JAAR DE JAARBEURS TE LEIPZIG
Ontdekkingsreis door Jaarbeurs
wonderland
AflTPRDAG 7 SEPTEMBER 1940
PAG. 3
=F
BEZOEK AAN HET
k2 TEXTIÉLHUIS
12121 olgemeene kenmerken
van deze Herfstmesse
7eTl (van een onzer redacteuren.)
RK III (Slot)
_J willen thans eerst nog iets zeggen
Jwat we op de Textil- und Beklei-
P gsm esse gezien hebben en over die
wahadio-artikelen.
goch textielproducten vond men in twee ge
ween op de Königsplatz. Hier waren niet
stemier dan 817 exposanten te vinden; er ^gf
i var plaatsje onbezet. Het bezoek hier
De 5 dadelijk zeer groot en de belangstelling
de nieuwe stoffen en de nieuwe berei-
1 f"«methoden was enorm. De celwol schijnt
jéroote omwenteling in de fabricage te
°h bewerkstelligen; de spinmethodes die
door gegolden hebben zijn thans
angen door totaal andere: een revolutie
n tJlit gebied. Vroeger heeft altijd het pnn-
te ai gegolden dat uit de afzonderlijke vezels
geëii garen werd verkregen, dat pas daarna
machines kon verwerkt worden. Thans
jg er een methode gevonden, die berust
en iet beginsel van het scheiden van de einde-
lange afzonderlijke vezels op eindige
ierg»e stapels met lengtes d'ie men met opzet
wasjohillend heeft gemaakt. Op deze wijze
A.idt het kammen uitgeschakeld en vereen-
digt dtis het proces. Het aanvangsproduct
2<hier de celstof, d.w.z. cellulose in d<
vorm.
arnSo is naast de kunstzijde de kunstwol ont-
p. Wy kunnen het niet door eigen gebruik
li^eltateeren, maar men beweert, dat de
het>en evengoed zoo niet beter dan de
furproducten zijn. Men heeft hier een
van de belangrijkheid van het weten-
1 ^^ppelijk onderzoek. Pas toen men heeft
zien, dat het wetenschappelijk onderzoek
iets abstracts of aparts is. maar het leven
e\e gemeenschap heeft te dienen, kon mer
vfr*esultaten komen als waarvan de mensch-
thans kan profiteered Door voortref-
ke samenwerking zal men nog heel wat
tlonpen bereiken en zal wellicht het leven
n wjliterlijk opzicht geriefelijker en prettiger
ScW1611 worden. Op de Leipziger Messe
irde men de gevolgen van het inschakelen
k a deze nieuwe methodes en volgende jaren
ook zonder twijfel weer nieuwe ver
leningen brengen. In Duitschland schakelt
>ers* bewust om wanneer men ziet dat het
dig is, en men schakelt ook bewust uit
dij men meent dat beter weg kan. Smake-
vrfe dingen dwingt men te verdwijnt
n fcstzinnige artikelen brengt men naar
h leidt zoo de productie zoowel als de
te fcum pt ie.
Irfuitsche kunstzijde en celwol vindt men
is (alle stands, zij hebben het gebied van
;riken- en onderkleed ing veroverd en
i ze niet meer wegdenken,
t
lelangrijk en de moeite waard om te
oeken was ook de radio- afdeeling. Deze
•d geopend met een rede van Reichssende-
er Eugen H a d a m o v s k y. In die rede
""erstreepte hij de belangrijkheid van de
io en de mogelijkheden, die erdoor gebo-
kjTl-zyn. Maar hij stond pok stil bij de tele-
e, welks uitvinder, Paul Nipkow, juist was
K. »rven, op de avond van zijn tachtigste
aardag.
Js student van 23 jaren nam NipKOW
int op de vinding van zijn bekende schijf
gaten, die de grondslag zou worden voor
toestel dat het zien in de verte mogelijk
fabjlkt. Hij was al lang op het denkbeeld
omen in het bereik van het zichtbare de
55 schillen in lichtkracht met behulp van
föJ^jtrische stroom over willekeurige afslan
kt j te dragen. Dit bracht hem ertoe beelden
i personen en landschappen als een som
vele punten op te vatten, de genoemde
fcchillen van zwart tot wit in wisseling van
(omsterkte om te zetten en op de plaats,
51 ir ze ontvangen worden, ze opnieuw in
50* itwaarden te herscheppen. Daartoe con-
k (eerde hij de aangeduide schijf. Men
reef toen 1884, een tijd waarin radio en
i n°g toekomstmuziek waren. Nipkow
rhikte toen nog bij verre niet over de
delen der versterkingstechniek, die het
30\' onderzoekers mogelijk maakte zijn ge-
hte in een daad om te zetten. De grondslag
heel veel belangrijke ontdekkingen is
vaak een zoo allereenvoudigst iets, dat
er zich over verbaast, dat niemand
Mlfïger op de gedachte kwam. Latere ge-
accepteeren een boel dingen als heel
10011 die toch nie* zo° heel gewoon waren
i ze voor het eerst uitkwamen. Men moest
standbeeld oprichten, zei eens iemand,
r de man, die de spijker heeft uitgevonden,
felijke dingen hebben revoluties teweeg-
Zoo zal het ook met de televisie
n. De tyd komt, dat we in Rotterdam zul-
U^kunnen zien wat in New-York gebeurt.
