Jlieuuie gritetife (tfoumiit
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
HET KOLONIAAL MUSEUM TE
AMSTERDAM
MOLESTVERZEKERING
nentsprijs
maanden In Leiden en In plaatsen
a agentschap gevestigd Is 2.35
Leek 18 ct. Losse nummers 5 et
j bij vooruitbetaling.
£sbjntieprijzen
jg ct per regel. Ingezonden Mede
gen 45 ct per regeL Minimum
'eg 49jj^js Bewijsnummer 5 ot Bij con-
belangrijke korting
No. 6206
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1904
21e Jaargang
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123, LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na <5 uur 23160).
Postbox 20. Postrefe. 58936.
Bijdragen van medewerkers, Ingezon
den stukken aan de Red.
Abonnementen, Advertenties, enz. aan
de Administratie
cherf de zaak staat
ank te
izaak t
krar
werdmet „Het Vaderland" aange-
ook wel moeizaam debattee-
heeft zijn denkbeelden over
van Vad> waarin het moet gaan, en
chter d denkbeelden met klem naar
nft defengen. Doch overigens en
i den tgn jn het bijzonder op de be
thalen g van onze bezwaren haalt
h^denr waarvan we ver"
hij zde kwestie in het geding niet
1 Het is' dunkt ons' beter» 200
hoot im met de houding, welke wij
moeten aannemen, nogmaals
e minfljjnen.
eenfbng echter bet volgende. „Het
onze lezers weten het reeds
1 Colijn in zijn Amsterdamsche
j zeggen: „Er zijn roomsch-
3mna, echte protestanten en huma-
3at dient zoo te blijven", en het
JGUSfier°P gereageerd met de vraag:
JUzen Tinderd^d zoo te blijven? Wij
8.?on ofis voorstellen, dat een echt-
rrouw van welke wereldbeschouwing
HJke Luist meent, dat dit heel anders
Van onzen kant deden
dat de drie genoemde
w: cvaet maar zonder meer tot groe-
Am'uwB^worden, doch omdat het drie
oo vrc" van levensbeschouwing be-
Een levensbeschouwing schrijft een
jjjj5 g-^andpunt voor ten aanzien van
:oi:stenjin, maatschappij, staat, tenzij
,30 Ber bewust afzondert van bepaalde
Tb.v. dat van het staatsbestuur,
tzenainptseling „neutraal" denkt. Maar
niet geschieden bij wie zijn
nuziekphouwing. hoe ook voor alle ge-
^Engtfnslotte ziet als een geestelijke
ANpTchrijft „Het Vaderland" dan ook,
2 00 iet zoo behoeft te blijven, dat de
muzÜUding in groepen van levensbe-
Hchtenr' voor bepaalde gebieden we
5 Ber®ver kwesties van opbouw en
'm n'et behoeft te gelden en
8.Mgeioovigen het hierin met het
fi^l kunnen zijn, dan moeten wij
Ih^uden, dat dit een redeneering
1 reralen huize. Want er zijn wer-
bmsch-Katholieken, Protestanten
nisten. ook als het gaat om vra-
staatsbestuur.
iristenen weten we, dat heel ons
ik op het terrein van de politiek,
sn van God, een godsdienst moet
dert men weer een terrein van
dsdienst af, dan redeneert men
ds de liberalen deden,
tweede artikel van „Het Vader-
at de zaak niet beter. Hierin
„Waarom doet dr. Colijn een
ip de religieuze gevoelens der
en?" Wij vragen: Waarom mocht
et doen? Was hier weer een ter-
Éip de religie iets anders dan
-geen woord te spreken had?
nen wel te weten, wat „Het
bedoelt. Het wil wellicht zeg-
j niet moeten hangen aan een
rganisatiemiddel. Hierop kun-
itwoofden, dat de groep, ook
tan van een partij, nimmer doel
•6t, doch slechts instrument, een
jit om onze levensbeschouwing
t Jiogelijk tot gelding te kunnen
JStaat dit de eenheid in den weg?
t men nog niet kunnen aantoo-
l meenen wij te mogen zeggen,
volksgeheel erbij gebaat is,
^Pisbeschouwingen geheel worden
Hjcht, hetgeen toch vooral in eigen
Joet geschieden, en dan dienst-
--/taakt aan, althans toegepast op het
ffen bedenke, dat een partij voor
Isten nimmer einddoel mag zijn,
tl niet een nationale eenheid zo'n-
Holh
ld ons artikel zoo gelezen, als zei
wij geloovigen ons moesten ont-
-^fjjpZoo echter hebben wij het niet
doch wel lazen wij daarin een
g van onze levensovertuiging.
