Onze economische defensie
Nieuwe bepalingen op de Vaccinatie
tt
WB&SL
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1939
TWEEDE KAMER
Verklaringsplicht en
verschijningsplicht
Geen dwang, maar drang:
Ouders blijven vrij
Het werkverruimingscrediet
aangenomen
Het belachelijke gebaar van den heer
Rost van Tonningen Vrijdagavond'
om hoofdelijke stemming te vragen over dc
.verhooging van het
crediet voor werkverruiming
met f 30 millioen, leidde er toe, dat dit
wetsontwerp met algemeene stemmen, zijn
de 81, werd aangenomen. Want niemand
had er zich tegen verklaard. Van de NSB-
lractie wa6 75 pCt. afwezig.
De Kamer heeft daarna in behandeling
genomen het wetsontwenp tot vaststelling
nieuwe bepalingen betreffende
inenting tegen pokken
Practisch gezegd komt het er op neer, dat
het de vaccinatie van kinderen beneden
een jaar door wettelijk geregelden* indivi-
dueelen drang wil bevorderen.
Ouders of voogden zullen verplicht zijn,
voordat het kind den leeftijd van een jaar
heeft bereikt, het bewijs te leveren, dat he'
kind tegen pokken werd ingeënt, of een
onderteekende verklaring moeten overleg
gen, houdende de reden, waarom de man-
ting achterwege werd gelaten. De verklaring
moet aan den burgemeester worden overge
legd (verklaringsplicht), terwijl deze be
voegd zal zijn zijn ouder of voogd voor zidh
te laten verschijnen (versohijningsplicht)
om principieele of geneeskundige bezwaren
nader te bespreken. De v r ij h e i d van d' e
ouders of voogden om het kind al
of niet te doen vaccineeren,
blijft echter volkomen onaan
getast. De bedoeling is. dat deze „Inen-
tingswet" 1 Januari 1910 in werking zal tre
den.
De bestaande, maar sinds jaren opge
schorte indirecte dwang, wordt dus wegge
nomen, maar de ouders komen toch onder
druk te staan. Zoolang aan de vaccinatie
nog gevaren verbonden blijven, zal de uit
eindelijke beslissing aan de ouders worden
gelaten. Maar de Regeering acht zich niet
temin verantwoord om de vaccinatie zoo
veel mogelijk te bevorderen. Aan de ouders
wordt aangeraden om, voor zoover daar
tegen uit gezondheidsoverwegingen geen
bezwaren bestaan, op df»n daarvoor geschik-
ten leeftijd te doen »*»nten.
Deze raad za: de ouders bereiken in de
maana, dat hun kind vier maanden oud
wordt.
Laten de ouders hun kind vaccineeren
voor het een jaar oud is, dan moeten ze
het bewijs van vaccinatie, het „pokken
briefje'" overleggen.
Heeft de vaccinatie niet plaats gehad voor
de eenjarige leeftijd is bereikt, dan ge
=chiedt het volgende, waarbij het zij her
haald de vrijheid der ouders volkomen
onaangetast blijft.
V erklarin gsplich t
Ouders behooren dan aan den burge
meester een verklaring over te leggen,
waarom de inenting achterwege wordt gela
ten.
Dit achterwege laten kan tijdelijk of de
finitief geschied zijn op grond van gezond
heidsoverwegingen. Deze kunnen weer
verband houden met den individueelen ge
zondheidstoestand' van het kind of met den
algemeenen gezondheidstoestand ter plaatse
(het heerschen van epidemieën, die het in
enten gevaarlijk maken). De inenting kan
voorts achterwege zijn gehleven op grond
van bezwaren van zuiver principieelen aard
of deels van principieelen deels van ge
neeskundigen aard. Het is gewenscht, dat
de ouders over het al of niet vaccineeren
met een geneeskundige overleg plegen.
Heeft dit overleg ge'eid tot het niet vacci
neeren, dan is het gewensent, dat de ge
neeskundige mede een verklaring aflegt.
Verschijningsplicht
De tweede administratieve maatregel be
staat hierin, dat de burgemeester degenen,
die een verklaring hebben overgelegd, op
roept om voor hem cf een door hem aange
wezen ambtenaar, alsmede een door hem
aangewezen geneeskundige, te verschijnen.
