\
J
Wk Wf
s
ik
m
B.
a m
B
m
ZATERDAG 26..OCTOBER 1940
DE SPOORWEG LAGE ZWALUWE-DEN BOSCH
DEZE MAAND VIJFTIG
JAAR IN EXPLOITATIE
Deze maand was het 50 jaar geleden, dat
«e opleving plaats vond van het baanvak
Vlijmen-'s-Hertogenbosch, waardoor de spoor,
weg door de Langstraat in zijn geheel in ex
ploitatie kwam. In „Spoor- en Tramwegen"
geeft D. van Setten eenige historische herin
neringen in verband met dit Gouden jubi
leum.
De eerste serieuze finnen voor den aan
leg van een spoorweg door de Langstraat da
teeren uit de zeventiger jaren der vorige
eeuw_
Op een gewijzigd ontwerp van wet plaatste
de regeering op aandrang van beide Kamers
der Staten-Generaal ook een lijn van Breda
langs Oosterhout en Waalwijk naar 's-Herto-
genbosch. Hiermede was dus de verlossing
van de Langstraat uit haar isolement in een
beslissend stadium gekomen.
Op 18 October 1875 vingen de openbare
beraadslagingen aan, waarbij evenals in 1860
<veer met grof geschut werd gewerkt Niet
minder dan één en dertig amendementen wer
den op dit wetsontwerp ingediend, hetgeen
de heer Tak van Poortvliet terecht aanlei
ding gaf te spreken van een „spoorwegkoorts,
een acute ziekte, die steeds verder om zich
henen greep en steeds meerderen aantastte".
Van deze amendementen beoogden er elf den
aanleg van geheel nieuwe lijnen. Twee hier
van waren van belang voor de Langstraat
tw. het amendement-Bastert, dat een spoor
weg UtrechtVianenGorinchemBreda aan
het ontwerp wilde toevoegen en het amen-
dement-Begram voor een lijn Sleeuwijk (te
genover Gorinchem)Waalwijk'Tilburg. De
belangstelling voor deze lijnen was echter
zeer gering.
De overige 20 amendementen betroffen
veranderingen van de negen lijnen van het
gewijzigde regeeringsvoorstel. Ook de lijn
BredaWaalwijk's-Hertogenbosch was met
drie amendementen bedacht, welke een de
bat van eenige dagen uitlokten- Alle negen
lijnen werden afzonderlijk -in bespreking ge
bracht en zoo kwam op 22 October 1875 de
lijn door de Langstraat aan de beurt.
Een amendement van den heer van Harinx-
ma thoe Slooten, stelde voor de lijn Breda—
's-Hertogenbosch geheel van het ontwerp te
schrappen. Dit voorstel vond echter weinig
bijvaL
- De beide andere amendementen waren van
meer belang: zij betroffen de strijdvraag be
treffende het Westelijke eindpunt van de lijn,
Breda of Zwaluwe. De regeering pleitte voor
verbinding met het spoorwegknooppunt Breda,
maar de tegenpartij zette uiteen, dat 't er om
ging dat te Zwaluwe zoowel aansluiting werd
verkregen aan de spoorwegen naar Breda en
Roosendaal als aan den spoorweg naar Dor
drecht en Rotterdam en vooral aan verbinding
met deze laatste plaatsen had de Langstraat
behoefte.
Na uitvoerige besprekingen der pro's en
contra's won ten slotte het voorstel-van Was-
senaer (strekkende om te lezen: een spoorweg
van Zwaluwe naar 's-Hertogenbosch) het pleit
Aldus werd de spoorweg Breda's-Herto
genbosch veranderd in een lijn Zwaluwe
's-Hertogenbosch. Met bijna algemeene stem
men werd het ontwerp daarop in beide ka
mers aangenomen en op 10 November 1875
tot wet verheven.
Met den bouw van de lijn ging het niet
bijster vlot. Eerst na elf jaar, op 1 November
1886 vond de opening van het eerste gedeelte
plaats, het baanvak ZwaluweWaalwijk. Op
1 Juni 1888 volgde het baanvak Waalwijk-
Vlijmen en den 15den October 1890 kwam ten
slotte het sluitstuk Vlijmen—'s-Hertogen-
bosch in exploitatie. Het eindpunt te 's-Her
togenbosch was gelegen tegenover het ge
meenschappelijke station van S.S. en Z.O.S.