,"nwe werkelijk en daarop komt
Sin niet meedoen? Men ga nog
wat wij den laatsten tijd hebben
?n. Ook wij hebben uitgezien
n spreekbuis voor ons volk en
jelijk met, zij het ook gematigde,
jing de Nederlandsche Unie be
et program leek ons vaag en min-
op enkele punten dan het oor-
ijke, doch we waren bereid, ons
bp te schorten, totdat de nadere
jig was verschenen. Deze toelich-
ï)ral gegeven op persconferenties,
teleurgesteld. De Unie had,
leidende, ook als taak, tegen-
ezettende instanties aan te geven
ons volk leeft. Doch het bleek,
kele denkbeelden koesterde, o.a.
len van het jeugdvraagstuk, di%
niet onze meening zijn, maar
zelfs ingaan. Welnu, dan kun-
och niet zeggen, dat de Unie ook
ons spreekt? We constateeren dat
niet voor ons plezier. Het is met
andersom geloopen als met „Het
d". Dit stond eerst sceptisch
de Unie, doch heeft in de nadere
juist aanleiding gevonden,
pathiek over het streven van het
hap te spreken. Onzerzijds wil
ei zeggen, dat ook wij naar een
g uit ien. Wij blijven hopen. Zoo-
Unie zich echter tot heden, heeft
HET OUDSTE TER WERELD
Vereeniging „Koloniaal Instituut"
bestaat 30 jaar
Dezer dagen bestaat de bekende vereeni-
ging „Koloniaal Instituut" te Amsterdam
dertig jaar.
Ter gelegenheid hiervan wordt van 14 Sep
tember tot 15 October a.s. een jubileumten
toonstelling gehouden, waarop wij over
eenigen tijd terugkomen, doch waarvan wij
nu reeds kunnen meedeelen, dat de historische
afdeeling een belangrijk onderdeel zal vor
men. Men zal aan de hand van origineele
brieven, reisjournalen, kaarten en andere
documenten een overzicht ontvangen van de
periode 15951811. Deze geschiedkundige af
deeling wordt samengesteld onder leiding
van Dr. F, W. Stapel.
De genoemde jaartallen brengen den lezei
in herinnering de langdurige bemoeienis van
Nederland met Insulinde, het eeuwenoude
contact tusschen het moederland en de over-
zeesche gewesten.
Uit het feit dat de Vereeniging „Koloniaal
Instituut" 30 jaren heeft gearbeid volgt dan
ook niet, dat eerst in 1910 zou zijn begonnen
met het wekken van belangstelling bij onze
landgenooten voor 's Rijks bezit over zee.
Prof Dr. L. Ph. 1 e C o s q ui n o d B u s s y
heeft ons, in verband met het jubileum, inte
ressante bijzonderheden medegedeeld omtrent
het streven naar vastleggen van gegevens, die
betrekking hebben op den nauwen band tus
schen Nederland hier en Nederland ginds.
Vóór 1910.
Ons land bezit in het Koloniaal Museum,
verzorgd door meergenoemde vereeniging, het
oudste koloniale museum ter wereld. Reeds
in 1777 deed de Nederlandsche Maatschappij
voor Nijverheid de eerste stappen en in 1864
werd door haar het besluit genomen een kolo
niale verzameling bijeen te brengen. Dat was
het eerste begin van het tegenwoordige Han
delsmuseum onderdeel van het Koloniaal
Museum waarvan Prof. de B ussy reeds
jaren directeur is.
Geestelijke vader van deze gedachte was
een der leden van het roemruchte geslacht
Gunning, de eerste leider van het mu
seum was de heer F. W. v a n E e d e n, vader
van den letterkundige Frederik van Eeden,
die van 1871 tot 1901 zijn be?te krachten er
voor gaf. Hij woonde in den Haarlemmerhout,
en van het nabij gelegen Paviljoen „Welge
legen" wist hij in 1865 reeds de benedenver
dieping in gebruik te krijgen, dank zij de
medewerking der regeering.