Hij kan echter deze opropping ach
terwege laten, indien de in d«e verklaring
vermelde redenen van geneeskundigen aard
zijn en tevens is overgelegd een verklaring
van een geneeskundige met wien over de
vraag van de inenting overleg is gepleegd.
De burgemeester is dus tot oproeping ver
plicht in de gevallen, waarin uitsluitend1
redenen van principieelen aard in het ge
ding zijn of waarbij het gaat om redenen
van geneeskundigen aard zonder dat een
verklaring van een geneeskundige is over
gelegd.
De bedoeling van deze verschijning vc-or
don burgemeester is om degenen, die op
geven zuiver principieele bezwaren te heb
ben, blijk te laten geven, dat het hun in
derdaad met deze bezwaren ernst is, en
voorts om voor hen, en voor degenen, die
meenen bezwaren van geneeskundigen aard
te hebben, zonder dat zij daarover met een
geneeskundige overleg hebbèn gepleegd, een
uiteenzetting te doen geven van de genees
kundige beteekenis der vaccinatie, van den
aard en den omvang der gevaren, welke
aan het niet-vaccineeren en aan het vacci
neeren verbonden zijn.
Dp bevoegdheid van d'en burgemeester om
ook in die gevallen, waarin mede een ge
neeskundige verklaring is overgelegd, tot
oproeping over te gaan, is gegeven om den
burgemeester in de gelegenheid te stellen,
te wgken tegen lichtvaardige afgifte van
geneeskundige verklarinsen. Het stelsel
kent. dus een verklaringsplicht en een ver
schijn ingspl'cht (ei-entueel). Op overtre
ding tfezer verplichtingen staat een maxi
mum straf van zes dacen hechtenis of hon
derd gulden ^oete.
.ettontweiip was de vrucht van den
arbeid eener staatscommissie, ingesteld on- [vaccinatie optreden.
der het vierde knbinet-Colijn. om voor de
bestaande moeilijkheden tot een op'ossing
te komen. In die commissie zaten voor en
tegenstanders van de inenting, maar op het
bovenomschreven compromis-voorstel heb
ben ze elkaar kunnen vinden omdat de vrij
heid en verantwoordelijkheid' der ouders ge
heel ongerept bleef.
Volkomen in de anti-rev lijn dus en over
eenkomstig de practijk, zooals die gewor
den is sinds door aanneming van een amen-
dement-Bijleveld in 1928 de gewetensbezwa
ren tegen de vaccinatie in de wet erken
ning hebben gevonden en de dwang tot
vaccineeren vervallen was sedert eind 1927.
Het wetsontwerp, kan men zeggen, zooht
een soort middenweg, waarop ook degenen
konden gaan, die zich zorgen maken over
de meer dan 1 millioen personen, die er
thans in het land ongevaccineerd rondloo-
pen, nadat de vaccinedwang in verband
met het encephalitisgevaar werd opgehe
ven. Daartoe behoorden de dames D e
V r i e s-B ruins overigens een der hef
tigste voorstandsters van dwang en
B a k k e r-N o r t. voorts Dr. Vos en de
R.K. spreker Mr. Ruys de Bee re n -
br o u c k.
Met de vrijheid durfde de heer Zandt
het niet te wagen. Hij vindt inenting op
zichzelf een te veroordeelen beginsel en
zou het liefst degenen, die geener'ei ge
wetensbezwaar togen vaccinatie hebben,
haar veeleer als een medicijn aanvaarden,
willen dwingen tot de onmogelijkheid van
een behandeling, welke zij persoonlijk be-
geeren.
Zoover gaat overigens niemand in de Ka
mer.
Toch ging het velen ter rechterzijde, met
name anti-rev. en chr.-hist., nog te ver wat
ae minister wilde. Voor hem was het wets
ontwerp een minimum, voor mij aldus
drukte Mr. Terpstra het uit is het
een maximum, dat hier en <]aar reeds over
de grens gaat. Om d*ie grensoverschrijding
zooveel mogelijk ongedaan te maken, dien
de hij een amendement in om ten aanzien
van den verschijningsplicht te bejvalen, dat
een oproeping achterwege blijft, indien de
in de verklaring vermelde reden geheel of
gedeeltelijk van geneeskundigen aard is en
bovendien over de vraag van de inenting
overleg met een geneeskundige heeft plaats
gehad, ten bewijze waarvan een schriftelij
ke verklaring van den gneeskundige moet
worden overgelegd.
Dit amendement had de instemming van
de chr.-hist en vele Katholieken.
