4 SEPTEMBER 1940
PA6. 6
rtDSNIEUWS
ieele Publicaties
BUTIE VAN 2EEP
ieder» kunnen op bet Digtrl-
jo eestraat 117, aanvraaf'n-;..u-
MD vorden afgehaald door werk-
i fsleiders, wier personeel
t: vat: de te verrichten werkzaam-
n ail anderen aan verontreiniging
lichaam of kleeding of beiden is bloot-
i.l en vo personeel dat by den irbeid
bezoedeling met voor zijn ge-
tlheid sch. lelijke stoffen.
ri: vidueele arbeiders wordt een
MD 80 niet uitgereikt. Aan hen
nn- in een bedrijf werkzaam zijn
f1 a n d i g een beroep uitoefenen,
voozoover zij daarvoor in aan-
rkinf om ja, wel geschieden,
pe igevvlde en onderteekende aanvraag-
mulieren moeten uiterlijk Zaterdag 14
it. as. aan het Distributiekantoor ïnge-
erd zijti iciialve een opgave van het a'an-
per?onen, tl e werkzaamheden verrichten,
arbij to sterke mate aan verontreini-
hi :iir- esteld, dient tevens te worden
«hield taal aantal perSonen, dat in
t bedrijf i je onderneming werkzaam is.
gij de maal dient de toestand op
5 e p t. e r i o r 1 9 4 0 te worden opgegeven.
DÓ aanvraagformulieren kunnen afgehaald
iricn '-an 9 tot 12, en van 2 tot 5 uur n.m.
n het Dlstr butiekantoor, Breestraat 117.
it vroegere station aan den Heerensingel,
jt Christelijk Militair Tëhüis Morschweg
I, de vroegere Kweekschool, Oude Vest 35,
üde P- in 132 en Utrechtsche Veer -3. Het
ursge 'w van „De Tuinstadwijk",
v v t 18 zal tot nader afkondiging
let beadiikfca. r zijn.
De burgemeester. v
van de Sande Bakhuyzen.
Leiden, 4 Sc itember 1940.
AANBE8'' EDING DE SITTERBRUG
Gistermorgen is aanbesteed het maken i
irggraver
rken Ir.
Vianei
de van den Brandelerkade en
edte brengen van een gedeelte
een en ander met bijkomende
-even was als volgt: N.V. Rys-
oouw. Voorschoten, 46,750;
N- «a. A nneming Mij. v/h. fa. H. F.
rsmH, den Haag, 42,310; P. Breyer, den
41,900, li A. H. Halverhout, Leiden,
Otto L ïzel, Soestdijk. 39,388: N.V. v.
ieAanneming Mij., Ridderkerk, 39,200;
Vkser, Wassenaar, 38,880; A. Dub-
600; Gebr. Schouls, Leiderdorp,
Halem en L Doornik, Leiden.
X); A. r'i Ouden, Gouda, 35,800; C. God-
-...i-i L'idvn. 35.760; H. C. Heemskerk, Lei-
mij. 15. 34; p Bokhoven. Gouda. 35,243; N.V.
Eton- en As neming Mij. „Monoliet", Am-
t dam, 3'. 9' fa. A. en J. den Ouden,
ecstgeest. 00; W. Oudshoorn Zn., Lei-
- 1.537 S. v. d. Voort, Leiden. 32,500;
V v. d Gt ir en A. Th. Stuifzand, Leiden,
15°.
De gunning .4 aangehouden.
Or, n „Huismon"-beker
Lalcr'i
ami ook revanche op Olivier.
Al 'de partij P. OlivierLaterveer
'l het vo,/ 1 van den Leidschen kampioen,
een ov ulgende overwinning kan geen
'prakt :ij." oor beiden werden vele fouten
e, - Et was het Olivier, die in de voor
em I o\ bekende opening „Bonnard" de
Uiste ting verzuimde, terwijl zwart
iervan '.et rdfiteerde. Na nog vele onjuist-
eden, kwan Olivier toch in de beste positie,
och - de klok een woordje meespre-
en. C k ijk is in dit tournooi, dat Olivier
o o veel met jdnood te kampen heeft, terwijl
voorheen zelden bij hem voorkwam. Met
iet. verlies v n deze partij -ging ook zijn kans
irn gelijk m Huisman te eindigen, verloren.
Li r^! van Heemskerk moeten winnen om
de'-, de twetf e plaats te verzekeren. z
t. Steenbe-gen—v.d. Blom, ook een partij
nel een err stig fout in thet eindspel door
-art Jkeró or werd het wit, op een overi-
(ens fraaie vijze, mogelijk gemaakt remise
e torceeren.
De party leemskerkHuisman wordt he
len gespeeld.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: Dirk z. v.. W. Roelandse en W. L.
Kasteron. Willem z. v. A. Filippo en J.
Subbelaai; Pieter z. v. J. Huisman en H.
Jc'.ioneveld; Johan z. v. J. Leerdam en M. v. d.