98 j 1 nU nog erg fantastisch, maar de
08'; g. is ervoor gelegd, de scheppende
is er, de uitwerking en verbetering
42i^t dan vanzelf weL Zoo ging het met de
56j(io, zoo zal het ook met de televisie gaan.
|p deze radio-expositie zag men ook
60 'ips met kostelijke apparaten; Telefunken
36 er eveneens met z'n vier nieuwe ontvang-
stellen voer de export in 1940 en 1941.
au if"aast waren er nog tientallen andere
r on*3 met Verscheiden nieuwe toestellen en
in de onderdeelen. Bovendien
98H.er.een "ieuw toestel te zien, waarop
20 3ei\ lets a3n het apparaat te behoeven te
85 i tien gramofoonplaten achtereen kunnen
8 den gespeeld.
it alles uiteen te zetten en te verhalen
ons te ver voeren. We hebben in deze
ij. een ^eus willen doen uit een
jweldigend aanbod en moeten ons dus
erken.
brengt een met gummibuffertjes voorziene
rol in beweging en drukt op een cylinder,
waarin een gummistang de beweging remt.
Slaande deuren met verstoorde vaders en
moeders zullen dus uit de tijd raken.
Practisch voor het huisgezin is ook een
prenteboek, dat onverscheurbaar is. Verder
een lamp, die uitneembaar is en op verschil
lende wijzen weer in elkaar kan worden ge
zet, zoodat men als het ware een nieuw
model heeft.
Op een ander terrein ligt de nieuwigheid
die op de fiets handvatten doet aanbrengen
die naar de binnenkant van de hand gevormd
zijn. De hand rust dus gemakkelijker dan bij
de tegenwoordige modellen en de spieren
worden niet zoo spoedig vermoeid.
Deze enkele dingen waren het die ons hel
meest interesseerden van de vele die er t€
zien waren. Ze alle te vermelden en te be
schrijven zou te veel plaatsruimte vergen.
We deden slechts een greep om te doen zien
hoe men in het kleine afdaalt om het leven
te vergemakkelijken en die dingen te ver
schaffen die practisch bruikbaar zijn en dus
groote kans hebben om ingevoerd te wor
den. Maar de mensch is au fond een conser
vatief wezen, zoodat wij vreezen dat het niet
met alles even goed lukken zal. Maar o i deze
Duitsche Messe komt in deze afdeeling niets
of het moet de moeite waard zijn het in de
practijk te brengen. „Kitsch" wordt rigou
reus geweest.
Wanneer men vraagt wat 3
l deze herfst-
i het r
st in het c
PÜÜÜL dan moet men als ant
woord geven dat alles duidelijk was ingesteld
op een economische leiding die van Duitsch
land zal uitgaan bij de „Neuordnung"
Europa. Wij leven thans nog in oorlogstijd
en in Leipzig was dat ook duidelijk te be
merken, maar in de oorlogstijd bereidt men
zich voor op de komende vrede, en bij
schillende gelegenheden werd ook opgemerkt,
dat het resultaat van deze Messe pas kan
gezien worden als straks normale tijden
zijn aangebroken. Meer dan 6000 firma's laten
zien wat ze zullen kunnen verschaffen voor
de export. Dat er voor die export belang
stelling is in het buitenland blijkt wel uit
het groote. aantal bezoekers uit dat buiten
land dat voor een oorlogsjaar toch zeker
recordcijfers aanwees.
Een veel grooter deel dan vroeger kwam
uit Zuid-Oost Europa. Een duidelijk bewijs,
dat de Balkan zich ook economisch op Duitsch
land oriënteert. Al de staten van de Balkan
waren ook op de internationale stands
tegenwoordigd. In vredestijd kwamen e:
woonlijk zes a acht buitenlandsche exposities,
en nu 20. Men wacht op de afloop
oorlog om het heele apparaat in werking te
stellen, dat de handel weer zal doen opleven
en nieuwe welvaart zal brengen aan de groote
streken die thans direct of indirect de invloed
van de oorlog, ge voelen. Dat nu het militaire
belang op de allereerste plaats staat, spreekt
vanzelf. Daar moet alles voor wijken. Als de
wapens zijn neergelegd, zal de handel en
industrie weer al het interesse wekken
op de vele faciliteiten kunnen rekenen, w«
van het nu noodgedwongen grootendeels a
stoken is.
