ZATERDAG T SEPTEMBER 1940
Pi!
Anti-Rev. en Chr.-Hist. vergadering
te 's-Gravenhage
Redevoeringen van dr. Colijn r
Cl i j o worden door allen, wien de geestelijke
n prot. Slotemaker de Bruine goederen ter harte gaan
I Hieruit volgt een afwijzing van de fusie-
Vanmiddag zijn m het Kurhaus te Scheve- I die het karakteristieke
ningen vergaderingen gehouden, uitgaande
van de a.r. kieskringcentrale te 's-Gravenhage
en de kamerkringvereeniging der C.H.-unie.
De eerste vergadering ving aan te 2 uur en
werd gepresideerd door den heer H. W. Tila-
nus, de tweede vergadering zou te half vijf
beginnen onder leiding %-an den heer H. Smits
kamp. In de beide vergaderingen hebben prof.
dr. J. R, Slotemaker de Bruine en dr. H. Co
lijn redevoeringen uitgesproken.
Prof. Slotemaker de Bruine zeide o.m. het
volgende:
De roep om vernieuwing
Er gaat een algemeene roep om vernieu
wing rond, daarvan zullen zich allen moeten
doordringen. Het is dan ook wel zeer waar
schijnlijk, dat wij midden in de geboorte van
nieuwe dingen staan. Alleen is het onmisbaar,
dat zulk een oordeel gegrond is op de lessen
der historie, niet op de fantasie. De wereld
geschiedenis in tijdvakken verdeelen is niet
ieders werk. Wie de leiding der geschiedenis
in handen leggen van menschen en dus de
menschen in staat achten, den wereldgang te
bepalen, vergissen zich dikwijls in de pro-
Meer dan eens is een nieuwe jaartelling
ingevoerd, die na tien jaren vergeten was, en
menig uiterst revolutionnair streven is in
krasse reactie geëindigd. De historie leert ech
ter wel, dat uitgebreide oorlogen een ^norme
wijziging brengen op politiek, oeconomisch en
sociaal erf. Dit mag dus ook thans worden
verwacht, vooral wanneer men den huidigen
oorlog beschouwt als vervolg op en gevolg
van den wereldoorlog en het verdrag van
Versailles.
Hier dan een speciale roeping voor christe
nen, die de leiding der historie niet zien in
de handen van menschen, doch van God. Dit
geloof pleegt een conserveerend element aan
te dragen door het besef van afhankelijkheid.
Het moet echter samen gaan met den drang
om de teekenen der tijden te verstaan. Dit
zal te eerder geschieden, als men zich voor
den geest houdt, dat het christendom door de
prediking der wedergeboorte zich stelt tegen,
over alle fatalisme en onderworpenheid aan
erfelijke belasting en in dien zin meer radi
caal is dan alle nieuwlichters.
De massa-psychologie leert, dat velen aan
het woord genoeg hebben zonder zakelijken
inhoud; zulk een vernieuwingssfeer beduidt
aan echter een fata morgana, nog bedenke
lijker dan conservatisme.
Wie nu den roep om vernieuwing ontleedt,
wordt teleurgesteld; want daarin is geen en
kel nieuw element aanwezig. Als spr. zich
vergist, zal hij wel door de pers of door een
rede gecorrigeerd worden, maar hij heeft geen
enkelen nieuwen eisch vernomen, of het moest
zijn, dat nu eindelijk eens iets aan sociale
voorzieningen moet worden gedaan; maar
deze zonderlingheid kan men laten zwemmen.
Verder is er geen nieuws; er zijn wel stok
oude dingen, b.v. dat belanghebbenden in een
groote vergadering met aplomb eischen stel
len zonder eenig oog voor de budgetaire zij
de. Indien zoo iets eindelijk werd nagelaten,
zou dat een nieuw en zeer gelukkig element
beteekenen.
Er zijn vooral vier onderwerpen, waarover
het gaat; werkloosheidsbestrijding, oeconomi-
sche ordening, staatkundige heroriënteering,
cultureel-geestelijke vernieuwing. Op geen
dezer gebieden wordt iets gevraagd, dat niet
reeds lang bepleit is. Soms trachten zij, die
nimmer een voet aan den grond kregen,
de omstandigheden gebruik te maken; het
geen noch nieuw noch voornaam is. Soms zijn
personen en groepen thans voorstander van
hetgeen zij tot nog toe steeds bestreden heb
ben; men denke aan de kersversche veroor
deeling van democratische uitwassen. Is hier
een wezenlijke verandering van overtuiging
in het spel, dan kan spr. zich daarover ver
heugen: hij vreest echter voor een al te haas
tige bekeering, die in haar tegendeel zou om
slaan, indien de wind zou keeren. Ongetwijfeld
is er intusschen velerwege een nieuw inzicht
en een nieuwe wil, waardoor thans plotseling
kan hetgeen jaren lang onmogelijk scheen.
Hierover kan men zich slechts verblijden.
De bestrijding van de verklooshf
is een zaak van de eerste orde. De regeering
heeft zich reeds jaren in dezen beijverd. Spr.
las uit den mond van een Nederlander de be
wering, dat veel gedaan is voor de werkloo-
zen, doch niets tegen de werkloosheid; zoo
iets signaleert men alleen. Het probleem is
door het vraagstuk van grondstoffen en ma
terialen nog moeilijker geworden. Doch het
moet met alle energie worden aangevat. In
dien daarbij de vroegere concurrence en ver
wijten tusschen de groepen in onbruik zouden
geraken zou dit een nieuw en voortreffelijk
element beteekenen.