I Johanna d. v. J. v. d. Werff en D.
ui Wilhelmina Maria d. v. G. de Bruijn en
,j. Oskar,.. Johannes z. v. W. v. Eyk en A. de
'eng; Alida Wilhelmina d. v. M. v. d. Panne
it: A. v. Maanen; Gerrit z. v. G. Kranenburg
in M. Kesting; Bemandina Theodora Theresia
I v. G Til. v. d. Zwet en M. J. Turk; Johannes
ïenricus z. v. P. Vink en M. C. v. d. Hoeven;
Petrus z v. G. Houweling en A. Rouw; Willem
endTik v. J. Philippo en J. M. v. Iterson;
A Elisabeth Agatha d. v. A. v. d. Meij en
M. Sloot; es; Wouter Jacobus Lambertus z.
M. v. P lanen en J. v. Steenbergen; Anna
ff'.Vy d v. J. J. v. Steenbergen en C. M. de
e Rmère; Johannes z. v. P. Sloos en A. v.
Tongeren; Hercdrika Johanna d. v. H. J.
Frankfort en Th. A. v. Poelgeest.
Overleden; J. A. v. Weerden dr. 22 j.; A. M.
W Gordhr, hsvr. van J. J. Verhorik 38 j.; C. A.
P Vreeburg zn. 4 j.; J. Scheffer wedn. 92 j.
GivuvW. Blok jm en A. L. de Jong jd.;
Z Mulder ,m. en M. M. C. Rosemeier jd.;
H. -H. J. Slabbers jm. en A. Duif jd.
Huwelij -aangiften: R. N. Bacchini jm. 26 j.
en T. E. Zwaagdyk jd. 23 j.
A phen a/d. Rijn
f HOE DE VOETBAL ROLDE
Ter V .ereiding van de competitiewed
strijden speelde A. R. C. 2 aan de Nieuwe
Sloot een vriendschappelijke wedstrijd tegen
^.iphia 2.
Van het begin af had Alphia een lichte
neldmeerderheid, maar toch was het A.R.C.
5at door een doelpunt van Kersten de leiding
ham. Voor de rust wist Alphia echter gelijk
te maken, met welken stand gedraaid werd.
Na de r ist werd de strijd feller en toen
jlaagde Alphia er in een 31 voorsprong te
nemen wc.' niemand verwonderde. Maar
AR.C. .lield uitstekend stand en het was
p eer Kersten, die fraai den achterstand ver-
Aan den aenen. kant werd hard gewerkt om
der. voorsprong te vergrooten, A.R.C. werkte
h: rd om gelyk te maken. Men was hierbij
Ban beide zijden niet fortuinlijk, maar juist
fi.-n minuut voor het einde zette de rechts
buiten hoog voor, de rechtsback van Alphia
be.-:-mme.no zijn doelman en de linksbuiten
Van A.R.C. kreeg den bal vrij voor zijn voe
ten, om >der groot enthousiasme gelijk te
r.aken.
Eer. kleine overwinning voor Alphia was
pitusschf wel verdiend geweest.
ANTI-REV. PROPAGANDA-CLUB
In Concordia is gisteravond een ledenver
gader a g - houden voor de Anti-Rev. Propa-
candaclub.
De voor itter, de heer H. J. Runkaar,
opende dera eerste vergadering op de ge
bruikelijke wyze.
Vervolgers werden eenh werkzaamheden
geregeld
.-tan t' id werd medegedeeld dat zij die
fnteresa'j ibben voor de jaarvergadering
van Arja en Propaganda clubs te Utrecht,
zich tot uiterlijk Zaterdafc .cunnen melden
bij den heer J. Overduin Jzn., Vondelstraat
alhier.
Katwijk aan Zee
GEREF. PASTORIE
De aannemers Gebr. Guyt alhier zijn begon
nen met het restaureeren van de Geref. Pastorie
alhier. Aan den gevel aan de Voorstraat
worden de noodige herstellingen verricht.
Onze plaatsgenoote mej. G. Volbeda, kwee-
keling met akte, is benoemd aan de Opleidings
school (hoofd de heer GathierJ te Leiden.
ALS HOOFD GEÏNSTALLEERD
In Hotel de Zwaan is gisteravond in bijzijn
van vele genoodigden het nieuwe hoofd der
Chr. opleidingsschool alhier, de heer Corn,
van Rooijen geïnstalleerd. Onder de aan
wezigen zagen wij het volledige schoolbestuur,
de Burgemeester, Ds. Rutgers en vele anderen.
De voorzitter der vereeniging, de heer C. v.
Tongeren, sprak een openingswoord nadat
gezongen was Ps. 84 3 en 6. Vervolgens voer
den nog het woord de heeren C. v. d. Rhee,
Hooiker, Eikerbout en de burgemeester, mr.
Woldringh v. d. Hoop, terwijl aan 't slot van
al die toespraken de heer van Rooijen zelf
een korte rede hield.
De heer v. Rooijen wrerd 1 Juni 1901 te
Noordwijk geboren, was van 1 Dec. 1921
1 Aug. i923 onderwijzer te Voorschoten, van
1 Aug. 19231 Sept. 1928 onderwyzer te
Katwijk bij het hoofd den heer C. v. d. Rhee,
hij was hoofd der Chr. school te Ter Aar
van 1 Sept. 1928—1 Maart 1933 en van
1 Maart 1933—1 Aug. 1940 hoofd van een
school te IJselmonde.
