JHcutvr ^riJisrijr (tfouraitt
<z
Dagelijks
verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
GRONINGEN 900 JAAR STAD
BRAAT-DELFT
JJCOBINE - HOILANDIA"
AEG
li nentsprt's:
par' 3 maanden In Lelden en In plaatsen
?rai waair een agentschap gevestigd la f 2-J5
8®» Per wek 18 ct Losse nummers 5 ri.
j6 jMl«^ WJ vooruitbetaling.
■uik
èrtei>.tiepryzen:
e
nóejtffc Qt per regel Ingezonden Mede-
deelirxct per regeL Minimum
)orp rt<5vl* BewUsnutnmer 5 ot BU
suiitract gelang rijke korting
No. 6260
DONDERDAG 24 OCTOBER 1940
21e Jaargang
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 128. LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166).
Postbox 20. Postrek. S893B.
de Weerlegd betoog
Groot-.Gereformeerd Studeatenblad
Hs ex vef-itate", het orgaan d«r Socie-
ie losorum Reformatorum, de oiganisstie
(bet studentten aan Openbare Universi-
Hoogesdnolen, welk orgaan we steeds
belangstelling lezen, gaat de heer
«n ljidt ..op verkenning" uit in de situatie,
oorve op zoo Velerlei terrein zyn gekomen.
varf,ieer opntcfking gaan -
62,| Echier, piet mtt den inleidenden tin.
toch bespeuren we een gedacite,
om velschillende redenen niet tot
Ikunnen maken,
fa^uidt die ztn? „Ook htf, die 't maar
n, l)eft gevondfen, de dagelyksche lectuur
bladen te staken en de nieuwsberich
ten voor wat ze zyn, leest en hoort
nog wel zoo veel, dat zyn aandacht
in s, dat hij den tijd, uitgespaard door
"Reling van C9Ur9nt en radio zeer wel
kan, zoo hij er althans prijs op
I de dingen te overwegen",
vael de heer Schmidt zegt zelf niet, dat
gelUksche lectuur der dagbladen
n en dat men de radio moet uit-
1, maar hij suggereert toch wel heef
die richting. En dit nu lykt ons een
rkeerde handelwijze, reeds hierom,
de Christelijke pers en de Chris-
[adi' niet nalatej, voorzoover de om-
dit slecht:'1 veroorloven en
irioven het ons ji nog ruime mate
van principale voorlichting te
met allerlei Christelijke actie
4-}' zi^rj' 200 ieder redeneerde
^peer Schmidt. Deze Christelijke actie
gx»t daarom nof zoo veel, omdat er
5"iyte groep van getiouwen binnen onze
wordt gevondei, die de moeilijk-
begrijpen ei waardeering heeft
en {geen wordt gedaat
ons dan ook allten tot voldoening
dat, voor wat de Christelijke pers
en daarover villen we alleen
het standpum van den heer
hel standpunt van een zeer kleine
•id bleek te zyn. Vereweg de mees-
begrepen, dat tnuw eisch is, ja
tot voor enkele maanden scep-
itemd waren ten aaizien van den
aan Christelijke acté in ons land,
:h dichter by ons geschaard.
dat de suggestie van den heer
tot in de redactie van zyn orgaan
jeheele instemming vindt, komt uit,
het nummer verder lpest De heer
Uyl geeft dan een overzicht van de
e pers, dit laatste zoowel ruim als
S»er beperkt genomen. En daarin maakt
juiste opmerking. Hij zegt n.L,
'atfcnals voorheen thans de antithese
^.is, „niet als theorie (ook dat zouden
]C*nen). maar als historische werkelijk-
e li eiken dag". Hy is blij, dat de vrije
snellijk opgericht behoeft te wor-
ijk Barth als mogelijkheid zag! Het-
Ifyeldt voor de vakvereenigingen, de
gpo - S-S.R."