Eerst in 1896, toen dit onaanzienlijke gebouw
tje door het tegenwoordige fraaie stations
gebouw werd vervangen, kwamen alle spoor
wegen te 's-Hertogenbosch in één station by
elkaar.
Over deze aansluiting en de exploitatie der
nieuwe lijn bestond aanvankelijk ook een
meeningsverschil. De S.S. wilde de lijn na
do voltooiing als locaalspoorweg blijven
exploiteeren, zooals ook tijdelijk met de te
voren gereed gekomen gedeelten was ge
schied.
Op grond daarvan had zij het plan ontwor
pen, waarbij te 's-Hertogenbosch geen aan
sluiting aan het bestaande station was ver
kregen, terwijl de tractie-inrichtingen te
Vlijmen zouden blijven en dus de lijn van
Vlijmen en niet van 's-Hertogenbosch uit zou
worden geëxploiteerd. De Raad van Toezicht
op de Spoorwegdiensten kon zich hiermede
niet vereenigen. Volgens dat college kon er
geen twijfel bestaan, dat de lyn Zwaluwe—
's-Hertogenbosch als de kortste route tusschen
de hoofdstad van Noord-Brabant en Rotter
dam als hoofdspoorweg moest worden geëx
ploiteerd, terwijl locaal-exploitatie ten be
hoeve van de doorsneden streek, alleen als
aanvulling kon blijven bestaan. De nieuwe lijn
moest dan eindigen in het station 's-Hertogen
bosch en de tractie-inrichtingen moesten daar
heen worden overgebracht. Aldus geschiedde:
de aansluiting te 's-Hertogenbosch kwam tot
stand zooals wij reeds zagen, tijdelijk op
het voorplein van het oude station en op
de nieuwe lijn werd een gemengde dienst
regeling ingevoerd.
Voor de zich steeds uitbreidende industrieën
der Langstraat was de nieuwe lijn het aan
gewezen verkeersmiddel.' Waalwijk leverde
het grootste vervoersquantum met zijn schoen
en lederindustrie; Vlijmen had zijn houttrans
port voor de mandenindustrie, Capelle, Was
pik en Raamsdonk hadden hun hooiperserijen
terwijl Geertruidenberg, Made en Drimmelen
griendhout en hoepels ten vervoer aanboden.
Ook het reizigersverkeer was niet onaan
zienlijk.
De komst van vrachtauto en autobus heeft
echter ook voor de lijn Lage Zwaluwe
's-Hertogenbosch een einde gemaakt aan de
periode van glorie. Een groot gedeelte van
het vervoer moest zaj afstaan aan het weg
verkeer. Het reizigersvervoer bedroeg de
laatste jaren een 10 1200 reizigers per dag,
terwijl Waalwijk het eenige station was, dat
een goederenvervoer van meer dan 15.000 ton
per jaar opleverde. Al was de spoorweg
Zwaluweden Bosch ook bij de hoofdspoor
wegen ingedeeld, veel meer dan locale be-
teekenis had dit „halve zolenlijntje" zooals
het heet in spoorterminologie dus niet, tot
dat nu plotseling de kansen zijn gekeerd en
de lijn, na een halve eeuw lang een bescheiden
rol gespeeld te hebben, een belangrijke
schakel in het spoorwegverkeer is geworden.
Immers, nu de spoorweg Utrecht's-Her-
togenbosch practisch is uitgeschakeld, heeft
het verkeer van den Bosch naar Rotterdam,
dat grootendeels over Utrecht placht te ge
schieden, een anderen weg gezocht en dezen
gevonden in den Langstraatspoorweg via
Zwaluwe en de Moerdijkbrug. De voorspelling
van den Raad van Toezicht is dus ten slotte
toch in vervulling gegaan, zij het ook wat laat
en waarschijnlijk slechts voor korten tijd!
JAPAN EN NED. INDIE
De onderhandelingen over
petroleum voortgezet
Domei meldde gisteren uit Batavia:
Ter voortzetting van de Japansch-Neder-
landsch-Indische besprekingen na het vertrek
van den Japanschen minister voor handel en
industrie, Kobajasji, zijn J- E. van Hoog
straten. lid der Ned.-Indische delegatie en de
Japansche consul-generaal Otoji Saito en
Tomotsoene Ohta, het voornaamste lid van
den staf der Japansche delegatie, gisteravond
bijeengekomen in het verblijf van den con-
sul-generaaL Naar verluidt werden de onder
handelingen over petroleum voortgezet;
tevens werden de voorbereidin
gen besproken voor de a.s. alge
meene handelsonderhandelingen
Vereeniging tot opvoedinc en
verpleging van idioten en
achterlijke kinderen
De Algemeene Vergadering dezer
ging werd gehouden op de stichting 'j
Loo-Lozenoord te Ermelo.