Telkens en telkens viel er ook de aandacht
op, dat in Duitschland wordt gewerkt met
een „geleide economie". Op al de voordeelen
die dit bracht werd herhaaldelijk de aandacht
gevestigd. Dit brengt mee dat men niet aan
vele toevalligheden overlaat hoe de loop
zaken zal zijn, maar dat men
doel voor oogen heeft en daarheen stuurt.
Het gevolg hiervan is ook, zooals wij reeds
eerder opmerkten, dat men sommige- dingen
bewust bevordert en naar voren brengt,
andere pitschakelt. Prullaria weert men
daarmee beveiligt men het publiek.
De modeshow die we bezochten stond
in het teeken van de doelmatigheid, niet
dat van uitwassen en extravaganties. Maar
ook stond zij in het teeken van de Duitsche
mode. Frankrijk en Engeland schakelt
uit: Duitschland wil zelf voor de Duitsche
vrouw de toon aangeven en wil haar kleeden
met Duitsche stoffen, door de eigen industrie
vervaardigd. Toch scheen het ons toe dat de
modellen die uit Weenen kwamen ietwat
anders waren dan die uit Berlijn,
het verschil tusschen deze twee groot-Duitsche
steden tot uiting kwam. De rokken waren iets
korter dan tot nog toe, maar dat was, zei
der bezoeksters, om „punten" te sparen. Naar
de juistheid van die opmerking hebben we
niet kunnen informeeren, maar de verklaring
vonden we niet onaardig.
Van de tocht die we door Leipzig maak
ten, vermelden we nog slechts de piëteitvolle
bezoeken aan de Johanniskerk, waar Bach
begraven ligt, en de Thomaskerk, waar de
werkplaats des meesters was. De moeite waard
was ook de bezichtiging van het Gohliser
Schloszchen, een rococo-idylle in een der
voorsteden van Leipzig, dat tot een huis der
cultuur is geworden, en waar de gedachtenis
wordt bewaard aan de genieën der groote
dichters Goethe en Schiller. Even vanuit de
drukte van het handelsverkeer der Messe tot
dit lustoord van vroeger burgerdom in te
keeren, was een ware verkwikking. We kunnen
ieder bezoeker van Leipzig aanraden hier even
heen te gaan.
Hiermede besluiten wij dan onze beschrij
ving van Leipzig en de Messe. Wy zijn ervan
overtuigd, dat wat wij schreven op volledig
heid in de verste verte niet kan bogen. Maar
volledig zijn over iets zoo omvangrijks als
de Herfstmesse van dit jaar zou onbegonnen
1 dit laatste artikel over de Leipziger
se beloofden wij ook enkele nieuwigheden
vermelden en enkele algemeene
in aan te geven.
1 de nieuwe uitvindingen te ver
?en zou ondoenlijk zijn. Maar zeer prac-
RS a was wel voor de tegenwoordige tijd
L ?.P de »Messe für gewerbliche Schutz-
Ite ondergebrachte plaatje dat aan de-
S die het licht wil aandraaien allereerst
Vraag stelt „Hebt u al verduisterd?" Het
radio-actief lichtgevend plaatje dat op
jchakelaar wordt aangebracht. Natuurlijk
nog er nog een heeleboel menschen, die ver-
le achtig of achteloos zijn en dat zou hun
fo< eens zuur kunnen gaan opbreken in de
cE-^e perioden van donkerheid die komende
len Zoo'n herinneringsapparaatje is dan een
ial l middel om zich tegen zichzelf te be-
d«rmen. M n moet eerst het plaatje op-
ancien alvorens men het licht aan kan
lien.
tn ander practisch ding is een constructie
ons wil bevrijden van de hardslaande
32jfen, een soort anti-lawaai instrument dus
,3Wi huiselijke kring. Het is n.l. bestemd
kleiner en lichter deuren. Ieder huis-
I9?<"r weet hoe de jeugd zich meestal ver-
de deur hard achter zich te laten
6tftklappen, omdat men zich de tijd niet
om hem behoorlijk te sluiten. Men be-
dat daar wel eens huiselijke onaan-
iwgjheden door ontstgan. Deze vinding is
©i van Columbus. De openslaande deur
BOEKENTAFEL
Het geloof en zijn moeilijkheden.
Door Prof. Dr. J. H. B a v i n c k
Prof. Pr. Joh. de Groot en Prof'
Dr. M. J. A. de^Vryer. N V. Gebr.'
's Uitg.
Mpij., Wageningen.
