Standrecht afgekondigd in
Tsjechische gebieden
,Mijnhard(jes
MAANDAG 20 NOVEMBER 1939
EERSTE BLAB
drie
Opnieuw
terechtstellingen
President Hacha houdt
kalmeerende Radio-rede
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Praag:
De regeering van het protectoraat
heeft over de districten Groot-Praag.
Praag-Land, Kladno, Beraun en Horcho-
witz het standrecht afgekondigd.
Wegens een gewelddadig en overval
op een Duitscher werden drie Tsjechen
doodgechoten. Onder de gefusilleerden
bevinden zich twee politiebeambten.
Zoowel te Praag als te Berlijn is van
gezaghebbende zijde aan United Press
verklaard, dat het in Tsjechenland thans
volkomen rustig is.
Telefonisch is door het departement
van den rijksprotector te Praag aan Uni
ted Press te Berlijn medegedeeld, dat het
door de protectoraatsregeering krachtens
de Tsjechische wet afgekondigde stand
recht niet beteekent, dat het burgerlijk
gezag is overgegaan in handen van de
militairen. Standrecht beteekent, dat er
speciale rechtbanken zijn ingesteld, waar
door de processen wegens ordeversto
ring of aanstichting tot oproer sneUer be
handeld kunnen worden.
Het oordcel van het Vattcaan
De „Osservatore Romano" schrijft, naar
Haves uit Vaticaanstad meldt, over de inci
denten, dat de demonstraties der Tsjechi
sche studenten niet alleen de gevoelens
-weerspiegelen van de universiteitsbevolking,
maar van de bevolking van het geheele pro
tectoraat. Het blad merkt op, dat de manl"
lestaties uitgelokt zijn door de overdracht
van het bestuur der Praagsche universiteit
aan de Duitsche autoriteiten, hetgeen in
strijd is met de statuten, welke voorschrij
ven, dat de universiteit van Praag uitslui
tend aan de Tsjechische natie behoort. Het
orgaan van het Vaticaan is aan den ande
ren kant "van meening, dat de ontevreden
heid der studenten niet alleen een gevoels-
karakter heeft, maar dat men er vooral een
uiting van politiek in moet zien.
De rede van Hacha
Zaterdagmiddag om half vijf heeft presi
dent Hacha voor de radio gesproken, ten
einde een beroep te doen op de Tsjechische
bevolking, om kalmte en orde te bewaren.
Hacha zeide, dat zich de laatste dagen ge
beurtenissen hebben voorgedaan, die den
op 16 Maart door den Führer verleenden
status zeer ernstig in gevaar brengen.
Het Tsjechische volk, aldus Haoha, dat
Jdoor een voorbeeldige houding sedert het
uitbreken van den oorlog getoond heeft zijn
positie te midden van de gebeurtenissen
van wereldbeteekenis ten volle te begrijpen,
heeft zich helaas door kleine groepen van
onverantwoordelijke lieden laten verleiden
tot daden, die zeer betreurenswaardig zijn.
Die verblinde elementen staan onder den
invloed van de vijandelijke propaganda en
de ophitsing der emigranten, wier inmen
ging in Tsjechische aangelegenheden prin
cipieel moet worden afgewezen.
Het Tsjechische volk is oogenomen in de
levensruimte van het Duitsche volk en moet
begrijpen, wat daaruit voortvloeit.
Het spreekt vanzelf, dat 't Duitsche volk.
'dat in oorlog is, met alle energie de voor
waarden voor zijn overwinning moet schep
pen. Het beschikt over de daartoe noodige
machtsmiddelen.
Het gebied van het Tsjechische volk is
voor de verschrikking van een oorlog ge
spaard gebleven. Uit de verwoestende ge
volgen van zulk een oorlog heeft men na
de nederlaag van Polen leering kunnen
trekken.
Het Tsjechische volk is niet, zooals in 't
'oude Oostenrijk gebeurde, in den strijd ge
voerd. Het kan zijn vreedzamen arbeid voort
zetten en bevindt zich veeleer in menig op
zicht in een betere positie dan neutrale
.volken.
Hacha maande de bevolking aan zich van
alle ordeverstoring te onthouden. Ieder ver
zet tegen de openbare maoht en ieder ver
grijp tegen de in het protectoraat bestaande
orde zou groote nadeelen voor individu en
voor geheel het volk tot gevolg kunnen
hebben.
Het zou zinnel006 zijn, nieuwe slachtoffers
'te maken. De bevolking moet zich niet
laten misleiden.
Beeds 50.000 gearresteerden?
