lliruiur £riitsdjf (tfmmuit
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
lementspnjs:
ztr 3 maanden in Leiden en In plaatsen
agentschap gevestigd i6 2.35
rtentieprijzens
ct per regel. Ingezonden Mede-
eelingen 45 ct. per regeL Minimum
de \j regels. Bewijsnummer 5 ot. Bij con-
|»cl belangrijke korting
No. 6205
WOENSDAG 21 AUGUSTUS 1940
21e ingang
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123, LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166).
Postbox 20. Postrak. 68936L
Abonnementen, Advertenties,
de Administratie
liet een „stille partij"
dagen kunnen wij zinnen beluiste-
s als oude, vertrouwde, zij het ook
Streden, klanken in de ooren klin-
~off k3tt voor ons wel eens vertroostend
est z Groen van Prinsterer en Kuyper te
was ladden tegen dezelfde misvattingen,
et sl ior de voeten worden geworpen. Zij
van de gebleven; zullen wij dan vallen?
ke gt van ons: houdt gij vast aan het
tr*iat ipunt, dan verliest gij het algemeen
het 00g' 0£ ook: wilt gi^ UW geloof
o £°ed> maar niet in de politiek.
de latingen kunnen we vaak beluiste-
gaan en mond van menschen, die zeggen,
Vat c vooruit moeten, dat we moeten
gewt Welnu, mèt onzen kring van geest
eland iezers willen wij ook hun eens in
ng brengen een merkwaardig citaat
redevoering, door Thorbecke uitge-
i in het jaar 1851. Aan het adres van
m de de zijnen, die aandacht vroegen voor
ie sii ij en daarin voor hun beginselen,
Tiisdr horbecke op:
-c iet hem en zijn vrienden zeggen,
zlfif en "fluitende parUj; bebt enkel
inzichten, niet het algemeen belang
pas og. Vraagt gij de vrijheid op haar-
mei i de verscheidenheid van krachten,
had yekt, of om alleenheerschappij te
Waart gij een stille party, die enkel
ie!dei d op haar wijze te dienen, men
men uw meening voor dwaling, u
jen. Maar gij wilt met uw godsdien-
Hingen op het politiek gebied regee-
zietdaar waar het gebied van uw
;ustu egint. Gij tracht een oude wonde
uitz e °Penen' en een oude Nederlandsche
f te ontwikkelen. Ik zal nu niet her-
ini dat de geachte spreker (Groen) on:
Tne in de tijden van de Republiek
rt, toen een partij, toen één deel der
der een standaard van godsdienstige
^id, van familiebegunstiging, van
i ër., heerschte over het andere. Maar
restig ik de aandacht, want het
;ejfcen Staat van een uiterst gewicht, het
r 1. zien n in oprechtheid te zeggen:
,rrztwij datgene zullen gaan doen, waar-
eachte spreker zoo dikwerf aanleiding
idien wij hier onze wetten en hande-
an bestuur beoordeelen als Katho-
>f Protestanten, indien wij hier de
aangelegenheden zullen gaan be
ieder met een kerkelijk oog, het
de eenheid van den Staat, met de
van het recht, het zal met regee-
gedaan! Gij zegt: wij zijn oppositie,
welk is het karakter van uw oppo-
'ij dunkt, in een politieke oppositie,
Jien naam verdient, welke meer is
§5=£t$iUeke vijandschap, moet althans een
ijn van regeling voor de toekomst
—is in uw oppositie dergelijk beginsel
K-ding? Gij ziet niet vooruit; gij ziet
'Gij wilt ons in de kerk der voormalige
tche republiek, aangevuld met een
lende souvereiniteit,terugvoeren",
men zulk een woord uit het Kamer-
•lit 1851, is het dan niet, als waant men
1940? Bij herhaling dezelfde klanken:
heeft partijinzichten, niet het alge-
elang op het oog: hij wil zelfs met zijn
nst komen op het terrein van den
ileef hij nu maar met zijn godsdienst
.teraf, dan zou men hem wel eerbie-
i; hij komt weer tevoorschijn met eer
lerlandsche(l) ziektestof, tegenwoor-
ken we graag van splijtzwam of ook
sectarisme; in de Republiek regeer-
kt slechts weinigen, tegenwoordig zegt
de democratie slechts was een regee-
enkele bezitters van de baantjes; we
iet staatsbestuur niet beoordeelen als
f eken of Protestanten, hoogstens als, ja
ij ons, zegt men dan, is geen „beginsel
i rding", we hebben geen oog voor het
het groeien is; en tenslotte, het
t is, dat we niet vooruitzien, doch
it.