Helaas werd het met 41 tegen 39 stemmen
verworpen. Van de aanwezige Katho
lieken gaven er 10 hun stem niet aan het
amendement- tot de voorstemmers behoor
den o.a. Dr Deckers en de voorzitter.
Het was jammer, dat het zoo liep.
Aanneming van het amendement zou om
velerlei redenen in den lande een goeden
indruk hebben gemaakt.
Gaarne 'wadden we Mr. Terp6tra en zijn
medestanders, waaronder we met name den
heer K r ij g e r noemen, een tegenoverge-
stelden uitslag gegund, (jok al was deze dan
niet verkregen op de wijze als verleden
week het geval was bij het amendement-
Wagenaar-Van Dijken bij het Opcentenont-
werp.
Tegen het ongeamendeerd gebleven wets
artikel stemden 27 leden; 18 van hen von
den bovendien aanleiding om hun stem aan
het wetsontwerp te onthouden, dat tcns'ót-
te 62 voorstanders verwierf.
Het verloop van het debat moge men ten
slotte samengevat vinden in de volgende
korte aanteekeningen.
Mevr. B a k k e rN o r t (v.d.) begreep,
dat de minister voor nieuwe opschorting
van den dwang niet veel voelde, nu reeds
een millioen kinderen ongevaccineerd rond-
loopen en van de vaccinatie van volwasse
nen niet veel terecht is gekomen. De voor
gestelde maatregel: drang tot vaccinatie be
neden één jaar. als beveiligingsmaatregel
tegen de gevreesde ziekte, is de eenige weg.
De heer Krijger (c.h.) acht den voor
gestelden drang te ver gaand en niet minder
ernstig dan den vroegeren indirecten
dwang. Hij zal er bezwaarlijk aan kunnen
meewerken.
De maatregel brengt veel lasten en kos
ten en is in geen enkel opzicht afdoende.
Vele ouders zullen zich niet laten overtui
gen. Men late het particulier initiatief vrij.
De heer Zandt (s.g.p.) ontwikkelde de
oude principieele bezwaren. De verplichting
tot vaccineeren rust nu 11 jaar en zwaar
zijn de nadeelen! Toch schermt men nog
maar steeds met het pokkengevaar.
De voorgestelde drang is niet te aanvaar
den.
De heer Ruys de Beerenbrouck
(r.k.) is van oordeel, dat de voorgestelde
drang te aanvaarden is, omdat principieele
of andere bezwaren tevens behoorlijk wor
den ontzien. De nieuwe regeling is een mid
denweg.
Mevr. de Vries—Bruins (s.d.) was
zeer ingenomen met de voorgestelde rege
ling, zulks met het oog op den thans onbe-
vredigenden toestand, ontstaan na en ten
deele door de opschorting der verplichting.
De drang moet geen dwang worden; het
moet bij overreding blijven, omdat met de
mogelijkheid van complicaties toch nog al
tijd rekening dient te worden gehouden.
Wie om principieele of medische redenen
geen vaccinatie wil, kan dat bereiken.
Dr. Vos (lib.) noemde inenting beneden
twee jaar practisch zonder gevaar. Het ri
sico van kinderen boven 2 jaar komt hem
'oorshands nog te groot voor om dwang,
of indirecten dwang, aan te bevelen Intus-
schen, al Is de voorgestelde regeling wei
nig bevredigend, zij biedt een verbetering,
al zijn groote practische bezwaren te vree
van den verschijningsplicht, en het af
geven van verklaringen door één deskun
dige.
Mr. Terpstra herinnert er aan, dat de
staatscommissie, welke dit wetsontwerp
heeft voorbereid, vrucht was van het initia
tief van het 4e Kabinet-Colijn.
Het stelsel van indirecten dwang, waar
van Mevr. de VriesBruins in 1937 zich nog
een krachtig voorstandster betoonde, is
sinds lang los gelaten.
Verheugend is. dat geenerlei dwang wordt
voorgesteld. De vrijheid der ouders moet on
aangetast blijven en de burgemeesters mo
gen ook niet als propagandisten voor de
Tegen den verschijningsplicht heeft de
heer Terpstra echter groote bezwaren, voor
al als reeds de verklaring is afgelegd, dat
het kind niet zal worden ingeënt. Op dit
punt ontstaat zoo licht gevaar van onjuis
te werking van den invloed van burgemees
ter en dokter.
