$limm £cïteti)t
is-
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
"TTALIE TEN OORLOG
Te wapen! het wachtwoord
ITALIË IN OORLOG MET
FRANKRIJK EN ENGELAND
Rotterdams
stadsrechten
zin Abonnementsprijs:
ande
05 per 3 maanden ln Leiden en in
plaatsen waar een agentschap ge-
vestlgd is ƒ2.35. Per week 18 ct.
het Lt^se nummers 5 ct' AUes bÜ
oelü vooruitbetaling,
het
^vertentieprijzen
22'/j ct. per regel. Ingezonden
I Mededeelingen 45 ct. per regel.
Minimum 5 regels. Bewijsnum-
e°F I mer 5 ct' contract belangrijke
korting.
I
6144
DINSDAG 11 JUNI 1940
Bur. Redactie en Administratie:
BREESTRAAT 123, LEIDEN.
Telefoon 22710.
(Na 6 uur 23166.)
Postbox 20. Postrek. 58936.
21e Jaargang
Bijdragen van medewerkers, In
gezonden stukken aan de Red.
Abonnementen, Advertenties, enz.
aan de Administratie.
G.
!cer.
ïaagi
aagd
Man
van
ididj
Vfde*
d.;
eidei
olak,
Uini
asiu
1
De vraag, die we gisteren nog stelden: Wat gaat Italië doen?, heeft
het viel bijna niet anders meer te verwachten op korten termijn
een antwoord gekregen. Met ingang van heden, 11 Juni, beschouwt
het keizer-koninkrijk zich in oorlog met Frankrijk en Engeland,
blijkens een mededeeling, welke Ciano als minister van Buitenland-
sche Zaken gistermiddag te half 5 aan den Franschen ambassadeur
en een kwartier later aan dien van Engeland heeft gedaan.
ilië was gereed en de Duce heeft zijn:
SSIa-yyapen" doen hooren.
OOf
wapen
mefe! zwaard is uit de schede, waar het
:oo lang los in zat.
'jt stalen pact werkt actief. De hou-
1 van non-belligerent heelt plaats ge-
fkt voor die van belligerent. De broe-
loudfchap der Italiaansche en Duitsche
1 addmachten is afgekondigd. Gezamen-
vijs.lzullen ze, op verschillende plaatsen,
loenden ingezet tegen beider groote tegen-
onder de grootmachten van
cre^pa: Frankrijk en Engeland. Italië wil
it P] langer een gevangene van de Mid-
Indsche Zee zijn.
V. kgenen, die nog wel eens gedacht heb-
™u*aan de mogelijkheid, dal dit land ten
D°te besluiten zou een andere richting
v* jte gaan, zien hun verwachting be-
lamd; indien ze deze althans nog had-
HgEjhewaard tijdens de ontwikkeling der
"jen, zooals we die geleidelijk zich heb-
"zicn voltooien.
|chologisch was het Ilaliaansche volk
pmen voorbereid op de geweldige ge-
Itenis, die te komen stond. Met ging
&s crescendo en de uitlatingen in de
pers waren de laatste dagen
dat menschelijkcrwijs niet anders te
achten was dan een uitbreiding op
termijn van dezen schrikkelijke»
verwoestenden oorlog, nu de toekom-
J vijand reeds bloedde uit vele won-
ri die hem waren toegebracht en een
oon)t deel van overig Europa gebukt gaat
er nameloos leed, ellende en ruïnes,
itEjr den geesel der menschheid van alle
,1 mwen te ivo eg gebracht.
bi Visa voor Duitschland
aaBet adres te Amsterdam, waar men
hpg; voor Duitschland kan aanvragen is
Jts*koningenstraat 4, niet, zooals gemeld
e^Q koninginneweg 4.
r fi
ïh{ geen kolenvervoer per schip
tot Rotterdam.
chriar bij informatie te bevoegder
is tse is gebleken, bevatten de geruch-
1, dtomtrent het kolenvervoer, dat op
van de vorige week wederom
plaats vinden per spoor tot
ndeo en verder per schip, slechts een
'ooit kleine kern van waarheid.