Havas verneemt van de Oosten rijksche
grens, dat, Von Neurath en Frank
sinds eenigen tijd besprekingen voeren met
verschillende fascistische Tsjechische groe
pen, om te komen tot de vorming van een
nieuwe regeering in het protectoraat.
De Duitsche autoriteiten treden systema
tisch op tegen de Tsjechische studenten.
Vrijdagmorgen heeft, volgens Havas. de S.S.
een inval gedaan in twee colleges er!
studenten onder bedreiging met revolvers
weggevoerd. Alle gearresteerde studenten
zouden worden overgebracht naar het con
centratiekamp Buqhenwalde bij Weimar.
Voorts voeren de Duitschers een zuive
ringsactie onder de sokols.
Het totale aantal gearresteerden wordt ge
schat op ongeveer 50.000. Tot hen zou ook
behooren generaal Nejtek.
De Duitschers hebben nieuwe onderdruik-
kingsmaatregelen aangekondigd, teneinde
„elk gevaar van onrust in het protectoraat
weg te nemen".
Sedert de sluiting der universiteit wor
den de Duitsche regeeringsgebouwen be
waakt Gemotoriseerde afdeelingen S.S. met
gevechtswagens rijden door de straten van
Praag.
Meeningen van Benesf en fffasaryk
De gewezen president van Tsjeoho-Slowa-
kije, R c n e s j, heeft in een te Londen afge
legde verklaring gesproken over „ondraag
lijke terreur" in Tsjecho-Slowakije.
Hij zeide: „Daar de internationale positie
van Duitschland moeilijker wordt en in
dezen oorlog meer achteruit gaat, wordt dit
regiem van terreur bruter en verschrikke
lijker. De Tsjecho-Slowaaksche natie heeft
nimmer toegegeven aan een regiem van ter
reur en zal dit zelfs nu niet doen".
Sprekende over de Duitsche mcdedeeling,
dat negen Tsjechische studenten zijn dood
geschoten. zeide Benesj
„Dit is een moord, welke ons op vreemde
wijze herinnert aan feiten, welke zich
tijdens den laatsten oorlog in België heboen
voorgedaan. Deze misdaad zal in de Tsjechi
sche openbare meening dezelfde rol spelen
als de moord op miss Cavell in de Engel-
sche openbare meening heeft gespeeld".
Jan Masarvk, de vroegere Tsjechische
gezant in Londen, heeft verklaard:
„Er is nog geen groote opstand tegen de
nazi's. Zoo iets zou thans voorbarig en
dwaas zijn. De tijd is er nog niet rijp voor,
maar die tijd zal later komen. Uiteindelijk
zullen Hitier en zijn nazi's verdwijnen.
Op het oogenblik volgen de nazi's het
stelselmatige plan van denationalisatle en
economische ineenstorting van mijn volk.
Het zal hun niet gelukken.
Het protectoraat noemde Jan Masaryk
Hitlers grootste concentratiekamp. Tc zijner
tijd, zoo besloot hij, zal de onderdrukking
door de nazi's leiden tot de vernietiging van
het nazi-bewind".
legen Gevatte koude, Koorts, Grfep
(Reel.)
In België weer verloven
Naar het „Nieuws v. d. Dag'' meldt,
heeft de Belgische minister van defensie
besloten, aan de militairen opnieuw verlof
toe te staan. De verloven, die, zooals men
weet, eenigen tijd waren ingetrokken,
zullen drie dagen per maand bedragen.
Thans zijn echter maatregelen getroffen,
om den reistijd buiten den verloftijd te
doen vallen, zoodat elke soldaat zijn drie
dagen verlof ten volle thuis zal kunnen
doorbrengen.
Duitschers ontvlucht uit Britsch
interneeringskamp
Na één dag weer gegrepen
Drie jonge Duitsche krijgsgevangenen
zijn uit een interneeringskamp in het
Oosten van Schotland ontsnapt. Langer dan
een dag heeft hun vrijheid niet geduurd.
Des avonds zijn zij in de nabijheid van het
kamp weer gegrepen en door de politie in
verzekerde bewaring gesteld.
Het zijn scheepsjongens van een door de
Engelschen buitgemaakt Duitsch schip. De
jongste is 15, de beide anderen 17 jaar. Zij
wisten de gewapende wacht rond het kamp
te ontloopen en ook het sterke zoeklicht.