COLLECTE
De collecte ten bate van de Ned. Herv.
Diaconie gehouden, heeft opgebracht 376.
Dat is bijna 100 meer dan verleden jaar.
De 2e collecte by de kerkdiensten is gedu
rende de maand September bestemd voor de
PAS OP UW FIETS
Bij van D. aan de Sluisweg is een rywiel
onbeheerd achtergelaten. Hetzelfde gebeurde
by R.C.S. in de Varkevisserstraat. By J. v. D.
in de Duinstraat werd een rijwiel ontvreemd.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: P. Ruwaard-v. Dijk, d.; L. v. Duyn-
v. Duijn, d.; G. Guyt-Schaap, d.; B. Vooys-
Feeman, z.; J. de Jong-Ouwehand, d.; D.
Kruyt-Hoek, d.; A. v. d. Mey-Minnié, d.; A. v.
Dijk-Varkevisser, z.; J. v Duyvenbodo-Ouwe-
hand, z.; J. S. Zoetemelk-v. Rijn, d.: H. Sip-
v. Duijn, z.
Ondertrouwd: C. Boogaards en G. Schaap;
L. Parlevliet en N. Schoneveld; W. v. Beelen
en B. Meuldyk; A. Meerman en L. van Beelen;
J. Vianen en A. v. d. Burg; K. van Fruchten
en J. de Vreugd.
Overleden: M. de Haas, vr., 81 j.; Nic
Parlevliet, m., 82 j.; A. Ouwehand, m., 66 j.;
W. Rooseboom, z., 22 j.; G. v. Bruggen, m.,
60 j.; A. v. Beelen, vr., 72 j.
Lisse
DE 43STE JAARBEURS
Ter gelegenheid van de 43ste Nederland-
sche jaarbeurs te Utrecht, die gisteren is
begonnen, is de pers 's morgens ontvangen.
Daarby heeft de heer W. Graadt van Roggen,
gedelegeerd lid van den raad van beheer, een
uiteenzetting gegeven, waarbij hy er op
wees dat de gebeurtenissen in Mei de vraag
bi' den doen rUzen: kan de najaarsbeurs in
September doorgaan? Er waren vele bezwa
ren, maar het Nederlandsche Jaarbeurs
instituut had jegens het Nederlandsche
bedryfsleven een plicht: het niet in tijden
van nood in den steek te laten en deze
plicht legde allen anderen overwegingen het
zwijgen op.
Spr. wees op de noodzakelykheid van het
jaarbeursintermediair. In verband met de
veranderde omstandigheden zijn drie fac
toren van belang: het persoonlyke contact,
als gevolg van de dringende behoefte aan
herstellen van oude en het zoeken van
nieuwe relaties; de aanwezigheid van ver
handelbare producten, in verband met de
vraag naar nieuwe artikelen en de voor
lichting van het bedryfsleven, zich concen-
treerend op de dringende noodzakelijkheid
met de beschikbare middelen het beste profijt
voor de gemeenschap te bereiken. De heer
Graadt van Roggen besprak deze factoren
uitvoerig en vervolgde daarna met te ver
klaren dat de Najaarsbeurs 1940 getuigt van
den krachtlgen wil, die ons gewond bedrijfs
leven behetrscht. Deze beurs is een prestatie,
waarop het Nederlandsche volk met voldoe
ning zal kunnen terugzien, al geeft zij
behalve een beeld van kracht ook een beeld
van veel Ued.
De voorbereiding was zeer moeilijk, vooral
wat betreft het vervoer, van goederen en
bezoekers. Óndanks dat, kon veel worden
bereikt.
De heer Graadt van Roggen besloot
met te zegjen, dat wij ons tegenover het
machtige wereldgebeuren in geen geval pas
sief, in geen geval negatief maar onvoor
waardelijk jetief hebben te gedragen. Van
deze houdini getuigt de 43ste Nederlandsche
jaarbeurs mrtterdaad.
De bijeenkomst werd bygewoond door dr.
Joachim, den gevolmachtigde van den Rijks
commissaris voor de provincie Utrecht.
Zeven personen in de duinen
gearresteerd
'sGravenhage, Dinsdag.
De Haagsche Politie heeft, wegens het
zich in de duinen bevinden tusschen
zonderondergang en zonsopgang, een
zevental personen geverbaliseerd en ge
arresteerd.
Zoo werden om half 10 gisteravond op
een wandelpad in de Westduinen drie
jongedames uit Loosduinen, resp. 19. 20
en 23 jaar oud en in gezelschap van een
20-jarige student uit Den Haag, aange
houden.
Daarna volgden twee tuindersjongens
uit Monster, die zich per fiets over het
rywielpad van Kijkduin naar hun woon
plaats begaven.
Bovendief is een 18-jarige bankwerker
uit Den Haag, die eveneens per fiets was,
op een rijwielpad in de Westduinen in
gerekend. Alle zeven personen zyn
opgesloten, in afwachting van de straf,
die hen zal worden opgelegd.