heeft gestreden, hij heeft gestreden
toe. Zelf heeft hij de overwinning
lijks of niet mogen zien. Dat was weg-
I voor zijn leerling en volgeling Dr.
if. Moeten wij op Groen's voetspoor
mp hervatten? Het ziet er naar uit,
i ons daartoe dwingt. Welnu, bezien
i nader enkele argumenten uit 1851
tot regeeren, dat is besloten in hooger hand,
maar dit ontslaat ons niet van den plicht,
met die stellingen naar voren te treden.
Trachten wij daarmee dan oude wonden
open te rijten? Integendeel, wij grijpen be
wust terug naar den oorsprong van ons volks
karakter, zooals dit in de worsteling om de
vrijheid Rijkscommissaris Dr. Seyss-Inquart
heeft aan die worsteling herinnerd zijn
stempel ontving. Dit volkskarakter is niet te
denken zonder godsdienst èn godsdienst
vrijheid.
Uit dit alles volgt dan tevens, dat wij het
landsbestuur inderdaad willen beoordeelen
Protestanten, dat wil zeggen: vanuit onze
levensovertuiging. We meenen wel te mogen
zeggen, dat de levensovertuiging het nationaal
besef niet uitsluit, integendeel, er de kracht
aan geeft. Die levensovertuiging heeft onze
groep er vaak toe gebracht, het landsbelang
met grooter kracht te dienen, dan waarover
gezien haar aantal, feitelijk kon beschik
ken. De woorden en de inhoud van de spreuk
„Terar dum prosim", „Ik moge omkomen,
mits ik slechts van nut kan zijn", zijn haar
niet onbekend. En juist die vrijheid van
godsdienst verhindert ons zulks in tegen
stelling tot Thorbecke's beweren de ande-
in de kerk „terug te voeren'". Komen
zij, wij zullen God ervoor danken. Maar een
gedwongen bekeering heeft wel heel weinig
waarde.
We geven toe, dat ook op deze punten in
het verleden fouten zijn begaan. Het gaat
hooge beginselen, maar ze zijn gegeven
mènschen. En de Heere weet, beter nog
dan onze tegenstanders, hoe zwak wij zijn
van krachten. Maar we willen niet vallen in
de fout van zoovelen in deze dagen, om ter-
wille van de feilen het eigenlijk bezit over
boord te werpen.
En zoo mogen we ook vooruit zien. Of
liever, we mogen deze toekomst rustig aan
den Heer van hemel en aarde overlaten. Mits
wij slechts zien op het gebod. Hij zal het
alles wel maken. Want Hij, en niemand
anders, beschikt tenslotte over het „beginsel
van wording".
Dus geve Hij ons, dat wij op dit tijdstip
van de geschiedenis der wereld, waarin Hij
ons heeft gesteld, in het vaderland, in den
staat, in de maatschappij, in de kerk, in het
gezin, waarin Hij ons een plaats èn een taak
heeft gegeven, op Hem ons oog gericht mogen
houden!
Wèl een actieve partij
p rgumenten van 1940, zoo stelden we
inken ons in de ooren als een nagalm,
echo van de argumenten van 1851.
eerlegging kan alsnog haar waarde
en uitsluitende partij"? Hebben
fearlijk slechts partij inzichten, niet het
belang op het oog? Zeker, tegen-
kennen we zulke uitsluitende par-
mengen zich in het strijdtooneel,
i met de bedoeling, dat na de even-
>verwinning den anderen partijen het
fciet wordt gegund. Doch wij hebben de
tatie in partijen steeds gezien als een
het bezit eener alomvattende
teschouwing. Wij hebben in den kamp
doorwerking van eeuwige begineelen
en: partij gekozen. Staat dit het
en belang in den weg? We meenen,
met weinig woorden zoo is en wordt
als met het woord „algemeen belang."
