Regeering zal strenge neutraliteit handhaven 8ECHT DYSEi ZATERDAG 25 NOVEMBER 1939 DERDE BDpA< Te Utrecht vergaderde gisteren het Convent Veldpredikers in de vesting Holland onder voorzitters^ Ds P. G. de Vey Mestdagh, chef-veldprediker in genoemde vesting. Onze fotograaf maakte bovensta' name. Van links naar rechts (zit tend): Ds Hulsteyn, Ds Hoekzema, Ds de Vey Mestdagh praeses Ds Stolk en Ds Hooyer. Van liiiks naar rechts (staande): Ds Hovius, Ds de Boer, Ds van Ginkél, Ds Cou- vée, Ds Bik, Ds Peters, Ds Smeenk, Ds Hovius en Ds Molenaar. r" De staalconstructies en stalen ramen voor het nieuwe kantoorgebouw van de R.V.B. te Amsterdam leverden De Vries Robbé Co., Gorinchem. Met zijn 60 meter hooge bogen vormt het nieuwe viaduct, dat te Pirk bij Plauen in aanbouw i den Rijks-autoweg Dresden-Chemnitz-Hof, een ontzaglijk constructiewerk Ter gelegenheid van Lébaran, het Mohamedaansch einde vasten en Nieuivjaarwerd te Batavia door. t voedsel uitgereikt aan de armen. Vervulling van dien plicht een Nederlandsch en Europeesch belang Memorie van Antwoord aan Eerste Kamer inzake Rijksbegrooting Onverzwakt streven naar bezuiniging In de Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer inzake de algemeene be schouwingen over de Rijksbegrooting wijst de Minister van Algemeene Zaken met ernst en beslistheid de opmerking af, dat „innerlijke neutraliteit ten opzichte van het huidige internationale conflict voor dit kabinet moeilijk zal zijn." Stren ge neutraliteit, innerlijk en uiterlijk, be schouwt zij, aldus de Minister, als haar eerste plicht. Gedragen door de overtuiging, dat de vervulling van dien plicht een Neder landsch en een Europeesch belang is, zal die vervulling haar niet moeilijk vallen. Wat de opneming van sociaal-democra ten in het Kabinet betreft merkt de Minister op, dat er geen reden was deze langer uit te sluiten. Reeds in 1933 sprak de Minister van „een bestand, waarvan tot ons leedwe zen vooralsnog een der groote partijen zich afzijdig houdt". Daaraan werd toegevoegd: „Vast staat, dat, indien niet de soc.-demo craten door deze en soortgelijke cnisvattin- gen zich zelf in een uitzonderingspositie hadden geplaatst, er alles voor te zeggen zou zijn geweest, dat ook zij aan dit crisis- kahinet, nu het eenmaal in deze samenstel ling tot stand kwam. hadden deelgenomen." Het ware niet correct, dgl. woorden te be zigen, indien men niet bereid was ze, onder gewijzigde omstandigheden, in een daad om te zetten. Over die wijziging van de omstandigheden met name over het groeiproces dat zich in de S.D.A.P. heeft voltrokken, zal de minis ter in dit verband niet veel meer zeggen. Zulk een proces wordt trouwens vaak slecht gediend door het op den voet te wil len volgen en blootleggen. Het vertrouwen, dat dit kabinet niet on der druk van partijpolitiek zal overgaan tot het treffen van maatregelen, die aan de regeering zelve eigenlijk ongewensrht voor komen. hoopt het kabinet niet te bescha men. JVat ons buitenlandscho beleid betreft, merkt de Minister op dat wij steeds ons zelf willen blijven en nimmer de dienaren van anderer staatkundige belangen wenschen te zijn. De Regeering meent met groote voldoe ning te mogen vaststellen, dat in dit opzicht onder het Nederlandsche volk een treffende eensgezindheid bestaat. De leerlingenschaal Niet zonder verwondering heeft de regee ring kennis genomen van de mededeeling omtrent de leerlingenschaal in het centrale convent der A. R.