De moord te Geldrop
Het lijk opgehaald van een der verdachten.
Gistermiddag is bij Heikrekelschebrug het
lijk opgehaald van den 49-jarigen zwerver
P. V., uit Eindhoven.
P. V. behoorde tot een der verdachten in de
zaak van den moord op de kinderen van H.
Het onderzoek in deze zaak wordt met kracht
voortgezet
A.R. KIESVEREENIGïNG.
Door de AR. Xiesvereeniging „Nederland
en Oranje" zal a.s. Donderdagavond in de zaal
van het voormalige Chr. Militair Tehuis in
de Wagenstraat een by eenkomst worden ge
houden waarin dr. Ruys een overzicht zal
geven van de vraagstukken van den laat-
sten tyd.
LAAKBARE HANDELING.
Tegen een inwoner dezer gemeente werd
proces-verbaal opgemaakt wegens het af
scheuren van een openbare aankondiging
die door de Duitsche overheid was aangebracht
op het aanplakbord, voor welke handeling de
man zich wel zal hebben te verantwoorden.
SANEERING STATIONSWEG.
Wie thans over den Stationsweg loopt zal
bemerken dat het besluit tot saneering van
den Stationsweg reeds eenigen vorm begint
aan te nemen. Reeds zijn een aantal onbe
woonbaar verklaarde woningen onder den
sloopershamer gevallen. Het aanzicht wordt
er direct niet fraaier op, doch het zal na
verloop van tyd wel in orde komen!
RUNSBURG
VERDUISTERING.
Door de gemeentepolitie alhier zijn als ver
dachten van verduistering van meel aange
houden zekere W. de V. alhier en M. en zyn
zoon uit Noordwijkerhout. Een nader onder
zoek wordt ingesteld.
ONGEVAL BIJ HET SPELEN.
Op de speeltuin in Den Engel kwam het
zoontie van den heer Grimbergen ongeluk
kigerwijze van den schommel te vaiien en
werd met een gebroken been opgenomen,
zoodat onmiddellyk geneeskundige hulp moest
worden ingeroepen.
BURGERLT.1KF STAND.
n en J. M. van der Gugten.
- J. Kralt en W. van Vliet.
GEHUWD. C Groeneveld, jm., en P. Koot. jd.
OVERLEDEN:
Glasbergen, geb. Sloth
Noordwijk aan Zee
GEREF. BOND
Hedenavond te 8 uur treedt voor den Geref.
Bond in de zaal Julianaweg 27 op de heer
E. L. de Witt, alhier.
Zoete rwoude
GESLAAGD
Voor het diploma machineschrijven systeem
L. Pitman is te 's-Gravenhage geslaagd mej.
D. Munnink alhier.
EIERENVEILING P.V.V.
Aangevoerd 1200 eieren. Kippeneieren 5.70
6.10; eendeneieren 4.90. Kippen 7585, hanen
45—70, konynen 1.90, duiven 10.
Distributie: hars, gom en
terpentijn
In de Staatscourant van gisteren is opge
nomen een beschikking van den secr.-generaal
van het deut. van handel, nyverheid en scheep
vaart inzake de distributie van hars, gom en
terpentijn, de Hars-, Gom- en Terpentijnbe-
schikking 1940 no. 1.
Hars, gom en terpentijn worden aangewezen
als distributiegoederen in den zin van art. 4
van de Distributiewet 1939.
Elke onderneming 'fabrikant, verwerker oi
importeur v.an, handelaar in hars, gom en ter-
pentyn) is verplicht aan het bestuur schriftelyk
het verzoek te doen haar bij het rijksbureau
voor chemische producten te 's-Gravenhage in
teschrij ven,
bur
ofde
by
zijn
Het verzoek moet worden gedaan door inzen
ding vóór of op een door het bestuur te bepalen
datum van een door het bestuur op aanvraag te
verstrekken volledig ingevuld aanmeldings
formulier. Deze aanvraag moet geschieden bin
nen driemaal 24 uur na den dag, waarop de ver
plichting tot inschryving op de onderneming is
komen te rusten.
De bij het ryksbureau ingeschreven onder
nemingen zijn verplicht aan het bestuur na
der door den secretaris-generaal of na verkre
gen machtiging van dezen door het bestuur
vast te stellen bijdragen te betalen in de kos
ten, verbonden aan de uitvoering van deze
regeling.
Een onderneming, die op den dag van in
werkingtreding dezer beschikking of op nader
door het bestuur te bepalen tydstippen hars,
gom of terpentijn voorhanden of in voorraad
heeft, is verplicht daarvan schriftelijk opgave
te doen aan het bestuur van het boven genoem
de rijksbureau.
Het is aan ondernemingen, alsmede aan
detailhandelaren verboden zonder schriftelijke
vergunning van het bestuur hars, gom of terpen-
tyn te koopen, te verkoopen. af te leveren, te
gebruiken, te verbruiken, te bewerken of te
verwerken. De richtlijnen ten aanzien van het
verleenen van vergunningen, als hierbedoeld,
worden door den secretaris-generaal vastge
steld. Algeheele of gedeeltehjke dispensatie van
deze bepaling is mogelijk.