Op het gebied der oeconomische or
dening zijn nieuwe dingen groeiende. Spr.
acht dit onderwerp ongeschikt om er een
grootsche volksbeweging mede te stuwen.
Alles in Europa is nog groeiende en het is
nauwelijks denkbaar, dat Nederland hier zal
kunnen handelen buiten zeer nauw contact
met hetgeen op het heele continent groeit.
Voorts is het de vraag, of de corporatieve or
dening naar Italiaansch model, die onder ons
gepropageerd wordt, de overtuiging weerspie
gelt van de groote meerderheid van het Ne-
derlandsche volk. Ten derde is het onderwerp
te materieel, te relatief en ook te oud om een
nieuwe beweging te stuwen. Breken van in
dividualisme en egoïsme is een onderwerp
dat op cultureel-geestelijk erf ligt en dat via
onderscheiden groepen wil oplossen. Concen
tratie van allen, die op één terrein werken, is
daarbij mogelijk en is in vollen gang. ook
samenbinding van allen, die op geestelijk erf
werken. Tusschen al de protestantsche kerken
bestaat een levendig contact: evenzoo tus
schen de christelijke kringen, die werken in
zake school, jeugd, sociaal werk, politiek
werk, inwendige zending enz. Op heel dit erf
groeit veel, dat wel altoos bepleit is doch dat
thans een nieuwen klank ontvangt en nieuwe
daden te voorschijn roept. Naarmate deze
vernieuwing in het centrum voortgaat, wordt
de kracht verkregen, waardoor de terreinen,
die aan den omtrek liggen en die vernieuwing
vergen, deze ook ontvangen kunnen. Tot een
gezamenlijk werken in deze richting roept
spr. allen op. die de waarde der geestelijke
goederen erkennen en branden van begeerte
om het volksgeheel te dienen.
Dr. Colijn over verleden,
heden en toekomst
De rede van dr. Colijn bewoog zich rondom
drie punten: Nederland in het verleden, in bet
heden en in de toekomst.
Wat het. eerste punt aangaat treft nog
immer, aldus spr. dat er zoovelen zijn, die
een veroordeelend vonnis uitspreken over het
Nederland van vóór Mei 1940. Dat zulks in de
eerste verwarrende weken na 14 Mei het
geval was, behoeft geen verwondering te wek
ken. Maar dat de veroordeeling van het
Nederlandsch verleden, cultureel, sociaal, zelfs
wat het geestelijke leven betreft, aanhoudt,
verwondert wèl. Spr. blijft nog altijd van
oordeel, dat ons land onder de volken van
Europa met eere mocht worden genoemd, al
is hij geenszins blind voor gebreken van ons
staatsbestel, waartegen spr. reeds twintig jaar
geleden zijn stem heeft verheven. Men be
hoeft zich niet onnoodig te beroemen op wat
vij èn in Europa èn in Azië beteekenden om
ml te houden, dat er geen grond is voor een
-eroordeeling van het verleden op de wijze
als veelal geschiedt.
Wat den toestand van Nederland in het heden
aangaat, deze wordt gekenmerkt door een
roep van alle kanten om hervorming, om her
tel. om vernieuwing. Uit welken hoek deze
ernieuwingsdrang ook komt, in één opzicht
_s hij vrijwel gelijk, n.l. in zijn afkeer van
degenen die vroeger het land hebben bestuurd.
Het merkwaardige daarbij is verder, dat de
vernieuwers in Nederland waarschijnlijk
onder elkaar niet minder verdeeld zijn dan
de oude politieke partijen waren. Wat spr.
betreft, hij zou buitengewoon verblijd zijn,
wanneer wij op het gebied van sociale wet
geving. woningbouw, volksgezondheid, onder
wijs. geestesvrijheid zullen kunnen houden,
wat wij hadden, en als degenen, die na ons
komen, ons koloniaal bewind in de toekomst
op even voortreffelijke wijze gullen voeren
als in het verleden het geval was.
Alleen ons staatsbestel zal, ook als wij vol
ledige onafhankelijkheid verkrijgen, op de
helling moeten. De politieke wilsvorming
Nederland werkt te langzaam, de daadkracht
liet vaak te wenschen over. Alleen is spr. van
oordeel, dat men gedurende den bezettingstijd
zich niet kan bezig houden met hervormingen
in ons staatswezen. Velen hebben daarop nog
niet een juisten kijk. Men meent, dat men
wat moet doen, vooral om gevaren die men
ducht te keeren. Uit zulk een onbestemde
vrees voor toekomstige gevaren is de Neder-
lar.dsche Unie geboren De (tweedel Ned. Unie
Is een soort schuilkelder geworden voor hen,
die' bevreesd zijn voor de groep, die door den
heer Mussen wordt geleid.
Deze Ned. Unie richt zich zeer duidelijk op
vei-dwijning van het bestaande en de vorming
van eenheidsinstituten, waarin het geheele
Neóerlandsche volksleven behoort te worden
opgesloten.
Dit brengt natuurlijk mee, dat de diepere
levensovertuiging geen invloed meer kan heb
ben op de staatkundige en sociale wilsvorming.
Op zichzelf erkent spr. de wenschelijkheid van
een algemeene uiting van den geest des volks
voor zoover deze niet met het Nederlandsche
extremisme meegaat. En dat is stellig 85 k 90
procent van het volk. Maar dat kan alleen
slagen, wanneer men rekening houdt met de
gecompliceerde geestelijke structuur van hel
Nederlandsche volk. Op dat doel had de eer
ste Ned. Unie zich ingesteld en daarmede
houdt de tweede Ned. Unie geen rekening.
Nu leide men uit het feit, dat een alge
meene volksbeweging niet naar buiten is kun-
optreden niet af, dat men in het heden
met de armen gekruist rustig moet blijve'"
enkel oeconomisch constructies nimmer kan
worden bereikt.