uitlaad, in dezen tijd gaan we temeer
^en, wat we aan Christelijke actie
m En we hebben het meer gezegd
^al ons een oordeel zijn, zoo we
Izigt Gods zegen ons nog liet, als niets
e c
tri»
Harmen en Johannes
itadige druppel holt den steen uit.
ty les, die men kan opdoen in onze
en die men ook daarbuiten
We kennen deze les, en nu komt
1 aan, dat we er ook naar leven.
td4t oogenblik willen we nog eens als
vj> den steen laten vallen een ierm-
cisian hetgeen we voor eenigen tijd
en over de noodzakelijkheid van ste-
jjpdeering, vooral van onze eigen be
nt Ze zijn het zoo waard, niet alleen
et telfs wil, doch vooral om hun betee-
wjr heel ons leven.
velen, gelukkig, die zulk een aan-
behoeven. Ze hebben het nut en
6. Jheid van onze lange avonden reeds
Ze hebben soms al een werk-
en anders doen ze het zon-
defchema, dat zich over enkele niaan-
irdfekt, maar in elk geval,, ze werken,
kunnen een aansporing moeilijker
werken, zoo noemt men (jlat, op
•eliten. Ze moeten nu en dan eens een
g»estelijke natuurlijk, in de lende-
len. Ze moeten plotseling eens voor
^jleem zijn gesteld. Ze moeten eens
yeg mter zien in iets, dat toch zoo
scheer.. En dan komen Groen en
n Bavinc'< en al die anderen eraan
Als die hex niet weten, wie zal het
lad, deze mannen hebben een schat
lis bijeengebracht, waarop ons voik
nog heel lang kan teeien, al blyit
henzelf zoo sterk gevoelde nood-
uitbouw bestaan. Maar bij dit alles
we het fundament n»et, dat aan hun
tl grondslag werd gelegd, het fvr-
■an Gods Woord. Lieten we, ook bij
ie, den Bijbel links liggen. <lan zou-
bel heel slechte zonen zijn van ons
cht.
Ideeren we dan op de eilandjes van
Bn. In ons isolement l'gt kracht. Dat
fe steeds vooral figuurlijk verstaan,
het nu ook leterlijk begrijpen. Onze
jr, mogelijk ons studeervertrek, ts
1 mooie boek „Wijkend water", dat
»mas schreef over het leven angs
Zuiderzee en dat we al eens eerucr
vertelt hij ook van den ouden
Harmen Smit Schokland is niet
het is op het eerste <^zicht niét bij-
Inlokkelijk. maar Harmen Smit wist
It te houden. „Ze hebben me eens
Bouwden onze voorouders reeds schuilkelders Een groote wijnkelder in Arnhem's
binnenstad Is tot toevluchtsoord bij luchtaanvallen ingericht, omdat tengevolge ven
het drukke voetgengersverkeer ter plaelse geen schuilloopgraven gebouwd kunnen
worden (Foto Pax Holland)
Het onderhoud tusschen
Hitier en Franco
Het D.N.B. verspreidt het volgende
communiqué:
De Führer heeft gisteren aan de
Fransch-Spaansche grens een ontmoeting
gehad met den chef van den Spaanschen
staal generaal Franco. Aan het onder
houd, dat in een geest van hartelijke
kameraadschap der twee natias werd ge
voerd, namen deel rijksminister van bui-
ienlandsche saken von Ribbentrop en de
Spaansche minister van buii9nlandscha
zaken Serrano Suner.
Straatmuziek en venten
Niet door Heden die werken
kunnen
De secretaris-generaal van sociale zaken
heeft, naar de Tel. meldt, aan de gemeente
besturen mt_-l gedeeld, dat de Duitsche auto
riteiten bij herhaling zijn aandacht hebben
gevestigd op het optreden van straatmuzi
kanten. Onder -deze personen bevinden zich
jonge menschen (meestal geen beroeps-
straatmuzikant werkzaam dienen te zijn.