an er van alles onder brengen, men
ook heel weinig onder verstaan. Het
ons, dat het algemeen belang meer
is, zoo ieder op grond van zijn prin-
naar verwezenlijking van het
[en belang kan streven en zoo daaraan
Ud vermag te geven, dan dat men vol-
I met een grootsten-gemeenen-deeler-
[at of de verwezenlijking van de denk-
i eener kleinere of grootere groep,
fansluiting op het voorgaande geven we
|ok gaarne toe, dat we geen „stille
kunnen zijn, geen partij, die op den
Égrond blijft, omdat haar beginselen op
jchtergrond zouden moeten blijven. We
inderdaad tot de Thorbecke's van 1851
i 1940, dat wij met onze „godsdienstige
op het politiek gebied willen
Of die stellingen gelegenheid krijgen
FIJNPROEVERS EISCHEN
NUTRICIA's ROOMBOTER
Kwaliteit wordt gegarandeerd
door het Rijksbotermerk. Ver
pakt iri cartons van y2 en Kg.
Driemaal per week versche aanvoer in ons
FILIAAL te LEIDEN
Korenbrugsteeg 3 Telefoon 21059
Post voor Nederlandsche geïnter
neerden in Duitschland
Niet-aangeteekende brieven (met een maxi
mum-gewicht van 2 kilogram) en briefkaar
ten aan in Duitschland geïnterneerde Neder
landers kunnen portvrij verzonden worden,
zoo ook gewone pakketten mits niet zwaarder
dan 5 kilogram. Zulke stukken dienen van het
volledige adres van den geïnterneerde voor
zien te zijn. De geïnterneerden kunnen spe
ciale formulieren krijgen om aan hun familie
leden hun adres mee te deelen. Met betrek
king tot de geïnterneerden wier adres tot nu
tot was: I.L.A.G. XIII is een verandering in
getreden. Aan hen moet voortaan geschreven
worden onder het adres: I.L.A.G. XIII, Wuels-
burg bei Weissenburg, Bayern.
Koffie- en theesurrogaten
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van het
departement van sociale zaken, brengt ter
algemeene kennis, dat binnenkort zijn te ver
wachten op de Warenwet steunende bepalin
gen en eischen voor koffie- en theesurroga
ten. Aan bereiders, handelaren en publiek
wordt in overweging gegeven met bereiding,
in den handel brengen en koopen te wachten
tot de betreffende regeling is gepubliceerd.
Huurfietsen aan de stations
DE A.N.W.B.-regeling in werking getreden
Zooals gemeld, heeft de A.N.W.B. in
samenwerking met de N.V. Alg. Reclame en
Bewaarplaatsen Maatschappij en anderen een
regeling getroffen, welke eenerzijds de Neder
landsche Spoorwegen kan ontlasten van het
vervoer van rijwielen en die anderzijds voor
de reizigers een groot gemak beteekent.
Voortaan is het aan tal van stations moge
lijk rijwielen te huren en het zal dus niet
meer noodig zijn de eigen fiets per trein
mee te nemen.
Een borgstelling wordt niet gevraagd, in
dien men in het bezit is van een rijwielhuur-
bewijs van den A.N.W.B., dat aan alle
A.N.W.B.-kantoren voor bondsleden verkrijg
baar is.
Aan een bepaald station kan tevoren een
fiets gereserveerd worden, zoodat men zeker
is bij aankomst een rijwiel beschikbaar te
vinden.
Reeds vijftig stations-rijwielbewaarplaatsen
zijn bij de bovengenoemde regeling aangeslo
ten en zullen van vandaag af huurfietsen
beschikbaar hebben. Een lijst van de plaat
sen, waar deze verhuurinrichtingen gevestigd
zijn, is bij de A.N.W.B.-kantoren verkrijgbaar.
Het aantal Bondsrijwiel-verhuurinrichtingen
zal geleidelijk worden uitgebreid.
TURF
In aansluiting op de intrekking van de
dispensatie van het verbod tot het verkoo-
pen, afleveren en vervoeren van turf, d.d.
29 Juli, maakt de secretaris-generaal, waar
nemend hoofd van het departement van han
del, nijverheid en scheepvaart bekend, dat
tot wederopzegging een regeling is vastge
steld, welke de voorwaarden omvat, waarop
het aan verveners en handelaren in vaste
brandstoffen, welke van den verkoop van
turf hun normaal bedrijf maken, weder is
toegestaan alle soorten turf te verkoopan, af
te leveren, te vervoeren of te doen vervoeren.