De heer Duymaerv. Twist (a.r.) zegt,
dat in de commissie een homoeopathisch
arts had hehooren te zitten, omdat juist bij
de homocopathie gevallen zijn geconsta
teerd, dat haar middelen preventief hebben
gewerkt. Ook deze richting waarin 70
artsen werkzaam zijn had aan het woord
moeten komen.
MINISTER v. d. TEMPEL ANTWOORDT
Dr v. d. Tempe 1. de minister van So
ciale Zaken, wijst op de eenstemmigheid
der Staatscommissie, die uit voorstanders
van verschillende richtingen bestond.
Het wetsontwerp geeft het minimum
van wat kon worden gevraagd en de ouders
blijven vrij in hun beslissing. Zulk een vrij
heid bestaat vrijwel nergens.
De gevaren van inenting zijn wel veel
grooler boven den leeftijd van twee jaar
dan daar beneden, maar er komen toch ook
complicaties beneden twee jaar voor. De
minister merkt op, dat medisch de vacci
natie verantwoord moet zijn. De ouders
blijven vrij, maar de burgemeesters zijn
een element in de poging om langs den
weg der vrijwilligheid tot ruimere inenting
te komen. De ouders moeten beslissen met
kennis van zaken; daartoe wordt aan d.m
burgemeester een arts toegevoegd, als de
ouders aan den verschijningsplicht voldoen.
De verschijningsplicht weegt ten volle op
tegen de belangen der volksgezondheid, die
worden gediend.
De minister zal de vraag van den heer
Duymaer v. Twist nader bezien, omdat de
commissie toch nog een belangrijke taak
heeft te vervullen.
Minister Van den Tempel
De verschijningsplicht
Bij de artikelen verdedigt Mr T e r p s t r a
(ax) een amendement van dezen inhoud:
De oproeping blijft achtenvege, indien de
in de verklaring vermelde reden geheel of
gedeeltelijk van geneeskundigen aard is en
bovendien over de vraag van de inenting
overleg met een geneeskundige heeft plaats
gehad, ten bewijze waarvan een schrif'e-
lijke verklaring van den geneeskundige
moet worden overgelegd.
Mevr. de V r i e s-B ruins (s.d.) is van
oordeel dat de burgemeester in bepaalde
gevallen van den verschijningsplicht ge
bruik moet kunnen maken.
De minister kan het amendement
niet overnemen.
De heer Terpstra merkt op, dat
het wetsontwerp is een reeds hier en
daar overschreden maximum, zoodat het
amendement niet kan worden ingetrokken.
Stemmingen
Het amendement in stemming gebracht
wordt verworpen met 41 tegen 39
stemmen. Tegen de linkerzijde plus 10 Ka
tholieken.
Het artikel wordt aangenomen met
53 tegen 27 stemmen.
Tegen A.R. en C.H. en de heeren v. Hou
ten, Posthuma en Zandt.
Het wetsontwerp wordt men 62
tegen 18 stemmen aangenomen.
De Kamer maakte vervolgens een begin
met de behandeling der
Postbegrootlng.
Deze bcdrijfsbegrooting draagt aan de
schatkist in 1940 een bedrag van 10 mil
lioen gulden af en zorgt bovendien
ruime reserveeringen en extra-reserveerin-
gen. Eens was het Postbedrijf noodlijdend,
maar onder de directie van Ir Damme is
het geworden tot een bloeiend bedrijf, dat
misschien bruto wel 18 millioen oplevert.
Aan de bedrijfsvoering werd algemeen
huldo gebracht. Daarnaast kregen we de
jaarlijksche staalkaart van personeclswen-
schen en zakelijke verlangens uitgestald.
Men leze:
De heer Faber (s.d.) waarschuwde te
gen hoogc winsten ten koste van het per
soneel. dat eindelijk den 8-urigcn werkdag
heeft gekregen.
De heer Posthuma (C.D.U.) zou
gaarne zien, dat uit de uitkomsten van dit
bloeiende bedrijf ook iets beschikbaar
kwam voor de verbetering van positie van
een deel van het personeel; o.a. van de ar
beidscontractanten.
Beter postverzending voor het platteland
en goedkooper telefoon werden bepleit.
Mevr. Bakker-Nort (v.d.), evenals
andere sprekers, vol lof voor dc bedrijfs
leiding, drong aan op verbetering in dc po
sitie van het talrijke losse personeel.
