Jliruiur guriJtsdjr (Courant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
mJ mem ent spry st
j maanden in Lelden en In plaatsen
waar een agentschap gevestigd is 2-36
jjjy] Per week 18 ct Losse nummers 8 et-
Sr Alle* bij vooruitbetaling.
!ordi jrtentiepnjzen:
rlta 2314 cl per regel. Ingezonden Mede-
jai deelingen 46 ct per regel. Minimum
lai 5 regels. Bewijsnummer 5 ot Bil aya'
l1, tract belangrijke korting
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1940
21e Jaargang
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123. LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166).
Postbox 20. Postrek. 68936.
Abonnementen, Advertenties, enz. san
de Administratie
Balk en splinter
f,ld' xjlitieke debat, "iver 8«>«n
"S eeft altijd slechts een betrekkelijke
hod gehad. Alleen in gunstige geval-
ma het leiden tot onderlinge over-
ming. Maar in de meeste gevallen
toe waar het woord is, dat men,
cunnen debatteeren, het over het
an de zaak eens moet zijn. Anders
tt gevaar dreigen, dat men langs
heen redeneert, dat elk van de
aan de gebruikte woorden een
n geeft, of dat het gesprek ont-
eT een soort steekspel, een spel dus,
top iet aan steken niet ontbreekt Het
cht« ;eft dan ook eerst beteekenis, als
okk t om het omlijnen van eikaars
it of om het zoeken naar gemeen
de ijke motieven.
3?v !.es is altijd wel zoo geweest, maar
het in wel heel sterke mate het
r n het scherpst voelen wij dit, als
M o doorwerken door een stapel
v*V -Katholieke bladen uit den laat-
irtij" In den kring, waaruit die bladen
"}°'r maakt men ons, Protestantsch-
c i.s jken, verwijten, dat wij ons niet
rtuPn i aren in het liedeken van koekoek-
70 iza We hebben gezien, dat het
Bt ad van Noord-Brabant
1 a n d ons zelfs het woord „sa-
RUI heeft toegedacht. De beschuldi-
i ons adres bestaat dan hierin, dat
"g^ het verleden zijn blijven hangen,
w geen oog hebben voor den nieu-
eïr En het resultaat is, dat wij de
j£lh. van ons volk breken,
indt.c men dit, en nog wel in verschll-
onaarden, dan bekruipt de lust
J. (aan debatteeren. Het zou geen
•- werk zijn. Het zou echter wel
,roj ind zijn. Want de heeren van deze
dub, zijn nog zoo druk doende, zich
6Üd nieuwe woorden aan te meten.
av$ hebben zij Dr. Colyn het woord
en" verweten, doch thans is hun
liorr nste streven, te doen zien, hoe
f1 f -nsbeschouwing het zeer wel kan
n iet allerlei nieuwere denkbeelden,
j dij tot voor kort een belangrijk aan-
h Iden in het staatsbeleid van de
ii vitaire democratie, schuwen thans
Y# >rden als „autoritair" en „totali-
"iP pU i{unncn wc daarover wol eer
esprek openen, maar dan blijkt,
deze woorden weer op een
lde 'ijs wil bezigen. De ons verwante
j lander heeft het beproefd. Dit
oorloofde zich aan het adres van
v et andia-pers, waartoe o.a. het Dag-
e'lad van Noord-Brabant en
a d behoort, de opmerking, dat
t or. ist is, te zeggen, dat de staat tota-
i>eni r g zijn op diens eigen levensgebied,
si- »-• et moet trachten, de rechten van
Kt op haar levensgebied aan te tas-
f "in. In, ïers, zoo betoogde De Neder-
liln d e rhet begrip totalitair wil tot uit-
^ikk brengen de aanspraak van den
.am op zeggenschap over alle lfevenster-
'7^ 1 dan gaat het niet aan, met hand
ling van dat begrip bepaalde levens-
prcH!r nen buiten het bereik van die
te stellen. En wat antwoordt nu
eesj N" o- andia-pers? Ze wil niet gaan vech-
over één woord. En bovendien had ze
R°°jt geschreven „met een tikje ironie"! Nu,
dn we e ver dit kernwoord van dezen tijd
lapp-if mogen debatteeren en als men
^&e\ ike belangrijke aangelegenheden
kod verschanst achter ironie, dan kunnen
er beter het zwijgen aan toe doen. En
1 \oortbouwen in eigen kring! Want
dat aangaat, hebben wij tot de R.K.