Deze regeling is neergelegd in een circu
laire, welke ten kantore van de plaatselijke
distributiediensten kan worden afgehaald.
DE POSTTARIEVEN.
Men deelt ons mede, dat de naam van den
Oberpostrat, die een uiteenzetting gaf van het
postverkeer ten onzent, niet is Lindmayer,
maar Linnemeier.
De toekomst van onzen landbouw
Graf Grothe over mogelijkheden
en maatregelen
De Deutsche Zeitung in den Niederlanden
heeft een onderhoud gehad met den Lands-
boerenleider Graf Grothe, die in ons land
met de taak belast is toezicht te houden op en
richting te geven aan de landbouw-oeconomi-
sche maatregelen. Vanwege het belang van
zijn uiteenzettingen veroorloven wij ons ze
hier uitvoerig weer te geven.
De mogelijkheden van
land- en tuinbouw
Wanneer men de vooruitzichten voor een
oeconomische consolidatie van den Neder-
landschen landbouw helder wil beoordeelen,
aldus Graf Grothe, moet men in de eerste
plaats vaststellen, dat Nederland tengevolge
van den oorlog weliswaar bepaalde afzetge
bieden en afzetmogelijkheden verloren heeft,
terwijl anderzijds ook niet meer de mogelijk
heid bestaat in den tot dusver bestaanden
omvang voedermiddelen voor zijn veredelings
bedrijf in te voeren. Daartegenover heeft de
Nederlandsche boer echter in het Duitsche
Rijk een afnemer voor zijn overschotten ge
vonden, die in de eerste plaats onbegrensd in
staat om af te nemen genoemd kan worden
en ten tweede betere en vooral stabiele
prijzen betaalt. Onschatbaar zal voor den Ne-
derlandschen boer verder blijken te zijn, dat
bij de nieuwe inrichting van de -Europeesche
ruimte er zorg voor gedragen kan worden,
dat in de eerste plaats de verbouw, resp- de
veredeling van zulke producten bevorderd
kan worden, die op grond van bodem en kli
maat, evenals van de uitmuntende speciale
kennis van de Nederlandsche tuinders en
boeren, bijzonder geschikt en het verbouwen
waard moet worden geacht
De groote ervaringen en successen van de
door den (Duitschen) Rijksvoedingsstand
voor de eerste maal tot ontwikkeling ge
brachte marktordening zullen voor den goede-
renruil van den landbouw van alle buurstaten
ongekende voordeelen meebrengen. Het ver
leden tijdvak, waarin de blik over zee ge
richt was, heeft den landbouw van de meeste
Europeesche landen laten vergeten, de
krachtreserves van den eigen bodem tot volle
ontwikkeling te brengen en hun eigen pro
ducten te gebruiken voor een gezonde uitwis
seling tot heil van hun volkeren.
Als practisch voorbeeld zou ik slechts de
productiemogelijkheden van den landbouw in
de Zuid-Oostelijke ruimte vergelijken met
dien van Nederland. De hoog ontwikkelde
landbouw van Nederland kan bijv. op het
gebied van den tuinbouw en het veredelings-
bedrijf voor zijn uitvoeroverschot op langen
termijn afzetgebieden in de Groot-Duitsche
ruimte vinden. De Balkanlanden anderzijds
zijn krachtens hun eigenaardigheden in staat
deze zelfde ruimte groote hoeveelheden voe
dermiddelen ter beschikking te stellen, die
langs den weg van ruil later ook den Neder-
landschen landbouw ten goede kunnen komen
en zoodoende een kostbare dekking voor de
hier bestaande behoefte vormen.