-partij gedaan. Zij vreest, dat de mogelijkheid tol bezuiniging, welke de nauwelijks opgetreden toenmalige mi nister zou hebben gezien ter compensatie van de kosten eener gewijzigde leerlingen schaal, minder berust op een welgefundeerd oordeel dan op een nog onvoldoende bekend heid met het budget van het betrokken departement. Zulks nog afgezien van 't feit, dat de zoo vlot ontworpen bezuiniging al licht van dienst had kunnen zijn bij d? dek king van het tekort op de begrooting van 1941. Intusschen is misschien slechts van een misverstand sprake. Immers in de rede, door den toenmaligen minister-president op 27 Juli j.l. in de Tweede Kamer gehouden, werd nog gezegd dat de gelden voor de ver betering der leerlingenschaal, evenals die voor de verbeterde ouderdomszorg, zouden gevonden worden uit de 10 millioen, welke het voorafgaand kabinet voor de groote ge zinnen bestemd had. In antwoord op een gestelde vraag moge worden meegedeeld dat aan de regeering, ook na informatie op het Departement van Onderwijs van het betreffende plan niets be kend is en zij dus ook niet kan overwegen of zij het zal overnemen. Onverzwakt bezuinigingsstreven Wat den finantieelen toestand betreft is er geen reden voor defaitisme, mits er aller- wege voldoende bereidheid zij de offers te brengen, die de omstandigheden vergen. Uiteraard zal het bezuinigingsstreven, ge richt eenerzijds op efficiency, anderzijds op beperking van die overheidsbemoeiingen, welke in vergelijking met de nieuwe eischen, die voor urgente voorzieningen thans aan het budget worden gesteld, van relatief minder belang zijn onverzwakt moeten worden gehandhaafd. Omtrent de voornemens op het stuk der gemeentefinanciën kan nog geen nadere mededeeling worden gedaan. Voor het jaar 1910 zal een nieuwe regeling niet meer kunnen gelden. Wat de voorraadpositie van ons land be- Vanaf den Haagschen Toren Een verdienstelijke uitgave. Problemen rondom een tweetal synagoges. Dezer dagen verzeilde weer eens op onze tafel een Jaarboek van de Vereeniging ..Die Haghe", en zooals wij het vorig jaar of liever in het prilste van dit jaar, want ditmaal is het Jaarboek iets vroeger versche nen aan dat van 1938 onzen lof niet gespaard hebben, zoo Vl'lilV ook moeten wij nu wel iets zeg gen van het Jaarboek-1939. Dat spreken behoeft zeker niet moei lijk te vallen. Want ook nu weer is het een genoegen, eens een uurtje onder te duiken in aller lei historische gegevens, die op aet eerste gezicht doodsch en dor schijnen te zijn, doch waarin toch iets van leven gaat ritselen, vooral wanneer deze gegevens de voorgeschiedenis behandelen' van plekjes in onze goede stad of derzelver omgeving, die ook wij nu nog kennen. Zoo'n Jaarboek is toch feitelijk een voor treffelijke instelling. Niet alleen bevat het een vrij uitvoerige kroniek an allerhande gebeurtenissen, die in het voorbije jaar aan ons voorbijtrokken, zoodat men als men er tenminste prijs op stelt dat alles nog eens in den geest de revue kan laten passee- treft, deze was bij het uitbreken van den oorlog niet ongunstig, en is sindsdien ver beterd op verschillende onderdeelen De voorraden voederganen zijn zelfs in belang rijke mate gunstiger geworden. Door middri van bevredigende prijsregelingen wil de Re geering ook in 1940 trachten den boer een redelijk bestaan te verzekeren. Het streven der Regeering is er opgericht om op de drooggebleven gronden een zoo intensief mogelijke bodemproductie te be vorderen. Zij moge er b.v. op wijzen dat het in de bedoeling ligt, dat t.a.v. de jon den. die door de beperking van het met bloembollen te betelen areaal braak zouden komen te