ti neemt aan, dat spoedig de spoor
eer over de Roer bij Roermond zal zijn
iijslteld. Begin volgende week zal daar-
kunnen worden gereden, meldt de
1. Koerier.
veronderstetlt in bevoegde krin-
ieblflat daarna het kolenvervoer op be-
ndele schaal kan worden hervat. De
lat 1 zouden per trein over Roermond,
jdeh en door Brabant naar Rotterdam
luien gebracht. Het vervoer te water
vreflog wel eenige weken op zich laten
bnvegpersoneel krijgt gratis
§ron(l
°0k boonen ter beschikking.
wortDe directie van de Nederland-
[aatjhe spoorwegen heeft een rege
?g getroffen Inzake het bes^hik-
stellen van teelgrond aan het
ar irsoneel.
r'en, die een gezin hebben, hadden
MaJ: de beschikking over een stuk grond,
,en in verband met de huidige omstan-
'iden is het gewenscht, dat het be-
^aar stellen op ruimer schaal ge-
zaarfc- De grond wordt gratis afgestaan
chxfn 0PPei'vlakte van ten hoogste 600
ch de gronden van betere hoe-
jjypeid zijn en van ten hoogste 900
^Tidien het heide of zandgronden be-
egt '1
;en 1 nu toe werd behalve teelgrond ook
ind tot een oppervlakte van ten
je jte 1000 M2. ter beschikking van het
ongPeel gesteld. Voor zoover de be-
enen niet reeds bovendien over 600
hetjteelgrond beschikken, kan in be-
a iae gevallen toestemming worden
erernd' om 600 M2. grasland in bouw-
£?m te zetten.
?en de vraag het aanbod overtreft,
'vóePt de directie zich het recht voor,
^nd in bouwland te laten omzetten,
k T^aar is voor het zaaien of pooten
gewassen 't seizoen reeds te ver
flerd, doch dit is niet voor alle ge-
allei11 met name niet voor bruine
n het geval. Daarom stellen de
der^egen- om den telers of adspirant-
zooveel mogelijk tegemoet te ko-
bruine boonen beschikbaar tot een
eraf111111 vaft DA ics ier ara togen den
?an ongeveer. 35 cent per kg.
Wie moet niet met diepe ontroering
terugdenken aan de geweldige gebeurte
nissen, welke binnen net tijdsverloop van
nog geen jaar als een lawine over ons
werelddeel zijn uitgestort en het aan den
rand van den ondergang brengen?
Ontzaglijk is de verantwoordelijkheid
van degenen, die dit alles zoo hebben la
ten geworden, zoodat we staan voor een
Armageddon.
We spreken hier geen enkel oordeel uil
over wie ook. Hier behooren gewetens te
spreken. Hier kan plaats zijn voor zelf
beschuldiging bij bel zien van deze de
bacle, die de vrucht is van twee decennia
internationale politiek, waarin het begin
sel van de macht meer de machthebbers
der aarde beheerscht heeft, dan het stre
ven 0111 op den grondslag van moreele
beginselen uit vernietiging en verarming
een internationale samenleving op te bou
wen, waarin plaats zou zijn voor alle vol
ken om zich naar hun aard en behoefte
staatkundig en economisch te kunnen
ontplooien.
Hoe vaak is niet gewaarschuwd tegen
de onzegbare tragiek, die meer en meer
haar donkere schaduwen over het avond
land begon uit te spreiden! Tegen het ver
derfelijke machtsbeginsel, dat ten slotte
de volken naar den afgrond zou voeren!
Het heeft niet moge baten.
De stemmen, die maanden tot bezin
ning verklonken in het ijle.
En nu
God zij het arme Europa nog genadig
en redde het van algeheelen ondergang.
De Italianen rukken de Fransche
Riviera binnen
Vannacht meldde Reuter uit New-York:
Volgens hier uit Berlijn ontvangen be
richten zijn Italiaansche troepen om IS
uur 30 (B.Z.T.) de Fransche Riviera bin
nengevallen.
De Italiaansche vloot
Gisteren is in Italië „de dag der Marine"
gehouden.
De pers publiceert kolommenlange ar
tikelen over de, marine, welker moderne
constructie zij in het licht stelt. De bladen
wijzen er verder op, dat Italië thans zes
linieschepen bezit, 22 kruisers, 60 torpedo-
bootjagers en torpedobooten, 117 duikboo-
ten en- een groot aantal motortorpedo-
booten. De Messaggero en de Popoio di
Roma karakteriseeren den marineaag met
het opschrift „aan den vooravond der be
slissing".