Geen van drieën is de Engelsche taal mach
tig; zij hadden geen geld en geen voedsel bij
zich. Om uit het kamp te komen, moesten
zij een drie meter hoogen, met prikkeldraad
bedekten muur nemen. Zij hadden unifor
men aan van bewakers, die geen dienst had
den. De gewone krijgsgevangenkleeding is,
zooals men weet. op den ru^ bedekt met
een grooten lichten of donkeren cirkel, naar
gelang de kleur van hun kleeding.
De onschendbaarheid
der Lage Landen
Italië en Spanje ondernamen
stappen
Te Berlijn, Londen en Parijs
Het Belgisch telegraafagentschap pu
bliceert een uitvoerig bericht, dat beves
tigt, dat Italië en Spanje een démarche
ten gunste van Nederland en België
ondernomen hebben. Deze stap moet
echter zoowel te Berlijn, als te Londen en
Parijs gedaan zijn. Voorts blijkt er uit,
dat er hier geen sprake is van een ge
meenschappelijke, maar van twee afzon
derlijke démarches en men legt ten aan
zien daarvan verband met het aanbod
van goede diensten door Koningin Wil-
helmina en Koningin Leopold.
Het was ons niet mogelijk, nadere in
formaties te verkrijgen omtrent de na
keurige draagwijdte, maar alles wijst er
op, dat die démarches ten doel hadden
het aanbod van goede diensten van Ko
ning Leopold en Koningin Wilhelmina
te steunen. De Spaansche en ltaliaansche
interventies zouden Zaterdag 1.1. dezer
hebben plaats gehad zoowel te Londen,
Parijs als Berlijn.
Volgens sommige aanwijzingen, die
wij uit Londen ontvingen, zoo gaat Belga
voort, zouden de beide regeeringen er bij
de Brit8che regeering eveneens op aan
gedrongen hebben, dat alle neutralen bij
het verkeer ter zee op dezelfde wijze be
handeld worden.
De mededeeling van het Belgische tele-
graaf-agentschap luidt als volgt:
„In het buitenland heeft het gerucht de
ronde gedaan, dat de regeeringen van Italië
en Spanje in de afgeloopen dagen te Ber
lijn een demarche ondernomen hadden, ten
einde te wijzen op het belang, dat zij heb
ben bij de eerbiediging van de onschend
baarheid van België en Nederland. Van
verschillende zijden, en speciaal door de
Fransche ochtendbladen, zijn hierover na
dere inlichtingen gepubliceerd.
In bevoegde kringen te Brussel weigert
men elke verklaring hierover; men zegt geen
enkele inlichting te hebben, op grond waar
van men het bericht kan bevestigen of ont
kennen, of een oordcel uitspreken over de
verschillende lezingen. Wij hebben echter
van parlementaire zijde vernomen, vervolgt
Belga, dat over deze demarche gesproken
zou zijn tijdens de zitting van de commissie
van buitenlandsche aangelegenheden der
Kamer, welke Donderdag j.l. gehouden werd
en welke zitting bijgewoond werd door
minister Spaak, hetgeen tot de conclusie
zou kunnen leiden, dat het gerucht niet ge
heel ongegrond is.
Ook in bevoegde Spaansche kringen, zegt
Belga, wordt, volgens de lezing van Havas,
het bericht niet bevestigd of ontkend. Men
wenschte te Madrid voor het oogenblik
over deze kwestie niets mede te deelen.
Havas verklaart echter op grond van de
ontvangen inlichtingen het bericht toch te
kunnen bevestigen.
Hava? had verder gesproken over een ge
meenschappelijke demarche van Rome en
Madrid. Volgens door Belga uit het buiten
land ontvangen berichten, meenen wij ech
ter te kunnen aanemen, dat er geen ge
meenschappelijke demarche geweest is,
maar twee afzonderlijke demarches, die ech
ter wel met elkaar in overeenstemming
waren.
Weer Iersche terreur in Londen
Vier bomontploffingen
Zaterdagavond hebben zich te Londen in
de omgeving van Picoadilly Circus vier bom
ontploffingen voorgedaan; men meent, dat
leden van het Iersche republikeinsche leger
de hand hierin hebben gehad.
De eerste bom ontp'ofte om half negen op
Picoadilly Circus, juist toen de theaters aan
gingen. De menschen holden naar de plek,
vanwaar de klap was gekomen; brandweer
sirenes gilden. De politie wist echter spoe
dig de menschen tot bedaren te brengen en
uiteen te drijven. Er deed zich geen paniek
voor, hoewel enkele vrouwen gilden. On
middellijk zocht de politie met schijnwer
pers de omgeving af. Het schijnt, dat nie
mand letsi heeft gekregen.