liggen, bijzondere vergunningen voor het telen van bepaalde warmoezerij- gewassen zullen worden verleend. Wat de bewaring van kunstschatten be treft, zullen de belangrijkste schatten uit een aantal van onze musea geborgen worden in bergplaatsen te bouwen in de duinen. Het in voorbereiding zijnd ontwerp van wet inzake de schrijfwijze van de Neder landsche taal zal de strekking hebben om te voldoen aan den wensch met betrekking tot de eenheid van spelling. Komt de ont worpen regeling tot stand, dan zal de een heid verzekerd kunnen worden tusschen de in de officieele stukken gevolgde schrijfwij ze en dip welke op de scholen wordt onder wezen. ren, van meer beteekenis nog achten wij het eigenlijk te zijn, dat hetzelfde Jaarboekje de resultaten bevat van geschiedkundige onder zoekingen. De eene navorscher heeft wel eens dit, de ander weer dat onderwerp bij den kop, en als hij een bepaalde kwestie ge noegzaam heeft uitgeplozen, dan kan hij hier mee gaan naar de redactie van „Die Haghe" die, mits zij het product kan goedkeuren na tuurlijk, voor plaatsing zorg draagt. De kans is niet gering, dat men zelfs een jaartje wachten moet, want naar we in het Woord ter inleiding van den redacteur Dr W. Moll lezen, zijn er zelfs meer artikelen ingekomen dan men kon opnemen. Al met al is zulk een Jaarboek dus een uit nemend middel tot publicatie van waarde volle beschouwingen, die echter op zichzelf niet zoo gemakkelijk zullen worden uitge geven, en voor den historicus met name wordt het Jaarboek een bron van beteekenis. Zooals men bij afzonderlijke onderzoekingen kan verwachten, staan de artikelen als regel nauwelijks met elkander in verband, maar juist een lange serie van Jaarboeken geeft perspectief voor wié iets naders van de ge schiedenis van zijn eigen stad wil weten. Uit dit laatste volgt al dadelijk, dat nu eenmaal het eene Jaarboek meer biedt, ge schikt om te worden vermeld in een dagblad, dan het andere. De bijdragen in dat van 1939 zijn vaak ietwat technisch van aard, voor den historicus zeker van waarde, maar ove rigens geen lectuur, waarnaar men nu maar dadelijk ter verpoozing zal grijpen. Dit neemt niet weg, dat we enkele punten aan stippen, die ons opvielen en gevoegelijk kunnen worder vernield. Daarbij doelen we wel in het bijzonder op een artikel van Dr H. A. Leenmans over „Het eerste Haagsche gymnasium", het gym nasium, dat, zooals misschien bekend, het vorig jaar een eeuw heeft bestaan. Zulk een overzicht over 100 jaar, hoe globaal ook temeer omdat de schrijver met opzet slechts van minder bekende bronnen gewaagt biedt gelegenheid, op eenige bijzonderheden den vinger te leggen. Zoo trof het ons, dat het rectorschap van het gymnasium blijk baar een werkkring is geweest van behoor lijke gelijkmatigheid, als we tenminste mo gen afgaan op de termijnen, gedurende wel ke de verschillende heeren hun arbeid in de paedagogie hebben verricht. Als regel loopt het net om de 20 jaren heen, met het gevolg, dat we, nu juist aan den zesden rector toe zijn. zeker een klein getal voor zulk een lan ge historie. Die regelmatigheid kon evenwel niet ver hinderen, dat nu en dan een opmerkelijk feit zich voordeed. Zoo liep in 1881 het gerucht, dat op het gymnasium vivisectie was ge- egd op eenaap! B. en W. bemoeiden zich mee en konden even later aan cura toren schrijven, dat zii gelukkig hadden ver en. dat het gerucht onjuist was. aange- de aap met chloroform gedood was en er eerst daarna proeven mee ging doen. Intusschen waren E. en W. van oordeel, dat het onderwijs niet op deze