In dit Paviljoen heeft Lodewijk Napoleon
tijdens zijn verblijf hier te lande (18061810)
een poos gewoond. Het Koloniaal Museum
bleef er in gehuisvest van 1865 tot 1926, in
welk laatste jaar de verhuizing naar Amster
dam geschiedde. Thans is, naar men weet, in
het Paviljoen de zetel van het Provinciaal
Bestuur gevestigd. Sedert 10 jaar ongeveer is
het gebouw Provinciehuis.
Op breeders basis.
In Augustus 1910 werd, dank zij het
initiatief van de heeren J. T. Cremer, oud-
minister van koloniën, en Dr. H. F. R. H u-
b r e c h t, toenmaals lid der Tweede Kamer,
de Vereeniging „Koloniaal Instituut" opge
richt en daarmee de mogelijkheid eener op
breedere basis werkende instelling geopend.
De voorzitter van het oprichtings-comité,
genoemde heer Cremer, destijds president
de Ned. Handel-Mij., karakteriseerde
bedeltocht tot het verzamelen van gelden als
een zegetocht, hoewel per stichter minstens
25 mille werd gevraagd.
Tot deze stichters behoorden het departe
ment van koloniën, de Nederl. Maatschappij
van Nijverheid, de Deli-Maatschappij, Artis
en de gemeente Amsterdam. Want dat het
nieuwe gebouw, hetwelk de stichters
(Vervolg van de eerste kolom)
ontwikkeld, is het ons niet mogelijk, mee
te doen.
En nu wil „Het Vaderland" zeggen: Zoo
als destijds, bij het geval van de Zéven
Provinciën, dr. Colijn zijn plicht wil
de doen, *ook al was het juist Zondag, zoo
ook moeten wij over bezwaren van een
doode discipline en een verstarde organi
satie heenstappen.
Het is verleidelijk, over die Zondags
kwestie heel wat te zeggen. Slechts dit.
We meenen niet, dat de Sabbat bij ons
uitzonderingen natuurlijk daargelaten
is geworden een symbool van kerkelijke
discipline. Het is een dag, die iii het bij
zonder aan 's Heeren dienst is gewijd.
Maar die dienst wil niet, dat we struis
vogels zijn. De eer van God is er niet bij
gebaat, als daar in de Oost een schip met
oproerlingen vaart. Is er een kalf in een
put gevallen op den Zondag, dan haalt
men het eruit. En de boer gaat zijn koeien
ook wel melken. En betrapt men op Zon
dag een dief, dan laat men hem niet loo-
pen. Sabbatsrust is geen opwekken van
den chaos, want dan zou deze rust wel een
slechte afschaduwing zijn van de eeuwige
Sabbatsrust, die ons boven wacht.
Maar dwingt de situatie gesteld, dat
ze het ooit kon ons nu, ook maar een
deel van onze principes opzij te zetten?
Men voelt, dat de zaak hier anders staat.
Niemand nog om ons voor het oogen-
blik tot dit punt te bepalen heeft ons
bovendien kunnen aantoonen, dat een
van dé beginselen, zooals wij die meenen
te moeten beleven, aan een werkelijke
eenheid in den weg zou staan. Wèl hebben
we zelf meermalen moeten opmerken, dat
de eenheid, die men nastreefde, de gees
telijke verscheidenheid bedreigde. En
hierin ligt dan ook een van de redenen,
waarom we ons van de Unie onthouden.
Moet er gearbeid worden, dari moet eerst
de vraag worden gesteld, wat het raam
zal zijn, waarin deze arbeid moet worden
verricht. Anders gaan we niet voor-, doch
achteruit.
den geest stond, in de hoofdstad inoest ver
rijzen, stond bij de beide mannen van het
initiatief vast. Met medewerking der gemeente
Amsterdam werd het terrein van de oude
Oosterbegraafplaats aan de Mauritskade ver
kregen. Daar was 't laatst in 1894 begraven,
n de buurt stonden natuur-wetenschap
pelijke laboratoria, die er nog zijn.