De secretaris-generaal acht het wenschelijk,
dat voortaan geen vergunningen tot het
maken van straatmuziek worden verleend
aan personen in de kracht van hun leven,
die tot het verrichten van meer productieven
arbeid bi staat zijn.
Verder hem gebleken dat jonge krachtige
personen, dia tot werken in staat zijn, in den
laatsten tijd tiachten als venter aan den kost
te komen op een wijze, die veel weg heeft
van bedelarij. De secretaris-generaal verzoekt
den gemeentebestuton dit soort venten, dat
als een uitwas dient te worden beschouwd,
tegen te gaan en daarmede rekening te
houden bij het verleener. van venters vergun
ningen. Aan dergelijke petsonen zal in voor
komende gevallen werk, 200 noodig in
Duitschland, moeten worden aangeboden.
Naar het Vad. verneemt is deze circulaire
een vervolg op een reeds eerder door den
secretaris-generaal gezonden brief. De inhoud
van dezen brief heeft in Den Haag tot gevolg
gehad dat per 5 dezer de vergunningen voor
de z.g. straatorkestjes zyn ingetrokken.
Onderlinge molestverzekering
Staatstoezicht in voorbereiding
Den laatsten tjjd zijn er verschillende in
stellingen of vennootschappen opgericht, die
ten doel hebben om het molestrisico van ver
schillenden aard op onderlinge basis te dekken
Zijn wij goed ingelicht, aldus het Alg. Han-
delsbjad. dan zou het in de bedoeling liggen
om dergelijke instellingen aan een zekere
controle te onderwerpen
Binnenkort zou er n.l. olgens het blad
verordening verschijnen die ten doel heeft
om van dergelijke instellingen, zoöals hier-
bover bedoeld, binnen 14 dagen opgaven te
verkrijgen van den opzet en constructie van
de onderneming, vereeniging of vennootschap.
Uitvoerige vragenlijsten zouden moeten wor
den ingevuld, waarin o.a. zal moeten worden
medegedeeld, op welke wijze de voorschot
premies worden besteed.
gezegd, dat ik precies zoo'n kop heb als Co-
üjn", zei hij op een goeden keer, en als men
zijn foto bekijkt, dan heeft ruj van dezen
inderdaad veel weg. Maar ook hierin lijkt hy
op Dr. Colijn, dat hij de beteeKenis zag van
beginselstudie. De gedachtenis aan Kuyper
bijvoorbeeld is, dank zij diens boeken, op het
stille Schokland niet uitgestorven. Daar hteft
Smit voor gezorgd.
En dan voegt de schrijver er aan toe: „Ver
telt ook v. d. Ven niet van den eenvoudiger
biezenbaas Johannes Eenkhoorn. als opzich
ter der gemeentelijke biesvelden van Kam
pen de eenzame beheerder der onmetelijk'
eeuwig doorruischte biesVelden van Ramspol.
hoe deze man naast de Schrift de wifsgee-
rige werken las van Swedenborg «1 Kant.
als hy in lichte midzomersche nachten waak
te in zijn keet op erf 10?"
We willen de les van Harmen Smit en Jo
hannes Eenkhoorn wel leeren. al behoeven
wii niet dadelijk Sij Kant te belanden. Er is
zooveel uitnemends geschreven, waardoor
onze avonden kunnen „medewerken ten
goede".
Timmerfabriek te Westzaan
afgebrand
Gisteravond om kwart voor elf ontdekte
een der leden van den luchtbeschermings
dienst, dat brand was uitgebroken in de tim
merfabriek Het Noorden te Westzaan. Hij
waarschuwde onmiddellijk de brandweer, die
spoedig ter plaatse was, doch te kampen had
met gebrek aan water. Aanvankelijk kon het
vuur slechts met één straal worden bestreden.