Maar ook op andere gebieden bestaan er in
Nederland groote mogelijkheden. Bijv. is be
wezen, dat peulvruchten, speciaal erwten, in
het klimaat hier hooge opbrengsten vertoo-
nen, evenals vlas en bepaalde oliehoudende
zaden. Daarmee wil niet gezegd zijn, dat de
verbouw van het voor de volksvoeding zoo
belangrijke broodgraan verwaarloosd mag
worden. Integendeel, de Nederlandsche boer
zal in de eerste plaats den plicht hebben om
aan de verzekering van de verzorging van
zijn eigen volk te denken. Slechts op die ge
bieden, waar tengevolge van de dichtheid van
de bevolking een dergelijke eigen verzorging
niet ten volle mogelijk is, zal in de toekomst
bij wijze van ruil de voorwaarde geschapen
worden om den nog noodzakelijk blijkenden
invoer mogelijk te maken. Hiertoe zal de
Nederlandsche boer een beschermende instel
ling behoeven, gelijk in Duitschland door de
marktordening van den Rijksvoedingsstand is
bereikt.
De vooruitzichten van het
veredelingsbedrijf
Ik ben stellig overtuigd, aldus Graf Grothe
verder, dat de Nederlandsche boer door de
mobilisatie van de uit het eigen bedrijf voort
komende voederreserves, te zamen met een
doeltreffende verplaatsing van de veeteelt
daarheen, waar dergelijke voederreserves nog
bestaan of alsnog gewonnen kunnen worden,
in staat zal zijn het wegvallen van een aan
zienlijk deel van den totdusver bestaanden
invoer van voedermiddelen te vereffenen. De
veehouderij zal zich in de toekomst meer dan
totdusver naar den voedergrondslag van het
eigen bedrijf moeten richten; dat geldt in het
bijzonder voor de varkensfokkerij Het zal een
van de dringendste opgaven van de naaste
toekomst zijn voor de veehouderij een in de
praktijk bruikbare regeling te treffen, waarbij
bijzondere aandacht geschonken moet worden
aan de kleine boeren. Juist de sedert 1934 be
gonnen „productieslag" van den Duitschen
boer heeft bewezen, dat door intensifieering
van den voederverbouw de hoogste praestaties
in het veredelingsbedrijf op eigen hoeve be
reikt kunnen worden, zonder dat voedermid
delen behoeven te worden bijgekocht. On
danks den geringeren invoer van voedermid
delen en een verhoogde leverplicht van brood
graan zijn de melkproductie en de varkens
houderij niet achteruitgegaan. Dergelijke
wegen moeten ook in Nederland bewandeld
worden.
De ontwikkeling van den afzet
De groote opnemingscapaciteit van de Duit
sche markt kan het beste aan de uitvoercijfers
van fruit en groenten sedert half Mei worden
aangetoond. Juist bij groenten gaat het om
uitgesproken uitvoerproducten. Het is bekend,
welke groote hoeveelheden groenten juist van
wege het gebrek aan afzetmogelijkheden op
de wereldmarkt door de Nederlandsche tuin
ders vernietigd moesten worden. Om de tuin
derij in leven te houden, moesten groote sub
sidies betaald worden. Dat is principieel an
ders geworden. Ondanks alle transportmoei
lijkheden en de vernielde bruggen is reeds
enkele dagén na den wapenstilstand de uitvoer
van fruit en groenten weer in grooten om
vang ter hand genomen. Me', gebruikmaking
van alle aanwezige mogelijkheden zijn de
grootste moeilijkheden in den kortst mogelij
ken tijd uit den weg geruimd. Van week tot
week zijn de uitvoercijfers naar Duitschland
gestegen om tenslotte een recordhoogte te be
reiken.
Van 15 Mei tot 31 Juli zijn in totaal aan
fruit en groenten alleen naar Duitschland
geveer zeventig millioen kilogram uitgevoerd.
In dezelfde tijdruimte van het vorige jaar
heeft Nederland naar alle landen van de we
reld bij elkaar slechts 65,500,000 kg uitge
voerd, zoodat in deze korte periode alleen het
Duitsche Rijk vijf millioen kilogram meer af
genomen heeft. Deze prestatie moet des te
hooger worden aangeslagen, daar tengevolge
van den oorlog in de eerste weken slechts
zeer beperkte hoeveelheden konden worden
uitgevoerd. Op 9 Augustus is een dagrecord
van 510 wagons bereikt. Dat zou onder de
vroegere omstandigheden aan een aantal wa
gons van 680 beantwoord hebben, daar met
het oog op een doeltreffend gebruik van de
vrachtruimte ongeveer een derde meer goede
ren per wagon verladen worden dan vroeger
gebruikelijk was.