In Februari 1911 was een stichtingskapitaal
in 1% millioen bijeen (65 pet. uit Amster
dam herkomstig alleen de gemeente Am
sterdam schonk 3 ton ,19 pet. was in Den
Haag geplaatst en 16 pet. elders). Voor het
te stichten gebouw werd 1.3 millioen gere
serveerd, waardoor 2 ton voor werkkapitaal
beschikbaar bleef. Drie architecten, de heeren
Cuypers, Ouendag en van Nieu-
ken, werden uitgenoodigd bouwplannen
in te dienen. Van laatstgenoemde werd net
project aanvaard, onder krachtigen bijstand
van den roerigen ijveraar voor kunstschatten,
jhr. mr. Victor de Stuers.
De wereldoorlog stuurde evenwel alle bere
keningen in de war. Het schoone gebouw aan
de Mauritskade, sieraad voor het Oostelijk
deel der hoofdstad, heeft in plaats van 1.3
niet minder dan 7 millioen gekost. Om het
zoover te brengen moest eenige malen wor
den bijgesprongen zoowel door officieele in
stanties als door particulieren.
Van deze laatsten mag met lof worden ver
meld de naam van den reeds vermelden dr.
Hubrecht. Hij, die nooit in Indië is ge
weest, schonk twee maal een half millioen,
daarna nog 125,000 en ten slotte benoemde
hij de vereeniging als zijn erfgename. Hij
heeft dus „Amerikaansch" gehandeld. Noch
hij noch Cremer hebben het gebouw echter
voltooid gezien. Dr. Hubrecht, die in de Sar-
phatistraat bij het Weesperplein woonde,
heeft met de verpleegster, die hem tijdens
zijn laatste jaren verzorgde, op een avond
op de stoep van het in aanbouw zijnde com
plex gestaan en zoo naar binnen kunnen
kijken. Meer zag hij er niet van.
Op 9 October 1926 is het gebouw plechtig
door H. M. de Koningin geopend. Een dag die
velen zich nog hei meren, omdat de voort
durende stortbuiei. buiten het uitgelezen
gezelschap binnen niet weinig belemmerden.
Belangrijke cullureele taak.
Sedert heeft het Koloniaal Museum, daar
toe in staat gesteld door de Vereeniging
„Koloniaal Instituut", zijn belangrijke cultu-
reele taak beter dan voorheen kunnen ver
vullen. Een rijke verzameling van ongeveer
80.000 voorwerpen is hier onderepbracht, een
collectie zóó groot, dat ongeveer een vierde,
deer der belangwekkende ethnografica gelijk
tijdig kan worden geëxposeerd.
De Centrale Boekerij telt ruim 65,000 boek-
deelen, terwijl ongeveer 1800 periodieken ge
regeld binnenkomen. Bij deze boekerij be
hoort een omvangrijke kaartenkamer.
Al het bezienswaardige, uit wetenschappe
lijk oogpunt van onschatbare beteekenis, is
verdeeld in drie afdeelingen: „Volkenkunde",
directeur prof. dr. B. J. O. S c h r i e c k e;
„Handelsmuseum", directeur prof. dr. L. Ph.
Cospuino de Bussy, en „Tropische
Hygiëne", directeur prof. dr. E. P. S n ij d e r s.
Het Koloniaal Instituut heeft alzoo in de
verloopen 30 jaren zijn doel op voortreffelijke
wijze gediend. Het heeft kennis verzameld
uitgebreid omtrent onze overzeesche gewes
ten; handels-, landbouw-, nijverheidsbelangen
bevorderd; de geestelijke en stoffelijke wel
vaart van ons schoone Insulinde voorgestaan.
Ook voor de zending heeft het Koloniaal In
stituut vele verdiensten. Het is dan ook niet
toevallig, dat in de groote aula jaar op jaar
de Algemeene Nederlandsche Zendingsconfe
rentie wordt gehouden.
Het Koloniaal Instituut demonstreert onop
j vallend maar niet minder prijzenswaard de
zorg, die Nederland aan de koloniën in Oost
en West nu reeds lange reeks van jaren heeft
besteed.
Laat elke Nederlander hiervan kennis
nemen.