De politie heeft nog twee bommen gevon
den, die zy tijdig buiten werking kon stellen.
Een er van was vlak bjj een bankgebouw in
Park Lane opgesteld.
„United Press" verneemt, dat Sovjet-Rus
land de „Bremen" en nog eenige andere
Duitsche 6chepen gekocht zou hebben, naar
beweerd wordt tegen betaling met oorlogs-
materieel. Op den verjaardag van de Russi
sche revolutie wapperde van de te Moer-
mansk liggende „Bremen" de Sovjet-vlag.
Het schap is gedeeltelijk verbouwd en grijs
geschilderd. Vernomen wordt, dat de Sovjet-
regeering van plan is een rechtstreekschen
transatlantischen dienst tusschen Moer
mansk en New-York te openen en ae „Bre
men" op deze lijn te laten varen.
DALADIER NEEMT
SCHERPE MAATREGELEN
Communisten en defaitisten
worden onschadelijk gemaakt
De Fransche regeering heeft in de Staats
courant een decreet gepubliceerd, waarbij
aan den Minister-President, D a 1 a d i e r en
aan den Min. van Binnenlandsche Zaken,
S a r r a u t, uitzonderlijke volmachten ver
leend worden, om de ondergroncfsche actie
te onderdrukken van communistische en
andere defaitistische organisaties.
Het decreet machtigt de militiaire au
toriteiten om, indien de prefect van een
bepaald departement zulks beslist, perso
nen, die als gevaarlijk beschouwd worden
voor de landsverdediging of voor de
openbare veiligheid, te verplichten hun
woonplaats te verlaten, indien deze ge
legen is in een gebied waar de staat van
beleg heerscht.
Vervolgens hebben zij het recht derge
lijke personen naar gedwongen verblijf
plaatsen te zenden, die nader door den
minister van Defensie zullen worden aan
gewezen.
Ten derde kunnen personen, op wie dit
decreet wordt togepast, gedwongen wor
den een speciale taak te vervullen voor de
landsverdediging in speciaal daarvoor te
stichten formaties.
Personen, die zonder de daartoe vereischte
toestemming terugkeeren naar het gebied,
uit hetwelk zij werden weggevoerd, of de
gedwongen verblijfplaats verlaten, kunnen
worden gestraft met vijf jaar gevangenis
straf. Zij, die weigeren de hun opgelegde
taak voor de nationale verdediging te ver
vullen, zijn onderworpen aan de straffen,
die door de wet van 11 Juli 1938 zijn uitge
vaardigd.
De bepalingen van het decreet stellen de
regeering niet alleen in staat de onder-
grondsche organisaties te vernietigen, maar
aldus United Press plaatsen alle ver
dachte personen onder voortdurende con
tröle. Men neemt aan, dat „de speciale taak
in speciale formaties", er op duidt, dat ge
vaarlijke personen naar het front zullen
worden overgebracht, waar zij dan de taak
van de troepen zullen moeten verlichten
door loopgraven aan te leggen, machinegu-
weerposten te maken, prikkeldraadversper
ringen op te richten, enz.
Egypte zal Engeland steun
verleenen
Bij de heropening van het Egyptische par
lement heeft koning Fa roek o.a. gezegd:
Egypte, dat naar vrede haakt en stellig
in de verdiensten van den vrede gelooft, be
grijpt, dat zijn bondgenootschap met Groot-
Brittannië dezen vrede zal versterken en
consolideeren in 't geheele Oosten. Nu onze
bondgenoot het strijdperk is ingetreden om
het recht te verdedigen, kon Egypte niet
weifelen in het vervullen van zijn gegeven
woord. Ik herhaal, dat onze samenwerking
met onzen bondgenoot zooals altijd, onze
beste gids zal zijn naar de vervulling van
onze taak. Onze bondgenoot zal daarom
allen mogelijken steun ontvangen. Ons
voornemen om ons grondgebied en onze on
afhankelijkheid te verdedigen, is onwrik
baar en absoluut
Wij koesteren niet den minsten twijrei
aan de overwinning van het recht en ge-
rechtighe'd.
Britsche vliegtuigen boven
Wilhelmshaven
Terwijl de communiqués van het weste
lijk front voor wat het weekeinde aangaat
slechts plaatselijk vuur en patrouille-acti
viteit vermeldden, maakte het opperbevel
der Duitsche weermacht wederom melding
van Britsche luchtactie tegen Wilhelms
haven.