Naar de waarde berekend, vertegenwoor
digt d-ze uitvoer een bedrag van zestien mil
lioen lijks mark, een bedrag, dat eveneens ver
boven de waarde van het vonija jaar ligt. Dat
beteekent, dat het Duitsche Rijk niet slechts
naar de hoeveelheid meer afgenomen heeft
dan de geheele uitvoer van Nederland in de
zelfde tijdsruimte van het vorige jaar heeft
uitgemaakt, maar ook voor de Nederlandsche
producten een hoogeren prijs heeft betaald,
welke den producent ten goede komt. In 1940
ligt de gemiddelde prijs'per kilogram 10.5 pet.
hooger dan in 1939.
,-.Jets dergelijks geldt voor het gebied der
vroege aardappelen. Aan vroege aardappelen
jn in dezelfde tijdsruimte van 1940
43,300,000 kg uitgevoerd, ter waarde van
3,400,000 R.M. tegen in 1939 27,300,000 kg met
n waarde van anderhalf miljoen rijksmark
ar alle landen bij elkaar gerekend. Ook hier
niet slechts de hoeveelheid van den uitvoer
gestegen, maar heeft het Duitsche Rijk ook
de waarde een hoogeren prijs betaald.
In 1940 bedroeg de gemiddelde uitvoerprijs
per kilogram vroege aardappelen 0.078 R.M.
tegen een prijs van 0.054 in 1939.
Voor den uitvoer van snijbloemen, potplan
ten en bloembollen is eveneens al het moge
lijke gedaan of begonnen. De moeilijkheden
bij het verzenden van snijbloemen schuilen
in de eerste plaats in de onmogelijkheid de
hiertoe vereischte snelle verkeersmiddelen
ter beschikking te stellen. Desondanks zijn ook
voor deze uitvoeren hoogere waardegrenzen
voor de betaling ter beschikking gesteld en
Graf Grothe hoopte, dat in het laatste kwar
taal, wanneer het weer koeler wordt, nog
grootere hoeveelheden zullen kunnen worden
afgezet.
Wat de bloembollen betreft, rekent Graf
Grothe er op, dat het op grond van de ge
maakte afspraken bepaald mogelijk zal zijn,
ongeveer driemaal zooveel als verleden jaar
naar Duitschland uit te voeren. In hoeverre er
nog uitvoermogelijkheden naar andere landen,
in het bijzonder naar Scandinavië bestaan,
wordt op het oogenblik onderzocht. Bovendien
zijn reeds in het voorjaar afspraken met het
Duitsche Rijk gemaakt, om het kweeken var
bloembollen te beperken ten gunste van an
dere producten, waaraan Duitschland behoefte
heeft, wat ook is gebeurd. Ook de snijbloem
en potplantbedrijven onder glas zijn doende
om zooveel mogelijk over te gaan tot den ge
deeltelijken verbouw van vroege groenten en
hebben hiertoe extra ondersteuning gekregen.
Prijs, afzet en voorraadvorming
De voornaamste richtsnoeren voor den ar
beid van Graf Grothe zijn: een billijke prijs
voor den producent, afzet van den geheelen
oogst en voorraadvorming.
Een billijke prijs is met name op het ge
bied van de fruit- en groententeelt een prin-
cipieele noodzakelijkheid. Dat dit de laatste
jaren in Nederland niet het geval was, blijkt
uit het feit, dat bijv. in 1939 21 miljoen gul
den aan den tuinbouw verdeeld moesten
v/orden, om de bedrijven ook maar eenigszins
in leven te houden. Evenals in Duitschland
moet ook hier zooveel mogelijk voorkomen
worden, dat alleen aanbod en vraag den prijs
bepalen of dat de prijsvorming afhankelijk is
van den wil of onwil van den afnemer, d.w.:
industrie en handel. In de afgeloopen jaren
toonde de prijscurve een voortdurenden op
en neergang; de producent kon op geenerlei
manier calculeeren, maar hij had geluk of
ongeluk, al naar gelang hij met zijn produc
ten in een tijd van hooge of lage prijzen
kwam.