Gevluchte Ergelsche vliegers
gevangen genomen
Men zal zich herinneren, dat 17 dezer een
Engelsch vliegtuig op den Tiggeltschen weg bij
Rijsbergen in den omtrek van Breda een nood
landing moest maken. Be inzittenden, naar
men vermoedde twaalf in getal, wisten, na
zich verkleed te hebben, t« ontvluchten. Naar
wy thans vernemen, heeft de oproep in de
pers, waarbij een belooning werd gesteld
voor wie kon helpen, degevluchten te vin
den, succes gehad. De vluchtelingen zijn nl.
inmiddels gevangen genomen.
DE VERDUISTERING
In het belang van de naleving van de be
palingen ten aanzien van de verduistering:
Zonsondergang 22 Aug. 8 u. 51 m.
Zonsopgang 23 Aug. 6 u. 35 m.
Nationale klompenbeurs te Epe
In de gemeentelijke eierhal te Epe (Gld.)
Dinsdag de 23ste jaarlijksche nationale k'om-
penbeurs van de klompenmakerspatroonsver-
eeniging van Oene en omstreken gehouden. De
opleving in de klompenindustrie kwam ook op
deze beurs tot uiting. De aanvoer was groot,
hoewel tal van klompenmakers niet aanwezig
konden zijn wegens de groote drukte in hun
bedrijf, vooral wegens de uitvoering van de
bestellingen uit het buitenland.
Op de beurs waren ook geen machines voor
de vervaardiging van klompen tentoongesteld,
aangezien men deze thans welhaast dag en
nacht noodig heeft.
De aangevoerde klompen waren voor het
meerendeel afkomstig van klompenmakers
van de Veluwe, waar het klompenmaken
hoofdzakelijk nog als handwerk bedreven
wordt. De prijzen voor de gewone klompen
waren op deze beurs ongeveer 80 per hon
derd paar, het vorige jaar was deze prijs 55
tot 60.
Burgemeester mr. dr. I. N. Th. Diepenhorst
heeft 's morgens om elf uur in het bijzijn van
vele belangstellenden de beurs met een toe
spraak officieel geopend. De heer G. J. Neute
boom, voorzitter van de beurscommissie, sprak
een inleidend woord en merkte op, dat ondanks
de opleving na jaren van inzinking, de klom
penbeurs nog niet geheel het beeld vertoonde,
dat de commissie wenschte. De burgemeester
herinnerde aan den nauwen band tusschen
tusschen Nederland en de klompenindustrie.
Hij noemde het klompenmaken een moeilijk,
Een klompenmaker in Giethoorn heeft
een nieuwigheid op klompengebied
geconstrueerd in dan vorm van een
sierlijke houten voetbescherming voor
dames naar sandalen motief
(Foto Pax-Holland)
Massa-bijeenkomsten voor
Protestantsch-Christelijken
De goed loopende samenwerking
tusschen de anti-revolutionnairen en
christelijk-historischen heeft tot gevolg,
dat in talrijke plaatsen gemeenschap
pelijke vergaderingen worden georga
niseerd.
Niet steeds gelukt het van beide
groepen sprekers naast elkaar te doen
optreden, doch meestal wel.
Woensdag 28 Augustus vindt een
dergelijke massa-bijeenkomst plaats
bp het IJsclubterrein te Leeuwarden.
Donderdag 29 Augustus volgt er een
op het Be Quick-terrein te Groningen.
Talrijke extra-treinen zijn voor beide
gelegenheden ingelegd, teneinde het
vervoer van hoorders naar en van
beide provinciale hoofdsteden vlot te
doen verloopen. Dr. Colijn zal spreken
over „Nederlands Toekomst".
Vrijdag 30 Augustus is Assen aan de
beurt. Daar zal op het Nieuwe Markt
terrein een tent worden geplaatst, die
aan 5000. personen plaats kan bieden.
Zaterdag 14 Sepic - ber zal dr. Colijn
te Middelburg voor de a.-r. en c.-h.
Zeeuwen spreken, tezamen met prof.
dr. jhr. B. C. de Savornin Lohman.
En Zaterdag 7 September volgt nog
Den Haag, met twee vergaderingen in
het Gebouw voor KiL-nston Wr.t
voor OPSTALLEN, INBOEDELS en inventaris-
sen van woon- en winkelhuizen, boerderijen e.d.