De officieele tekst, gelijk het D.N.B. dezen
verstrekte, luidt:
De poging van drie Britsche vliegtuigen
Wilheimshaven aan te vallen, werd door het
tijdig in actie brengen van de afweer ver
ijdeld. Er werden geen bommen geworpen.
Eigen vliegtuigen hebben boven geheel
Frankrijk verkenningen uitgevoerd.
DUITSCHE GRANAAT VALT IN BAZEL
Naar uit Bazel wordt gemeld, is in de
Kleinhüningerstrasse in Bazel een 17-jarig
meisje gewond door een granaat, die door
Duitsch geschut was afgevuurd op een
Fransch vliegtuig en toen hij in aanraking
kwam met den grond ontplofte. De granaut
kwam neer in de onmiddelijlke nabijheid
van een gashouder,
DRIE DEENSCHE LICHTINGEN HUISTOE
Het Deensche ministerie van Oorlog deelt
mede, dat van de manschappen der lichtin
gen 19.%, 1936 en 1937, die na het uitbreken
van de Eurcpeesehe crisis waren opgeroepen
het grootste deel tegen 15 Dec. a.6. uit den
dienst ontslagen zal worden en een tweede
deel eind Januari en midden Februari 1040
Teneinde eventueel weer snel gereed te zijn
zullen zij hun uitrustingsstukken behouden.
Volgens een mededeeling van het ministerie
van Marine, zullen de marinomanschappen
van dezelfde lichtingen tegen Kerstmis ont
slagen worden. Ook degenen, die tot de win-
terlichting van 1938 behooren, zullen deels
reeds met de jaarswisseling, deels half
Maart 1940, worden ontslagen.
In de plaats van de verlofgangers treden
de inmiddels opgeleide jonge manschappen.
VJI
De oorlog ter zee
SCHEPEN OP MIJNEN
GELOOPEN
Ontploffing aan boord van
een tankboot
Zaterdagmorgen zijn in de Noordzee bij
de Engelsche Oostkust weer drie schapen
van verschillende nationaliteit op mijnen
geloopen.
liet zijn: het ltaliaansche schip „Grazia",
meteno 5875 ton, toebehoorend aan de ree-
derij Gavarone, geregistreerd te Genua,
voorts het Britsche motorschip „Blackh.ii"
groot 2194 ton, van de Consett Iron Ce Ltd.,
geregistreerd te New Castle en ten slotte een
1586 ton metend Zweedsch stoomschip,
waarvan de naam nog niet bekend is.
Alle dria schepen zijn na oen explosie ge
zonken.
Volgens de „Libre Belgique" is een Let-
landsch vrachtschip, dat ter hoog:- van
Zeebmgge voor anker lag, des nachts met
een mijn in botsing gekomen en onmiodcl-
lijk gezonken. Er was één doode; de overige
opvarenden werd en door een treiler gered.
Een tankboot geëxplodeerd
Aan boord van 'n tankschip van de Stan
dard Gil. de „Mowinckie" heeft zich aan de
kust van New Jersey een hevige ontploffing
voorgedaan. De kracht van de ontploffing
was zoo groot, dat op een afstand van lwe3
mijl, op Staten Eiland, de ruiten sprongen.
Er zijn geen persoonlijke ongelukken ge
beurd.
Volgens de brandweerlieden is de ontplof
fing te wijten aan een opeenhooping en ont
branding van gassen. De schade is ni-st
ernstig.
De „Mowinckie" is een der schepen, welke
kort geleden onder Panameesche vlag zijn
gaan varen.
Duitschers brengen hnn schip
tot zinken
Een Duitsch schip, dat door een Britsch
patrouillevaartuig werd aangehouden, is
door de bemanning zelf tot zinken gebracht
De 57 opvarenden werden gevangen genui
en in een haven in Schotland aan 1 ge
bracht.
Mijnenveld ln den Theemsmond
In den mond van de Theems is gisteren
een mijnenveld gerapporteerd. De scheep
vaart is hiervoor in den afgeloopen nacht
dringend gewaarschuwd.
Voorts is, paar wij uit Harwich vernemen,
de aandacht gevestigd op de aanwezigheid
van een gevaarlijk wrak nabij het licht' hip
„Sunk" .Tevens met het oog op de zich hier
bevindend3 mijnen hebben de reederijen aan
haar schepen medegedeelo, dat zij op het
lichtschip „Shipwash" moeten aanloopen
dat zij daarna een loods moeten nemen in
de Shipway.