"^iaen, die in dezen trant schrijven, nog
eil een woordje te richten.
£?3Men verwijt ons dus de eenheid te
en. Maar het wil ons voorkomen, dat
tun* czulk een verwijt eerst dan min of
'Serf -echtigd is, wanneer men in eigen
i eenheid heeft bereikt. En zoo-
1.jLif is en bij de R.K. nog niet. Mr. Pol-
5—9 heeft er in Leeuwarden op gewezen,
itoomsch-Katholicisme thans reeds
i' rjomingen kent. Daar zijn er, die
ÏT' -der meer bij de Nederlandsche
f °el,loen aangesloten. Daar zijn er ook,
e.» ch hebben ^aangesloten bij de Neder-
5_j)d?che Unie, doch deze, om de bekende
ites^ dng te bezigen, beschouwen als
1 Sp schuilkelder en haar vooral om nega-
lng1' - lenen waardeeren. En voorts zijn
£-jd velen, die hun heil hebben gezocht
2e 1 de organisatie van den heer Arnold
r. het Nationaal Front. In de R.K.
Jwr: j.men deze stroomingen voldoende
proffk naar voren.
e16 Wij constateeren dezen stand van zaken
f' (ariijk niet met genoegen. Wij zijn steeds
ft oordeel geweest, dat een ongedeelde
ë-'oep, ook op staatkundig terrein,
f V groote waarde had in ons volksleven.
t?UA wiJ denken nog wel eens met heimwee
1 /T - aan dagei3 van Kuyper, Lohman
ïoi^ epman, waarin de ongedeelde R.K.
noting tezamen met de gedeelde, doch
8- t: L toch weer ééne Protestantsch-
olijke richting streed voor de door
ding van de gemeenschappelijke
t-stelijke beginselen. Wij hebben met
1 beginselen niet gebroken, integendeel,
l' z'en juist in veel van hetgeen in deze
n vordt gepropageerd, ook vanuit R.K.
en gevaar voor deze beginselen,
ia, fr'iusschen blyven wjj het zien, zooals
e" - - j!yn het zeide in zyn Amsterdamsche
Ond«r leldlrvg van Ir. v. d. Kloot Maijburg, wordt tham de St. Laurenslcerk te Alkmaar, welk
bouwwerk uit de 15e eeuw dateert, .gerestaureerd. De scheuren In de muren toonen wel
aan dat deze restauratie geenszins overbodig is.
(Foto: Pax. Holland.)
rede, dat in het algemeen ons volk drie
belangrijke richtingen kent. Daarin staat
Dr. Colijn niet alleen. Zoo merkt ook een
schrijver in het Dagblad van Noord-Bra
bant en Zeeland van 31 Augustus op, dat
men in ons land „verschillend georiën
teerde volksgroepen kan onderscheiden.
Maar dat het bestaan van die
volksgroepen onderlinge sa
menwerking niet uitsluit,
dat zullen de R.K. moeten
toegeven, als ze niet geheel
blind zijn geworden voor hun
eigen politieke geschiedenis.
Hoe het zij, voordat men vanuit dien
hoek verwijten doet in onze richting, hale
men den balk uit eigen oog. Zelf meenen
wij genoegzaam in te zien, wat voor eigen
welzijn en daarin voor dat van ons volk
wenscjielijk is. De eenheid wordt bij ons
niet gemist, doch komt juist sterker voor
den dag dan in lang het geval was. De
menschen van de Protestantsch- Christe
lijke richting zoeken elkander, en wel op
meer dein één terrein. Niet alleen in de
politiek. Ook daar mijdt men elkander
niet, zooals de gemeenschappelijke ver
gaderingen uitwijzen. Maar deze eenheid
houdt niet stil op het gebied van de staat
kunde. Uit den grond van zijn hart kon
Prof. Slotemaker de Bruine in het Sche-
veningsche Kurhaus opmerken: „Gij weet
niet, hoe ik ervan geniet, dat alle Protes-
tansche kérken geregeld samenkomen en
overleggen". We moeten den hoogleeraar
teleurstellen: We weten wél, hoe hij er
van geniet. Maarwe genieten mèt
hem.