De economische positie van
Engeland
In een persconferentie heeft dr. Wiss-
mann, de referent voor buitenlandsche
aangelegenheden, in aansluiting op een
dergelijke conferentie te Berlijn, een uit
zetting gegeven van de Duitsche opvat
tingen omtrent de uilwerking van den
handelsoorlog tegen Engeland. Naar deze
opvatting heeft de Engelsche blokkade zich
tegen Engeland zelve gericht, nu alle ha
vens aan het Kanaal en aan de Noordzee
in Duitsche handen zijn. Door de afsnij
ding van het continent heeft Engeland 10
pet. van den aanvoer van wapeningsgoe
deren, 35 pet. van den aanvoer van levens
middelen en bijna den geheelen invoer van
wol en cellulose verloren. Engeland is
thans op een uiterst kritiek oogenblik
verplicht een distributiesysteem in het le
ven te roepen, waarvan Duitsche waar
nemers aannemen, dat zij onmogelijk meer
het gewenschte effect kunnen hebben. Het
eens bespotte devies „exporteeren of ster
ven" wordt thans, te laat, door Engeland
als noodzakelijkheid begrepen.
De heer Wissmann wees daarna op het
belangrijke aandeel van de haven van
Londen in den Engelschen invoer (37.8
pet. in 1937), waaruit hij het belang van
de Kanaalhavens voor dien invoer afleid
de. De Duitsche tegenblokkade beschouw
de hij als effectiever dan het continentale
stelsel van Napoleon, daar zij direct tegen
eiken aanvoer is gericht en aldus de En
gelsche oeconomie in de kern aantast.
Het Engelsche publiek en de
strijd in Frankrijk
Uit Stockholm: SVenska Dagbladet ver
neemt uit Londen, dat het Engelsche volk
met geweldige spanning den uitslag van
den grooten slag in Frankrijk afwacht.
Dit blijkt ook uil het feit, dat de straten
van Londen bijna ledig zijn als de nieuws
berichten per radio verspreid worden.
Er heerscht thans geen lichtvaardig op
timisme meer, waarmede Engeland hel
eerste Duitsche offensief in het Westen
heeft opgevat. Alle illusies zijn vernield.
Het En«elsche volk begrijpt nu eindelijk
tot den taaiste man, wat deze oorlog wer
kelijk beteekent.
Een ongewoon gezicht. Nederlandsche soldaten met baarden. Ze hadden vergeten
hun scheergerei rnee te nemen in krijgsgevangenschap.
Het Italiaansche volk te wapen geroepen
Gestelde eischen nog slechts
door geweld te bevredigen
De oorlogsverklaringen
Gistermiddag om 16 uur 30, zoo meldt het Italiaansche persagentschap
Stefani uit Rome, heeft graaf Ciano, de minister van Buitenlandsche Zaken,
in het Palazzo Chigi den ambassadeur van Frankrijk ontvangen. Hij legde
tegenover hem de volgende verklaring af:
„Z.M. de koning en keizer verklaart, dat Italië zich in staat van oorlog
beschouwt met Frankrijk van morgen 11 Jnni af."
Om 16 uur 45 ontbood Ciano den ambassadeur van Groot-Britannië, wien
hij in gelijkluidende termen mededeelde, dat Italië zich in staat van oorlog
beschouwt met Groot-Britannië.
Mussolini spreekt tot het volk
Mussolini heeft van deze oorlogsverklaringen mededeeling gedaan in een
rede, gehouden om zes uur, tot een groote menigte van het balkon van het
Palazzo Venezia af.
„Wij," aldus de Duce o.a., „trekken ten oorlog tegen de plutocratische
en reactionnaire democratieën van het Westen, die te allen tijde de ontplooiing
van het Italiaansche volk hebben belemmerd en vaak zelfs zijn bestaan hebben
bedreigd."
Mussolini verklaarde, dat Italië alles heeft gedaan om den storm te ver
mijden, die Europa teistert.
„Wij nemen de wapens op ter verdediging, na het probleem der vastelands-
grenzen te hebben opgelost, van onze zeegrenzen. Wij willen de territoriale en
militaire ketenen verbreken, die ons in onze zee verstikken, want een volk
van 45 millioen zielen is niet waarlijk vrij, wanneer het geen vrijen weg naar
den Oceaan heeft."
Mussolini verklaarde plechtig, dat Italië niet het voornemen heeft andere
volken, die aan Italië ter zee en te land grenzen, in het conflict mee te sleepen.