Radio-lezingen van dit gehalte wil men
graag zwart-op-wit eens vóór zich hebben De
uitgevers zijn eraan tegemoetgekomen, doch
nebben zoodoende tevens deze vijf beschou
wingen onder het bereik van een nog breeder
kring gebracht. De onderwerpen zijn altijd
maar vooral nu actueel: De onbekende God
het raadsel mensch en de roep naar bevrij
ding zijn de drie van Prof. Bavinck; Prof de
Vrijer heeft liet over gebedsmoeilijkheden' en
ud1 Groot over vragen aangaande het
Godsbestuur. Interessant is, naast de sterkende
rijkdom van hun inhoud, aan deze beschou
wingen de eigensoortigheid van hun auteurs
vinH^K ®n-K ,,Le„ ?tyle c'est l'homme".
vindt hier z n bevestiging. En overigens: men
leze en geniete van deze naar vorm en In-
houd zoowel voor den eenvoudige als den
geleerde bestemde lectuur, waarin langs den
weg van het rustig betoog en tegeliik in
mystieke warmte de groote levenswagen en
Jdjn-oblemen worden gesteld onder het licht
der Godsopenbaring. Hierin steen ze in al
haar scherpte vóór ons, maar worden ze
ook alleen aanvaard, ook dan, wanneer de
menscheluke rede het moet afleggen Zgen
het geloof in den Eeuwige, wiens gangen w
toch maar zeer van verre en zeer bïtrekkelflk
kunnen naspeuren. V/at ons In deze b£ch™
wingen vooral trof, is, dal ze zoo echTSëm
t T •toch volle recht laten weder-
aren aan het jen-seitige, van waaruit ziels-
geÜudworfete aUeen ten voUe ku™e"
DE CAMERA OBSCURA
Het jaar 1939 is het eigenlijke gedenk aar
van de Camera Obscura. Ton immers as
het een eeuw geleden, dat de eerste jiigave
hel Nederlandsche wereldje in ging. Maar we
moeten ook het jaar 1840 niet verge;en. Dat
toch was het jaar waarin alsnog heel belang
rijke bijdragen, met name „De Familie Kegge"
en „Gerrit Witze", op papier kwamen
Trouwens, ook in de volgende jaren zagen
nog schetsen het licht, die we thans niet
gaarne meer uit de Camera zouden missen,
en het aardige stukje „De Baker" verscheen
voor het eerst pas in 1854 en de „E ;f van
Hildebrand aan Schipper Rietheuve"" zelfs
pas in 1865'66.
Al met al is hier dus stof genoeg aanwezig,
om daaruit den moed te putten, na hetgeen
ln 1939 reeds over de Camera is gezegd, in
1940 over dit echt-Nederlandsche boek als
nog iets aan het papier toe te vertrouwen.
En dat mag dan geschieden naar aanleiding
van den nieuwen, den allernieuwstcn druk,
die bij de Erven F. Bohn te Haarlem van
de pers kwam. Deze uitgave lijkt heel sterk
op de jubileumsuitgave, verschenen in het
najaar van 1939 en versierd met teekeningen
door Jo Spier. En over dezen 41sten druk
behoeven de 40 voorgangers zich geenen
deele te geneeren.
Het is een prachtig boek geworden, dat de
belangstelling voor Hildebrand en zijn Came
ra wederom zal verlevendigen. En dat is goed
ook, want de Camera-jubileumviering mag
niet tevens de Camera-begrafenis zijn. We
gaan met dit boek in de hand een tweede
eeuw binnen, en we kunnen het hébben, dat
het heek wat ouder wordt dan met ons het
geval pleegt te zijn.
Moeten we hier nog veel zeggen over het
teekentalent van Jo Spier? Hij heeft uit zijn
voorraad 100 teekeningen uitgezocht en deze
tusschen den tekst gestrooid. Deze illustraties
zijn schijnbaar achtelooze lijntjes, maar men
zette zich er eens toe, ze rauwkeurig te be
kijken, en dan zal men verbaasd zijn over
de voortreffelijke afwerking tot in de kleinste
onderdeelen, alsmede over de sfeer, waarin
deze teekeningen zijn gehouden en die we
slechts kunnen aanduiden als de Camera
sfeer. Men leze, men zie en men geniete.
Ook als deze Camera binnenkomt, het kan
moeilijk anders, of dan juicht heel het huis
gezin. En er zijn niet veel boeken, en wel
allerminst ali ze reeds bedaagd zijn, waarvan
dét kan worden getuigd. Ze is een uitsteken
de gast voor de komende winteravonden.
WERELDKRONIEK
De Wereldkropiek was één der beste
illustraties, welke in ons land verschenen.
Uitgegeven door de firma Nijgh en Van Dit-
mar te Rotterdam, profiteerde het weekblad
van de goede zorg, welke het kenmerk was
van al de litgaven dezer oude, niet ver
ouderde uitgeefstermaatschappij. De oorlogs
dagen brachten ook het eind van de bureaux
en de techniiche inrichting aan den Wijn
haven te Rotterdam. Gedurende eenigen tijd
kwam daar deWereJdkroniek niet uit
Thans, reeds eenige weken lang, is het blad
als het ware uit de asch herrezen. Het bureau
van de periodiek is nu gevestigd te 's-Gra-
venhage, Wagenstraat 80.