Wanneer de Nederlandsche tuinbouw weer
gezond moet worden, kan de prijs niet dooi
den afnemer bepaald worden, maar moet de
prijs afhankelijk zijn van een billijken pro
ductieprijs, d.w.z. een prijs, waarbij de p:
ductiekosten onvoorwaardelijk gedekt zijn.
Tenslotte deelde Graf Grothe nog mede.
dat terwijl in 1938 en 1939 slechts 80 resp.
90 pet. van de in het jaar tevoren vervaar
digde hoeveelheid groentenconserven gepro
duceerd mocht worden, dit jaar de volle
capaciteit van de fabrieken wordt gebruikt.
De groentendrogerijen hebben van Duitsch
land opdrachten ontvangen in een hoeveel
heid, welke het hun mogelijk maakt gedu
rende zeven maanden hun bedrijven 24 uren
in het etmaal gaande te houden. Dat betee
kent een hoeveelheid van 2,500,000 kg. ge
droogde groenten, vertegenwoordigend een
hoeveelheid van tien maal zooveel versche
groenten. Hiervan wordt 90 pet. door
Duitschland afgenomen. Ook de pulp-
jamfabrieken kunnen op volle kracht
werken.
m rijke oogst wordt binnengehaald. De vlas-oogst in Zeeland is in
vollen gang. - De rijkdom van het land wordt gebundeld
(Foto Pax-Holland)
Walter P. Chrysler f
Van spoorwegarbeider tot
automobielmagnaat
De levensgeschiedenis van Chrysler wijkt
slechts in een enkel onderdeel af van die van
de meeste groot-industrieelen van de Vereen.
Staten: hij heeft namelijk als jongen geen
kranten verko.cht Dat was ook niet noodig.
Want weliswaar was zijn vader slechts een
eenvoudig machinist bij een spoorwegmaat-
ippij, maar hij verdiende toch voldoende
zijn kinderen een voor dien tijd behoorlijke
opvoeding te geven. Maar zonder zaken-doen
kon toch ook de jonge Chrysler zijn loopbaan
als millionnair niet beginnen en dus zette hij in
zijn geboorteplaats Ellis een handeltje in
prentbriefkaarten op, waartoe het denkbeeld bij
hem was opgekomen door het lezen van een
advertentie in de Scientifec American.
Aangezien de verkoop hem echter niet vol
doende opbracht begon hij een handel in
zilveren eetgerei, welke inderdaad floreerde.
Maar zijn moeder maakte er een eind aan, door
hem op te dragen de melk en room van de
koeien welke zijn ouders bezaten, te verkoopen.
Toen de jonge Walter van school kwam hielp
hij eerst als bediende in een kruidenierswinkel,
zou daarna met een vriend, wiens vader de
kosten voor zijn rekening wilde nefnen naar
Quincy College in Illinois gaan, maar beide
jongens voelden er meer voor hun eigen kost
te gaan verdienen, en dus kwam Chrysler
Jr. bij de spoorwegmaatschappij, waar ook zijn
vader als machinist werkte. Zoonlief moest de
werkplaats schoonhouden, werkte tien uur per
dag voor één dollar, en deed zulks zóó grondig,
dat hij na een half jaar een aanstelling kreeg
als leerling-machinist Dat was de eerste
schrede op de maatschappelijke ladder welke
hem tot ongekende hoogte zou leiden. Hij ont
popte zich meer en meer als een goed meca
nicien, maar wat voor zijn schitterende loop
baan van grootere beteekenis was tevens als
een uitstekend organisator. Toen Ellis voor hem
te klein werd, trok hij naar buiten om in
grootere werkplaatsen meer ervaring op te
doen en zich zoodoende in zijn vak te be
kwamen. Chrysler ging steeds vooruit, en dank
zij zijn ijver en werklust verdiende hij steeds
Zijn eerste kennismaking met de automo
bielen, die later zulk een groote rol in zijn
leven zouden spelen, dateerde van 1905 toen
hij de automobieltentoonstelling te Chicago
bezocht. Zijn oog viel toen op een Locomo
bile een merk dat nu niet meer bestaat
welke de sr-mma van 5000 dollars kostte.
Chrysler zei! li ad slechts 700 dollars in bezit,
maar de ri leende hij van een goeden
vriend en zoo werd de Locomobile zijn eigen
dom. Hij kocht den wagen minder om er
mede te rijden dan om er mede te expeiimen-
teeren. Daardoor verkreeg hij zijn eerste
ervaring op automobielgebied welke hem later
goed te pas kwam.