Dientengevolge ging de fabriek, die geheel
uit hout is opgetrokken en waarin groote voor
raden brandbaar materiaal waren opgestapeld
binnen korten tijd geheel in de vlammen op.
De brandweer kon tegen de vuurzee zoo goed
als niets uitrichten en van den geheele inven
taris viel zoo goed als niets te redden.
De vuurgloed was tot op grooten afstand
zichtbaar en trok op dit late uur nog veel be
langstelling. De burgemeester van Westzaan,
de heer Jantzen en die van Assendelft, de heer
J. de Boer, waren bij het blusschingswerk
tegenwoordig.
De distributie van linnen goederen
Naar aanleiding van in enkele dagbladen
opgenomen berichten, volgens welke het voor
nemen zou bestaan, linnen en halflinnen goe
deren buiten de distributie te doen vallen, of
deze goederen tegen een minder aantal pun
ten dan goederen van wol en katoen beschik
baar te stellen, deelt men ons van bevoegde
zijde mede, dat een dergelijk .voornemen niet
bestaat.
NED. CHR. BLINDENBOND.
De jaarvergadering van den Ned. Chr.
Blindenbond,. die onlangs moest worden uit
gesteld, zal thans worden gehouden op Zater
dag 26 October a s., des middags te half twee,
in het Schuttershof te Leiden.
Kerk en Zending
DS. J- H. A. BOSCH.
Donderdag 31 Oct. a.s. viert ds. J. H. A.
Bosch, Geref predikant te Alphen a.d. Rijn
zijn zilveren ambtsjubileum.
De jubilaris werd 23 April 1890 te Andijk,
waar zijn vader, wijlen ds. W. Bosch, predi
kant was, geboren. Hij studeerde aan de
Theol. Hoogeschool te Kampen theologie om
in 1915 candidaat te worden. 31 Oct. van dat
jaar bevestigde zijn vader hem in zijn eerste
gemeente te Andel. In 1919 vertrok ds. Bosch
naar Nijverdal, welke standplaats hij 19 Juni
1927 met zijn tegenwoordige verwisselde,
waar zijn zwager, ds. C. M. Huizenga van
Scharnegoutum, hem bevestigde.
Ds. Bosch beweegt zich in zijn woonplaats
op verschillend gebied. Hij is voorzitter van
de Geref. Jeugdcentrale, voorzitter van het
Geref- Evangelisatie-comité, secr. van de Ver.
voor Chr. ziekenverpleging en van de ver
eeniging tot uitzending van kinderen naar
Chr. vacantiekolonies.
Vanwege de classis Woerden bekleedt ds.
Bosch een zestal deputaatschappen en is hij
kerkvisitator, terwijl hij bij herhaling deel
uitmaakte van de Part Synode van Z.-Hol-
land-Noord en de jongste synode als scriba
diende.
Ds. Bosch zal op zijn gedenkdag in het ge
bouw Concordia recipieeren en Zondag 3
Nov 's-morgens in het kerkgebouw in de de
Ruyterstraat en 's-middags in dat in de Raad
huisstraat een gedachtenisrede houden.
Ds. A. P. LANTING
A.s. Maandag viert ds. A. P. L a n t i n g, em.
predikant te Driebergen, zijn 75sten verjaardag.
Ds. Lanting werd 28 Oct. 1865 te Houwerzijl
(Gron.), waar zijn vader, wijlen ds. P. A. Lan
ting, predikant was, geboren. Hij studeerde aan
de Theol. Hoogeschool te Kampen, waar hij
in 1892 candidaat werd. om 27 Nov. van dat
jaar te Tzummarum zijn intrede te doen in
zijn eerste gemeente, waar ook veel onder
buiten-kerkelijken werd gearbeid. In 1896
vertrok ds. Lanting naar Gameren, om in 1899
te Andel zijn intrede te doen. In 1907 werd
deze standplaats met Oud-Loosdrecht verwis
seld, waarna hij in 1913 naar Tholen vertrok.