En als de Neerlandia-pers verschillen
wil aantoonen tusschen Hervormden en
Gereformeerden, dan halen wij met dank
baarheid en instemming De Nederlander
aan, als deze schrijft: „Eén ding kunnen
wij de Neerlandia-pers echter verzekeren:
zij vergist zich, als zij mocht meenen tus
schen Gereformeerden en Hervormden
een twistappel te kunnen opwerpen. Deze
beide groepen zijn zich te zeer van haar
onderlinge verwantschap en gemeenschap
pelijke verantwoordelijkheid bewust, dan
dat een dergelijke opzet zou kunnen
slagen".
In het verleden hebben wij én als pers
én als-richting bij herhaling blijk gegeven
van een open oog voor hetgeen we met de
Roomsch-Katholieken aan beginselen ge
meen haddéfT. Wij blijven ook voor de
toekomst hopen. Maar hetgeen in 'ver
schillende R.K. bladen wordt geschreven
verhindert ons, op deze hoop al te zeer te
bouwen.
En overigens, in het algemeen zijn wij
tot veel breeder samenwerking dan alléén
met de Roomsch-Katholieken bereid, in
dien daarvoor de wegen kunnen worden
geëffend.
Ledige vaten kunnen worden
teruggehaald
Ingevolge de bekendmaking van 4 Juni bij
de opslagplaatsen der benzine- en petroleum-
maatschappijen ingeleverde ledige vaten kun
nen thans door de belanghebbenden tegen in
levering van het destijds ontvangen ontvangst
bewijs worden teruggehaald.
Tot nadere aankondiging geen
markten
Men meldt ons uit Amsterdam:
De burgemeester heeft, gelet op artikel 219
der Gemeentewet, in verband met de hand
having der openbare orde, met ingang van
Zaterdag 14 September tot nadere aankondi
ging, het houden van markten verboden, met
uitzondering van de centrale markt, de
brandstoffenmarkten, de vischmarkt en de
veemarkt.
Rijkssteun voor de orkesten en
de dramatische kunst
10,000 per jaar voor het Rotterd.
Philharmonisch orkest
Naar het A.N.P. verneemt, heeft het
bestuur van het Rotterdamsch Philhar
monisch orkest van den waarnemend
secretaris-generaal van het departement
van onderwijs, kunsten en wetenschappen
bericht ontvangen, dat het met ingang
van 1 Januari 1940 een vast rijkssubsidie
van 10,000 per jaar zal ontvangen, waar
door deze instelling in de rij der door het
rijk gesubsidieerde orkesten is getreden.
Het vaste jaarlijksche rijkssubsidie voor
de Haarlemsche orkestvereeniging is ver
hoogd met 2500.
Verder is aan alle orkesten bericht, dat
het rijk bereid is in den komenden winter
20 pet. van de salarissen van de orkest
leden te garandeeren, mits de besturen
zelf, eventueel met steun van de plaatse
lijke en provinciale overheden, voor de
resteerende 80 pet instaan.
Aan de gevestigde tooneelgezelschappen
is medegedeeld, dat van rijkswege maat
regelen tot bevordering en steun van de
Nederlandsche dramatische kunst in over
weging zijn. In verband hiermede is hun
vanwege het departement Van onderwijs,
kunsten en wetenschappen een aantal
vragen gesteld.
De aflevering van brandstoffen
Geen schade, wanneer men de 20 pet
niet tijdig ontvangt.
De Bond van Ned. Handelaren in Brand
stoffen schrijft ons:
Bij een groot deel van de bevolking be
staat nog steeds groote vrees, dat men het
kwantum kolen, waarop men recht heeft niet
zal ontvangen. Met allen nadruk moge er
daarom ter geruststelling de aandacht op
worden gevestigd, dat men er niet de minste
schade van zal ondervinden, wanneer men
op 1 October a.s. zijn 20 pet. niet in huis zou
hebben. Er is wel in de bladen door het
Rijkskolënbureau medegedeeld, dat degenen,
die hun 20 pet. vóór 1 October niet hebben
ontvangen na dien datum geen recht meer
hebben op levering van deze hoeveelheid of
het resteerende gedeelte daarvan, doch het
schijnt de aandacht van velen te zijn ontgaan,
dat in dezelfde publicatie vermeld werd, dat
zij daarvan geen schade zullen ondervinden,
omdat „rekening zal worden gehouden met
den dan aanwezigen voorraad bij de
bruikers".
