Regeering zal strenge neutraliteit
handhaven
8ECHT DYSEi
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1939 DERDE BDpA<
Te Utrecht vergaderde gisteren het Convent Veldpredikers in de vesting Holland onder voorzitters^
Ds P. G. de Vey Mestdagh, chef-veldprediker in genoemde vesting. Onze fotograaf maakte bovensta'
name. Van links naar rechts (zit
tend): Ds Hulsteyn, Ds Hoekzema,
Ds de Vey Mestdagh praeses
Ds Stolk en Ds Hooyer. Van liiiks
naar rechts (staande): Ds Hovius,
Ds de Boer, Ds van Ginkél, Ds Cou-
vée, Ds Bik, Ds Peters, Ds Smeenk,
Ds Hovius en Ds Molenaar.
r"
De staalconstructies en stalen ramen voor het nieuwe
kantoorgebouw van de R.V.B. te Amsterdam leverden
De Vries Robbé Co., Gorinchem.
Met zijn 60 meter hooge bogen vormt het nieuwe viaduct, dat te Pirk bij Plauen in aanbouw i
den Rijks-autoweg Dresden-Chemnitz-Hof, een ontzaglijk constructiewerk
Ter gelegenheid van Lébaran, het Mohamedaansch einde
vasten en Nieuivjaarwerd te Batavia door. t
voedsel uitgereikt aan de armen.
Vervulling van dien plicht een
Nederlandsch en Europeesch
belang
Memorie van Antwoord aan
Eerste Kamer inzake
Rijksbegrooting
Onverzwakt streven naar
bezuiniging
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer inzake de algemeene be
schouwingen over de Rijksbegrooting
wijst de Minister van Algemeene Zaken
met ernst en beslistheid de opmerking af,
dat „innerlijke neutraliteit ten opzichte
van het huidige internationale conflict
voor dit kabinet moeilijk zal zijn." Stren
ge neutraliteit, innerlijk en uiterlijk, be
schouwt zij, aldus de Minister, als haar
eerste plicht.
Gedragen door de overtuiging, dat de
vervulling van dien plicht een Neder
landsch en een Europeesch belang is, zal
die vervulling haar niet moeilijk vallen.
Wat de opneming van sociaal-democra
ten in het Kabinet betreft merkt de Minister
op, dat er geen reden was deze langer uit
te sluiten. Reeds in 1933 sprak de Minister
van „een bestand, waarvan tot ons leedwe
zen vooralsnog een der groote partijen zich
afzijdig houdt". Daaraan werd toegevoegd:
„Vast staat, dat, indien niet de soc.-demo
craten door deze en soortgelijke cnisvattin-
gen zich zelf in een uitzonderingspositie
hadden geplaatst, er alles voor te zeggen
zou zijn geweest, dat ook zij aan dit crisis-
kahinet, nu het eenmaal in deze samenstel
ling tot stand kwam. hadden deelgenomen."
Het ware niet correct, dgl. woorden te be
zigen, indien men niet bereid was ze, onder
gewijzigde omstandigheden, in een daad om
te zetten.
Over die wijziging van de omstandigheden
met name over het groeiproces dat zich in
de S.D.A.P. heeft voltrokken, zal de minis
ter in dit verband niet veel meer zeggen.
Zulk een proces wordt trouwens vaak
slecht gediend door het op den voet te wil
len volgen en blootleggen.
Het vertrouwen, dat dit kabinet niet on
der druk van partijpolitiek zal overgaan tot
het treffen van maatregelen, die aan de
regeering zelve eigenlijk ongewensrht voor
komen. hoopt het kabinet niet te bescha
men.
JVat ons buitenlandscho beleid betreft,
merkt de Minister op dat wij steeds ons zelf
willen blijven en nimmer de dienaren van
anderer staatkundige belangen wenschen te
zijn. De Regeering meent met groote voldoe
ning te mogen vaststellen, dat in dit opzicht
onder het Nederlandsche volk een treffende
eensgezindheid bestaat.