IS WEER MOGELIJK. LAGE PREMIE
Inlichtingen verstrekken
PONTIER KARREMAN
Makelaars in Assurantiën.
Telefoon 38535.
WESTERSINGEL 9b, Rotterdam
öe voigenue.
De Nederlandsche Unie trekt de sympathie
van menigeen, „omdat zij tegen de N.S.B. is".
Dit is een vergissing. Noch in het programma
noch in de verschillende uitlatingen van het
driemanschap is daarvan iets gebleken. In
tegendeel, dc inhoud zoowel van het een als
van het ander, bewijst, dat de Nederlandsche
Unie reeds thans den weg van het nationaal-
socialisme halfweegs is opgegaan. Over de
wenschelijkheid van eenigen vorm van volks
invloed op wetgeving en bestuur heeft men
tot. dusverre nauwelijks een woord verno
men en het feit, dat het desbetreffende punt
uit het aanvankelijk in gemeenschappelijk
overleg met de politieke "partijen opgestelde
programma is geschrapt, bewijst, dat hier
geen toeval in het spel is. Of de Nederland
sche Unie met zoovele woorden het leiders
beginsel omhelst of niet, doet weinig ter
zake. Van belang is slechts, dat men van
medezeggenschap van of contróle door de
geregeerden weinig of niets wil weten. Dit
beginsel werkt ook door in de organisatie
van de Unie zelve. Zij is naar den vorm
stichting met een bestuur, geen vereeniging.
De leden mogen contribueeren en applaudis-
NIET ONTPLOFTE BOM TE AMSTERDAM
ONSCHADELIJK GEMAAKT
Na zorgvuldige voorbereidingen
Moedig optreden van een
Duitschen officier
Bij den luchtaanval, waaraan het weste
lijke gedeelte van Amsterdam in den nacht
van Maandag 12 op Dinsdag 13 dezer heeft
bloot gestaan, en waarbij min of meer ern
stige branden uitbraken, zijn in den omtrek
van de Van Lennepbuurt en van het Parama-
riboplein, ook eenige explosieve bommen
niet tot ontploffing gekomen. Omdat er geen
zekerheid bestond of men hier met tijdbom
men te doen had, heeft men de projectielen
nu reeds meer dan een week onaangeroerd
laten liggen; op last van den luchtbescher
mingsdienst hebben de bewoners den volgen
den dag alle huizen in den omtrek bij wijze
van voorzorgsmaatregel en in het belang
hunner veiligheid moeten ontruimen en
elders onderdak zoeken. Zoowel het Parama-
riboplein en de kade langs de Baarsjes, waar
ook een bom onontploft is blijven liggen, als
de Kinkerstraat zijn gedurende dezen heelen
tijd voor alle verkeer afgesloten geweest.
Dit was en is nog voor wat betreft de Kin
kerstraat en omtrek, een onhoudbare toestand
waaraan zoo spoedig mogelijk een einde moest
komen. Het opruimen van de projectielen is
echter, juist daar men den aard ervan niet
met zekerheid kende, een zeer gevaarlijk
werk waaraan voor degenen die het volbren
gen moeten zeer groot risico verbonden is.
Gisteravond te vijf minuten over acht is de
eerste van deze niet ontplofte bommen, die
aan het Paramariboplein, na zeer behoedzaam
getroffen maatregelen, welke een groot ge
deelte van den dag in beslag genomen heb
ben, tot ontploffing gebracht en dus onscha
delijk gemaakt. Alle eer komt hiervoor toe
aan den moed van den jongen Duitschen
genie-officier die hot 100 kg wegende gevaar
lijke voorwerp in twee ijzeren ringen over
dwars, en een ijzeren ring overlangs vastge
schroefd heeft, en aan de Duitsche soldaten,
die het hierna langs in de lucht tusschen de
gevels der huizen gespannen kabels naar het
midden van het plein getrokken hebben. Hier,
in het midden van het plantsoen, hadden
manschappen van den luchtbeschermings
dienst en de brandweer een eenige meters
diepen kuil gegraven, een kunstmatiger gra
naattrechter, en langs de kanten hiervan een
dikken muur van zandzakken opgestapeld, om
de spreiding van de bomscherven bij het tot
ontploffing brengen zoo veel mogelijk hori
zontaal te leggen. De bom, die door het dak
door alle verdiepingen van de voorzijde
_.j perceel 22 geslagen was, was in de woon
kamer gelijkvloers aan den straatkant blij
ven liggen; op al de verdiepingen had hij
groote vernieling aangericht, maar de bewo
ners, die allen aan de achterzijde van het huis
hun slaapvertrekken hadden, waren er met
den geweldigen schrik afgekomen.