Op deze laatste mededeeling moge alle
nadruk vallen. Afnemers, die op 1 October
dus hun 20 pet. niet mochten hebben ont
vangen, worden niet ten achtergesteld bij
degenen, die dat wel hebben ontvangen. Zij
zullen bij de per 1 October in werking tre
dende distributieregeling o.i. stellig den voor
rang hebben, terwijl degenen, die reeds hun
20 pet. ontvingen, dan zullen moeten wachten
totdat ieder zijn deel heeft ontvangen. Hier
komt het op aan. Er komt op 1 October een
nieuwe regeling, welke rekening houdt met
de vraag of en hoeveel men tot dien datum
al dan niet ontvangen heeft.
In verband met het bovenstaande moge
nog worden verzocht van de handelaren niet
het onmogelijke te vragen. Het kan nu wel
als een vaststaand feit worden aangenomen,
dat het niet mogelijk zal zyn iedereen voor
1 October zijn 20 pet. te bezorgen Maar dit
behoeft geen enkelen verbruiker zorgen te
baren, omdat dit door de in te voeren distri
butieregeling vanzelf in orde komt. Ieder
blijve daarom bij zijn ouden leverancier, aan
gezien men dan zijn rechtmatig aandeel zal
ontvangen.
D« botwlitc baby
Y«rklariny«n r»n gatuigan.
GERECHTSHOF TE 's-GRAVENHAGE.
Zooals reeds in het kort is medegedeeld, is
dezer dagen de enquête gesloten, welke ge
houden is in verband met het door het ge
rechtshof gewezen arrest met betrekking tot
de 'procedure tusschen twee families om het
bezit van een baby, in welk arrest aan de
familie S. was opgedragen te bewijzen, dat
het lijkje, dat op 30 Mei in de puinhoopen
bij de kliniek Bethlehem te 's-Gravenhage
gevonden is, was van een kind, toebehooren-
de aan een moeder, die op zaal 9 lag.
Voor het getuigenverhoor had de procureur
der familie S., mr. van Oven, nog drie getuigen
gedagvaard, van wie er slechts een verschenen
was, namelijk, mej. A. Tichelaar, zuster Volu-
tiana. die in Mei j.L werkzaam was in boven
genoemde kliniek. Mr. van Oven zag af van
het hooren der beide andere getuigen.
Zuster Volutiana verklaarde, dat zij gedu
rende de laatste dagen van Mei bemerkte, wan
neer zij zich in de verloskamer bevond, welke
onder zaal 9 gelegen is, dat haar van de puin
hoopen achter het gebouw een onaangename
lucht tegemoet kwam. Zij deelde dit mede aan
den rechercheur Jurgens. Op 30 Mei is zij met
den heer Jurgens en een inspecteur gaan zoe
ken, met het resultaat, dat zij diep in de puin
hoop, onderaan, onder brokken steen, een kin
derlijkje bedolven vond. Onder het lijkje lag
een wiegkleed. Getuige kon echter niet zeggen,
van welke zaal een en ander afkomstig was.
Wel was het lijkje gekleed in kleertjes, welke
in de kliniek alleen op zaal 8 en 9, gebruikt
worden. Een kindje uit de couveuse-zaal kon
het niet zijn. want dan zou het een trui aan
gehad hebben. Bovendien is die zaal, op een
gaar gesprongen ruiten na, geheel ongerept ge-
Na den bominslag heeft getuige opruimlngs-
werk op de zalen gedaan. Op zaal 15 (boven
zaal 9) waren alle bedden en wiegen nog aan
wezig. De wiegen stonden zelfs nog op hun
voetstuk. Van deze zaal was alleen het balkon
afgeslagen. Hierop stond geen bed, noch een
wieg. De overige zalen behalve zaal 9, waren
in zoover alle ongerept gebleven, dat zich de
wiegen en bedden daar nog in bevonden.
Bij de hierna gehouden contra-enquête had
mr. ir. Smalhout, de procureur van de familie
van der W., vier getuigen gedagvaard.