De voorzitter, prof. dr. G. Ch. A
mocht in zijn openingswoord gewaj
van een voorspoedigen voortgang
werk der Vereeniging in het afgeloo
en van de zorgende trouw des Heere
wel in bijzondere mate i^gebleken in
van den oorlog. Immers werden a
van het personeel der Vereeniging 1
tairen dienstplicht hadden te vervi
spaard en werd geen der van de Ve
uitgaande stichtingen, noch een h.
woners, door het oorlogsgeweld getr
Namens het bestuur richtte spr. e«
van dank tot het personeel voor
waarop het zijn taak m het afgelo<
heeft verricht, en hy deed ook voo e
komst een beroep op de algeheele t
van het personeel in al zijn -geledi
dat onder 's Heeren Zegen de V>
haar arbeid van Christelijke Barm
zal mogen blijven voortzetten tot w
allen, die aan haar zorgen zijn toe-
Een woord'van dankbare herinner rd
gewijd aan den heer J. H. Kok t
kort geleden aldaar overleden, die
eeniging vele malen als lid van de Comn;;s:.c
van Controle heeft gediend.
Na vaststelling van de notulen nge
Algemeene Vergadering werden d -
fungeerend secretaris, mr. L. S
meest beteekenende feiten van hc
gememoreerd. Aan zijn verslag or
dat op 31 Dec. 1939 in de once
stichtingen der Vereeniging in
patiënten werden verpleegd. Di
sedert 31 Dec. '38 een toename van
pleegden, waarvan in 's Heeren
Lozenoord 16, in Groot-Emaus 2 1
Van den Bergh-Stichting 60 pa
verpleegd, terwijl er in het Paed
31 Dec. '39 zes verpleegden mind.:
op 31 Dec. '38. Het aantal verple
van 643,728 in 1938 met 43,230
1939.
Het personeel der Vereenigir
het einde des jaars uit 97 m
vrouwen, in totaal 509 person' 1
per 31 Dec. 1938.
Op de Van den Bergh-Stioh
tweede arts aangesteld, n.L de
g e r te Nederhemert.
Bij de bestuurverkiezing we
dende leden, ds. R. E. va -
Utrecht en mr. T. A. v a n D ij n Oi
venhage herkozen.
Tot lid van de Commissie van Contróle voor
het jaar 1940 werden benoen- D
G. J. baron vanHeemst
dam, mr. W.J. vanDjjkl
H. v. d. Schaar Lzn. te
plaatsvervangend lid werd t
B. Goosens te Harderwijk.
AAKF
entueele correspon-
ten tot: I
ade 625, I Ir
SCHOON
;ooi te Kei
oot Landai
iet veel pr\ teerde !i
uit 18 deel
de voldoening,
onheidsprys verwierf. Bh de vi
-! i'rchter blijvfO,
twee drie
- J grens wild-;
zooveel invoerrechten, c
'..-f-er van heeft r.i en c
k med-.- te nemen.
b'. elde partij 1;
«dl h' ndervol-
Colle-cp tnlng.
.and au.. Zwart: Böök (Finland).
1. d2d4
2. Pgl—f3 Pg8id
3. e2—e3
4. Lfl—d3 c7c 5
5. c2c3 Pb 3ri 7
6. 0—0 Lf8d6
7. Pdl—d2
8. Tfl—el
t is bij de C >n-
ijk, omdat z e4
cxd4 9. c 11.
5 tegenspel 1 ion
d is. De tel .eel
toren op e4 -er
naar h4 te spelen om b h7
j eigen.
10.' c3xd4
11. Pd2xe4 P'o 47
Jn deze variant is het ruilen op e4 slecht,
zwart hierdoor wit toer der. uren
d naar h4 te ikte
over twee gt■•■---• t.w.:
Lf4. 12 L cl 1 Da5!
.1. Pd5 i- *fg5
f6 14. Df3 Db' r Dus
nirskiBogolj ::i - ge-
rhiedde.