Op staatkundig terrein is een dubbele
vernieuwing onmisbaar. De versplintering in
het partijwezen moet worden tegengegaan.
Echter pleit spr. geenszins voor de vorming
van één partij, die allen zou omvatten: de on
miskenbare verscheidenheid in ons volk zal
in de geleding van partijen haar weerslag
moeten vinden: een kunstmatige eenheid zou
ons verarmen. De principieele basis voor par
tijvorming vindt daarbij meer dan ooit haar
goed recht. De bestrijding er van is niet nieuw.
Dat overigens het bestaan van meer par
tijen aan de werkelijke nationale eenheid geen
afbreuk behoeft te doen, is gebleken, toen de
zes dusgenaamde groote partijen elkander
gemakkelijk vonden.
Voorts is bestrijding de ontaardmg
De Rijkscommissaris 'ui het
Westland
Vrijdagmiddag heeft Rijks»
Seyss-Inquart een bezoek gebracht aan het
Westlandsche tuinbouwcentrum. De rijkscom
missaris was vergezeld door verschillende
autoriteiten, onder wie graaf Groote.
Het gezelschap werd rondgeleid door ir. J.
M. Riemens. rijkstuinbouwconsulent en direc
teur van den proeftuin te Naaldwijk, die de
noodige inlichtingen gaf. Eerst werd het kom
kommer en tomalenbedrijf van den kweeker
van Spronsen te Loosduinen bezichtigd.
Hierna word een bezoek gebracht aan den
proeftuin van het Zuid-Hollandsch glasdistrict
te Naaldwijk De rijkscommissaris toonde
groote belangstelling voor de verscheidene
Westlandsche cultures en voor de proeven me?
nieuwe groenen en fruitsoorten en liet zich
inlichten over de proeven met de soyaboonen-
en paprikacultuur.
Nadat de rijksemmissaris nog het nieuwe
laboratorium voor den tuinbouw te Naaldwijk
had bezichtigd, vertrok het gezelschap naar
Den Haag.
Met lucifers gespeeld
BoeVderij te Apeldoorn afgebrand
Gistermiddag is te Apeldyorn aan den
Anklaarschenweg op het erf van de boerderij
van deD landbouwer Bonekamp brand ont
staan in een hooiberg, doordat kinderen in de
nabijheid met lucifers speelden. Het vuur
sloeg over op het rieten dak van de boerderij.
De boerderij, eenige schuren en hooibergen
gingen in vlammen op. De brandweer had te
kampen met gebrek aan water. VaD den in
boedel is alleen een gedeelte van het huisraad
gered. Groote landbouwgewassen gingen ver
loren t.w. 30,000 kg hooi. 100 vim haver, 80
vim gerst en 40 vim rogge. Alleen het bak
huis van de boerderij en een groote kippen-
schuur zijn gespaard gebleven.
Verzekering dekt de schade.
Te Amersfoort heeft een 15-jartee jongen van
den Soesterweg met een katapult een steentje
door het coupéraam van een passagierstrein
geschoten. Er kwam een klein gaatje in het
glas, doch niemand werd gewond. Tegen den
jongen is proces-verbaal opgemaakt.
Beleediging van Hitler en het
Duitsche rijk
Kapitein van den opbouwdienst
veroordeeld tot anderhalf jaar
gevangennisstraf met aftrek
Voor de Duitsche militaire rechtbank heeft
gistermiddag de 44-jarige A. kapitein van den
opbouwdienst. voorheen leeraar aan de militaire
academie te Breda, terecht gestaan. Hem is ten
laste gelegd den Führer van het Duitsche rijk
opzettelijk beleedigd te hebben door op 16 Juli
van dit jaar tijdens een rede op het fort, ,,'t
Hemeltje", nabij Utrecht tegenover den troep
o.a. het volgende gezegd te hebben: De woorden
van een hoogstaande vrouw als Koningin
Wilhelmina zijn toch altijd nog beter te achten
dan hetgeen de schilder uit Duitschland zegt
Toen de kapitein zei puntje, puntje, enz. En
daarmede kennelijk iets onaangenaams bedoelde
tegen den Führer van het Duitsche rijk, ging
een deel van de troep lachen. Kennelijk begrij
pend, wat de kapitein daarmede bedoelde en in
derdaad was de kapitein van plan geweest iets
onaangenaams te zeggen. Doch omdat hij be
greep, dat hij daarmede wel eens buiten zijn
boekje zou kunnen gaan, had hij maar gezegd
puntje puntje enz. Op deze woorden was door
een dienstplichtigen chauffeur in samenwerking
met eenige andere soldaten, die bij den troep
aanwezig waren en mede hadden geluisterd
naar de rede een aanklacht ingediend en hier
voor moest kapitein A. gistermiddag voor de
militaire rechtbank verschijnen.
De zitting heeft onafgebroken acht uur lang
geduurd.
Na een uitvoerig verhoor over de anteceden
ten van verd. kwam vast te staan, dat hij in
het voormalige Nederlandsche leger een belang
rijke rol had gespeeld. Door zijn heldhaftig ge
drag in de oorlogsdagen had de command?::'
hem zelfs voorgedragen voor de militaire \V.'
lemsorde. Verdachte was na de demobilisatie in
dienst getreden bij den opbouwdienst. Als oo-
danig was hij gedetacheerd te Utrecht Zjn
taak was sport te beoefenen met zijn sold :ten.
wandelingen met hen maken en ook het^u
dat zeer vuil was. weer schoon te mak*n Od
16 Juli had verd. dan volgens de dftjVaarding
een zeer gevaarlijke rede gehouden en daarin
de woorden gesproken zooals den aanvang
genoemd.