Met groot genoegen hebben wij de eerste
nummers gezien en doorgeloopen. De redactie
ziet zich geplaatst voor de zware taak het
cachet, min ol meer oeftig vergeleken bij
menige andere illustratie, en toch interes
sant te handhaven. Zij zal daarin slagen,
dunkt ons.
Septembermaand, Artismaand. Het fraaie weer en de lage toegangsprijzen lokken velen tot een bezoek aan Amsterdam'»
fraaien dierentuin. - Een ritje op den kameel is een ongewone attractie, vooral voor de jeugd.
(Foto Pax-Holland)
ORDE DER JEZUÏETEN
Op 27 September 1940 zal het vierhonderd
jaar geleden zijn, dat paus Paulus de derde
de sociëteit van Jezus, of de orde der Jezuië-
ten, die door Ignatius van Loyola was gesticht
goedkeurde. Door een bijzondere belofte aan
den paus verplichtte de orde zich, haar arbeid
„aan den vooruitgang van het christelijke
leven en de verbreiding van het geloof te
wijden hetzij onder de Turken of in de lan
den, die men de Indiën noemt, of onder de
ketters en scheurmakers en andere ongeloo-
vigen". Het totaal aantal Jezuiëten bedroeg
begin van dit jaar 26,000. De tegenwoordige
generaal der orde is Wlodomir graaf Ledó-
chowski.
In Nederland werd in 1850 een „Neder
landsche provincie" van de Jezuiëten-orde
opgericht die in 1858 met missiewerk in
Nederlandsch Oost-Indië aanving. Aan het be
gin van 1940 telde Nederland 740 Jezuiëten,
er 210 in de missiën werken.
HET REGISTREEREN VAN BESTAANDE TYPEN
VAN BOERDERIJEN
De arbeid van architect Jans
in Twente
Naar onlangs is gemeld, zullen de Bond
van Nederlandsche Architecten en de Oud
heidkundige Bond een stichting in het leven
roepen: Het Nederlandsche Boerenhuis, welke
zich ten doel stelt de verschillende typen van
boerderijen in ons land te registreeren. Door
teekeningen en foto's met beschrijving van
alle boerenwoningen zal een volledige inven
taris worden opgemaakt van Hetgeen Neder
land op dit gebied bezit
Wij hebben het bovenstaande als uitgangs
punt genomen voor een gesprek met den heer
J. Jans, architect B.N.A., te Almelo, die reeds
twintig jaar voor het inventariseeren van onze
boerderijen heeft geplejt en dit werk, voor
zoover het de provincies Drenthe en Overijssel
betreft, zelf heeft ter hand genomen en tot
uitvoering 'gebracht Hij vertelde ons, dat van
de duizend teekeningen, welke hij kort na
den vorigen oorlog van boerderijen en molèns
Twente heeft gemaakt het Rijksmuseum
Twenthe te Enschede bezit er 350 acht
honderd reeds historische waarde hebben ver
kregen, omdat het in schets gebrachte sindsdien
is verloren gegaan. De laatste twintig jaar
zijn tientallen oude boerderijen afgebroken of
op onherkenbare wijze verbouwd. Van de
zestig molens, welke men in het museum
vindt afgebeeld, zijn er nog slechts enkele over.
Het spreekt vanzelf, dat de heer Jans dit
buitengewoon betreurt. De kleine gemeenten
in Twente zegt hij hebben dringend
behoefte aan een behoorlijk geordend bouw
toezicht; zij zouden verstandig doen, alle
projecten aan het oordeel van de Overijssel-
sche Schoonheidscommissie, ingesteld door
Het Oversticht, genootschap tot bevordering
instandhouding van het landelijk en stede
lijk schoon in de provincie Overijssel, te
onderwerpen.
Met voldoening maakt de heer Jans gewag
in het feit, dat Weerselo, Ootmarsum en
Tubbergen thans onder één bouwkundig toe
zicht zullen komen te staan, doordat er voor
de drie gemeenten gezamenlijk een architect
zal worden aangesteld, die geen particulier
werk mag verrichten. Dit is een stap op den
goeden weg en de heer Jans noemt het een
verheugend initiatief, maar hij zou deze orde
ning willen zien uitgebreid tot alle kleine
Twentsche gemeenten. Een dorp als Vriezen-
veen b.v., het mooiste dorp van deze streek,
een van de 'merkwaardigste plaatsen van ons
land, wordt ernstig mishandeld. In deze oude
veenkolonie, waar de boerenwoningen
het Saksische type, dat men vroeger
Twente veel zag, nog bij tientallen bewaard
zijn gebleven, is men de laatste jaren druk
bezig geweest, nieuwe kleine huizen vóór de
oude te zetten of de oude door verbouwing
geheel te verminken Dat hieraan paal
perk wordt gesteld, achtte de heer Jans
dringend noodzakelijk. Enter was twintig
jaar geleden een prachtig dorp, maar er is
weinig meer van over.