Mevr. W. P Oosterveen, een zuster van mevr.
van der W., werd het eerst gehoord. Zij had
mevr. van der W. tweemaal, terwijl zij in de
kliniek Bethlehem lag, opgezocht en toen haar
baby gezien. Na den bominslag zag zij het aind
herhaaldelijk weer en zij twijfelde er geen
oogenblik aan, of haar zuster was in het bezit
van haar eigen kind. De oogen van het kind
aldus deze getuige zijn geheel die van mijn
eigen kinderen en ik herken er een eigenaar
digheid van onze familie in. Het eene oog is
namelijk iets kleiner dan het andere: het is
alsof de pupil niet in het midden zit Ook heeft
het kind een naar buiten staand knietje, een
eigenschap, die in de familie van der W. voor
komt Dit had haar zuster haar in de kliniek
verteld en later heeft getuige dit ook ten
huize van haar zuster gezien. Een vlekje, dat
het kind op den neus had, veroorzaakt door een
druppel zilvernitraat, had getuige later ook
gezien, toen het kind thuis was.
Mevr. W. F. J. v. d. W„ had haar schoonzuster
een keer in de kliniek bezocht in gezelschap van
de vorige getuige. Na de ramp kwam getuige
ten .huize van de familie van der W. en twij
felde er ook niet aan, of dit was hetzelfde kind,
dat zij in de kliniek gezien had. Ook deze ge
tuige heeft in de kliniek het vlekje op den
neus van het kind gezien. Toen het kind thuis
was, heeft zij er niet op gelet of dit vlekje er
nog was. Wel had getuige gezien, dat het kind
een naar buiten staand knietje had. Zoowel ge-
tuige's man als diens broer, partij van der W.,
hebben een dergelijke knie. Get vond, dat het
kind precies de oogen van haar schoonzuster
had. Tenslotte werd nog gehoord een broer
van mevrouw van der W.. de heer J. G. L. Berk
hout. Ongeveer 5 uur na de geboorte van
kind is hij in de kliniek geweest Hij heeft
gezien, dat het kind een donker vlekje op den
neus had en het viel hem ook op, dat het haar
doorliep over de wang naar de ooren. Later,
op 10 Mei, is zijn zuster met een kind
huize van de ouders van getuige gekomen
hij heeft daar bij dat kind denzalfden haargroei
en hetzelfde vlekje op den neus waargenomen.
Mr. Smalhout zag af van het hooren van de
vierde getuige.
De contra-enquête was daarmede ook afge-
loopen, waarop de raadheer-commissaris de
Zwak verwees naar de rol van het hof ter plei-
dooibepaling.
Zooals bekend zal Zaterdagmiddag opnieuw
worden gepleit
Nederlandsche journalisten
te Linz
Het D.N.B. meldt uit Linz:
Op uitnoodiging van gouwleider Eigruber is
gisteren een gezelschap Nederlandsche jour
nalisten te Linz aangekomen. Tijdens een
receptie stelde de gouwleider in een toespraak
de belachelijke sprookjes van de plutocra
tische propaganda over de Ostmark tegenover
de onwankelbare trouw der hier wonende
menschen jegens Führer en rijk.
De heer Hotke van de Nieuwe Rotterdam-
sche Crt. sprak, namens de Nederlandsche
journalisten een woord van dank.
Op de receptie volgde een bezichtiging der
stad en van de Führergedenkstatte te Leonding
nabij Linz.
Ontploffing in een Amerikaansche
kruitfabriek
Te Kenwil in New Jersey hebben zich van
daag in de Hercules Powderfabriek, die dy
namiet en rookloos kruit vervaardigt, ver
scheidene zware ontploffingen voorgedaan. Zij
waren tot 80 km in den omtrek te hooren en
veroorzaakten een geweldigen brand.
Volgens de tot dusverre onvolledige berich
ten zouden tot dusver vijftig dooden en ge
wonden geteld zijn. De brandweer, politie
reddingsploegen uit den geheelen omtrek heb
ben zich naar de plaats des onheila begeven.
DE FROBEL-HERDENKING UITGESTELD
Door bijzondere omstandigheden is het Con.
gres Voorbereidend Onderwijs 1940 en ook de
tentoonstelling „Honderd jaar Kleuter Onder
wijs" uitgesteld.