Zes jaren later ging Chrysler van de loco
motieven tot de automobielen over. Een van
de directeuren van de spoorwegmaatschappij
waarbij hij op een salaris van 8000 dollars per
jaar was verbonden, was bevriend met Charles
W. Nash, en deze wist Chrysler te bewegen
zijn mooie positie er aan te geven om bij 'de
Buick Motor Company te Flint in betrekking
te komen. De spoorwegmaatschappij wilde
Chrysler niet gaarne laten gaan, bood hem
een salaris van 12000 dollars per jaar, maar
Walter begreep welke mogelijkheden de auto
mobielindustrie hem bood en trad in dienst
de Buick Motor Cy op een salaris van.
6000 dollars. Drie jaar lang bleef hij op dit
zelfde honorarium staan maar in dien tijd had
hij kans gezien de fabriek tot een winst
gevend bedrijf te maken en zoodoende zich
zelf onmisbaar te maken, met het gevolg, dat
ia genoemde drie jaren naar het kantoor
Nash ging, die toen directeur van het
General Motors Concern was, en dezen mede
deelde dat hij een salaris van 25000 dollars
eischte of anders zou weggaan. En Chrysler
kreeg zijn kwart ton, omdat hij dat bedrag
dubbel en dwars waard was. Dat was in 1915.
Charles W. Nash werd in dat jaar als presi
dent van General Motors opgevolgd door
William C. Durant, die reeds eerder de lei
ding van General Motors had gehad. Deze
merkwaardige man benoemde in 1916 Chrys
ler tot directeur van de Buickfabriek op een
is van 500.000 dollars per jaar. Chrysler
verbond zich voor den tijd van drie jaar,
werd vice-president van General Motors, en
ging na eerst voor het concern nog naar
Frankrijk te zijn geweest waar het de
Citroenfabriek wilde koopen, welke transactie
echter op aanraden van Chrysler niet door
ging rentenieren.
Echter ook al niet voor langen tijd. Want
toen kwam John Willys zijn hulp inroepen
voor de Willys Overlandfabriek welke in
ernstige moeilijkheden verkeerde. Aanvanke
lijk voelde Walter P. er niet veel voor om
zijn reputatie in gevaar te brengen, maar ten
slotte stemde hij toe om het voor twee jaren
te probeeren op een salaris van een millioen
dollars per jaar. In dien tijd ontstond de
Chrysler, welke door de inmiddels door
Chrysler en zijn vrienden aangekochte Max-
wellfabriek zou worden vervaardigd. In 1925
deed de Chrysler zijn intrede op de in dat
jaar gehouden automobieltentoonstelling. De
zaken gingen goed, maar er was één merk,
dat Chrysler niet kon beconcurreeren, en dat
was de Dodge. En dus was het eend ge middel
de Dodgefabriek te koopen. Dat geschiedde in
1928. En sedert dien is de Chryslerorganisatie
onder leiding van Walter P. een der grootste
automobielondernemingen van Amerika ge
worden, welke met General Motors en Ford
de zoogenaamde „Big Three" vormt
Zietdaar in korte trekken de levens
geschiedenis van dezen typischen Amerikaan,
die als eenvoudig werkman begonnen, zich
tot zoo groote hoogte heeft weten op te
werken.
Meer handel tusschen Nederland
en Slowakije
Na de jongste Duitsch-Slowaaksche be
sprekingen zijn overeenkomsten getroffen,
aldus meldt het D.N.B. uit Presburg, om het
handelsverkeer tusschen Nederland en Slo
wakije, hetwelk zich in het begin van dit
jaar zeer bevredigend ontwikkelde, weer in
grooteren omvang mogelijk te maken.
Hoogere benzineprijs
De benzineprijzen zijn met ingang van
gisteren verhoogd. Voor levering in vaten of
aan de pomp is de prijs thans 21 cent per
liter.
DE VERDUISTERING
In het belang van de naleving van de be
palingen ten aanzien van de verduistering:
Zonsondergang 21 Aug.: 8 u. 53 m-
Zonsopgang 22 Aug.: 6 u. 34 m.