„Mogen Zwitserland, Znid-Slavië, Turkije, Egypte en Griekenland acte nemen
van deze woorden."
„Volk van Italië," zoo eindigde de Duce, „te wapen! Toon je hardnekkig
heid, je moed, je dapperheidDe menigte, die Mussolini's rede herhaaldelijk
juichend onderbrak, bracht den Duce een minutenlange ovatie.
De Nijmeegsche bruggen
De verkeersbrug binnen een half jaar.
Over vier a vijf maanden zal de
groote brug over de Waal bij Nij
megen weer hersteld zijn. Nadat nl.
in voorafgaande dagen door des
kundigen de toestand, waarin de
verkeersbrug en de spoorbrug over
de Waal te Nijmegen zich bevin
den, in oogenschouw was genomen,
is men Zaterdag begonnen met de
werkzaamheden om de vernielde
en in de rivier gestorte deelen van
deze bruggen te verwijderen.
Met dit werk, dat, wat de verkeersbrug
betreft, door den Rijkswaterstaat, en wat
aangaat de spoorbrug, door de Neder
landsche Spoorwegen wordt uitgevoerd,
zal de grootst mogelijke spoed worden be
tracht. Van groote beteekenis hierbij is.
dat van beide bruggen slechts één over
spanning is vernield. Weliswaar betreft
dit bij de verkeersbrug de groote boog met
een lengte van 244 meter, maar bij deze
brug zijn de beide pijlers in de rivier en
de beide landhoofden, alsmede de vier
kleine overspanningen intact gebleven.
De groote overspanning zal dus gedemon
teerd moeten worden, hetgeen met
groote omzichtigheid zal geschieden,
daar belangrijke onderdeelen voor den
bouw van een nieuwen boog gebruik kun
nen worden en men overigens van het
materiaal niets onnoodig verloren wil
doen gaan.
Het werk zal aanzienlijk vlugger
gaan, dan bij den bouw in 1935 en
1936 het geval was, daar men, naast
de teekeningen, over da toen opge
dane ervaringen beschikt. Men ver
zekerde ons, dat verwacht mag
worden, dat deze voor het verkeer
zoo belangrijke brug over vijf a zes
maanden weer geheel hersteld zal
zijn.
Wat de spoorbrug betreft, ook hier is
slechts één overspanning vernield; deze
is van heel wat kleiner afmetingen, dan
die van de verkeersbrug en het zal mo
gelijk zijn deze in de constructiewerk
plaats geheel te vervaardigen en daarna
naar de bestemming te varen en op de
intact gebleven pijlers te plaatsen. Men
rekent er op, dat dit werk in slechts en
kele maanden gereed zal komen, waarna
de treinen het station te Nijmegen weer
zullen kunnen bereiken. Tot dan toe zal
men zich moeten behelpen met het sta
tion te Lent, waar aanvoer van goederen,
in verband met het ontbreken van een
emplacement en los- en laadplaatsen in
slechts zeer beperkte mate kan geschie
den.
Het is nog maar eenige weken geleden,
dat in de Burgerzaal van het Rotterdam-
sclie Stadhuis een uitgebreid Comité ge
ïnstalleerd werd, bestaande uit vooraan
staande personen in de Maasstad, die zich
met opgewektheid bereid verklaard had
den hun krachten en talenten te geven
voor de herdenking van het zeshonderd
jarig bestaan van Rotterdams stads
rechten.
Een sobere maar niettemin indrukwek
kende herdenking was in voorbereiding.
Uit deze plannen bleek, dat de Rotterdam
mers zich door den oorlog van de buren
van ons land, met welke wij eerlijke
vriendschap naar alle zijden onderhiel
den, niet wilden laten afschrikken, nu de
dag naderde waarop vóór zes eeuwen,
7 Juni 1340, graaf Willem IV aan zjjn
„ghemenen porters van Rotterdamme al-
suke vriheden" verleende, „als hierna be
schreven staen", zooals de aanhef van het
handvest luidt, dat in het archief der stad
bewaard wordt.
We zullen niet terugtreden in de bijzon
derheden van dit begin van Rotterdam als
stad.
Zes eeuwen zijn voorbijgegaan tot he
den, Juni 1940. In onze verbeelding zien
wfj hoe gedurende die lange, lange reeks
van jaren door de voorgeslachten gewerkt
en gebouwd is aan de ontwikkeling van
de kleine nederzetting aan de uitmonding
van de Rotte, die door haar uitnemende
ligging voorbestemd was een koopstad
van wereldbeteekenis te worden.