Pres - Maar u had toj£ ook den eed afge-
- 1 ~a u bij dep. Opbouwdienst in dienst
jat u niets xc£ düen dat te .en Duitach-
la..i zou zyn? s
HET VERBOD VAN VERLAGING VAN
LOONEN EN SALARISSEN
Een officieele toelichting
De leider van de afdeellng sociale zaken bij
den commissaris-generaal voor financiën en
oeconomie deelt mede:
De rijkscommissaris voor de bezette Neder
landsche gebieden heeft eenige dagen geleden
een verordening uitgevaardigd over liet ver
bod van het verlagen van loonen en salaris
sen. Deze verordening is gepubliceerd in het
Verordeningenblad van 29 Augustus 1940.
In overeenstemming met artikel 3 dezer ver
ordening heeft de secretaris-generaal van het
departement van sociale zaken de voor de
uitvoering vernachte voorschriften in de
Nederlandsche staatscourant van 2 Septem
ber 1940 bekend gemaakt
De verordening van den Rijkscommissaris
heeft de bedoeling de werknemers te bescher
men tegen willekeurige verlaging van hun
ontvangsten d.w.z. tegen kortingen, die niet
geboden zijn door de economische verhoudin
gen >n het bedrijf. Zij is uitgevaardigd na
overleg met de werkgevers- en werknemers
organisaties. Zij treedt, wat den kern betreft,
in de plaats van het besluit van den Neder -
landschen opperbevelhebber van Land- en
Zeemacht van 24 Mei 1940. De bedoeling van
dat besluit was ongetwijfeld ook den werk
nemer te beschermen tegen ongerechtvaar
digde vermindering van zijn inkomen. De er
in genoemde rechtsmiddelen zijn echter voor
dit doel ontoereikend gebleken. Het besluit
van den Nederlandschen Opperbevelhebber
gaf weliswaar den werknemer het recht,
tegen ongerechtvaardigde loonsverlagingen
bezwaren in te brengen bij het college van
Rijksbemiddelaars, doch het schiep niet de
mogelijkheid, ook zonder uitdrukkelijke be
zwaren van den betrokken werknemer, op
te treden tegen willekeurige inkomenverlagin-
gen De ervaring heeft echter geleerd, dat de
werknemer dikwijls, hetzij om persoonlijke
redenen, hetzij op grond van zijn economische
afhankelijkheid, in het geheel niet in staat is
van het hem gegeven recht gebruik te maken.
Daartegenover eischt de veroidening van
den Rijkscommissaris voor het doorvoeren
van een loonsverlaging van der werkgever
het bewijs, dat deze in den voorgenomen om
vang door' den oeconomischen bestand van
het bedrijf dringend noodzakelijk en met de
sociale verhoudingen van zijn werknemers
vereenigbaar is. In de plaats van het recht tol
beklag van den werknemer stelt de verorde
ning den eisch van goedkeuring en draagt
hierdoor den bewijslast voor de noodzakelijk
heid van de korting op den werkgever'over.
De verordening ontkent echter anderzijds
niet. dat onder den tegenwoordigen oecono
mischen toestand soms het blijven bestaan var,
een bedrijf slechts door een, zich binnen ze
kere grenzen bewegende vermindering van
de loonkosten kan worden veilig gesteld. Zij
bepaalt dat in zulke gevallen zonder ingrijpen
van de overheid door een overeenkomst tus
schen de beide belanghebbende partijen een
regeling tot stand moet komen, die zoowel met
de belangen van het bedrijf als met de sociale
omstandigheden van den arbeider behoorlijk
rekening houdt.
Nieuw is echter, dat de werkgever niet zelf
zonder meer tol een loonsverlaging kan be
sluiten, maar zich hierover eerst met zijn
werknemers beraden moet, een eisch, die, wan
neer hij door de beide partijen juist wordt
begrepen, tegelijkertijd geschikt is om de ge
meenschapsgedachte in het bedrijf te bevor
deren en daardoor tenslotte slechts het alge
meen belang van alle betrokkenen dient.
Onder het geldigheidsgebied van de ver
ordening van den Rijkscommissaris vallen
alle landbouwoeconomische, industrieele en
handelsbedrijven met inbegrip van visscherij-
en scheepvaartbedrijven. De verordening is
verder van toepassing op de arbeidsverhou
dingen in de vrije beroepen. Onder „geldende
loon- en salaristarieven", voor korting waar
van toestemming vereischt wordt, worden
verstaan de in feite betaalde loonen en sala
rissen met inbegrip van alle regelmatige
toeslagen en andere vergoedingen. Niet onder
het verbod vallen b.v. toelagen en vergoedin
gen. die slechts een enkelen keer worden ver
strekt en die slechts zoo nu en dan om
bijzondere redenen worden gegeven. Daar
tegenover zijn vergoedingen, zooals verlofs-
gelden, alsook toeslagen voor overwerk, toe
lagen voor zwaren arbeid, toelagen voor
bijzondere verontreiniging, enz. in de ver
ordening opgenomen.
De wijze van goedkeuring zelve is in de
uitvoeringsvoorschriften zoodanig geregeld,
dat verdere toelichting overbodig is. Voor het
verstrekken van toestemmingen is bevoegd
het college der Rijksbemiddelaar». dat ook
tot dusver met de behandeling v&q bezwaar
schriften op grond van het besluit van 24
Mei 1940 belast was.