Babies en de textieldistributie
Misverstand bestaat nog altijd ten
aanzien van babykleeding. Daarom zij
er nogmaals op gewezen, dat kleeding
voor babies en kinderen, die op 5
Augustus 1940 den leeftijd van 3 jaar
nog niet bereikt hadden, buiten de
textieldistributie vallen, met uitzonde
ring van op punten gewaardeerde stof
fen §n weefsels aan het stuk en garens.
Het is dus niet mogelijk, wol of stof
voor de vervaardiging van babykleer
tjes zonder punten te koopen.
Ook benoodigdheden voor babies, zoo
als wiegmatrassen, -dekens en -onder
leggers vallen buiten de textieldistri
butie en kunnen dus zonder punten
worden gekocht. De Economische Voor
lichtingsdienst (Departement van Han
del, Nijverheid en Scheepvaart te
's-Gravenhage) blijft te allen tijde
bereid, nadere inlichtingen te ver
strekken.
De houding der bevolking
bij luchtgevoar
Bij luchtalarm moeten de straten
onmiddellijk worden ontruimd
Men meldt ons van officieele zijde:
Den laatsten tijd is het herhaaldelijk voor
gekomen, dat in plaatsen waar „luchtalarm"
werd gemaakt, het meerendeel der bevolking
zich daarvan niets aantrok en het verkeer
zonder onderbreking voortgang had. Tevens
kwam het nog herhaaldelijk voor, dat nieuws
gierigen op straat of op balkons naar lucht
gevechten of het vuren der luchtdoelartillerie
bleven kijken. De gevolgen hiervan zijn niet
uitgebleven. Verscheidene burgers werden
daarbij door scherven gewond. Aan dezen
ongewenschten toestand moet ten spoedigste
een einde komen.
Aangezien uilsluitend luchtalarm vcprdt
gemaakt, wanneer werkelijk gevaar be
staat, moeten de straten zoodra dit alarm
wordt gegeven, onmiddellijk geheel
worden ontruimd. Alle aan het verkeer
deelnemende voertuigen moeten rechts
van den weg halt houden, paarden moeten
worden vastgebonden, terwijl bestuurders
en passagiers dekking zoeken, evenals de
andere weggebruikers (wielrijders en
voetgangers).
Men begeve zich dus zoo spoedig mogelijk
in huis. Kan men zijn woning niet meer be
reiken, dan moet men dekking zoeken in de
openbare schuilplaatsen. Zijn deze ook niet
te bereiken, dan schuile men in portieken,
garages, onder viaducten, bruggen, enz.
Het verkeer mag daarna niet eerder voort
gang hebben dan nadat het signaal „lucht
alarm geëindigd" is gegeven. Indien het
luchtdoelgeschut vuurt, terwijl overigens geen
signaal „luchtalarm" is gegeven, moeten
degenen, die zich op straat bevinden er op
bedacht zijn, dat de tallooze neerkomende
scherven ernstig letsel kunnen veroorzaken.
Ook dan moet een ieder zich zelf veilig stellen
door dekking te zoeken. Wie in huis is, blijft
in huis, en zoover mogelijk van de vensters
af. Wie op straat is, dekt zich op soortgelijke
wijze als bij luchtalarm op een zoodanige
plaats, dat men tegen de scherven beveiligd is.
Het is de uitdrukkelijke wensch der Neder
landsche autoriteiten, welke geheel wordt
ondersteund door de opvattingen dienaan
gaande van de Duitsche overheid, dat de
bevolking in beidr hierboven genoemde ge
vallen de strengste luchtbeschermingsdiscipline
in acht zal nemen. De Nederlandsche politie
heeft opdracht op de naleving van een en
ander streng toe te zien.
OUD-BURGEMEESTER H. F. MOORMANt
In den ouderdom van 77 jaar is onv<
wachts overleden te Wehl de heer H. F.
Moorman, oud-burgemeester dezer gemeente.
Tijdens een fietstocht werd hij door een
beroerte getroffen en op het bij zijn aftreden
als burgemeester naar hem genoemde „Bur
gemeester Moorman voetpad" werd hij be
wusteloos in knielende houding gevonden.
Zonder weder bij kennis te zijn gekomen ii
hij ten huize van zijn zoon overleden.
Rijksbureau voor tabak en tabaks
producten ingesteld
In de Staatscourant is opgenomen een be
schikking van den secretaris-generaal van
handel, nijverheid en scheepvaart inzake de
distributie van tabak en taoaksprooucten.