wijze aan nog jeugdige leerlingen gebracht kon worden :onder gevaar van zedelijke schade. Interessant ook voor ons. die vrij veel later even, zijn dan opmerkingen over het teveel tan huiswerk, een klacht, die blijkbaar oud is. Er was daarbij een adres ingekomen van „vaders, welke in het be'ang van hun kinde ren spreken", en het was uitgekomen, dat dit adres ook onderteekend was door.... een Leidsch student. De rector merkte nu snedig op: „Denkelijk is deze voorzienige zoon van de godin der wijsheid bedacht geweest op de mogelijkheid, dat hij te eeniger tijd kan komen te trouwen, en dan misschien, wie weet hoe spoedig na zijn koperen bruiloft zijn oudsten zoon aan het toelatingsexamen tot een gymnasium zal onderwerpen"! Een iets anderen geest ademt artikel 5 van het reglement op de schooltucht van 1862, bepalend dat in ieder schoollokaal de werk zaamheden worden begonnen met gebed, uit gesproken door den eersten leerling der klasse, die insgelijk aan het eind der laatste les van den dag, met dankzegging besluit. Dr Leenmans weet niet, of deze bepaling werd nagekomen. Een moeilijk moment was er nog in het jaar 1864, toen namelijk een geheele klas, de 4de nog wel, naar Leiden toog om toelatings examen te doen voor de Universiteit, een examen, dat destijds lang niet zwaar mocht worden genoemd. Het gymnasium bleef ech ter zi»*nr met een leege klas.... Veel belangwekkende gegevens staan ook opgeteekend in een artikel van den heer J. H. B u z a g 1 o over de geschiedenis der Por- tugeesche Israëlieten en van hun gemeenten in 's-Gravenhage. Het gaat o.m over het be staan van een tweetal synagoges, waarom trent de opgeteekende gegevens uit het ver leden blijkbaar niet altijd even juist zijn ge weest. Het lijkt merkwaardig, dat het zoo veel moeite kost, over dergelijke problemen bevredigend licht te doen schijnen, maai men bedenkt, hoe veel zoeken er noodig schijnt te zijn om de verblijfplaats der loren tien stammen van Israël te vinden, dan mogen we zeker niet te vroeg klagen. Merkwaardifg is ook, hetgeen in dit arti kel b.v. staat over het ritueele slachten. Zoo als bekend waren voorheen de gilden meer malen geheel gesloten voor Joden, en dat leverde soms bijzondere moeilijkheden op, zoo ook voor het ritueele slachten, dat in zoo'n geval dannatuurlijk door niet-Jood- sche slagers diende te geschieden. De Joodsche gemeente had intusschen blijkbaar op niet al te veel vegetariërs ge rekend, want zii vtoo» aan inkomsten van de leden een halve stuiver voor elk pond ieeseh. dat gebruikt weTd. voor onze mo derne belastinwbe^ippen. ook ten aanzien an indirecte belastingen als deze, misschien een groot bedrag, voor dien tijd echter een bijdrage, niet zonder beteekenis. OOSTHOEK ZOO ALPHEN A. D. RIJN S ISALZAKt en PAKDOEK vraagt aanbr N.V. VEREENIGDE TOUWFAJ ROTTE STALEN BOEKENI K.' afmeting# hoog en standaarc diepten 3 Scherp rende Prima ui Keurige Fabrikan KOR DE VISi Nederlant v. Stalen TeL 56135—56235, Postbus 18 Kral Dit jaar koopt U EEN H Of HAARD KACHE Omdat ze DE BESTE zijn. f Haardkachels reeds v.af I NV HAARDENFAE BECHT DYSEB alleen te WEESPERF Gistermiddag is met militaire eer het stoffelijk overschot van den Duitschen vliegofficier, den 26-jarigen luitenant vlieger Johann Rexin, geboortig uit Kiel, naar de Nederlandsch-Duitsche grens gebracht en aan de kameraden van den gevallene overgegeven. Terwijl de eerewacht het geweer presenteert, wordt de kist uit het St. Laurentius- Ziekenhuis te Roermond gedragen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 6