In 1915 werd intrede gedaan te Krommenie,
vanwaar de 75-jarige in 1920 naar Wolfaarts-
dijk vertrok. In 1928 nam hij het beroep aan
naar Schoonrewoerd, waar ds. Lanting is
werkzaam geweest tot aan zijn emeritaat, dai
hem 27 Nov. 1932 eervol verleend werd,
waarna hij zich metterwoon te Driebergen
vestigde.
VERGADEREN BIJ VOLLE MAAN
Het bestuur van de vereeniging van Jong-
Hervormden te Apeldoorn heeft besloten de
maajidelijksche ledenvergaderingen voortaan
omstreeks den tijd van de volle maan te hou
den In de groote steden rekent (of rekende)
eigenlijk niemand met het maanlicht. Op de
dorpen daarentegen wel. Ook op kerkelijk ter
rein. Bijbellezingen en vergaderingen worden
daar bij voorkeur uitgeschreven op maan-
avonden. Waarom zou men- dat in de steden
niet eveneens doen?
KAGAWA
Berichten uit Amerika melden, dat Kagawa
te Tokio drie weken in arrest heeft gezeten.
Een in de Amerikaansche bladen verschenen
artikel, dat onaangenaam was voor de Japan-
sche regeering, werd aan hem toegeschreven.
Toen het bleek, dat dit artikel niet van zijn
hand was, werd Kagawa weer vrijgelaten.
DS. J. A. RIEKEL.
Donderdag 31 Oct. a.s. viert ds- J. A. Rie-
k e 1, predikant bij de Chr. Geref. gemeente
te Delft, zijn zilveren ambtsjubileum.
Ds. Riekel werd 30 Juli 1859 te Groningen
uit R.K- ouders geboren en als zoodanig opge
voed. Op 25-jarigen leeftijd ging hij over tot
het Protestantisme en op 40-jarigen leeftijd
werd hij eerst student aan de Theol. School
der Chr. Geref. kerk. In 1915 candidaat ge
worden, bevestigde prof. R. J- M. de Bruin
van Apeldoorn hem 31 Oct. van dat jaar te
Vcenendaal in zijn eerste gemeente. In 1920
vertrok ds. Riekel naar Zaandam welke
standplaats in 1924 met Maarssen verwisseld
werd Reeds na één jaar verbond de jubilaris
zich aan de gemeente van Sliedrecht om in
1934 door prof.L. H- v. d. Meiden, toen predi
kant te 's-Gravenhage, in zijn tegenwoordige
gemeente te worden bevestigd. Ds. Riekel is
kerkvisitator en deputaat voor de buitenland-
sche zending. Bij herhaling maakte ds. Riekel
zoowel van de Part. als vein de Generale
synode deel uit
Hij zal zijn jubileum slechts in stilte in
eigen kring vieeren-
DE DOMINEE VAN DRIE-EN-TWINTIG.
Dr. M. M. den Hertog, Nederlandsch Her
vormd predikant te 's-Gravenhage vertelt in
„Het Doetinchemsche werk" het volgende:
„Ik kwam op mijn driéentwintigste jaar in
mijn eerste gemeente. In de week, die aan de
bevestiging voorafging, hadden we de pastorie
al betrokken. Officieel dominee was ik dus nog
niet, want eerst de bevestiging leidt in tot het
ambt. Zaterdagsmorgens zat ik op mijn stu
deerkamer te zwoegen aan mijn preek. Tusschen
elf en twaalf uur begon de klok te luiden,
Elechtig en sonoor. Ik begreèp dat er een doode
egraven werd en informeerde in mijn huis of
iemand wist wie het was. 's Middags kwam
van mijn toekomstige ouderlingen bij mij
zei mij: „de dominee hoe gek klinkt dat in
het eerst! zal vanmorgen wel gehoord hebben
dat er een begraven werd. We hebben u 1
niet gevraagd, den dienst in huis te leiden,
dat u eigenlijk pas morgen onze dominee bent.