De leerlingenschaal
Niet zonder verwondering heeft de regee
ring kennis genomen van de mededeeling
omtrent de leerlingenschaal in het centrale
convent der A. R.-partij gedaan. Zij vreest,
dat de mogelijkheid tol bezuiniging, welke
de nauwelijks opgetreden toenmalige mi
nister zou hebben gezien ter compensatie
van de kosten eener gewijzigde leerlingen
schaal, minder berust op een welgefundeerd
oordeel dan op een nog onvoldoende bekend
heid met het budget van het betrokken
departement. Zulks nog afgezien van 't feit,
dat de zoo vlot ontworpen bezuiniging al
licht van dienst had kunnen zijn bij d? dek
king van het tekort op de begrooting
van 1941.
Intusschen is misschien slechts van een
misverstand sprake. Immers in de rede,
door den toenmaligen minister-president op
27 Juli j.l. in de Tweede Kamer gehouden,
werd nog gezegd dat de gelden voor de ver
betering der leerlingenschaal, evenals die
voor de verbeterde ouderdomszorg, zouden
gevonden worden uit de 10 millioen, welke
het voorafgaand kabinet voor de groote ge
zinnen bestemd had.
In antwoord op een gestelde vraag moge
worden meegedeeld dat aan de regeering,
ook na informatie op het Departement van
Onderwijs van het betreffende plan niets be
kend is en zij dus ook niet kan overwegen
of zij het zal overnemen.
Onverzwakt bezuinigingsstreven
Wat den finantieelen toestand betreft is er
geen reden voor defaitisme, mits er aller-
wege voldoende bereidheid zij de offers te
brengen, die de omstandigheden vergen.
Uiteraard zal het bezuinigingsstreven, ge
richt eenerzijds op efficiency, anderzijds op
beperking van die overheidsbemoeiingen,
welke in vergelijking met de nieuwe
eischen, die voor urgente voorzieningen
thans aan het budget worden gesteld, van
relatief minder belang zijn onverzwakt
moeten worden gehandhaafd.
Omtrent de voornemens op het stuk der
gemeentefinanciën kan nog geen nadere
mededeeling worden gedaan. Voor het jaar
1910 zal een nieuwe regeling niet meer
kunnen gelden.
Wat de voorraadpositie van ons land be-
Vanaf den
Haagschen Toren
Een verdienstelijke uitgave.
Problemen rondom een tweetal
synagoges.
Dezer dagen verzeilde weer
eens op onze tafel een Jaarboek
van de Vereeniging ..Die
Haghe", en zooals wij het vorig
jaar of liever in het prilste
van dit jaar, want ditmaal is het
Jaarboek iets vroeger versche
nen aan dat van 1938 onzen
lof niet gespaard hebben, zoo
Vl'lilV ook moeten wij nu wel iets zeg
gen van het Jaarboek-1939. Dat
spreken behoeft zeker niet moei
lijk te vallen. Want ook nu weer
is het een genoegen, eens een
uurtje onder te duiken in aller
lei historische gegevens, die op
aet eerste gezicht doodsch en dor
schijnen te zijn, doch waarin
toch iets van leven gaat ritselen,
vooral wanneer deze gegevens
de voorgeschiedenis behandelen'
van plekjes in onze goede stad of derzelver
omgeving, die ook wij nu nog kennen.
Zoo'n Jaarboek is toch feitelijk een voor
treffelijke instelling. Niet alleen bevat het
een vrij uitvoerige kroniek an allerhande
gebeurtenissen, die in het voorbije jaar aan
ons voorbijtrokken, zoodat men als men
er tenminste prijs op stelt dat alles nog
eens in den geest de revue kan laten passee-
treft, deze was bij het uitbreken van den
oorlog niet ongunstig, en is sindsdien ver
beterd op verschillende onderdeelen De
voorraden voederganen zijn zelfs in belang
rijke mate gunstiger geworden. Door middri
van bevredigende prijsregelingen wil de Re
geering ook in 1940 trachten den boer een
redelijk bestaan te verzekeren.
Het streven der Regeering is er opgericht
om op de drooggebleven gronden een zoo
intensief mogelijke bodemproductie te be
vorderen. Zij moge er b.v. op wijzen dat
het in de bedoeling ligt, dat t.a.v. de jon
den. die door de beperking van het met
bloembollen te betelen areaal braak zouden
komen te liggen, bijzondere vergunningen
voor het telen van bepaalde warmoezerij-
gewassen zullen worden verleend.