De beschikking is gisteren ln werking ge
treden.
De verduisteringsvoorschriften
hier te lande
Onvooriichtigheid brengt gevaren mede.
Ofschoon, zoo werd vandaag ter persconfe
rentie meegedeeld, de verduisteringsvoor
schriften in het algemeen op bevredigende
wyze worden nageleefd, komt het nogal eens
voor, dat personen (b.v. in de Scheveninsche
buitenwyken) naar de vensters of naar hun
tuin loopen, als op Engelsche vliegtuigen ge
schoten wordt, dan wel door Engelsche vlieg
tuigen bommen geworpen worden, zonder dat
zij daarbij voldoende voorzichtigheid betrach
ten. In dat geval toch vergeet men wel eens de
gordynen te sluiten of het licht uit te doen.
Dit is ontoelaatbaar en brengt bovendien
gevaren voor de betrokkenen mede, aange
zien de lichtschyn de bommen aantrekt
DS. S. J. P. GOOSENS
Volgens een bericht in de N. Prov. Gron. Crt.
is ds. S. J. P. G o o s e n s, laatstelyk miss.-pred.
der Geref. Kerken op Oost-Soemba, Donderdag
middag te Amersfoort, waar hy zich, na zijn
vertrek uit Indië had gevestigd, op straat aan
gereden en met een gebroken been en lachte
hersenschudding opgenomen.
DIAMANTEN BRUILOFT
Het echtpaar A, Scholiten en T. PI
Giethoorn-Zuid, herdenkt
huwelijksfeest
OUDE MUNTEN GEVONDEN
Bij het afbreken van de oude kapitale boer-
dery Kloosteranstel te Kerkrade is een kistje
met oude munten gevonden.
VOORRANGSWEGEN IN DE STEDEN
Een plan voor 's-Gravenhage
Het is thans bijkans vier j;
schryft de K.N.A.C., dat door een wyziging
van het Motor, ^en Rijwielreglement het be
grip voorrangsweg in Nederland werd inge
voerd. Tot dien was het begrip „rechts gaat
voor" een algemeene stelregel geweest, doch
het sprak van zelf, dat deze regel ten be
hoeve van een regelmatige verkeersafwikke
ling niet kon werden gehandhaafd. Behalve
uiterst gevaarlijk, was het ook onlogisch vast
te houden aan een toestand, waarbij het
belangryke autoverkeer op de met veel kos
ten aangelegde hoofdverkeersaders ieder
oogenblik moest stoppen (als daar nog tyd
voor was) voor een fiets of een bakfiets, on
verwachts komende uit een, van den hoofd
weg af, niet of nauwelyks waarneembaren
zyweg. Voor het verkeer op den zyweg is
het meestentyds zeer duidelijk waarneembaar,
dat het een hoofdverkeersweg nadert en van
dit verkeer mag en moet onder alle omstan
digheden worden verwacht, dat het derhalve
vaart vermindert en voldoende rekening houdt
met het verkeer op den hoofdweg.
In de overige landen van West- en Midden-
Europa heeft men reeds eerder de noodzaak
van voorrangswegen ingezien dan by ons.
Frankrijk en de Scandinavische landen pas
ten het ook thans in Nederland gebruikte
systeem toe. In België heeft het verkeer op
breede, door hun aanleg of door de aanwezig
heid van een trambaan herkenbare hoofd
wegen den voorrang op verkeer uit minder
belangryke wegen, ook al zyn op deze laatste
geen waarschuwingsborden aangebracht. De
verststrekkende maatregelen ter bevordering
van vlot verkeer werden ge
troffen in Duitschland. Daar
heeft het motorische verkeer
by gewone kruisingen a 11 y d
voorrang boven andere
verkeersdeelnemers, terwyl
daarnaast ook een stelsel van
voorrangswegen aanwezig is,
aangeduid met borden. In ster
ke mate is men er daar ook
toe overgegaan voorrangswe
gen in de steden aan te wy-
zen, hetgeen vlot en veilig
verkeer belangryk heeft be
vorderd.
De toepassing der voorangs-
wegen in Nederland heeft zeer
schuchter plaats gevonden.
Pas zeven maanden nadat de
mogelykheid daartoe geopend
was, werden verschillende
Rijkswegen als voorrangsweg
aangewezen. Verschillende pro
vinciën waren reeds voorge
gaan of volgden kort daarop
voor hunne wegen. Van een
afgerond logisch stelsel is
echter, tot schade van de ver
keersveiligheid, ook nu nog
geen sprake. Een bijzonder
gevaar vormt momenteel vooral het feit, dat
het voorrangsrecht van een weg dikwijls op
houdt bij de gemeentegrens. Deze grens is
uiteraard aan den gebruiker van den voor
rangsweg meestal niet bekend. Bovendien
zal deze weggebruiker het toch reeds weinig
öuidelyke bord „einde voorrang" op een on-
gewyzigd doorloopenden weg niet verwachten
en derhalve ook niet opmerken- De eindpun
ten van voorrangswegen zullen logischerwijze
gevonden moeten worden op plaatsen, waar
het karakter van den weg verandert, b.v. by
verkeerspleinen, bruggen, wegversmallingen
Juist in steden, waar oovele kruispunten
en belangryke wegen voorkomen, mogen van
invoering van voorrangswegen belangryke
voordeelen worden verwacht voor veilig en
vlot verkeer (capaciteits-vergrooting der
verkeersaders).