De heer IJsselmuiden (r.k.) kan
zich met de winstuitkeering van 10 millioen
vereenigen. Het bedrijf wordt er niet door
geschaad. De Telefoon is nog te duur. Ver
der passeerden verbeteringen voor verschil
lende personeelsgroepen de revue. Houders
van hulpkantoren moeten beter bezoldigd
worden.
De heer v. Braambeek (s.d.) besprak
«veneens de personeelsbelangen in het licht
van het winstcijfer.
De laatste spreker van den middag, de
heer Hilgenga (s.d.), drong aan oo
redelijke schadeloosstelling voor kantoor
houders. die op hun huizen bij verkoop veel
hebben verloren.
Te kwart voor zes werd de vergadering
verdaagd.
Beter geoutilleerd dan in 191 4
Maar niet onafhankelijk van
aanvoer over zee
In een blaadje, d'at enkel van entiek leeft
kan iemand die graag genoemd wordt,
schrijven:
Nu Zondag stond het autoverkeer ..p
last van de regemng 6til om benzine te
sparen. Nog steeds heb ik geen antwoora
op deze vraag: waarom is er geen ben
zine in Nederland zooveel wij hier lie
hoeven? De petroleumbronnen spuiten ib
Nederlandsch Indië; de handelsvloot ii
compleet aanwezig, om het vervoer op
zich te nemen. Waarom wordt uit de Ne
derlandsche koloniën met Nederlandsche
schepen niet aangevoerd wat noodig is?
Hebben wij als Nederlandsch volk recht
op de beantwoording van deze vraag
ja of neen?
Neen, zeggen de hielenlikkers van
Engeland, want Engeland vindt het niet
prettig, als je het vraagt.
Ja, zeggen de onafhankelijke Neder
landers, want wij willen weten waaraan
wij toe zijn. Tot deze categorie behooren
wij. En met ons vragen dit nu de dui
zenden, die gedupeerd zijn door het ver
bod van autorijden op Zondag. Zij, die
zes dagen in de week werken en 's Zon
dags in de natuur willen rusten, de café-
en restauranthouders buiten de groote
steden, de garagehouders, de gemobili
seerden, die 's Zondags bezoek zouden
krijgen van familieenz. enz.
Het citaat is lang, dat geven wij toe; te
lang misschien om opgenomen te worden in
een artikel, dat de weerslag vormt op een
persconferentie met den minister van Econo
mische Zaken: maar het kan zijn nut heb
ben het te geven als proeve van de mentali
teit in een kring, die zegt Nederlandsch en
uitsluitend Nederlandsch te denken met
handhaving van ons Christelijk volkskarak
ter. Men lette op het in gevaar brengen van
onze neutraliteit en de zorg voor hen, die
van den Zondag een uitgaansdag willen
maken. Dat de kerkgangers ouden, in
validen en doopouders niet in de rij der
gedupeerden opgenomen worden, is teeke
nend.
Echter, dit alles valt even buiten het ver
band. Laat ons op het zakelijke in de on
redelijke critiek letten. We moeten zuinig
zijn met benzine en d'at acht de schrijver
een gevolg van de onvergeeflijke fout der
regeering dat zij niet voor voldoende voor
raden zorgde en niet op alle eventualiteiten
voorbereid was.
Voldoende voorraden? Voor hoelang en
met ingang van welken datum? Benzine en.
aanverwante oliën worden eiken dag met
vele hectoliters verbruikt. Kan men die voor
eenige jaren tegelijk opslaan en bewaren?
En wist de man van het groote woord, dat
op 1 September de oorlog zou beginnen?
Zoo ja, dan had hij de regeering b.v. éen
of twee jaar geleden moeten waarschuwen.
We vermoeden echter, dat de regecring deze
aansjjoring niet noodig heeft gehad. Dat er
een oorlog dreigde, wist iedereen, ook de
Nederlandsche Regeering, a! hoopte ook bij
na iedereen, dat de vrees beschaamd zou
worden.
Dr. Col ij n heeft er nog dezer dagen aan
herinnerd, dat het departement van alge
meene zaken juist is ingesteld, opdat de mi
nister-president bijna al zijn aandacht aan
de bevoorrading van ons volksleven
kon schenken. Daartoe werden er verschil
lende commissies ingesteld en in één daar
van was de Minister van Economische Za
ken een zeer belangrijke persoonlijkheid.