Ook de bebouwing van den weg Rijssen-
Nijverdal is een voorbeeld van onbekwaam
er onaesthetisch werk; Markelo werd naar
het oordeel van den heer Jans op weinig
fraaie wijze gemoderniseerd en over Wierden
liet hij zich nog minder waardeerend uit. En
bet kan anders. Het is volstrekt niet juist,
dat men een oude boerderij slechts naar de
eischen van dezen tijd kan bewoonbaar
maken door haar het karakteristieke te ont
nemen. Een boerderij aan den weg Goor-Rijs-
sen bij den zijweg naar Markelo noemde de
heer Jans als een voorbeeld van deskundig
en verstandig behoud. Met toepassing van het
bestaande raam-type en handhaving van den
hoofdvorm heeft men de '.oerderij, welke 150
jaar oud is, van binnen gemoderniseerd en
van buiten slechts weinig beschadigd.
De eigenaren van landgoederen hebben over
het algemeen begrip van bouwkunst, zegt de
heer Jans: zij laten zelden een leelijke boer
derij zetten; het zijn de gemeentebesturen en
de boeren die in Twente veel hebben ge
zondigd.
Wij spreken nog over de Twentsche bouw
kunst in het algemeen; de heer Jans be
treurt het dat de meeste plaatsen in deze
streken geen behoorlijke raadhuizen bezitten,
doch dat men er zooals in Delden, Borne,
Almelo ouderwetsche heerenhuize- voor
heeft bestemd, die slecht werden verbouwd.
En dan: indien onze fabrikanten zouden wil
len begrijpen aldus de heer Jans dat
ook een fabriek architectonisch zou kunnen
slagen wanneer men haar door een bekwaam
architect liet bouwen, zou dat voor de
Twentsche bouwkunst een groote vooruitgang
zijn- En waarom is er in heel Twente geen
hotel, dat in zijn bouw iets weer geeft van
het eigene en karakteristieke^ van de streek?
Wederopbouw van boerderijen
De wonderlamp van Aladdin Een een-persoons-
en een twee-persoons hooikist - Geen peper meer
nodig De carbidlamp in ere hersteld - Ook „ge
wone stands" genoeg.
De geweldige vitaliteit en veerkracht
van het Nederlandse volk blijkt thans, als
men een bezoek brengt aan de najaars-
beurs te Utrecht. Wie er heen gaat, met de
gedachte; nu, het zal wel niet veel zaaks
wezen, ziet zich naar we mogen ver
wachten stellig tot zijn blijdschap - daarin
bedrogen. Want deze najaarsbeurs is uiter
lijk in niets onderscheiden van de voor-
en najaarebeurzen in vredestijd. Utrecht
biedt dezelfde aanblik. De straten zijn vol
ler dan anders en bij de jaarbeursingangen
staan lieden geposteerd, die weinig of niets
omhanden hebben en die proberen of ze
uit de jaarbeurs ook niet op een of andere
wijze een „slaatje kunnen slaan". Soms is
dat een onwettige wijze, bijvoorbeeld door
aan bezoekers gebruikte jaarbeurskaarten
te vragen, welke dan weer verkocht wor
den. Maar om daartegen te waken, staan
er ook politie-agenten op post en zo wordt
het kwaad voorkomen.
Laat ons eens aannemen, dat ge een be
zoeker zijt van buiten. Ge zijt dan opge
staan. misschien vroeger dan gewoonlijk
bij een jaarbeursbezoek, in verband met
de treinenloop, en naar Utrecht gegaan.
Vanaf het station naar de Jaarbeure is
maar een wipje. Ge hebt daarvoor geen
vervoermiddel nodig en daardoor valt het
u niet op. dat het busverkeer van de ge
meentelijke autobusdienst minder frequent
is als anders. Omdat ge overdag in de
Bisschopsstad komt, bemerkt ge ook niets
van de duisternis, en als nu de zon zo
mild schijnt al^ op de eerste Jaarbeurs-
<lag, dan wordt alles vrolijk en blij en
'.oudt ge u wanen in een onbezette stad.
Na een dagkaart gekocht te hebben, be
treedt ge het Vredenburgterrein. Daar is
niets veranderd. Nog steeds staan er de
pompen die wa'.T oppompen en uitbraken,
oog steeds is er een stand met ladders.
groot en klein, en bet paviljoen ontbreekt
niet. Trouwens, de oppervlakte welke op
het Vredenburg in beslag is genomen, is
ditmaal groter dan andere jaren. Nu
kunt ge naar verkiezing eerst het open
terrein „afwerken", ofwpl direct naar de
vaste gebouwen gaan. Dat hangt af van
smaak en branche, waarin u industriël of
handelaar zijt. Ge speurt op de begane
grond, en op alle vijf verdiepingen, en
overal ontmoet ge een menigte mensen, die
precies hetzelfde te doen hebben als u:
k ij k e n en dan kopen, of tenminste
proberen te kopen.