De groote moeilijkheid, die het werk tot een
zoo hachelijke onderneming maakte was ge
legen in de mogelijkheid, dat de bom door het
minste stootje ontijdig tot ontploffing kon
komen. Het was dus zaak met zeer groote
omzichtigheid te werk te gaan, en degeen
wiens taak het was de bom aan de stomp
toeloopenden voor- en achterkant tusschen de
ijzeren ringen te klemmen, moest hiervoor
wel over groote koelbloedigheid en doodsver
achting beschikken. Later, toen het zoo ge
vaarlijke karwei verricht, en de bom tot ont
ploffing gebracht was, zonder dat eenige ern
stig onheil aangericht was hebben het hoofd
van den luchtbeschermingsdienst de heer
Verschoor, het adjunct-hoofd, de heer van de
Most en de commandant van de brandweer
de heer Gordijn, onder wier leiding het tref
fen van de voorzorgsmaatregelen gestaan had,
hem dan ook vol bewondering hulde en dank
gebracht. Toen de bom eindelijk goed in
i.izeren ringen vastgeklemd zat, is hieraan
dik touw bevestigd en is zij over een houten
goot die in het kozijn geplaatst was en langs
den tusschen de beiden pleinwanden ge
spannen kabel tot boven den op'het gazon
midden op het plein gegraven kuil getrokken,
op dezelfde wijze waarop schipbreukelingen
van een gestrand schip over de branding heen
door middel van een reddingsbroek op het
strand getrokken worden. Tusschen de ijzeren
banden waren eenige ladingen trotyl aange
bracht.
Door middel van een katrol heeft men de
bom in de kuil laten zakken, en er daarna
een electrischen vabel aan verbonden,
door de stroom gevoerd zou worden, die
straks, nadat allen zich op een eerbiedigen af
stand verwijderd zouden hebben de explosie
zou bewerkstelligen. Het moeilijke en ge
vaarlijke werk is volkomen gedaagd. Om
vijf minuten over acht gisteravond dreunde
over heel Amsterdam een daverende slag; de
bom was tot ontploffing gebracht.
Dank zij de voorzorgsmaatregelen zijn de
aangerichte schade en vernielingen medege-
vallen, al is de uitwerking van de ontzettende
ontlading nog erg genoeg geweest. Alle ruiten
op het Paramariboplein zijn volkomen ver
brijzeld; hier en daar zijn heele kozijnen en
sponningen weggeslagen: de dakbedekkingen
van alle huizen zijn volkomen verwoest. Wij
hebben ons er echter van kunnen overtuigen,
dat in de huizen, die reeds sinds meer dan
een week verlaten waren, geen verwoesting
van beteekenis is aangerichtwaar wij door
de open gapende vensters zonder ramen naai
binnen keken, zagen wij de inboedels vol
komen gaaf. Slechts was hier en daar een
tafel of stoel omgevallen.
De kracht der explosie is zoo geweldig ge
weest, dat ook nog ver van het plein ruiten
gesprongen zijn, zandzakken en brandende
pollen gras zijn tot boven op de daken geslin
gerd. Het plaveisel op het Paramariboplein
was geheel bedekt met vergruiseld venster
glas. Politie en luchtbeschermingsdienst had
den er zorg voor gedragen, dat in den loop
van den dag in wijden omtrek de menschen
hun huizen verlaten hadden, na alle vensters
geopend te hebben, opdat de luchtdruk zoo
weinig mogelijk weerstand zou ondervinden.
Langs den hoofdweg was alle verkeer, ook
dat van de tram, gestremd; verderop, tot bij
de Postjeswetering, mocht niemand zich op
straat bevinden- Voor de heele buurt, die een
week lang in spanning heeft verkeerd, maar
vooral voor de verjaagde bewoners van het
Paramariboplein, die nu binnen enkele dagen
hun woningen weer kunnen betrekken, was
het hooren van den slag een groote opluch
ting, vooral toen zij vernamen dat het be
trekkelijk zoo goed afgeloopen was.