Overigens is het vanzelfsprekend, dat alle
tot de uitvaardiging van de verordening
den Rijkscommissaris ingediende bezwaren
door de Rijksbemiddelaars nog op den ouden
rechtsgrond zullen worden afgewikkeld.
let;d.
neerzitten. Dat doen wij ook niet. De Nod. vord.; ja, f~t fc zoo, ma?- daaraan heb ik
Unie houdt vergaderingen en tracht het pu- niet cedachj, toen ik m'yR rede hield. Ik sprak
bliek voor haar inzichten te winnen; hetzeltae
doen de protestantsche christenen. En boven
dien valt er een ontzaglijke hoeveel)»;- prac-
tisch werk te doen. zoodat men waarlijk niet
bevreesd hoeft te zijn- men in het hed£f
tot ledigheid zal ziin gedoemd, al is erjwjjj
en ander, dat m gedurende den >e"zetlinga.
tijd rustig moet laten liggen. -
Wat de toekomst aangaat^nze positie zal
bij het sluiten van den worden gere
geld. Hoe die vrede tot .^nd zal komen, hoe
de vredesverdragen er zu}en uitzien. niemand
die het zeggen kan. Toer wy niet geheel
zonder aanwijzingen ovCj. de toekomst. Spr.
herinnert aan de redevoeringen van den rijks
commissaris van Mei en juli en brengt
uit elk dier re coeringeE enkeie gedachten
naar voren. Spr. conclud^erti dat door de be
zettende macht niet ge£orderd zal worden,
dat wij ons eigen Neaerlandsche karakter
zullen verloochenen en qat wy by onze poli
tieke wilsvorming zelf qen weg zui]en kun
nen bepalen, dien wij be&eeren te volgen On
getwijfeld zijn deze uitlat*ngen van beteekenis.
Maar aan den anderen, kant zullen wij ook
goed doen die beteekenis niet te overschatten
in dien zin, dat wij allt, toestanden na den
vrede zullen zien terugkeeren zooais ze waren
vóór den lOden Mei. Het n0odig zijn, dat
wij met beide voeten o^, den grond blijven
staan en een open oog hebben voor de veran
deringen, die op het van Europa
reeds ingetreden zijn of ^og intrèden zullen.
Wat het eerste betreft deijkt spr aan de dezer
dagen gegeven scheidsrechtelyke uitspraak te
Weenen over de verdeeling van Zevenburgen.
En al weten wij niet, wat de toekomst voor de
Voort» i. bestrijding ».n oe ontaart,
dar (Irawcra tic onmisbaar Naait «k ta!->h verstand* doen
regeergezag acht spr. volksinvloed onmisbaar. <je Se^nte
Doch AR. en C.H. heoben fel gestreden J al? S^°ote mo8
-t VUUi mijn woorden, dat
indei;diad ,e ver ben gegaan. Ik had medelijden
"den troep, die aan de toekomst twijfelde
ny d._
JiKik heb"mïj"dcor mijn gevoelens laten mee-
sleepen.
Bij het verhoor bleek, dat de voornaamste
etuige tc,en den kapitein was de Nederlander
die lang in Duitschland heeft gewoond en
door den kapitein was afgeblaft, toen hij hem
"en verzoek om verlof In het Duitsch had over
handigd en gestraft was met drie dagen ver-
O.m. werd ook majoor C. gehoord. Deze
getuige geeft allereerst een overzicht van het
werken èn de hoedanigheid van het werk van
den kapitein. De majoor heeft verdachte leeren
kennen bij het regiment wielrijders in Den
Bosch, Hij is naar zjjn meening een voortref
felijk officier, buitengewoon geschikt voor het
werk dat hem werd opgedragen. Het is niet
voor niets, dat hij naar de hoogere krijgs
school is gestuurd, om daar een driejarigen
cursus te volgen. Zijn kennis van de krijgs
kunde is zeer groot.
Pres. tot den majoor: Gelooft U dat de
kapitein door den nieuwen toestand uit zijn
evenwicht is geslagen?
Majoor: Ongetwijfeld. Hij was een special:
teit in de geschiedenis van het huis van Oranje
en juist voor hem beteekende het heengaan van
de Koningin zeer veel. Tijdens de oorlogsdagen
heeft deze verdachte zich uitstekend gedragen,
maar door de capitulatie van ons leger was hij
kennelijk overstuur.
PresIs het in Nederlandsche officiers
kringen ook gewoonte geweest, om den Führer
Adolf Hitler met schilder aan te duiden?
Majoor: Neen, dat niet. Wij hebben te veel
respect voor de kwaliteiten van den Führer.
om op deze wijze osss hc""
spreken.
hem te denken
Na het requisitoir, aan het slot waarvan drie
jaar gevangenisstraf werd geëischt en hel plei-
- dooi van mr. van Woelderen. zeide verdachte
irden, dai nu tiank- da{ inderdaad niet de bedoeling heeft
weggevallen is de gehad opzettelijk den Führer en daardoor de
De spoorwegwerken te Leiden
Men meldt ons uit Utrecht:
Tot de vele plannen welke in ons land
op uitvoering wachten, behoort nie'
laatste plaats het plan tot een wlioende ver
betering van den spoorwegrvergang bij het
station 'e Leiden. Doo iat zoo vele partijen
betrokken zijn bi' de uitvoering van ue
plannen heeft Jirt lang geduurd, voordat
ovei eenstepz-fimg kon worden bereikt.
Eenif^n tijd gelecten is dit evenwel ge-
schijf- er is een tinancieele regeling getroi-
£h tusschen cie Nederlandsche Spoorwegen,
het Rijk en de gemeente Leiden.
zal omvatten een ophooging van
spoorbaan van Haarlemmervaart tot
iakbij De Vink. Hierdoor komen er tunnels
alle verkeer J"
kosten.