Het is onbegrijpelijk, dat die mensen dat
allemaal leveren kunnen, wat ze hier laten
zien, zegt iemand tot u. als ge met belang
stelling alles beziet (dat werd tenminste
gisteren tot schrijver dezer regelen ge
zegd). En ge let dan op en staat verbaasd
over de veelheid van goederen die hier ge
ëxposeerd wordt. Na vier maanden bezet
gebied te zijn, in oorlogstijd, en dan nog
zo voor de dag te kunnen komen hulde
aan de Nederlandse industriëlen, die dat
klaarspelen.
En waarover ge u dan ook verbaasd, dat
is de snelheid, waarmee de industriëlen
zich hebben aangepast aan de omstandig
heden. Zo zijn er firma's ter beurze geko
men met hooikisten, een artikel, dat nooit
eerder op de Jaarbeurs werd aangeboden,
als ik me goed herinner, ook kookdozen
zijn er, als ik tenminste als niet-deskun-
dige de ronde „vaten" zo noemen mag,
waarin moeder de vrouw de pan kan weg
bergen. Er zijn een-persoons en twee-per
soons kookkisten, dat wil zeggen voor een
pan en voor twee pannen. Maar er zijn in
de dozen etagedozen, want daarin staan de
pannen boven elkaar en niet naast el
kaar. Het moet voor een vrouw een genot
zijn, vooral als ze lid is van het Vrouwelijk
Vrijwilligerscorps of brigade, of hoe dat
in de verschillende eemeenten heet, om
eens langs die stapds te gaan.
Maar dat is niet het enige, dat deze tij
den weerspiegelt. In een andere stand dé-
monstreert men aanhangwagens om bestel-
goeaeren mee te vervoeren. U kent ze reeds
lang die wagentjes op lage gummi wieltjes
die achtei de fiets gekoppeld worden.
Merkwaardig hoe snel zulk een uitvinding
ingeburgerd raakt
Ge kunt verder bewonderen een handig
electrisch kacheltje, dat zich voor vele
doeleinden leent, en waardoor ge „vaste
brandstof" besparen kunt, een lees-spaar-
verdui6teringslamp (dit zou de wonder
lamp van Aladdin kunnen zijn) en dan ziet
ge in een stand, dat een reusachtige kar
tonnen doos, de kisten vervangen kan. Ter
vervanging van flessen, flacons, blikken
bujses en doosjes e.d. wordt ook een nieuw
soort verpakkingsmateriaal aangeboden.
Om kruiden te vervangen worden pre
paraten te koop aangeboden en volgens de
prospecti verkrijgt men daarmee de fijn
ste aroma-combinaties.
En omdat de mogelijkheid bestaat van
rantsoenering van electriciteit. en in plat
telandsgemeenten de mensen tobben met
petroleumschaairste is er een firma, die*
haar uitvinding van de vorige oorlog weer
voor de dag heeft gebaald en een carbid-
brander in de handel brengt, passend op
elke petroleumlamp.
Natuurlijk zijn er. naast al deze vernuf
tige zaken, ook de gewone stands. Phi
lips en de Spoorwegen en de P.T.T. en de
departementale voorlichtingsstands. En
een prachtige stand van Duitsland en een
van de afdeilng Koloniën, waar films ge
draaid worden, welke zeker de aandacht
zullen hebben van mensen, die familie in
de tropen hebben. Dat is slim van de af
deling Koloniën, om de bezoekers nu rol
prenten te laten zien van Neerlands rijke
tropengebied.
Als gij bezoeker „uit de provincie", nu
al die dingen gezien hebt, en ge zet u neer
op een terras van een der café's, dan zijn
de wonderen nog niet uit voor u. Want
dan ziet ge voor u staan op de straat een
auto voorzien van een gasgenerator. U
kunt dan tekst en uitleg krijgen over bet
zuini a reukloze en geruisloze verbran
dingsproces, waardoor uw wagen van zo
veel p.k. weer kan rijden.
Nu eindig ik, want heus, er moet iets
overblijven, dat uzelf ontdekken gaat. an
ders is er niets meer aan voor u. om naar
Utrecht te komen.
Voor mensen die van heel ver moeten
komen, is er in Utrecht logiesgelegenheid
genoeg, in hotels of bij particulieren. VVV.
heeft daarvoor gezorgd. En de Spoorwegen
geven weer de gebruikelijke reductie op
de treinbiljetten. terwijl verschillende ex
eursies gemaakt worden.