Wat de bewaring van kunstschatten be
treft, zullen de belangrijkste schatten uit
een aantal van onze musea geborgen worden
in bergplaatsen te bouwen in de duinen.
Het in voorbereiding zijnd ontwerp van
wet inzake de schrijfwijze van de Neder
landsche taal zal de strekking hebben om
te voldoen aan den wensch met betrekking
tot de eenheid van spelling. Komt de ont
worpen regeling tot stand, dan zal de een
heid verzekerd kunnen worden tusschen de
in de officieele stukken gevolgde schrijfwij
ze en dip welke op de scholen wordt onder
wezen.
ren, van meer beteekenis nog achten wij het
eigenlijk te zijn, dat hetzelfde Jaarboekje de
resultaten bevat van geschiedkundige onder
zoekingen. De eene navorscher heeft wel
eens dit, de ander weer dat onderwerp bij
den kop, en als hij een bepaalde kwestie ge
noegzaam heeft uitgeplozen, dan kan hij hier
mee gaan naar de redactie van „Die Haghe"
die, mits zij het product kan goedkeuren na
tuurlijk, voor plaatsing zorg draagt. De kans
is niet gering, dat men zelfs een jaartje
wachten moet, want naar we in het Woord
ter inleiding van den redacteur Dr W. Moll
lezen, zijn er zelfs meer artikelen ingekomen
dan men kon opnemen.
Al met al is zulk een Jaarboek dus een uit
nemend middel tot publicatie van waarde
volle beschouwingen, die echter op zichzelf
niet zoo gemakkelijk zullen worden uitge
geven, en voor den historicus met name
wordt het Jaarboek een bron van beteekenis.
Zooals men bij afzonderlijke onderzoekingen
kan verwachten, staan de artikelen als regel
nauwelijks met elkander in verband, maar
juist een lange serie van Jaarboeken geeft
perspectief voor wié iets naders van de ge
schiedenis van zijn eigen stad wil weten.
Uit dit laatste volgt al dadelijk, dat nu
eenmaal het eene Jaarboek meer biedt, ge
schikt om te worden vermeld in een dagblad,
dan het andere. De bijdragen in dat van 1939
zijn vaak ietwat technisch van aard, voor
den historicus zeker van waarde, maar ove
rigens geen lectuur, waarnaar men nu maar
dadelijk ter verpoozing zal grijpen. Dit
neemt niet weg, dat we enkele punten aan
stippen, die ons opvielen en gevoegelijk
kunnen worder vernield.
Daarbij doelen we wel in het bijzonder op
een artikel van Dr H. A. Leenmans over
„Het eerste Haagsche gymnasium", het gym
nasium, dat, zooals misschien bekend, het
vorig jaar een eeuw heeft bestaan. Zulk een
overzicht over 100 jaar, hoe globaal ook
temeer omdat de schrijver met opzet slechts
van minder bekende bronnen gewaagt
biedt gelegenheid, op eenige bijzonderheden
den vinger te leggen. Zoo trof het ons, dat
het rectorschap van het gymnasium blijk
baar een werkkring is geweest van behoor
lijke gelijkmatigheid, als we tenminste mo
gen afgaan op de termijnen, gedurende wel
ke de verschillende heeren hun arbeid in de
paedagogie hebben verricht. Als regel loopt
het net om de 20 jaren heen, met het gevolg,
dat we, nu juist aan den zesden rector toe
zijn. zeker een klein getal voor zulk een lan
ge historie.
Die regelmatigheid kon evenwel niet ver
hinderen, dat nu en dan een opmerkelijk feit
zich voordeed. Zoo liep in 1881 het gerucht,
dat op het gymnasium vivisectie was ge-
egd op eenaap! B. en W. bemoeiden
zich mee en konden even later aan cura
toren schrijven, dat zii gelukkig hadden ver
en. dat het gerucht onjuist was. aange-
de aap met chloroform gedood was en
er eerst daarna proeven mee ging doen.
Intusschen waren E. en W. van oordeel, dat
het onderwijs niet op deze wijze aan nog
jeugdige leerlingen gebracht kon worden
:onder gevaar van zedelijke schade.