En welke spanningen er ook mogen ge
weest zijn in het vierde Kabinet-Colijn,
hierover heeft steeds volledige overeenstem
ming bestaan, dat er aanzienlijke voorra
den van de eerste levensbehoeften gevormd
moesten worden; ook van het allerbelang
rijkste artikel: olie in allerlei vorm.
Maar, zoo zette Minister Steenberg tie
uiteen, men moet daarbij natuurlijk reke
ning houden met de beschikbare opslag
ruimte. met de geregelde vernieuwing der
voorraden en met de kapitaalsuitgaven. Wie
even nadenkt kan hegrijpen, dat men geen
tanks met aan- en afvoerleidingen op on
beperkte schaal kan maken om b.v. want
wat weten wij van de toekomst? voor 3
of 4 jaar benzine, petroleum en allerlei oliën
op te slaan. Van veel meer belang dan d'ie
voorraden zijn trouwens de vooruitzichten
op de regelmatige aanvulling daarvan. In-
tusschen heeft het overleg tusschen regce
ring en importmaatsohaippijcn reeds tot ver
grooting der voorraden geleid.
In verband met onzekerheid ten aanzien
van een regelmatigen aanvoer van benzine
was niettemin een direct ingaande beper
king noodzakelijk. Naar verwachting zal
over 2 maanden tot invoering der distribu
tie kunnen worden overgegaan.
Er is in ons land een groote hoeveelheid
aardolieproducten aanwezig, maar of van
elk product apart de voorraad lang kan
meedoen, blijft de vraag vooral ook, om
dat hier zooveel vervangings-artikelen
bij zijn. Daarom is de distributie van ben
zine ook zooveel ingewikkelder dan b.v. van
suiker, koffie of thee
Voorraadvormlng van granen
Van hoeveel beteekenis de moeilijkheden
zijn om enorme voorraden aan te leggen,
heeft minister Steenberghe mat één enkel
voorbeeld duidelijk gemaakt- broodkoren en
veevoeder.
Om een voorraad' graan; veevoeder-
graan inbegrej>en, voldoende voor één
jaar op te slaan, zou een kapitaalsuil-
gave voor den aankoop van pl. m.
f73.000.000 noodig zijn geweest, terwijl de
rente over dat bedrag f 2.190.000 per jaar
zou hebben bedragen. De opslagkosten,
waarvoor slechts een zeer globale bere
kening mogelijk is, zouden voor zoo'n
voorraad naar schatting f 16.000.000 par
jaar hebben bedragen.
Dit betreft slechts de financiën.
Doch het bewaren en telkens ver
nieuwen van zoo'n ontzaglijke hoeveel
heid heeft technische en economische be
zwaren. De opslagplaatsen zijn niet groot
genoeg om d'en voorraad voor één jaar te
bergen Er zouden meer silo's moeten zijn
bijgebouwd, waarmede groote bedragen zou
den zijn gemoeid. Deze silo's zouden weer
leeg komen te staan, wanneer de noodzaak
voor het houden van groote voorraden niet
meer zou bestaan. Een zoodanige over
capaciteit zal wellicht een nadceligen in
vloed oefenen op de opslagtarieven en daar
mede op de positie van de veem en.
Ooh, critiek oefenen is zoo akelig gemak
kelijk; maar de moeilijkheden oplossen "alt
zoo tegen. Vele critici hebben echter van de
moeilijkheden zelfs geen notie. En dan
schrijft men maar raak.
Zonder aanvoer uit het buitenland, beier
gezegd-, van overzee (want Ned. Indië be
hoort er ook bij) kunnen we nu eenmaal
niet. Het is echter onjuist te meenen, dat de
regeering zóó weinig vooruitzag, dat wij
morgen zonder benzine, petroleum, koffie,
thee, graan enz. zitten, wanneer vandaag
liet zeevervoer stagneert. We schreven
reeds, dat oorlogsbrood nog maar alleen ge
bakken wordt om de beste wijze van berei
ding te vinden.
Evenzoo staat het met onze veevoederpo
sitie, welke volstrekt niet onbevredigend is.
Bovendien zal op het gebied van d° veevoe-
dïring de voorlichting van den Landbouw-
voorlichtingsdienst bevorderen, dat de be
drijfsvoering hier te lande zoo economisch
en rationeel mogelijk wordt ingericht ter
wijl naast de productie van veevoeder ook
groote aandacht wordt geschonken aan oe
conserveering van veevoederproducten In
dit verband kan worden gewezen op het
stoomen van aardappelen en het drogen van
gras, dat door de Regeering wordt gestimu
leerd.