De consulent heeft het gedaan. Maar het zou
niet kwaad zijn, als u vanmiddag eens naar het
sterfhuis ging". Hij wees op een huisje schuin
tegenover de pastorie en vertelde me, dat
ouders hun eenig kind, een meisje van dertien
jaar, hadden moeten missen. Dit maakte op mij
zeker een geweldigen indruk, want nóg weet ik
den naam van de menschen. Mijn brave ouder
ling meende, dat ik daar wel een woord var
troost kon gaan brengen. Maar hoe hulpeloos
voelde ik mij, toen hij vertrokken was. Daar
stond ik nu met mijn kennis van het Nieuw-
Testamentisch Grieksch, mijn kerkgeschiedenis
en mijn dogmatiek. Hoe moest ik mij van die
taak kwijten? Maar ik ben gegaan. Van wat ik
heb gezegd, weet ik niet veel meer. Toen ik
die verslagen menschen zag, heb ik meer zitten
huilen dan zitten praten. Later hoorde ik nog,
dat de moeder „er wat aan gehad had". Zeker
omdat ik noodgedwongen het apostolisch woord:
..weent met de weenenden" had gehoorzaamd.
Maar als ik ooit gevoeld heb, dat drie en
twintig jaar toch wel heel jong is om pastoraal
werk te doen, dan is het toen geweest
Meent nu vooral niet dat ik reglementswijzi
gingen ga voorstellen. Tk ben op een leeftijd
gekomen, waarin ik liefst de dingen bij het oude
wil houden. Maar als er studenten ziin, die
wat ouder ziin en misschien met spijt denken,
dat ze wat achteraan komen, laat miin ervaring
hen dan troosten. En laat jonge menschen. die
vlug studeeren. gvmnasium en academie door
vliegen. dit woord gezegd zijn: Jezus trad voor
het eerst op omtrent dertig jaren oiid zijnde.
Gij moögt volgens de reglementen zooveel eer
der het orofetisch ambt bedienen en den her
dersstaf 'zwaaien. Maar denkt u in een stil
oogenblik eens in. dat om waarlijk dominee te
zijn. meer noodig is dan kennis van exegese en
kennis van Hebreeuwsch".
Maar reeds lang vóór 1040 een centrum van beteekenis
Een stad met rijke historie en
grooten invloed
De roemruchte ptad Groningen herdenkt
heden den 24sten October 1940, dat
zij 900 jaren als „stad" bestaat, dat wil
zeggen, dat haar op dien dag vóór negen
eeuwen stadsrechten werden toegekend.
Groningers staan er bekend om, dat zij veel
hechten aan geschiedenis en inzonderheid
geschiedenis waarbij zij zelf zijn betrokken.
Nergens in Neder
land bestaat onder
de bevolking meer
zin dan in de Gro
ninger landen voor
het napluizen en te
boek stellen van het
eigen verleden in de
geslachten. Het is
daarom wel vanzelf
sprekend, dat het
feit, vermeld in een
oorkonde van het
jaar onzes Heeren
1040, dat keizer Hen
drik III zijn land
goed V i 11 a G r u o-
n i n g a schonk aan
de Sint Maartens
kerk te Utrecht, in
deze dagen in het
midden van de be
langstelling der be
volking van Neer-
lands Noorderkwar
tier staat.
De eigenlijke stich
ting van Groningen
moet wel vele eeu
wen vóór 1040 plaats
gevonden hebben.
Een plattegrond
van 1575 vermeldt
dat de plaats reeds
in het jaar 377 ge
bouwd is en ge
noemd naai- Grun-
nus, broeder van den
koning der Franken
Anthenor. Doch al
mocht dit niet ge
heel juist zijn
men mag toch aan
nemen, dat „het
dorp Groningen" in
816 al van betee
kenis geweest is.