Op het oogenblik zou echter de uitvoering
ip moeilijkheden stuiten, doordat de belang
rijke hoeveelheden ijzer en hout Welke noo-
dig zijn, slechts in geringe mate zijn te
Mr. H. J. KIST
Bij besluit van den secretaris-generaal, wnd.
hoofd van het departement van justitie, van
2 September 1940 is aan mr. H. J. Kist in
verband met het bereiken van den pensioen
gerechtigden leeftijd met ingang van 16 Sep
tember 1940 eervol ontslag verleend als grif
fier van den Hoogen Raad der Nederlanden,
onder dankbetuiging voor de in rechterlijke
betrekkingen bewezen diensten.
Na achtereenvolgens als griffier van de
kantonrechten te Bergen op Zoom en te
Gouda in de rechterlijke macht te hebben
gediend, werd mr. Kist 15 Januari 1915 tot
substituut-griffier bij den Hoogen Raad aan
gesteld, waarna 2 Augustus 1927 zijn be
noeming tot griffier volgde.
Mr Kist is dus meer dan een kwart eeuw
by den Hoogen Raad werkzaam geweest.
CHR. WERKMEESTERSBOND
.-»is rechtskundig adviseur van den Chr
Werkmeestersbond zal optreden mr. C. L.
Wier inga te Utrecht
In de plaats van wijlen dr. H. Kaajan te
Utrecht is als medewerker van ..De Chr. Mid
denstander". het orgaan van den Chr. Mid
denstandsbond in Nederland opgetreden ds.
Andel, Geref. predikant te Sotst. Met
ds. P. de Haas, Ned. Herv. predkant te
Utrecht schrijft hij nu om beurt de medita
ties in dit orgaan.
Inbraak in een distributielokaal
Het luik In de vestibule bood een goede kans
Van Woensdag op Donderdag is in een dis
tributielokaal in oe Balistraat te Amsterdam
een brutale inbraak gepleegd.
Een partij van 140 halve ponden vet en 200
halve ponden margarine zijn n.l. onder den
grond door vervoerd met onbekende bestem
ming.
Het distributielokaal is gevestigd in een
schoolgebouw. In de vestibule Van dit gebouw
bevindt zich in den vloer «gjj luik De inslui
pers hebber het vet en de margarine door dit
luik weggeh 'd.
De reche,- v- her bureau aan de Lm-
naeusstraat <-.-n nauwte- - onderzoek m.
Algem. Kunstzijde l
i r
Exploitatiewinst 4,289,1
v. j. 2,388,053op nieu: ,0.
rekening 6,120,139
<y. j. 2,148,251) 1
Het verslag over 1939 van de Alge[-
Kunstzijde Unie te Arnhem lag gereed t
datum, dat Nederland in den oorlog^'. iic-
betrokken. Het is thans onveranderd g^:
ceerd en wij ontleenen er het volgendf k.,.i
De afzet van kunstzijde, die in 1938|J,
ernetigen tegenslag had ondervonden,!
zich tegen het einde van dat jaar ei^i
het begin van 1939 hersteld. Voor
fabrieken Ln de V. S. en Engeland was I
een heuglijke omkeer, evenals voor de cf 1
junctuur-gevoelige Nederlandsche bed!1
ven, die voor een overwegend gedeelte r
hun productie afhankelijk zijn van 1 V,
export. Tegen het midden van 1939 kond
de fabrieken te Ede en Arnhem op v«
capaciteit werken. Het herstel van 1
productie had een voordeeliger grondsi
voor den kostprijs'tot gevolg.
Alles bijeen genomen gaf 1939 zoo»
voor de bu;tenlarjdsc»je als voor de Nedi
j laihisclie bedrijven reden tot tevredenhe
"Dit fleemt niet weg. dat de positie van.
laiMgte wisselvallig blijft.
De invoer" van buitenlandsche garerfcpEF.
Nederland i* slechts met 3 pet.
belast en bedroV ondanks de contingenteZ*'-
in 1939 nog 1.251,000 kg legen 830,000 'L
1938 en 848.000 kjï 2" 1937. In verhol
Jen omzet in NeóorCWMl is deze
hoog, dat de prijs op Nederlandsche
in vrije concurrentie woiv'l bepaald- Di
geldt in vele gevallen niet voor den
Iandschen afzet op buitenlaïv dsche i
In het beperkte afzetgebied.- waai
invoerrechten den verkoop van db A.K.U.
niet geheel verhinderen, kuni aldu,
directie, ons product veelal s.ech'ts )Tlaa
tegen prijzen, die voor de concurrentie
aanvaardbaar zijn, omdat haar positie
andere wijze is beschermd.
De Nederlandsche fabrieken konden sled
trachten haar productie zoo goed mogelijk t>>
peil te houden door een ononderbroken strevfr:
naar verlaging van den kostprijs en een vfc
betering van de kwaliteit. Bij elke con jut, v:'; 1
tuuropgang, zooals in 1937 en in 1939, bla
uit de financieele resultaten, dat inderdat
in die richting veel is bereikt. Bij elke nee:
gang van de conjunctuur, een voortgezet! '-'-del r
daling van de prijzen en een verminderd» rt
afzet, kan een productiebeperking niet word® - nva
vermeden en hierdoor treedt onmiddellijk ee t.zang
kostprijsstijging in, die .den concurrentiestrij
moeilijk maakt.
Dat door den oorlog de verbindingen m.
de buitenlandsche fabrieken zouden worde, - -
bemoeilijkt, was niet te ontgaan; hieruit
de consequentie getrokken, n.l. een volledij
besluursscheiding tusschen de A.K.U. en c
Vereinigte Glanzstoff-Fabriken A.G., de I.