Al met al is bereikt, dat we althans in
mindere mate dan in 1914 afhankelijk zijn
van het buitenland. En dit komt niet alleen
den consumenten, maar ook r.en producen
ten in land- en tuinbouw, veehouderij en in
dustrieën. als b.v. voor beetwortelsuiker
ten goede.
Het is niet waar dat de
Landbouwpolitiek der regeering
de belangen van de landbouwende bevolking
over het hoofd ziet. Neen, die politiek is er
op gericht, dat de boerenstand een redelij
ken prijs voor zijn producten ontvangt.
Daarom werden de richtprijzen van de ak
kerbouwproducten en de groothandelsprijs
voor boter verhoogd.
Graansilo aan de Maashaven
te Rotterdam
Gewezen mag ook worden op de melkprijs-
verhooging van de laatste weken: eerst de
gewone jaarlijksche stijging met één cent
per liter, omdat het vee op stal meer kost
dan in de wei en vervolgens één cent in ver
band met de abnormale prijsverhoogingen.
Men kan dit onvoldoende achten en dan zijn
beklag doen; doch men verwijte de regee
ring niet, dat zij de oogen sluit voor do be
langen der boerenbevolking.
We zeggen dit ook met het oog op de var
kens- en eieren-prijzen en de moeilijkheden,
welke zich bij den handel in schapenvellen
voordeden.
Dat laatste b.v. bewijst eens te meer, hoe
de regeering genoodzaakt is in abnormale
tijden prijsregelend op te treden. In de
maand September liepen de prijzen van
schapanvellen aanzienlijk op, want de han
delaren rekenden met sterk stijgende prij
zen van wol en gebloote schapenvellen Na
dat bekend was geworden, dat het Rijks
bureau voor Huiden en Leder zou optieden
als kooper van inlandsche schapenvellen en
men dus kon verwachten, dat een ongecon
troleerde prijsstijging niet zou worden geto
lereerd, betaalde de handel voor de October-
vellen lagere prijzen.
Zóó kon de regeering optreden tegen prijs
opdrijving.
Het is waar, de schapenhouders klagen en
waarschijnlijk terecht. De opbrengst der
lammeren bleef ook dit jaar naar veler be
trouwbare berekening beneden den kost
prijs.
Doch dat heeft met de crisis nie's te ma
ken. Dat kunnen de telers beter wijten aan
den smaak van het Nederlandsche publiek,
dat in menig opzicht verwend is. Waarom
blijft de prijs van kostelijk lainsvle.esch
steeds heneden dat van het goedkoopste
kalfsvlcesch? Omdat men het niet eet. Het
smaakt wat sterk, meent de fijnproever Het
moet wat langer braden, zoet de huismoeder.
Het kan zijn, maar zijn deze bezwaren zóó
overwegend, dat men daarom dit voedzame
vleeseh op zij mag schuiven?
Het gaat er net mee als met de zoetwater-
viseh. Wjj ziin een hengelend volk. maar de
prachtige visoh uit onze binnenwateren
wordt voor een appel en een '?i verkocht.
Er zitten te veel graatjes in; heet het dan.
Och, als dat het voornaamste is, dan is het
wel over te komen. In .elk geval, wanneer
men in crisistijd -nog zóó kieskeurig is, dan
loopt het in Nederland nog wel los en be
hoeft men geen protestvergaderingen te be-
1 eggen tegen de Nederlandsche regeering,
die deed wat zij kon: d.w.z. heel veel. maar
•niet alles; want dat zou onmogelijk zijn.
ven p
Koker 12 stuks SOct. ."'-oef c5
Eerste
DE BRUG Ol
ZAND KR
Het wetsontwerp^
Groot aantal na
Gisteravond is onz
men voor de behandeling
ontwerpen, waaronder ei1
ral i sa ties, betrekking hebt1"
te naturaliseeren personen11'
De heer Van V e s s e g
kennen tegen enkele den ine
geen bezwaar te hebben, e:
derlandere betroffen, i ex
omdat de Minister niets 1^(
de stam, waartoe de vod
hooren. De naturaliteilsol
zonder hoofdelijke su ma',
(N.S.B. tegen).