Toen is het name
lijk door de Noormannen geplunderd. En in
elk geval is zeker, dat Groningen al vóór het
jaar 1000 een druk handelsverkeer met
Duitschland onderhield en er reeds belang
rijke verkeerswegen naar dit centrum liepen.
Groningen is nog steeds de derde koopstad
var ons land en het is dus niet te verwonde
ren, dat ook de tegenwoordige Groningers
naar-alle streken van de wereld uitzwermen.
Het is trouwens overbekend, dat Stad en
Lande ook in onzen tijd nog talrijke stoere
zeekapiteins leveren.
Wat dit verschijnsel aangaat is er een
traditie van eeuwen. Lezen wij niet, dat de
Groningsche kooplieden reeds eeuwen terug
overal ter wereld aangetroffen werden en
b.v. reeds in de dertiende eeuw zaken dreven
op de markt van Nisjni-Novgorod in Midden-
Rusland?
Uit kloosterkronieken en andere bronnen
is met zekerheid bekend, dat de landstreek
waarin de stad Groningen ligt, oudtijds tot
Friesland werd gerekend. Dit heteekent
natuurlijk nog niet, dat Groningers en Friezen
over het algemeen tot denzelfden stam be-
hooren Men kan wat üiterlijk. karakter en
aanleg betreft zelfs duidelijk type-onderscheid
met de Friezen ondérkennen. Met de Friezen
hebben zij echter gemeen, dat zij reeds in
oude tijden een groote onafhankelijkheidszin
aan den dag hebben gelegd én dat zij dien
nog altijd toonen.
Hun verbeten strijd voor hun rechten tegen
den Bisschop van Utrecht, als wereldlijk heer
die de stad in 1162 zelfs zonder succes be-'
legerde, is daar een voorbeeld van.
Ook in later eeuwen is Groningen herhaal-
delyk middelpunt van oorlogsgeweld ge
weest. Van 1231 tot 1256 hebben de Fivel-
goërs en Hunsingoërs de stad mtermalen
belegerd.
In 1227 was er een burgeroorlog Sjdens
welke de stad grootendeels is afgebrand. Ver
moedelijk is na dien brand de stad in regel
matiger vormd opgebouwd een verschijn
sel dat we in onze dagen weer heel gotd
begrijpen.
Het feit, dat tegenwoordig in Groningen
nog de meeste verkeersstraten op de beide
markten aanloopen, is hoogstwaarschyniijl
aan dien stadsbrand te danken.
Ook de van 1482 dateerende Martinitoren
die nog altyd het stadsbeeld beheerscht, is
rpeermalen slachtoffer van i.et vuur gewor
den. In 1465 was bliksem-inslag daarvoor
aansprakelijk. Maar in 1577 was het de schuld
van de burgerij zelf, omdat ze bij wijze van
vreugdebetoon om het vertrek van de WaaJ-
sche soldaten op één der ommegangen van
den toren een vreugdevuur van teertonnen
hadden ontstoken en in hun feestroes geen
erg hadden gehad in de gevolgen daarvan
eer het te laat was. De Groningers zijn
zeer lang aan deze onnadenkendheid herin
nerd geworden, want eerst in 1627 kwam de
nieuwe spits gereed. Later is de toren nog
meermalen door het hemelvuur getroffen,
doch 1577 bad den Groningers geleerd, dat
ze zuinig moesten wezen op dat kostbaar
bezit. In 1672 hebben zij zelfs een water
reservoir in den toren aangebracht om bij
brand c-nmiddellijk te kunnen ingrijpen. En
nog weer later heeft de toren tot taak ge
kregen om als brandwacht te dienen en zóó
heel de stad en haar omgeving, door middel
van den torenwachter, te waarschuwen voor
het vuurgevaar, dat in vroeger tijden nog
zoo veel ernstiger bedreiging voor de 'ge
meenschap was dan tegenwoordig.