Bij Spandau is Zaterdagavond een era
stig spoorweg-ongeluk gebeurd. De sn.-Ur- in
Berlijn-Hamburg is den voorstadtrein Spnn-
dau-Nauen in de flank gereden. Eén rijtuig
is van de helling Daar beneden gevallen,
een ander rijtuig is in brand gevlogen. Het
ongeluk eischte negen dooden en twintig
gewonden.
TSJECHEN EN POLEN RAADPLI
elkander
LONDEN, 19 Nov. De verzoening tus
schen de Polen en Tsjechen, die onmoge
lijk leek, toen Polen en Tsjecho-Slowa
kije nog onfahankelijk waren, is thans tot
stand gekomen. Gisteren bracht de Tsje
chische oud-premier Hodza een bezoek
aan den Poolschen minister-president
Sikorskl. Later op den dag ontving
Si ko raki een bezoek van ex-president
Benesj, met wien hij een uur varo ge
dachten wisselde. Vanmiddag om helfzes
braoht Benesj opnieuw een bezoek aan
Sikorski en wel in het gebouw der Pool-
sche ambassade. Van gezaghebbende zijde
wordt verklaard, dat de staatslieden be
sprekingen voerden over samenwerking
tusschen Tsjechen en Polen, met name
over de diplomatieke actie, die de leiders
in de ballingschap voor hun twee landen
zullen voeren.
VOOR GEEN MILITAIR VERLOT
IN ZWITSERLAND
De opperbevelhebber van het Zwitsersche
leger, generaal G u i s a n, publiceert een
communiqué over het met verlof zenden
van geroobiliseerden, waarin hij zegt, dat
de beslissende factor de algemeene militaire
situatie is.
Hij wijst op de groote verantwoorde 1 jk-
heid, die hij voor de veiligheid van het land
heeft en verklaart, zooveel mogelijk reke
ning te houden met de economische bc-: cf-
ten van Zwitserland. Er kan echter geen
sprake zijn van het met groot verlof zendon
van het leger, zoolang de onzekerheid blijft
bestaan over de oorlogsgebeurtenissen in
West-Europa. Het beteekent een opoffering
onder de wapenen te blijven, gereed voor
elke mogelijkheid, maar die opoffering is
niets, vergeleken met hetgeen ons een inva
sie zou kosten en indien Zwitserland het
tooneel van den strijd werd. Men moet z :u
hiervan duidelijk rekenschap geven. 1 >ns
volk moet, begrijpen, besluit de generaai.dat
het gevaar niet geweken is, verre van dien,
en dat voor het oogenblik het met verlof
zenden der gemobi liseerden het gevaar
slechts kan vergrooten.
SCHOONMAAKIi
GLAZtNV®
O ifio£"
OEN HAAG
DELFT
D*o«IIJk* tnwandlg ichoonhoi
AMSTERDAA
VELSEN
HAARLEM
RADIO
DINSDAG, 21 NOVEMBV)
HILVERSUM 1. 187.1 en 414.4 |J|
dins. 4.00—3.1© Hl HO. 8.00
1.10 Rococo-Octet. 1.40 Gram q
Vrouw enuurtje. 3.00 llodocur»
muzlik. 4.05 Causerie „De cco
wikkeling var de l',
Gram inuilek. 4.25 „ledc-re ^|e
het dod." causerie. 4.40 GramtR
Bericht*n. 4.50 Oram.muslek.ft
,Zü die roepen' 5.10 KRO-Me nt
list <6.45—6.06 Felicitaties), «al
uur. 7.00 B-rlch-en. T.15 ..De |c.
nieuwe semeenachaD thans tf n
noodzaak". 7.35 Reportage. 8.1
ANP. Mededeellngen. 8.15 KP.ol
en solist 9.00 Gram.muziek. GI
mororkesL 10.00 GriLm.imiz.k-kl
vnjx Dln teren m z[in T/lgr.ine>e
Berichten ANP. 10.40 KRo-B.ng
In de pauze: Gram.mur.lek. lik 1
muziek. r
HILVERSUM II. SOlgt M. AVS
«-3DT.oo vu. 8.0'» Bericht 1
muziek. 5.30 Orgolspel. 8.60 1
10.00 Morgenwbdtng. 10.15 GrK
Voor de vrouw. 10.35 Viool ->rs<
Huishoudelijke woi
ANP.
i.3o ne<
j«.ia i-u.-izia-orkeat. ll*a
ram.muziek. 1.00 Omrol**
vrouw, i.10 Omroer>or|te
Knip- cn Naaicursus. 3.46 Her li
Kinderkoor. 5.00 KlnderhoUuur
Omrocpc rhes' 6 30 C>clua ,lr_
het soeken?" 7.00 Voor de kln7„
Planovoordracht. 7.30 Enp-ci.-iJK
Berichten ANP, Mo.jedeoür n
serie ,.j»0 beweg-elüko woreld'.