Interessant ook voor ons. die vrij veel later
even, zijn dan opmerkingen over het teveel
tan huiswerk, een klacht, die blijkbaar oud
is. Er was daarbij een adres ingekomen van
„vaders, welke in het be'ang van hun kinde
ren spreken", en het was uitgekomen, dat dit
adres ook onderteekend was door.... een
Leidsch student. De rector merkte nu snedig
op: „Denkelijk is deze voorzienige zoon van
de godin der wijsheid bedacht geweest op de
mogelijkheid, dat hij te eeniger tijd kan
komen te trouwen, en dan misschien, wie
weet hoe spoedig na zijn koperen bruiloft
zijn oudsten zoon aan het toelatingsexamen
tot een gymnasium zal onderwerpen"!
Een iets anderen geest ademt artikel 5 van
het reglement op de schooltucht van 1862,
bepalend dat in ieder schoollokaal de werk
zaamheden worden begonnen met gebed, uit
gesproken door den eersten leerling der
klasse, die insgelijk aan het eind der laatste
les van den dag, met dankzegging besluit. Dr
Leenmans weet niet, of deze bepaling werd
nagekomen.
Een moeilijk moment was er nog in het
jaar 1864, toen namelijk een geheele klas, de
4de nog wel, naar Leiden toog om toelatings
examen te doen voor de Universiteit, een
examen, dat destijds lang niet zwaar mocht
worden genoemd. Het gymnasium bleef ech
ter zi»*nr met een leege klas....
Veel belangwekkende gegevens staan ook
opgeteekend in een artikel van den heer J.
H. B u z a g 1 o over de geschiedenis der Por-
tugeesche Israëlieten en van hun gemeenten
in 's-Gravenhage. Het gaat o.m over het be
staan van een tweetal synagoges, waarom
trent de opgeteekende gegevens uit het ver
leden blijkbaar niet altijd even juist zijn ge
weest. Het lijkt merkwaardig, dat het zoo
veel moeite kost, over dergelijke problemen
bevredigend licht te doen schijnen, maai
men bedenkt, hoe veel zoeken er noodig
schijnt te zijn om de verblijfplaats der
loren tien stammen van Israël te vinden, dan
mogen we zeker niet te vroeg klagen.
Merkwaardifg is ook, hetgeen in dit arti
kel b.v. staat over het ritueele slachten. Zoo
als bekend waren voorheen de gilden meer
malen geheel gesloten voor Joden, en dat
leverde soms bijzondere moeilijkheden op,
zoo ook voor het ritueele slachten, dat in
zoo'n geval dannatuurlijk door niet-Jood-
sche slagers diende te geschieden.
De Joodsche gemeente had intusschen
blijkbaar op niet al te veel vegetariërs ge
rekend, want zii vtoo» aan inkomsten van de
leden een halve stuiver voor elk pond
ieeseh. dat gebruikt weTd. voor onze mo
derne belastinwbe^ippen. ook ten aanzien
an indirecte belastingen als deze, misschien
een groot bedrag, voor dien tijd echter een
bijdrage, niet zonder beteekenis.
OOSTHOEK ZOO
ALPHEN A. D. RIJN
S ISALZAKt
en PAKDOEK
vraagt aanbr
N.V. VEREENIGDE TOUWFAJ
ROTTE
STALEN BOEKENI
K.'
afmeting#
hoog en
standaarc
diepten 3
Scherp
rende
Prima ui
Keurige
Fabrikan
KOR
DE VISi
Nederlant
v. Stalen
TeL 56135—56235, Postbus 18 Kral
Dit jaar koopt U EEN H
Of HAARD KACHE
Omdat ze DE BESTE zijn. f
Haardkachels reeds v.af I
NV HAARDENFAE
BECHT DYSEB
alleen te WEESPERF
Gistermiddag is met militaire eer het stoffelijk overschot van den Duitschen vliegofficier, den 26-jarigen luitenant
vlieger Johann Rexin, geboortig uit Kiel, naar de Nederlandsch-Duitsche grens gebracht en aan de kameraden van
den gevallene overgegeven. Terwijl de eerewacht het geweer presenteert, wordt de kist uit het St. Laurentius-
Ziekenhuis te Roermond gedragen.