Qieuw ^Vttedjr (ümtmttt
leuw initiatief voor vredes-bemiddeling
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
-PD
Van Koningin Wilhelmina
en Koning Leopold
„Ket is onze plicht onze stem
opnieuw te verheffen"
GOUDPRIJSVRAAG!
|i in plaatsen
I^\ t cvesligd is 2.35
bost 2.35 4 portokosten
0.18
rUstou 11onland i- vekelijksche
05 so 4.50
i'diensttche zending5.50
bii vooruitbetaling
5 ct. n. i Zondagsblad 7'/2 Ct
Bureau: Breestraat 123 - Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) Postbox 20 - Postgiro 58936
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1939 20e Jaargang
göbertentieprtptn:
Van 1 tot 3 regelsK17'/»
Elke regel meer0.22'/a
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels2.30
Elke regel meer -0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend 0.10
NO. 6851
0-"1
BELGISCH-
ÈIandsch INITIATIEF
ia. 2.3] Dg van het onverwachte be-
gilling I eopold van België aan
7|illielioina is, eer men zich nog
HerhJ 'n bespiegelingen dienaan-
eft kunnen verdiepen, door de
Hetlr 8urPr'st san een nieuw Bel-
9 Tro|ondsCh vredesinitiatief gevolgd.
ifnen der b®vriende en gena-
jcn hebben namelijk zich in ge-
Melijke telegrammen tot, de
van frankrijk, Groot-Brit-
hoot-Duitschiand gericht, waar-
goede diensten tot het her-
I den vrede aanbieden. Men zal
frren, dat dit niet de eerste maal
Wfedcrlamlsche en de Belgische
hun stem hebben verheven ten
|U •'"Vi bezinning, welke het dreigen-
ii van oorlogsgeweld nog zou
3/1 ren. Op 23 Augustus sprak
maarfiold, mede uit naam van onze
tan de staatshoofden van Dene-
|»orwegen, Zweden, Finland en
EN I 'de uit- waarin hij
de vraag toe do groote mogend-
e: „Gaat ons werelddeel zelf-
n door zich te stórten in een
oorlog, waarin er noch over-
:h overwonnene zou zijn, maar
j geestelijke en stoffelijke waar-
j0 beschaving van eeuwen ge-
k f onder zouden gaan?"
hrr°pold P'edte destijds tever-
verefon men hem in de betrokken
jezusTniet welwillendheid aanhoorde,
jas aldaar reeds te zeer in eigen
verdiept, om hem ook
aandacht te schenken,
ade stap geschiedde vijf dagen
fl zoowel te Brussel als te Den
j. In beide hoofdsteden werden
ipF? urs van Duitschland, Enge-
irijk en Polen verzocht, een
gercw nededeeling aan te hooren, een
Paring van Koning Leopold en
id .Ihèlmina, om hun goede dien-
enen, teneinde de partijen nog
te Brengen,
er de tragische overgang van
- in de Septembermaand, het
üuitschen inval in Polen, dat
huvjk slaat dwars door Europa
he aan den eenen kant de beide
democratieën, en ter an-
P 0 luitschland, hetwelk met het
Polen in een worsteling was,
korten tijd bleek te duren.
r oor'ogsccnflict was er?
f nadien heeft Leopold van Bel-
n.L toen hij op 26 October
i.m. het volgende zeide: „Op
jmt van d( West-Europeesche
"lit een onzijdig en sterk België
j tek vredelievende zending, en
i neens van Nederland worden
pogingen, om door een neu-
tha iding de beide partijen in de
te brengen, elkander opnieuw
0 is elk tastbaar resultaat uit-
indien wij daarop het oog
estaat er o.i. gegronde vrees,
Schal van niet-slagen ook verder zal
•getrokken. Dat men aan de
dor kleine neutrale machten,
Europeesché scheidingsgebied
dagelijks .n hun volksbestaan
dat zij naar twee zijden vrien-
ies noodig hebben, omdat men
j j^iiet onbelemmerd kan bestaan,
heeft gegeven, teekent de ver-
de geesten. Nuchter overleg
wereldoorlog aangetoond, dat
oorlog alleen verliezers
Overwinnaars kent, rustig in-
Bveneens tot de conclusie, dat
frs geestesgesteldheid niet, ge-
exjlagen der .heilige inkwisitie"
ing van ijzer en staal kan
en desondanks heeft
straP® wereld wederom naar ver
adelen gegrepen om moderne
(generen. De oorlogsgeest is
jk aanzier i k verscherpt. Kon-
Je pogingen tot bemiddeling de
■^jprtijen deze initiatieven nog
1 jachten apprecieeren, hoe
1 feite onbeantwoord lieten,
2 dit niet meer het geval. Van
Jv'ii legt men reeds nu blijken
jg de Bcl-:isch-Nederlandsche
te wi llen ;ien ingegeven door
dezer beide mogendheden,
h eventueel Duitsch protest
geacht verweer inzake de
ter :Ge hij voorbaat te
i Van Engelschen en Franschen
these opperen, dat
7 België voor gevaren uit den
W85ek bevreesd zouden zijn, cn
opnieuw tusschen de beide
hebben gewaagd. Uit deze
blijkt genoegzaam, welk een
onzijdigheid, twee maanden
van den oorlog,' alreeds
IJS*'1 i ten slotte worden gesteld
van den oorlogstoestand,
ik door actie ter zee,
bedrijvigheid voor
len van nieuwe deelgenooten
apen heef' gekenmerkt, reeds
je"r. ng in de machtsverhou-
Jgobj-aeht. om de belligerentcn
j^-jVerwegingcn te nopen.