De eerste gemeente in Nederland, welke
een afgerond stelsel van voorrangswegen bin
nen de gemeente heeft ontworpen was Arn
hem. Het besluit van B. en W. tot uitvoering
van dit plan dateert van 28 April 1937. De
werkelijke uitvoering is tot heden niet
gevolgd.
In verband met de groote voordeelen,
welke de K.N-A.C. in de toepassing van voor
rangswegen aanwezig acht, heeft zij thans
een schema voor een stelsel van voorrangs
wegen voor de gemeente 's-Gravenhage ont
worpen en ter becordeeling aan politioneele
autoriteiten aldaar verstrekt.
Tevens heeft zy daarby gewezen op de
wenschelijkheid op de zystraten van de voor
rangswegen behalve den omgekeerden drie
hoek nog een gele streep op het wegdek aan
te brengen als attentiesein voor het verkeer,
dat den voorrangsweg nadert.
DE NATIONALE FEESTDAG VAN HONGARIJE
De beteekenis van de heilige
Hongaarsche kroon
20 Augustus, viert men .u ge
heel Hongarye Sint Stephanus-dag, den natio-
nalen feestdag. Duizenden en duizenden trek
ken uit de provincie en uit het buitenland
Boedapest om getuige te kunnen zijD
een bijzondere processie, waarin, vooraf
gegaan door het staatshoofd en gevolgd door
een kleurrijke stoet van magnaten en boeren,
de rechterhand van Sint Stephanus in een
glazen kist rondgedragen wordt. Dit is de hand
van den eersten Christenkoning van Hon
garije, die omstreeks-het jaar 1000 na Christus
het Hongaarsche volk, na het verzet van bin
nen, speciaal dat van de stamhoofden gebro
ken te hebben, tot het Christendom bracht
en van krijgslustige nomadenstammen tot een
geconsolideerden staat vormde. Ieder jaar
op Sint Stephanusdag wordt deze tot reliquie
der geheele natie verheven „onverteerde
heilige rechterhand", welke dank zij groote
opofferingen bewaard kon blijven naar de
kroningskerk overgebracht.
Van Maria Hemelvaart tot Sint Stephanus
dag, van den 15-den tot den 20sten Augustus
worden tevens in het koninklijke paleis aan
den linker oever van den Donau te Boeda
pest andere voorwerpen, die eveneens aan
den eersten koning van Hongarije herinne
ren, tentoongesteld en kan iedereen de Hon
gaarsche koninklyke emblemen, de kroon, deD
scepter en den „appel", welken de gekroonde
koning in zijn linker hand placht te dragen,
bewonderen. De Hongaarsche koningskroon
is de oudste in haar soort, zij is eigenlijk een
combinatie van de „Corona Latina" en de
„Corona Graeca". De oorspronkelijke kroon
werd aan koning Stephanus den Heilige door
den Paus Sylvester II geschonken. Dit was
in het jaar 1000. In het jaar 1074 zond
Michael Ducas, de keizer van het Oost-
Romeinsche Ryk, aan den Hongaarschen
koning Géza I eveneens een kroon, als erken
telijkheid voor de consolidatie van Hongarije.
Beide kronen werden, waarschijnlijk in de
13e eeuw, samengevoegd, waarbij die van
Paus Sylvester het bovenste gedeelte en die
van keizer Michael Ducas het onderste ge
deelte vormdeZóó is er een, uit kunst
historisch oogpunt, zonderlinge kunstschat
tot stand gekomen, gedeeltelijk van Itali-
aansch werk met Latijnsche en van Byzan-
tijnsch met Grieksche inscriptie. Zelden za]
men by een nationale reliquie zoo duidelijk
de symboliek kunnen ontdekken, als juist bij
de Hongaarsche koningskroon. Zij werd door
een Paus en door een keizer aangeboden, be
lichamend de geestelijke en de wereldlijke
macht. De herkomst van de kroon is Italië
geschenk van den eersten Franschen Paus
en Byzantium; het Westen en het Oos
ten ontmoeten hier elkaar, evenals in de lig
ging, in de cultuur van Hongarye en in den
aard van den Hongaar. En dat juist het
bovenste gedeelte dat van dén Paus is, kan
evenmin als een toeval worden beschouwd;
het karakter van den Hongaarschen Staat
bleef altyd in de eerste plaats Christelyk.
Hongarye is het „Regnum Maria" en Maria
is de beschermvrouwe van Hongarye, dat een
Apostolisch koninkrijk is.