12. TelXe l' Tf8- -
13. Te41 i Pd'. --'L
14. Pf3—g:
15. Ddlh5
•/art hoopt doo; een 'cgena; -n het
•um den aanval ?ugel
slaan.
16. Lel—<12!
Ben fraai pionoffer, wz r v. be-
end tempo wir
16.
17. Tal—cl Dc'
18. Pg5—o, P"
'egen de dreig :r L
bende verdedig :g.
Stelling na 18P;
CONSTRUCT
VLAARDING
19. Ldf
19hXÉ
zetten niet gesc
21. Pe4f61
Dit schaak doet de zwarte stelling ineen
storten. Wit leidt den aanval onberispelijk.
21g7 X f6
22. Ld3xg6 Ld6—f8
Indien 22fxgfl dan 23. Dxgflt Kf8.
24. Dxf6t Kg8. 25. Dgflt Kf8. 26. Txh« en
wit wint.
23. Tel—c7 Lc8—efl
Op 23Telt volgt 24. Kf2 Te2t 25.
Dxe2 fXg6. 26. Lxf6 enz.
24. Lg5xf6
Met de dreiging 25. Lxf7t Lxf7. 26. Tg4t.
24Dd5 X h5
25. LgÖXhö Te8c8
Indien 25Lg7 dan 26 LXf7t LXf7. 27.
Tg4 Ld5, 28. Txg7t Kf8. 29. Th7 en tegen
de matdreiging Lg7t en Th8 is geen redding
mogelijk.
26. Lh5xf7t Kg8—h7
27. Tc7xc8 Le6xc8
28. Lf6 X d4 Lc8—f5
29. Th4h5 en zwart gaf het op.
PROBLEMEN VAN LLOYD
De driezet van Lloyd, welken wij verleden
week publiceerden, tw.:
Wit: Ke4, Dg2, Pion f4;
Zwart: Kg4, pionnen e5, g3, «7, h4, h5, h6.
heeft de volgende oplossing:
1. f4Xe5 g7—g6; 2. Dfl enz.
1. f4Xe5 Kg4g5; 2. Df3 enz.
1. f4Xe5 g7—g5; 2. Kd5 enz.
1. f4Xe5 h4h3; 2. Df3t enz.
Dit probleem dankt zijn ontstaan aan den
wedijver tusschen Lloyd en Steinitz. Zelden
hebben twee menschen geleefd met een meer
uiteenloopenden aanleg en temperament als
juist deze twee schaakcoryfeeën. De (toen
malige) wereldkampioen Steinitz was langzaam
in zijn beslissingen, berekende diep en had,
als voorzichtig mensch, in het geheel geen
bewondering voor vuurwerk. De onstuimige
geest van Lloyd kon hij niet begrypen. Stei
nitz was echter in zooverre de meerdere van
Lloyd, dat hij gewoonlijk Lloyd's opgaven wel
kon oplossen, terwijl Lloyd waarschijnlijk
nooit een partij van Steinitz zou gewonnen
hebben, al hadden zij er 50 gespeeld.
Lloyd heeft steeds geprobeerd den wereld
kampioen met zijn opgaven te vangen. „In
een onbewaakt oogenblik" zoo schrijft hij
zelf „kwamen wij op het idee, Steinitz tot
een wedstrijd uit te dagen Wtf namen op ons
een opgave in een korteren tijd samen te
stellen, dan Steinitz noodig zou hebben om
haar op te lossen". Na 10 minuten had Lloyd
de opgave gereed, waarvan wij zoo juist de
oplossing hebben vermeld. Zij was niet bij
zonder moeilijk, doch er was een klein dozijn
varianten aanwezig, welke alle moesten wor
den onderzocht en allicht eenig tijdverlies
zouden veroorzaken. Daarom was hij zeer te
vreden en vol vertrouwen, dat hij zou win
nen. Maar Lloyd had toch buiten den waard
gerekend, want Steinitz loste net probleem
in precies 5 minuten correct op.
Enkele maanden later kon Lloyd echter
revanche nemen met zijn beroemd probleem
„Stuck Steinitz'' (Steinitz gevangen), een vier-
zet, welken wij hierbij ter oplossing aanbie
den.
Probleem van S. Lloyd
a
4
i
L T
A
4
aterp;
WELKE BONN
Kerk
Oct. t/m. 1 Nov. (ook t/m. 8 No
kaart bon- 14 boter. Vetkaart
boter of margarine (46 pond pei
IJ et als Te
dam te
chem en J.