Hierbij wordt ingesteld een rijksbureau voor
tabak en tabaksproducten, dat te 's-Graven
hage is gevestigd. Bij dit bureau moeten alle
ondernemingen, betrokken bij de bewerking
of handel in tabak, doch met uitzondering van
den detailhandel, zich aanmelden door middel
van een door de directie vast te stellen for
mulier. Na inschrijving ontvangt de aanvrager
een inschrijvingsbewijs, aangevende de be
drijfstak, welke de aanvrager mag uitoefenen.
Hieraan zijn verschillende voorwaarden en
beperkingen verbonden. Deze beschikking is
gisteren in werking getreden.
DE VERDUISTERING
In het belang van de naleving v
de bepalingen ten aanzien van de v«
duistering:
Zonsondergang 13 Sept. 8 u.
Zonsopgang 14 Sept. 7 u. 12 m.
Engelscha bommen op Berlijn. Tijdens
een luchtaanval op de Duitsche hoofd
stad hebben Engelsche vliegers eenige
bommen op een woonwijk laten veHen
Een der vernielde woonhuizen
H0LLANDSCHE 6011107
SOCIËTEIT H lOUf
Heerengracht 475 Amsterdam C
Vraagt tarieven voor
LEVENSVERZEKERING
LIJFRENTEN PENSIOENEN
DE VISCH IN DE
MENSCHELIJKE VOEDING
Voedsel opnemen is een der noodzakelijke
levensverrichtingen voor mensch en dier en
plant. Laten we hier de plant nu maar buiten
beschouwing en omtrent het dier, zouden wij
slechts willen zeggen, dat de kwestie van
voedsel opnemen in zekeren zin eenvoudig is.
Immers voor het dier speelt eigenlijk alleen
de hoeveelheid een rol in zooverre dan, dat de
dieren des velds hebben te zorgen voor
vo'ldoende hoeveelheid. Te veel zullen zij
niet nemen. Het is dus er op uitgaan of ver
hongeren. De aard van het voedsel is uiter
aard bekend aan dergelijke dieren; zij zullen
niet iets nemen, dat verkeerd voor hen is. Bij
de huisdieren staat de zaak al weer anders.
Om hier nu niet al te uitvoerig op in te gaan
willen wij alleen maar eens even kijken naar
sommige hondjes, die haast niet meer kunnen
loopen van dikte wat wijst op een minder
juiste voeding, vertroeteld als die beestjes
worden.
Voor den mensch is het voedsel vraagstuk:
nog weer een stuk ingewikkelder, afgezieii
dan van de moeite om aan de noodige contan
ten te komen ten einde de behoefte aan voed/-
sel te bevredigen. Voor den mensch geldt de
natuurlijke rem niet, welke de dieren des
velds ter beschikking hebben. IntegendeeL
Voor de gezondheid minder gunstige spijzen
worden bij voorkeur, uit nood of in onwetend
heid bij groote hoeveelheden verorberd en de
gevolgen openbaren zich prompt in tallooze
ziekteverschijnselen, waarna de geneeskunst
baat moet brengen. Het spreekt vanzelf, dat
de beoefenaren der geneeskunde zich mede
beijveren, door het zoeken naar een goede
levenswijze en het aanbevelen van een goede
voeding, de gezondheid van het menschdom te
bewaren, deze althans te bevorderen. Nog
meer vanzelf spreekt, dat de aanbevolen mid
delen ten aanzien van de levenswijze en vooral
van de voeding door de verschillende deskun
digen lang niet gelijk zijn. Elk houdt zijn
systeem, zijn middelen voor goed en in ieder
geval voor beter dan hetgeen, waarmee een
ander komt.
De waarde van visch voor de menscheüjke
voeding wordt gelukkig algemeen ingezien,
hoewel dit moet eerlijkheidshalve ook wor
den opgemerkt de eene deskundige op het
gebied der voedingsleer veel meer met visch
dweept dan de andere expert op dit terrein,
zoo lezen wij in „Onze Zoetwatervisscherij
Intusschen doet het elk visschershart goed de
geschubde waterbewoners, als zijnde goed voor
's menschen maag, te hooren prijzen. De
Schweizerische Fischerei Zeitung dacht blijk
baar ook aldus toen zij kennis kreeg van een
artikel in het tijdschrift „Die Ernahrung" (De
Voeding) no. 3, 1938, welk artikel een waar
loflied op viseh was. Het Zwitsersche blad gaf
daarvan een samenvatting en wij willen van
die samenvatting een vertaling geven.