Bemberg Aktiengesellschaft, de Böhmisct'
Glanzstoff-Fabrik en de Erste österreichiscr1.
Glanzstoff-Fabrik A.G., St. Pölten. Alle
stuursfuncties in genoemde venaootschappe
zijn door onze Nederlandsche bestuurde1'
neergelegd. Tegelijkertijd hebben alle me ~-
Nederlandsche bestuursleden in onze onder' (fi
neming hetzelfde gedaan. De deelneminge
van onze vennootschap bleven onveranderd.'
Winslverdeeling
Voorgesteld wordt het beschikbare winstr
saldo "ad 9.559,429 (v. j. 4.003,243) me; ,lmg
inbegrip van het onverdeelde saldo ap
ad 2,148,251 (v. j. 826,166), als volgt t<
verdeelen: prioriteitsaandeelen 6 pet. 2880fcf
cum. pref. aandeelen 6 pet 107.790; gewout
aandeelen 4 pet, met dien verstande, dat vat
dit dividend 2 pet. direct betaalbaar gesteld he
zal worden en de rest eerst opvorderbaar zaV
'zijn wanneer en naarmate het. hetzij ineenv i L,
hetzij in gedeelten, door den raad van com
missarissen zal zijn betaalbaar gesteld f 3 00 c
en overboeking op i' e
(V. j. 2,148,251).
JKC
verschil;
rekening 6,120,135
STLGING VAN DE VLOTTENDE SCHULD
t-gedevalueerd«
Maar de ondernemingslust
laat men zich door de opgekomen moeilijk
heden niet uit het veld slaan Dezer dagen
zijn er met de betrokken autoriteiten bespre
kingen gehouden, welke ertoe zouden moeten
leiden dat het werk binnen zeer afzienbaren
tijd kan worden aangevat Een groot ge
deelte der voorgenomen werkzaamheden be
staat namelijk uit graafwerk en hiermee kan
onverwijld een aanvang worden gemaakt.
Men kan dus goeden moed hebben; er zal
worden gedaan wat maar mogelijk is.
Nu de wintermaanden naderen en de duister
nis vroeger invalt, komen ook dc uitvinders
naar voren om het ongerief, dat de verduiste
ring voor velen medebrengt, Vc beperken Zoo
hebben wii reeds verlichte deursloten, huis-
rnét zaklantaarntjes, verlichte bijoute-
dergelijke aangeprezen «1»
Groote scnotkistbchoeften van
hel Rijk
In Wal 1st reet maakt men de
balans op
In de a f gek* pen week h er-ben ter beurze
de Nederlandse >e SUjUfondssn, en andere
Hollandsche b< er - 'ugswaarden, den invloed
ondergaan van een een g.-zin* gedeprimeerde
stemming. Daoram sci lijnt niet vreemd te
zijn geweest de ikkel ni an de vlottende
schuld en de u r.et'.ing van ie biljettencircu-
latie, bliikens de l it-'U weekstaat van de Ne
derlandsche Bank. De geldbehoeften van de
schatkist waren den lputstcn tijd van om
vangrijken aai Er wajren groote betalingen
te verrichten, voortvloeiend o.a- uit de aflos
sing van schatkist lap-ei. mponbetahngen
enz. Wel is waar moest op 1 September j.l. de
storting plaats vinden op de S's pet. schat
kistbiljetten. welke dezer dagen bij de groote
banken geplaatst waren tot een bedrag van
60 millioen. doch dat was niet voldoende,
want de vlottende schuld van het Rijk is verj
der gestegen. O.a. werd voor
sleutels
teravbnd hebben "wü" dooi'bemiddeling
studio De nachigids m Den 1E
maakt met lichtgevende armbanden. Zn oe
staan uit een celluloid band, waM«p
linnen bevestigd
gevende verf, die
jlamp gelegen
den onderarm beves-
iprepareerd met licht-
lio in het licht van een
lamp ge.esan hebben, gedurende eenige uren
licht uitstraalt. Het ie de bedecllng^ dal de
fietsers deze banden
uci 9 millioen
schatkistpapier geplaatst bij de Nederlandsche
Bank. Voorts liep het totaal der in omloop
zijnde schatkistpromessi-n op met r
millioen tot 669 mülioen^ waardoij
ging sedert Mei j.l. ca
te'Ti»JjR^!iP,%^5teland van Europa Duilsche weermacht te beleedigen.
iemand anders den
aedekt, wegnemen,
de meeste zorg. Hij
rwanten onder al de
tijd nimmer Groen s
lullen verliezen: Er
ges
en de historie van
'iét /asten tred door
zul en wij wijs ban
kten van de nieuwe
oog verliezen, want
lie realiteit rekenen
erdijk van 1811 na-
Nadat het Kriegsgencht een uur ln
raadkamer was geweest, werd het vonnis
over hem uitgesproken en werd hij ver
oordeeld tot een gevangenisstraf voor den
tijd van een jaar en zes maanden, met
aftrek van twee maal drie weken voor-
Aan de overwegingen ontleenen wij hel
volgende. Door de woorden, die verdachte
heeft geuit, heeft hij niet alleen den
Führer getroffen maar het geheele Duit
sche volk. Alle mannen, alle vrouwen en
alle kinderen en daarom is zijn straf zoo
hoog. Hij heeft iederen soldaat van net
Duilsche rijk in het hart getroffen en dat
kan men niet ongestraft voorbij laten
tigcii,"zoodat zij"doër "het lichtschünsel van de
banden kunnen constateeren, of hun voorman
links of rechtsaf wil gaan, waardoor zij tijdig
geOD^envoudige"w^2e wordt'deze lichtgevende
.rXXbeveSud^raun eigen^bwtthbbbra
wij kunnen conslaleeren. dat het «hunfiel. zu
het ook niet sterk, voldoende is^derelj.SP
verandering van richting te «Uendeeren het-
geen dan ook juisl de bedoeling van de u
dors is geweest.