Wij zien de ingedijkte uiterwaarden,
aanvankelijk bezet met verspreide hof
steden, terwijl enkele burchten, woonste
den van de ambachtsheeren, daar trotsch
boven uit steken. Gaandeweg wordt de
bebouwing dichter en verandert het lan
delijk karakter. In eerlijken wedstrijd met
omliggende plaatsen, Schiedam, Dor
drecht, Delft, neemt de stad meer en meer
in beteekenis toe. Rotterdam rijpt tot stad
gedurende de 14de eeuw. Het verkrijgt
van de opeenvolgende, bij de welvaart dei-
plaats belang hebbende, graven liet eene
na het andere privilegie. De oude stads
driehoek vertoont op een plattegrond van
1488 in hoofdzaak reeds het beeld, dat
ons in hoofdlijnen zoo vertrouwd is. Wc
vinden daarop de Sint Laurenskerk, te
midden van de oudste straten, watergan
gen en havens van de binnenstad en daar
omheen aanduidingen van de latere ont
wikkeling van het stadsbeeld. Wie ook
maar oppervlakkig kennis heeft genomen
van de geschiedkundige onderzoekingen
omtrent Rotterdam, die weet hoe de be
teekenis en welvaart van deze nijvere stad
eeuw na eeuw zijn gestegen. Inzinkingen
zijn weliswaar, in verband met de veran
derende constellaties van politieke» en
oeconoinischen aard, de stad niet be
spaard gebleven, doch telkens heeft zij
zich daaruit met meer luister dan tevoren
haar deel was verheven.
De herdenking van hel aan Rotterdam
op 7 Juni 1340 verleende stadsrecht kon
geen voortgang hebben.
Het burger-comité, dat een programma
met culturcelen en liistorischen inhoud
gereed had, was niet in staat 0111 daarvan
ook maar een klein onderdeel tot uitvoe
ring te brengen, want het ondenkbare is
gebeurd: het oude Rotterdam is niet meer
en haar nijvere inwoners verkeeren in
rouw over hun stad. De zestiendc-eeuw-
sche binnenplaats van het Weeshuis, die
haar schoonheid voor het eerst aan tal-
loozen zou gaan openbaren bij de opvoe
ring van het treurspel „Egmont" van
Goethe, is verdwenen. De Doelen, waarin
het galaconcert zou worden gegeven, met
een nieuwe „Ode aan Rotterdam", is een
puinhoop. Van de gothische Groote Kerk
is maar weinig over. Gen enkel vertrouwd
stadsgezicht is meer in wezen.
Een plechtige herdenking van het 600-
jarig stadsrecht onder deze omstandigheid
zou iets onmogelijks zijn. Men heeft wel
iets anders te doen dan herdenken. De
noodzakelykheid om opnieuw aan te pak
ken is daar als eerste en voornaamste
taak.
De oude stad is dood.
De nieuwe stad moet zoo spoedig moge
lijk op de plaats van de oude verrijzen.
De plaats waar de vaderen zonder sen
timentaliteit doch met nuchteren koop
manszin hebben gearbeid, zal ook het ter
rein zyn waar de zonen zich tot het uiter
ste willen inspannen om te herwinnen
wat verloren is gegaan en om te herbou
wen, in grootsclier vorm, wat in hoofd
zaak tóch reeds tot verdwijnen gedoemd
was.
Het moge voor het gemoed pijnlijk zijn,
dat het oude en vertrouwde met één slag
voorgoed tot het verleden is gaan behoo
ren dit jaar van de herdenking van het
stadsrecht van 7 Juni 1340 zal 1111 tevens
het jaar kunnen zijn waarin de wederop
bouw wordt ingeluid.
De droeve gebeurtenissen van 14 Mei
openen voor het tegenwoordig geslacht
ongedachte gelegenheden om te toonen,
dat het zijn plaats aan de Rotte en Maas
niet minder waard is dan vorige geslach
ten, die daar dachten en zwoegden en die
Rotterdam groot maakten.
Wanneer vanavond verduisterd
moei worden
De verduisteringsmaatregelen moe
ten hedenavond beginnen om 10.02
en eindigen morgenochtend 5.17 u.