Het kruis op de kroon, dat eveneens later
aangebracht werd, is verkromd- Naast tal-
looze legenden kan men dit aldus verklaren,
dat in de stormachtige geschiedenis van Hon
garye de kroon eenige malen begraven werd,
waardoor zij eenigszins beschadigd moest
worden. Een der meest bekende legenden
over het verkrommen van het .kruis is, dat
koning Mathias de Rechtvaardige, koning van
Hongarije en van Bohemen, meer bekend als
Mathias Corvinus (14431490), die Weenen
veroverde en op de Turken eveneens over
winningen behaalde, vele jaren op de in pand
gegeven kroon moest wachten, totdat een
engelenschaar de kroon bracht om deze op
het hoofd van den koning te plaatsen. Het
kruis stiet tegen den omvangrijken neus van
Mathias en verboog
De kroon en de bybehoorende kroningsem
blemen worden het geheele jaar door in een
gepantserde brandkast in het koninklyke
paleis bewaard. Tot het verleenen van toe
gang bestaan er siechts twee sleutels, welke
de twee kroonbewaarders, die door de ver-
eenigde Hongaarsche Kamers gekozen worden
en die tevens den titel van „baanderheer"
dragen, in bezit hebben. Een dezer kroonbe
waarders is verplicht steeds in de buurt van
de kroon te wonen, terwijl deze buitendien
door een keurtroep van gardisten, waarvan
twee bij dag en bij nacht voor den ingang
naar de brandkast de wacht houden, be
waakt wordt
Gedurende negenhonderd jaar vormen de
lotgevallen van de Heilige kroon een buiten
gewoon spannende historische roman op zich
zelf. Men zou haast geneigd zyn een aard
rijkskundige kaart op te stellen van de vele
tochten van de kroon, waarvan de weg aan
ving bij Rome en Byzantium en die van de
oude Hongaarsche hoofdstad Székesfehérvór
in Transdanibe naar Linz, Passau, Beieren,
Moldavië, de IJzeren Poort aan den Beneden-
Donau, Weenen en tenslotte naar Boedapest
De Heilige Kroon is nogal omvangrijk. Zij
is 21 centimeter breed, zoodat zij telkens bij
een kroning naar de hoofdbreedte van den
koning gevoerd moet worden. Haar gewicht
bedraagt over de twee kilogram en werd in
het jaar 1867, het jaar van de historische
„Ausgleich" tusschen de Habsburgers en
Hongarije, op 3409 gulden geschat-
De koninklyke scepter en de zgn. appel met
het Apostolische dubbelkruis zijn eveneens
oude reliquieën en vormen met de kroon
behalve het zinnebeeldige, dat daarmee ver
bonden is, ook kunsthistorische schatten van
zeldzame beteekenis.
Financieel Nieuws
De goudmijnen van Zevenburgen
ThanB grootendeels aan Hongarije gekomen
Nu door de arbitrale uitspraak te Weenen
een gedeelte van de Zevenburger goudmynen
aan Hongarye is toegevoegd, mogen wy er
aan herinneren, dat de productie van goud
in Zevenburgen in 1937 een daling met 1 pet.
ten opzichte van de productie van 4778 kilo
gram in 1938 toonde. Sinds het gebied aan
Roemenië werd toegevoegd, is dit land de
voornaamste goudproducent van Europa ge
weest; niet alleen goud, doch ook zilver wordt
in de mijnen van het Zevenburger-gebergte
gewonnen. In 1939 bedroeg de zilverproductie
ruim 23,000 kilogram.
De grootste goudmijn is de Rudno mijn van
de twaalf Apostelen, welke meer dan de helft
van de geheele goudproductie voor haar
rekening neemt. De tweede plaats (met
24 pet) wordt door de mijnen, behcorende
aan den staat ingenomen, terwyl 20 pet. door
16 middelgroote en 160 kleinere exploitanten
wordt geproduceerd.
De oorzaak van de daling der goudpro
ductie in Zevenburgen is onder meer
een gevolg van de pryzenpolitiek van de
Roemeensche Nationale Bank. In Roemenië
werd de prijs van een kg fijn goud op nau
welyks 200,000 lei vastgesteld, hetgeen in de
afgeloopen jaren overeen kwam met een
waarde op de vrye geldmarkt van ongeveer
12001400. Er ontwikkelde zich een leven
dige smokkelhandel in goud uit Roemenië
naar het buitenland. Om verdere nadeelige
gevolgen te voorkomen werd de goudprys
in Roemenië herhaaldelyk verhoogd.
LEVENSMIDDELEN VOOR ZWITSERLAND
Duitschland staat weer doorvoer uil Hongarije
toe na het sluiten van de varrekenings-
overeenkomsl met Zwitserland.
De levering van levensmiddelen uit Hon
garije naar Zwitserland is dezer dagen her
vat, nadat de doorvoer door Duitschland
weer is veroorloofd na de tot stand koming
van het Duitsch-Zwitsersche vex'rekenings-
verdrag.
Hongarije zal groote hoeveelheden ooft,
eieren en gevogelte leveren en omgekeerd
textielstoffen en machines koopen.