1: Te
Jansen te
red. te Li
W. Soul
penhoek e
Brandstoffen: Gedurende
Haarden kachels, bonnen 01, 02 t
eenheid vaste brandstof: 04, 05
eenheid turf (later steenkolen i
trale verwarming, bonnen 01 t.i
nevens bonnen Brandstoffen of
eenheid le periode, een eenty'foort
brandstof. Bonnen auto-anthracid e
(max. 75 kg) nootjes IV of V.
Leiderdo
bulpprct)
tj9emee
utter
Van 5
1 Nov. bon 76 (algemeen) rijst, tj's-Gravei
of -bloem (46 pond): Bering f
Ie der Ne
bon 77 (algemeen) havermout, hal j w.
ken, gort of grutten (44 pond). Tomst
Van 9 Sept. t/m. 1 Nov. bon 2
verband
afdt
Synode
geldig t/m. 1 Novembe ^eelec(.hli
of vermicelli of spaghe®
Honden- en ka 11en br ood Synode
t/m. 31 Oct Bon 4 (honden) groeji dragen
10 kg; groep III: 8 kg; groep fw0ndag
groep V: 4 kg; groep VI: 3 kg fcatting
brood. Bon 4 (katten) 144 kg kattCrkelijk
Kaas. Van 28 Oct. t/m. 10 Novjke m°S
(algemeen) één ons. Deze bon nofot de
van 28 Oct t/m. 3 Nov. issie bei
Oort
ïak P'
Levertraaa Slechts op
een arts, ten hoogste 200 cc
per week; niet meer dan voor ar
tegelijk. Mer\w'
van de
Petroleum Vhd 9 Sept t/m ids. A. 1
zegel periode 6. Van 9 Oct t/m. Ljch bel
op bon periode A 2 L petroleum t. vc
v er lichting. 'synode'
Suiker. Van 26 Oct t/m. 22 Ntnvragen
42 (algemeen) (1 kg). den qua
ie werd
Thee ol koffie Van 28 Sept, Syn0(i(
Nov. bon 114 (algemeen) 75 g wij(
44 pond koffie EJ?2
V leeicü en v l e e s c h w a r eüverzuim
28 Oct t/m. 3 Nov. (ook geldig tan verl
Nov.) Vleeschkaart bonnen „06 ,rfs bes
voor vleesch of vleeschwaren, „CCT 0m
vleescbwaren" voor vleeschwaren jen van
Zeep. Van 19 Oct t/m. 12 Nov. sardoo:
(algemeen) 150 g toiletzeep (f n tegei
samenstelling) óf 120 g huishoud »enom«
200 g zachte zeep óf 250 g zee aris oir
ilf e mak
ba gaan.
Wasscherijen krijgen één bon pi 'eri secl
droog waschgoed. icene
De bonnen voor een extra-rantsoen (jravei
zeep geven van 31 Aug. 1940 tot afV,arir
24 Januari 1941 recht op toiletzeep
samenstelling) van gemiddeld géoer! T
(Dit geldt dus niet voor alle extrast g^10
rantsoenen, gelijk sommigen abui'
begrijpen.)
scheerzeep of een r
Mat in vier zetten
OPLOSSING PARTIJSTELLIlMister*
D* oorlog »«r zoo. Aan boorfl
c#n 6%r Duit scha marlnovoarh
wordan dieptebommen la geree<
gebracht voor bun vernielend
(foto Wak
Wlelrijc j' D< eeripolitia ziat Strang «oe op de naleving der voorschriften
Da ijzingen voor de fietsrijders worden In de hoofdstad van aen
niauw verfje voorzien (Foto Pax-Holland)
Ds. L de Bruyne, predikant der Chr. Geref. kerk te Zwolle, verkreeg eervol emeritaat en nam deze week afscheid
Op onze foto ziet men Ds. de Bruyne temidden van een groep^catechissanten.
(Foto: Ned. Chr. Persfoto
vv- y* -
\;:v V W i.->
Turianr —n Engalschan luchtaanval op Berlijn werd aen der bommen
MWmIiibM. - Do resten vm het toestel worden opgeruimd
aangepast aan de verduistering De portiers van verschillende
-evende uniformen gekleed 1 ie Ut publiek floeU^ diensten^
Amitardam ba.cK.rmt tK|^>a"- -
da waterwegen, welke een der beroemdheden van