Aan de huisvrouwen en koks moet duide
lijk worden gemaakt zoo staat er dat
visch een gezond voedsel vormt, hetwelk vaak
ook kan bijdragen tot genezing van stofwisse-
lingszieken en dat met groer*±e als toe
spijs, opgediende visch ook voor zwaren ar
beid verrichtenden een gevoel van verzadi
ging geeft. Geen andere vleeschsoort laat zoo
veel manieren van bereiding toe als visch en
die bereidingswijzen te leeren kennen is de
plicht van allen, die met het voedselvraagstuk
te doen hebben.
Het moet dokters en leeraren en in het bij
zonder leeraressen van huishoudscholen inge
stampt worden, dat de behandeling der
„vischkunde" en een uiteenzetting omtrent
de gewichtige rol der visch in het voedings-
vraagstuk een vanzelfsprekende plicht is en
dat vischvleesch, in het bijzonder ook als
dieet-voedsel de grootste beteekenis heeft. Als
voedingsmiddel voor gezonden biedt de visch
een heele rij redenen tot voorkeur, in de eer
ste plaats wegens haar eiwitgehalte. De gun
stigste voedingswijze van den werkenden
mensch is gegrond op een eiwittoevoer van
ongeveer 1 gram eiwit per kg lichaamsge
wicht. Te weinig eiwit en vet leiden, in het
bijzonder bij de opgroeiende jeugd, tot ver
minderd weerstandsvermogen tegen ziekten,
voor alles tegen tuberculose. Van hooge waar
de en voor de voeding bij uitstek geschikt
eiwit is het eiwit van het vischvleesch. Het
vetgehalte is geringer dan van het vleesch
van zoogdieren en werkt aldus de niet onbe
denkelijke „vervetting" van het voedsel te
gen. Het vischeiwit is absoluut gelijkwaardig
aan dat van ons slachtvee, ja het bezit zelfs
nog eenige voordeelen. (Lichte verteerbaar
heid, jodium- en vitaminengehalte). Wanneer
het een geringer verzadigingswaarde heeft
dan, beteekent dat geenszins, dat het niet
even voedzaam is als ander vleesch. Doorslag
gevend is de voedingswaarde.
Het vleesch van de slachtdieren vult de
magen en verzadigt meer omdat het driemaal
zoo lang in de menschelijke maag verblijft.
Daardoor is de „verteringsmoeheid" geringer
en sneller voorbij als men visch eet. Reeds op
grond hiervan moest de vischvoeding veel
meer voor hoofdarbeidenden, die na oen korte
middagrustpoos weer hard aan het werk moe
ten, beteekenen dan nu het geval is.
Geheel en al verkeerd is de opvatting, dat
visschen slechts in den winter genietbaar zijn.
En een geheel verkeerde gewoonte is het,
alleen op Vrijdag visch te willen eten. Dat
heeft tot gevolg, dat de in het begin der week
gevangen visschen op ys gelegd en bewaard
moeten worden en daardoor in kwaliteit te
ruggaan. Visch moet zoo versch mogelijk wor
den genuttigd en dit geldt in het bijzonder
voor onze inheemsche zoetwatervisschen.
Voor het klaarmaken van groote hoeveel
heden in eens (gestichten e.d.) geven visch-
gerechten dikwyls beteekenende moeilijk
heden. Aan te bevelen is filets te maken in
dit geval. Avond gerechten in den vorm van
gezouten en gerookte visch, gemarineerde
visch en conserven dienen veel meer dan tot
nu toe van eigen vischsoorten gemaakt te
worden. Een smakelijk, vol afwisseling en
doelmatig toebereid vischgerecht zal van me
nig „noodgedwongen" vischeter een trouwen
aanhanger van vischkost maken.
De beteekenis van vischvleesch voor de
ziekenkeuken kan niet hoog genoeg worden
aangeslagen 90 tot 97,1 pet. van het visch
eiwit wordt verteerd. Het geringe vetgehalte
van het vischvleesch veroorzaakt, dat aan gal
ziekten lijdenden vischvleesch beter verdragen
dan elk ander vleesch.