Wij vernamen, dat het in de bedoeling ligt
zeer spoedig de onontplofte bommen, die nog
aan de Baarsjes en in de Kinkerstraat liggen,
onschadelijk te maken.
vraagt algeheele aanvaarding van het door
het driemanschap opgesteld programma, zon
der reserves, en algeheele onderwerping aan
de leiding van het driemanschap zelf.
Ook in het verdere programma blijkt
voortdurend, hoe men er niet aan ontkomen
kan de N.S.B. op een afstand te volgen. De
paragraaf over Vlaanderen en Zuid-Afrika die
over het geld- en credietwezen (de .geldmag
naten" zegt de N.S.B., maar zij bedoelt het
zelfde), de corporatieve staatsgedachte, de
leuze der eenheidspartij („Wij willen voor nu
later geen onderlinge politieke tegenstel
lingen zien"), tot de terminologie in details
toe alles is reeds voor de helft aan de
ideeën der N.S.B. geconformeerd. En daarbij
zal het stellig niet blijven.
Daarbij komt, dat het tijdperk, waarin de
Nederlandsche Unie is opgetreden, voor in
vrijheid te overleggen en te aanvaarden her
vormingen op sociaal-, economisch- of staat
kundig gebied, bij uitstek niet geschikt is.
Niemand weet, hoe de wereld van morgen er
sociaal, economisch en politiek zal uitzien
het is dus verkeerd op allerlei zaken voor
uit te loopen, alsof zij reeds vaststonden.
Daarbij komt, dat ons land thans is bezet,
hetgeen ons uiteraard allerlei beperkingen
oplegt.
Wij hebben een Wederopbouwdienst (niet
te verwarren met den Opbouwdienst) onder
de uitmuntende leiding van ir. Ringers en een
economisch comité onder presidium van dr.
Fentener van Vlissingen, dat alle takken van
het bedrijfsleven (landbouw, handel en in
dustrie) omvat en voor belanghebbenden waar
noodig en mogelijk, op den bres staat. Beide
organisaties doen wat zij kunnen, beide ver
dienen den dank van het geheele volk. Voor
het overige bestuur liggen onze belangen in
handen der secretarissen-generaal, en de onder
hen staande departementen, die voor elk over
leg toegankelijk zijn en desgewenscht belang
hebbenden naar beste weten adviseeren. „Aan
ons lot overgelaten" zijn wij dus geenszins.
Nog een opmerking tot slot: Het is bijkans
een gemeenplaats geworden over de politieke
partijen te praten als over afgeleefde groe
pen, die niet anders meer kunnen doen dan
elkander bevitten en bestrijden. Toch is de
waarheid een andere: de leiders der politieke
partijen zijn zich dezer dagen meer dan ooit
ervan bewust, dat zij verdedigers hebben te
zijn van groote, diep in hun overtuiging
verankerde beginselen, die zij niet mogen
prijsgeven enkel uit angst voor de opkomst
van een beweging als de N.S.B. Wie gelooft
aan zijn staatkundige beginselen onderschrijft
niet een program, dat daarmede in strijd is.
Extra boterrantsoen voor land
arbeiders tijdens den oogst
Het centraal secretariaat voor land- en
tuinbouw heeft pogingen in het werk gesteld
om de landarbeiders, die zware oogstwerk-
zaamheden verrichten, in aanmerking te doen
komen voor extra brood- en boter- of marga
rine-rantsoen.
Ten aanzien van het brood-rantsoen was
reeds in dien zin beslist. Gisteren is nu van
het centraal distributiekantoor mededeeling
ontvangen, dat landarbeiders, die voortdurend
zware oogstwerkzaamheden verrichten, be
halve op een extra brood-rantsoen van 100 pet.
aanspraak kunnen maken op een extra boter-
(c.q. margarine-) rantsoen van 200 pet
Die extra oogst-rantsoenen worden slechts
tot 1 September verstrekt. De plaatselijke
distributie-diens zijn overeenkomstig ge-
instruyrd.