Eenige discussie lokte u1
werp tot het toestaan v n fL
wen brug over de ZandkriK
Minister Albarda maakte
enkele opmerkingen, o.a l
dezen brugbouw niet >o, i
nemen. De heer van -p,
meende echter, dat Zeoiaju
zondering aanspraak hooi
medewerking van het RijL
dat de brug niet voorkei
wegenplan vindt spr. te j'
Minister Al bard a ant
dat het initiatief tot
gegaan door het pr
Zeeland, op voorwaarde j
gedeeltelij'ke toegemoetk-ij
Rijk. Inderdaad laten do
Zeeland veel te wei ar
dienst Vlissingen-Brf ns?h
en voor den dienst Anna Jf
len grootere veerpont-
Het wetsontwerp we
genomen, evenals hel wets
hooging van het negenrlr^ud
Rijksbegrooting voo' iter.:"
band met dc uilvoering
teitswet) en de wijzi g -
van het verkeersfoi
rantie K.L.M. reken:
•f3 millioen).
Om negen uur wer
i
ten.
vverl
kte
lai
door*
idt
INDIë EN
ACTUEELE FI >re
DEN HAAG, 8 No
(Indie-Nederland doe
initiatief genomen
film belangstelling te
sche Marine.
Het is tenslotte zcx
derlandsche films is
meen „propaganda"
men mogen voor de etanc
rine beoogt te maken
De vertooning er van
minuten in beslag. He, is gr} d
buitengewoon suggestiecr en<
van de activiteit en par j P. .!01
macht ter zee. In drie afóeftioi
de aandacht voor gei- igdleeft
Vlissingen, Ro rdl in
Helder. Men krijf t te oizel£c
van de matrozen, van de 4,v
Den Helder in het Lijzondf
beeld geeft van de werk}
werkplaatsen der marine. y1'
Daarna volgen oefeningen01(1
de lucht. Een gasalarm is .jrobe
geten. Tenslotte ziet men <.igenï
Vooral het laatste deel is vjate 1
digheid en actualiteit en bij
indruk van de presta. h] hur
marine-mennen op de .schepn 2
vechtsoefeningen houc m.
Het geheel achten we bCT.
slaagd. Binnenkort z: 1 de
zijn, dat het Nederland.^he r
documentaire film kei nis pweini
Aanbesteden,
ROTTERDAM, S NovembeL^
lokalen van het voori ïalig
denmorgen aanbesteed: het"
gedeelte van de tunno!travOvl de
kcr Maasoever, besttando
doorgang in den Grane Hifl doe
sluitende opritten inde Breünche
lingplein, grootendeejs beetaroeve
in gewapend beton.
Ingeleverd waren !- bi' j W£K
inschrijver was P. v. I Doe! V(
c?ijk voor f422.377, oi een f?.
N V Wolterbeek en 1 „n D
'oor f 328.740 en de aagste ^eLK
venhuizen, Rotterdam voo En§f
i, ofl
i kar
NED. UNIE VAI ACCfts de
De Ncderl. Unie vrn
dezer dagen haar jan'hjkstterzij
gehouden in Krasiapolskrfflgd
im üMzi
Tot leden van het'" u. De
zen de heeren A. A. Booni;-een
A. van Meverden, Airs. 'ia
Triet, Gouda. Herkaen w
curatorium Piol. Ir,ael z
Utrecht; tot lid van den k.
Dr. H. F. A. VöHmar. 's-Gr
van den raad van ;<v7.i''T op-
M J. Wolff te Anrhc n.
lid van laatstgenoemd HrllSys
J. H. Leenen te Nijmegen.
De door het bestuur voorarg
gen van de statuten en regii,
aangenomen. - P e 1
-ager
NIEUWE ABONNE! F.*
BIJ DE SPOOR w 4at
AMSTERDAM, 8 N<> rejpIt
mentskaarten van de N< i c
den met ingang van v%t on
nieuw model vervan eren.
systeem was het publiek 1
iedere verlenging telkens jt het
portret te zorgen en een
in te vullen. Door invoerinj
model kan het ahonm mejelscht
verlengd worden zonder dtjjc
der eenige administratiev
dig is. De handeling kan «ei
ieder willekeurig sta"O .,jn q{
gen voor den eindda im 9
nementskaarten bestaan if9c,sc
en een verlengingskaar t. ien 49
■k net