Utrecht is weer Jaarbeurestad en ze
wacht gaarne de duizenden bezoekers die
bun ontdekkingsreis komen maken in bet
Jaarbeurs-wonderland.
van het hem door den „dienst wederopbouw
boerderijen" opgedragen werk. Hij zal, in
Achterberg bij Rhenen, in de omgeving van
Arnhem bij Westervorrt en Duiven, en ook
in de provincie Zeeland een tiental boerde
rijen bouwen, welke in de oorlogsdagen zijn
verloren gegaan. De architect gaat daarbij
uit van het type boerenwoning, dat er is; in
Achterberg waar hij samenwerkt met den
heer van Ommen uit Rhenen zal hij het
eenvoudige Utrechtsche type van den zand
grond maken; de boerderijen bij Arnhem
lijken veel op dat type, doch hier drukt de
rivier er min of meer haar stempel op. Van
hetgeen hij in Zeeland zal ontwerpen, kan de
heer Jans nog niets vertellen, maar hij kent
ook deze streek goed en heeft er vroeger
reeds landhuizen en te Zierikzee een huis
houdschool gebouwd. Het is logisch, dat de
gebreken, die de oude boerderijen vertoon
den, zoo veel mogelijk zullen worden onder
vangen. De heer Jans gunt den boer alle
moderne -gemakken en zal bij het ontwerpen
van het woongedeelte zoowel als van den stal
daarmede rekening houden; hoofdzaak is
echter, dat de boer komt te wonen in een
karakteristiek huis.
WELKE BONNEN?
TARWEBLOEM: Gedurende het tijdvak
van 7 September t/m. 4 October zal
bon 71 van het algemeen distributie
bonboekje recht geven op het koopen
van 2 ons tarwebloem oj tarwemeel
of roggebloem of roggemeel of zelf
rijzend bakmeel of boekweitmeel.
BOTER. MARGARINE EN VET: Van
24 Augustus t/m. 18 October de met
05 t/m. 12 genummerde bonnen van de
boterkaart voor boter; de met 05, 06 en
07 genummerde bonnen van de vetkaart
voor margarine of boter; de met 08 ge
nummerde bon voor gesmolten spijsvet
of boter; de met 09, 10, 11 en 12 ge
nummerde bonnen van de vetkaart voor
boter tegen gereduceerden prijs.
BROOD: Van 9 tot en met 15 September
zijn de met 5 genummerde bonnen van
het broodbonboekje geldig. Deze bon
nen blijven tot en met 17 September
geldig. De detaillisten kunnen deze
bonnen vervolgens nog tot en met 19
Sept. ter inwisseling tegen toewijzingen
inleveren.
GRUTTERSWAREN: Bon 41, algemeen
distributiebonboekje, van 7 Sept. tot en
met 4 October, voor rijst of rijste-
meel of rijstebloem; bon 54 algemeen
distributiebonboekje, van 7 Sept. tot en
met 4 Oct., voor havermout, haver
vlokken, gort of grutten; bon 105, alge
meen distributieboekje, van 22 Juli tot
en met 8 September, voor maizena,
griesmeel of puddingpoeder, of pud-
dingsauspoeder. Op 2 bonnen 105 kan
men tot nader te bepalen dag een pakje
maizena met een inhoud van 225 gram
verkrijgen (speciale fabrieksverpak-
king). Bon 110, algemeen distributie-
spaghetti.
LEVERTRAAN: Mag slechts worden
afgeleverd op recept van een arts of
tegen overgave van een, door een in
Nederland gevestigden arts, afgegeven
bon. Een grootere hoeveelheid dan 200
cc per hoofd en per week is niet toe
gestaan. Per bon mag de arts niet meer
uitschrijven dan noodig is voor 2 we
ken; voor meer personen uit één gezin
kan met één bon worden volstaan.
PETROLEUM: Petroleumzegel „Periode
5", geldig van 12 Augustus tot en met
8 September. Bon „Periode 4" is on
geldig verklaard.
THEE OF KOFFIE: Bon 73 (algemeen
distributieboekje)Geldig van 31 Aug.
tot en met 27 September, recht gevende
op H pond koffie of ons thee.
ZEEP: Van 31 Augustus t/m. 24 Sep
tember bon 115 van het algemeen distri
butieboekje voor 150 gram toiletzeep
(nieuwe samenstelling) óf 120 gram
huishoudzeep, öf 200 gram zachte zeep
óf 250 gram zeeppoeder óf 125 gram
zeepvlokken öf 250 gram zelfwerkende
waschmiddelen öf 200 gram vloeibare
zeep.
Wasscherijen zullen gedurende boven
genoemd tijdvak bon 115 van hun clien
tele in ontvangst kunnen nemen en wel
één bon per acht kilogram droog wasch-
goed.
De bonnen voor extra-rantsoen geven
van 31 Augustus 1940 tot en met 24
Januari 1941 elk recht op het koopen
van een stuk toiletzeep (oude samen
stelling) van gemiddeld gewicht.
Van 31 Augustus tot en met 31 Decem
ber kan op bon 116, welke tegelijk met
de textielkaart is uitgereikt, 50 gram
scheerzeep of een tube scheercrème
dan wel een pot scheerzeep worden
gekocht.