Mübillaatlctrcln. 0.45 Gram.]
FUmpraatJe. 11.00 Bericht
Cantor's Ensemble.
muzk-1
:ht™'JZ)tig
11.40-2£
OPROER IN GEVANGENIS 1
Zaterdag hebben de gedetinei
gevangenis Xe Exeter (Engel a€.
geschreeuw aangeheven, dat to'.
afstand kon worden gehoord. Ooit
ruiten verbrijzeld. Men heeft it
roepen: ,.Wij zijn Engelschen fol
vechten". De gevangenen zijn tLrv,
cel'en cpgesloten en de r.orrr.?\et
heden in de gevangenis zijn
Kort Nieuws w
Te Bombay Is het giste-ren totr
r. - j: w<
nen. Zes Mohammedanen en «N
werden gedood. 23 person on v. r ^if
Een aantaj winkels werd geplu*
De gouverneur van Wnrsr.hjfjj
verordening uitgevaardigd, volgefff,
Jodenwijk met borrirnden sor?r"7
^■herpe oontroïe gej i, -ïist word
deze wijk streng van het overig11
Warschau gescheiden te 'louclonagjj
De Etna werkt wederom kra
Zaterdag spuwt de be>-g geweld'^
gloeiende lava uit. welke dm "raw t
geheel vullen en des nachts een t
afstand zichtbaar lichtschijnsel Cei
ir -
van Venetië, is een Duitsch
«"«fort. Do betrok!;.^o,:»eitS?
Zaterdagavond is in Oost-Ei
Zondag in Noordoost-Schotland iik
ven. In -cide gevallen vlogen de
hoog, dat zij van den grond me
identifieeord konden worden i Jee
half uur kon het signaal .^evaa^r
gogeven worden. Er werden geejen
uitgeworpen.
Bekend redder overlev
er 1
Vrijdagavond is een der groote i
op een lia de grootste zeeheld HJ!1
wediep, P. Oostenbrug, op BEI
leeftijd heengegaan. Op zijza naarr]
haast ontelbaar aantal reddingenl°r8
rus Rijkers en Janus Kuiper m,y f
groote Renown-avontuur rr.eCe. .- f0<
leven nagaat, blijkt dat dit w-<st 6
typieeh-Nieuwediepsche zeerlddj
Als jongmaatje reeds zat Piet
in do boot en toen jongens van ®re
nog op school gingen, vocht hij
de rollers van den Razenden Bol w?€
hard leven geweest, w. r*,
en armoede.
Talloos zijn de reddingen die <1
op zijn naam heeh n Ieder J.
er op uit, geen schip, uk of metj"
kers waa hij er bij. Hij kende
was daarbij een perfect zecnirj,
boekje van den Bol, d«n Pann
anders, kende hij al3 hot kleine
tje aan het dijkje waar hij \voond_^
Hij werd vereerd met cnedai
droeg hij op de revers van zijn dfc=
jekker de bronzen medaille va
lom III en van de Koningin.
Ma
Hing vaj^^
bceM van Dorus Rijkers op het 1
Zee-plein. YVaarcloerend is toenl
gesproken, over hern en over Jan^
want zij toch waren de boide gt
de roemruchte ridderschaar, die
van de Nieuwediepsche vletters
vestigden.
doorG.R.van der BEEK I
52
NEGENDE HOOFDSTUK
Nauwelijks was dat najaar het feestgerucht in de pol
derdorpen verstild, of de stornlen voeren over het land als
een dreigend oordeel. Ze roofden de laatste fleur van den
herfst als overmoedige herauten van den winter.
Voor Stijn waren die stormdagen vol van een benau
wenden angst, want waar voer Aart in dit noodweer? Uit
zijn schaarsche berichten konden ze op den Elzenberm
nooit opmaken, waarheen de volgende reis was, want
slechts nu en dan kwam er een briefkaart. Eens was hij
na zijn vertrek thuis geweest en van een blijvenden terug
keer had hij niet gesproken.
De schipper kon hem niet best missen en zijn loon was
ruim genoeg, al zag Stijn er niets van. Het werk was meer
dat van een varenden polderjongen dan van een schippers
knecht. want meestal had de „Eben-Haëzer" grint of zand.
keislag of baaalt in en voor laden en lossen waren bij en
de baas zelf verantwoordelijk. Het beulig gezwoeg onder
manden grint en het zware kruiwerk uit een diepliggende
schuit tegen een steile plank konden ze slechts volhouden
omdat ze tijdens de vaart op krachten konden komen.