In het jaar 1474 heeft de Keizer Groningen
als „vrije rijksstad" erkend. Nog grooter
waardigheden had de stad ktinnen krijgen,
indien haar bestuurderen omstreeks dien
tijd in een keizerlijk aanbod waren getreden.
Dat kwam hier op neer, dat de stad tegen
een jaarlijksche betaling het muntrecht zou
verkrijgen, terwijl de raadsleden allemaal met
de waardigheid van rijksridder zouden wor
den begiftigd en de stad landsheerlijke macht
over het tegenwoordige Friesland zou mogen
uitoefenen. De Groningers wilden daarmee
geen genoegen nemen. Ze eischten bovendien
de beleening met de landschappen tusschen
Eems en Lauwers. Daarop zijn de onderhan
delingen toen afgestuit en de Keizer schonk
nu behalve Friesland ook de Ommelanden
aan zijn veldheer Albrecht van Saksen,
Het meeste van deze oude Groninger ge
beurtenissen zullen voor velen „nieuw" zijn!
Meer bekend is de rol die Groningen ge
speeld heeft in het rampjaar 1672, toen de
stad en ommelanden, die vele jaren jn ouder
lingen strijd waren geweest, zibh kloek en
eensgezind gedragen hebben in voor ons ge
heele vaderland donkere en benarde dagen.
De standvastigheid van de Groningers tegen
de benden van den Munsterschen bisschop
Berena van Galen, die ten slotte het beleg der
stad moest opbreken en de terugtocht aan
vaarden, was van grooten invloed op de
krijgsverrichtingen tegen de Franschen en
Engelschen in het zuiden des lands. „Gronin
gen constant; behoud van 't land!"....
De thans jubüeerende stad heeft in vroeger
tijden, zooals we zagen, reeds grooten invloed
gehad.
Ook nu nog is zy tot In verren omtrek hèt
centrum in vele, ja vrijwel alle opzichten. Er
zyn nog talrijke stadskanalen, de veenstreken
zijn siadsbezlt, er zyn uitgestrekte stads-
boerderijen, bruggen en sluizen tot ver in
Drente behooren aan de stad Groningen. En
vooral mag niet vergeten worden, dat Gronin
gen reeds sinds 1614 een middelpunt van
wetenschap is, door de oprichting van de
universiteit in dat jaar.
is. h€t 900-jarig bestaan der stad in
hïïïST" !tadhUi2e op plechti«e
,«3evenf *'ordt deze week een historische
tentoonstelling gehouden.
VRAAGBAAK
voor^»
CHRISTEtUKE INSTELLINGEN
Venrouwensadressen ten dienste van
Stichtingen van Barmhartigheid. Zieken
huizen, Sanatoria, Instellingen. Tehuizen
Brandassurantie Maatschappij
„WOUDSEND" van 1816
Voor verzekering van Kerken
en Scholen billijke voorwaarden
Centrale verwarming
Oliestookinrichtingen
Metalen ramen
NaamJooze Vennootschap
V.H. MERKX BOERBOOM
CENTRALE VERWARMING
Oolc automatische stookinrichtingen
NIJMEGEN - TILBURG ZWOLLE
TELEF 22197 TEL 2S79 TEL <369
Stofzuiger
Vampyr
Prijs op
aanvraag
Ook In
3 It/pen huurkoop
centpale VEDWAOMINC
^JK^wDADIATODEN
ETELS
DE VERDUISTERING
In het belang van de naleving van
de bepalingen ten aanzien van de ver
duistering
Zonsondergang 24 Oct. 18 u, 27.
Zonsopgang 25 Oct 8 u. 23 min.
Maansopgang 24 Oct 1 u. 03 m
Maansondergang 25 Oct. 15 a 45.
Nieuwe maan: 30 Oct., eerste kwartier:
6 Nov„ volle maan: 15 Nov.