Marktberichten
VEE EN PAARDEN
GRONINGEN. 3 Sept. Veemarkt. De prijzen
waren alsvolet: kalf- en melkkoeien le s. 290—
310. 2e s. 230—250. 3e s. 160—190. kalfvaarzen
le s. 230—260 2e s 170—200. vroegmelksche
koeien le s. 180—200, 2e s. 130—150, vare koeien
le s. 160180 2e s. 110—130.
slachtvee VVBB
46—50, vette kalveren le s. 100—105, 2e s. 80—86 c.
alles p. kg; melkschapen 3825, weideschapen
19—28, vette lammeren 17—25, vette schapen
le s. 40—48 2e s 30—36, biggen per st. 5—9.
p. week 11.30 Aanvoer 1262 runderen. 2555 kal
veren 918 schapen, lammeren. 25 varkens. 125
biggen. paarden.
PURMEREND, I Sept. Veemarkt. Aanvoer totaal
1042 stuks: 500 vette koeien 80—96 c p. kg; 260
koeien 140—230 p. stuk; 187 melkkoeien
14 handel matig.
MELK. BOTER. KAAS EN EIEREN
EDE. 2 Sept. Coöp. Vellingsvereeniging voor E.
en omstr. Aangevoerd- 327.000 stuks. De prijzen
waren: kippeneieren 6 70—6.85, eendeneieren 4.50
—5.—, kalkoeneieren 5.80, krieleieren 3.50.
GORINCHEM, 3 Sept. Coöp. Gorinchemsche
Eierenveiling. Aanvoer 32,429 eieren. Prijzen: kip
peneieren 6—7.1, henneneieren 4—5.30, kalkoen-
6.50 i
veiling Koudekerk-Rijndijk. Aangevoerd: 1529 st.
eieren. De prijzen waren- kippeneieren 6356 75
p. 100 stuks, kipper, t 0.60—0.95 p. stuk.
PURMEREND. 3 Sept Gemeentel. Ka
Verhandeld 10 partijen, wegende 51.000 kg. Handel
matig. Hoogste prijs fr. 33.75.
Kaasmarkt. Handel vlug. Kleine boeren-
32.25, volvette 39.-
1040 kg b o-
1.501.5'
AARDAPPELEN. GROENTEN EN FRUIT.
AMSTERDAM. 3 Sept. De aardappelprijzen zijn
heden onveranderd. De aanvoer bedraagt 271.000 kg.
BARENDRECHT. 2 Sept. Coöp Tuinbouwveiling
waschpeen 5.508, codlin keswick 5—7,
toria 7—13, trans, de croncel 6—7.50.
1750, manks codlin 8—10.50, clapps favorite 7—
11.50. Williams 1—6.50 beurré d'amanlls 7. beurré
de merode 5—6.50. jutte 10—18. boterp. 5—750.
zoetekroon 4—650. bloemé 6—8. maagde 6. tuin-
zoet 68.50, dr. jules guyot 6—7, alles p. 100 kg.
tomaten A 5,50—5.80. B 5.50—6.10, C 5.50. druiven
12—14, p. 100 pond; bloemkool AA 8.50—14.60, A
6—1150. B 4.50—650, sla 1—2.70. andijvie 1—1.80,
meloenen 6—17, eieren 550—7, p. 100 stuksj
selderij 0.90—2.20, peterselie 0.80—1.30, peen 4.50—
9.30. prei 0.90—3.90 p. 100 bos.
LOOSDUINEN, 3 Sept. Coöp. Groentenveiling. De
prijzen waren: oloemkool le s 9.5010.30 2e s.
4—7.30, komk rijen »e a 3 30—4.80. 2e s. 3.30—3.40,
gele komk 4.304.43, witte 3.904.40, perziken 11,
2e s. 8.70, 3t s 4.-=3, eieren 6.30 alles p. 100 stuks;
meloenen groote 0.18-U.22, kleine 008—0.13. p. st.;
erwten 22. stokpr-ncessen 17—22, st3m- 8.30—11.10,
snijboonen 17—22. pionkboonen 79.10, spekboonen
10.50 boonci ste' 7—13, komk. 1.10—1.30, pruimen
8. prei 4.30—4.90. tomaten A 11—11.20. B 11—11.60,
C 11. CC 8—8.20, bonken 8—950. alles p. 100 kg;
postelein 0.180.25 p. b kg' spinazie 0.170.35 p.
4 kg; druiven le s. alicante 0.36—0.40, id. le s.
witte 0 28, beide o. kg; salade le s. 1—1.40. p. 100
krop: rabarber l.'JO, selderij 1.101.20, peterselie
0.50—0.70. alle p. 100 bos: andijvie 1—1.40 p. 10O
ZWIJNDRECHT, 3 Sept. Groentenveiling Z. crt
omstr De prijzen waren als volgt: andijvie 1,
groene e. witte. komk. le s 3.90—4.40, 2e s. 3 30,
meloenen net 6. or. ananas 11. alles p. 100 stuks;
postelein 4. duitsche boonen 10.50, beide p. 100 kgj
tomaten A. B en C 5.50, CC 4 p. 100 p.; uien 3
—i y. 100 kg.