Behoeften hadden ze geen van beiden. In het roefje ach
ter had de schipper z'n spaarpot, waaruit hij noode nam,
wat voor aflossing en herstelwerk werd gevorderd en in
het dompig vooronder, waar Aart huisde bij touwwerk en
teerkwast had hij onder het luikje tusschen de spanten zijn
doos. Hun eten was sober en als ze soms des Zondags er
gens aan den wal lagen, kon een enkel glas bier na een
langen slentergang langs onbekende wegen er maar nau
welijks op overschieten. Hun pijp was de grootste opma
ker.
In November, toen ze een vracht pulp hadden gebracht
in het Geldersche kwamen ze beneden uit met een lading
Waalsteenen, bestemd voor een bouwerij langs het Beems-
kanaal. Deze reis bracht hem dicht bij huis en er zou wel
een mogelijkheid te vinden zijn, om naar den Elzenberm te
geraken.
Aart had zoetjesaan verstand gekregen van de vaart; al
hield in druk vaarwater de schipper zelf het roer nog
steeds.
Ditmaal moest hij het uit handen geven, want op een
avond was hij zoo koortsig, dat hij in z'n dikken duffel
stond te rillen aan den helmstok. Toen de duisternis over het
water viel en de oevers zwart toetrokken, ging de „Eben-
Haëzer" met ratelend metaalgeluid ten anker. En nog voor
Aart klaar was met lantaarn en zeil, lag de schipper al in
de kooi. De knecht bracht hem een gloeiende kom koffie,
maar de boterham, die op 'n krant naast de kooi binnen z'n
bereik was gelegd, roerde hij niet aan.
Aart kroop zelf na eenlaatsten rondgang over de schuit
op z'n stroozak. De dag was niet zwaar geweest en al had
de straffe Zuidwester hen op enkele stukken van de rivier
tot laveeren gedwongen, wat beteekende het vasthouden
van een klapperende fok bij het door den wind gaan bij
het zware werk achter de steenkruiwagens aan den oven,
waar ze geladen hadden?
De schuit deinde zacht, de golven sloegen in eendere
maat hun helderen roffel tegen den boeg. Morgenochtend
zouden ze varen, zoodra het licht werd, als tenminste de
schipper uit zijn kooi kon. Zoolang Aart aan boord was,
hadden ze nog nooit zoo gelegen als dezen avond, want
altijd was er doorgevaren tot in den nacht, maar nu durf
de de schipper zijn knecht niet alleen aan dek te laten, om
verder naar beneden ligplaats te zoeken. Aart sliep in. De
wind wakkerde aan. De schuit stampte en rukte aan den
ketting. Er was een schuwe maan achter snelle wolken,
toen hij, te middernacht wakker geworden, de ijzeren klap
van zijn verblijf iets verder optilde en over de schuit keek
of het licht nog brandde.
Het stormde. Lag de „Eben Haëzer" hier veilig genoeg?
Aart Streef nam het zoo nauw niet. Hij was er een van het
soort met een grooten mond zonder verant
gevoel, t Was al mooi dat hij nu uit z'n wa
om even te controleeren. Hij trok de klap heelt T» 1
en kroop terug m het donkere, benepen hokje. pd
Hij hoorde een regenbui op het ijzer van de 'rii
kletsen en in het donker wakker liggend, kreeg hPren
voel of de schuit met onstuimige vaart door htS?
schoot en de go!ven over den kap plensten. Nu «ijzc
den polder winterweer. Modder en nog eens moddiaari
weken van bieten e K
Er. hij zag onder c!e jagende lucht am de k'*iiik1):
waarloosde Canadas liggen. Drie weken ge'fdenE[l(
Jaonus den Vust gez»en in Rotterdam, een onde ktffina
den Elzenberm. kleinzoon van Keet-, Her\
arbeider was. Jaonus was schapenboer en er was sforz:
in den poldei of lij kwam er, Irag!
..Zeg Aortes ge nog 'n bietje waaoht. kunde |ersri
van den Canadas bij de aon boord haole. 't Staot erl
zoo of d'r hieel gedoeike wordt verkocht". p=
„M'n vuroi
,.Mer zeg is hoe rvei
oons gewiest is'
„Det hedde zelf uitgefiapt mee den nljjaor en Bel
doet er niks n r aon", zond
leuze
'WoranfElJ