INBRAKEN EN DIEFSTALLEN TE
SANTPOORT
Bij verschillende bewoners van Santpoort
zijn deze week inbraken cn diefstallen ge
pleegd Bij een bewoner van de Wynolüy
Daniëlslaan werd ingebroken, daar werden
drie bankbiljetten van vijfentwintig gulden,
distributiekaarten en sigaren en sigaretten
ontvreemd; bij een anderen bewoner van
deze laan werden alleen distributiekaarten
medegenomen. Bij een bewoner van de Wil
lem de Zwijgerlaan werd ingebioken,. waa
eenig geld. een vulpenhouder en papieren
werden meegenomen. Voorts werd nog ge
tracht in een woning aan den Middenduiner-
weg in te breken, maar hier weid niets ver
mist.
36
de stij-
370 unüUoen bereik
te. Bovendien nam het Rijk nog een voorschot
in rekening courant op bij de Nederlandsche
Bank ad t 6.2 millioen en werden door de
regeering daggeldieeningen geplaatst voor een
bedrag van 8 millioen.
Naast deze stijging van de vlottende schuld
heeft een toeneming van de biljettencirculatie j lekort
de aandacht getrokken
millioen. Wel is vaar is >-» •.- ---- -
metaalsaldo van oe Ned Bank ad 532 mil
lioen weinig verandering ingetreden en tb dn
ongeveer even hoog als verleden jaai- om
dezen tijd. maar men beoordeelde toch blijK
baar de positie var de Nederlandsche staats
financiën v/at minder gunstig, temeer, nu de
biljettencirculatie het laatste
300 millioen is gestegen. Inmiddels bleven
de koersverliezen die het sterkst w<>ren j
de 3-31- pet. obligaties 1938. tot fiacti.es
perkt. Naar verhouding hielden deoude Ho -
beurszetel €25,000
dollars!) opbracht.
Wat het verloop van de aandeelkoersen be
treft in het eerste oorlogsjaar, treden belang
rijke tegenstellingen op. Bewapeningsaandee-
len noteeren thans overwegend hooger dan
vóór September 1939. anóerszijds hebben vele
fondsen sterke koersverliezen geleden. Ook
de Canadeesche fondsen zijn sterk gedaald en
noteeren ver beneden het vooroorlogscbe
koerspeil.
De laatste dagen is de stemming in Waii-
street merkbaar beter geworden, 't Gaat wel
met horten en stooten, maar per saldo is toen
een koersstijging ingetreden, en op het Dam
rak. dat in het begin van deze week weer in
een apathische stemming dreigde te vervallen
is dit niet onopgemerkt voorbijgegaan. De
stemming werd merkbaar beter.
Geen sloldividend van de Koninklijke
Aandeelen Koninklijke Petro 1 eura
zijn deze week tijdelijk in reactie geweest. Dit
hield klaarblijkelijk verband met de mede-
deeling van den voorzitter ter vergadenr.g
van de Shell Transport en Trading Co., waar-,
in gemotiveerd werd. waarom alleen een
interim dividend wordt uitgekeerd Het be-
stuur wil zich zoo sterk mogelijk maken tegen
onvoorziene gebeurtenissen. Een slotdividend
zou op zichzelf wel gerechtvaardigd zijn ge
weest, doch onder de gegeven omstandigheden
is hiervan afgezien. Degenen, die nog sleed!
op een slotdividend hoopten, werden hierme.
uit den droom geholpen.
gunstige «temmuiCbebUan. Men meent.dat
het scheepvaartbedrijf na den ooi log goede
tiiden tegemoe' gaat. Er zal uiteraard een.
tekort aan scheepsru.mte ontstaan, tengevolge
1296 tot 1323 £aarvan de vrachtprijzen zullen stijgen. En
het beschikbaar natuUrlijk zal e» werk genoeg zijn voor onze
s«u KTsT. d..u.
worden aangenomen, dat er groot gebrek a i
tabak zal ontstaan. Voor de prc^cento, ope"C
dit bij een spoeuige beëindiging van
oorlog gunstige perspectieven. Zou achter
oorlog lang duren, dan moet de tabak m Indie
„orden opgeslagen hetgeen "a'dU^ldk
Sn d! niraweTaupCv^ de oorspron
Ske opzet uit te vo_eren.J3et„.eutveiOOkgH,
nprkt Naar vernoi.uiua --- --
landsche schuldsoorten zich nog het best. J komt pas e;nd 1941 aan de markt
beun-bolans van hei eerste nuitechëobligatiesoorten, waarover
^gtr.rrgSr^i»
millioen aandeelen omgezet tegen mïUioen
in Juni 39 millioen in Mei en 57 mmioen m
slechts 273 mtlboen beloopro tegen
millioen begin Me. en 525 nd
?eleS,endUr,aïèr,S betaal, montep.ee,
Bij alle belangstelling
t af n m V a n e van den handel met
groot'te noemen, uiteraard moesten de Young4
en Dawesleeninj een gevoelige ad^tet»ng,
ondergaan. Zeer vast was op de belegging
markt de stemming voor pandbrieven.
Aug. 6 Sept
80 8<W I
A. K. U
H. V. A.
Unilever
Senemba
A'dam Rubber
Kon. Petr
Philips
Ned. Scheep'». Unie.
9 Mei
42%
329%