's GRAVENHAGE, 8 Nov. De Regeeringspersdienst meldt:
H.H.M.M. de Koningin der Nederlanden en de Koning der Belgen hebben een
ontmoeting in Den Haag gehad op 6 en 7 November.
De souvereinen waren vergezeld door de heeren van Kleffens en Spaak,
ministers van Buitenlandsche Zaken.
De souvereinen hebben besjoten een telegram te richten tot de staatshoofden van
Duitschland, Frankrijk en Groot Brittannië teneinde eventueele onderhandelingen
te vergemakkelijken.
Dit initiatief der souvereinen is een nieuw blijk van het gemeenschappelijk inzicht
en de solidariteit, welke tusschen Nederland en België bestaan.
De tekst van het telegram luidt als volgt:
In een uur van angstige spanning voor de wereld, vóór de oorlog
in West-Europa met vol geweld begint, hebben wij de overtuiging
dat het onze plicht is, onze stem opnieuw te verheffen.
De oorlogvoerende partijen hebben reeds eenigen tijd geleden ver
klaard dat zij niet weigerachtig staan tegenover een onderzoek
naar redelijke en vaste grondslagen voor een billijken vrede. Het
komt ons voor dat, in de tegenwoordige omstandigheden, het voor
haar moeilijk is met elkander in verbinding te treden teneinde
haar standpunten te preciseeren en dichter bij elkaar te brengen.
Als souvereinen van twee onzijdige staten die goede betrekkingen
onderhouden met al hun naburen, zijn wij bereid hun onze goede
diensten aan te bieden. Mocht hun zulks aangenaam zijn, dan
zijn wij bereid hun, met aanwending van alle middelen die zij ons
in overweging zouden willen geven en waarover wij beschikken, en
in een geest van vriendschappelijk begrip, het vinden van factoren
voor een te treffen accoord te vergemakkelijken.
Dit schijnt ons de taak te zijn die wij te vervullen hebben voor het
welzijn onzer volkeren en in het belang van de geheele wereld.
Wij hopen dat ons aanbod zal worden aangenomen en dat aldus een
eerste schrede zal worden gedaan op den weg naar de vestiging van
een duurzamen vrede.
w.g. WILHELMINA.
w.g. LEOPOLD.
Duitschland keert
zich tegen het
Oranjeboek
Onzie houding tegen Engeland zou
te slap zijn
De Duitsche reactie op het Nederlandsche
Oranjeboek is plotseling omgeslagen: word
dit eerst gunstig besproken, thans is daar
schier geen goecls meer aan. De kleine neu
trale mogendheden, zoo schrijft de Deutsch-
land'lienst, worden bij de tenuitvoerlegging
der Engelsohe blokkade geterroriseerd. Zij
hebber, zich echter beperkt tot papieren pro
testen en lamlendige resoluties achter geslo
ten deuren. Het Oranjeboek bewijst de
vruchteloosheid van deze politiek. Engeland
heeft integendeel zijn praktijken nog ver
scherpt en eischon gesteld, waarvan de ver
vulling niet met het begrip der neutraliteit
te vereenigen is.
Men moet niet verwachten, zoo wordt ln
de Wilhelmstrasse verklaard of deze .vlucht
in de openbaarheid", als hoedanig liet Oran
jeboek mag worden beschouwd, iets aan den
toestand zal veranderen, dan wel of het niet
met de afhankelijkheid of gelijk een deel
an de Duitschc pers zegt, hoorigheid
an België en Nederland reeds zoover is
gekomen, dat Engeland thans alle bezwaren
van de hand zal wijzen, terwijl het zich be
roept op een recht van gewoonte en ze zal
rechtvaardigen als een noodzakelijke bijdra
ge tot de redding van de democratie.
In alle geval stelt men te Berlijn vast, dat
de beide landen niet hebben kunnen beslui
ten tot een vastberaden en werkzamen stap
verdediging van de plichten van hun
neutraliteit. Hun praktische onder
werping aan den wil van Enge
land is een aanval op den vrede,
die voor de kleine neutrale landen van nog
meer gewicht is dan voor de groole staten".
POST VERLOREN GEGAAN
BATAVIA, 8 Nov. (Aneta). De P.T.T.-
dienst deelt officieel mede, dat bij het on
geluk met het Glenn Martin-vliegtuig bij
Ambon op 4 November j.l. acht zakken post
verloren zijn geaan, welke bestemd waren
voor Sorong, Babo en Koepang,
Weekstaat Nederlandsche Bank
Goudvoorraad met f4 millioen gedaald
De nieuwe weekstaat van de Ne-cierland-
sche Bank geeft een vrij sterken teruggang
van de post Binnenlandsohe wissels te zien,
nl. van f42,7 millioen tot f 17.8 millioen.
Dit houdt o.m. verband met de aflossing
van rechtstreeks bij de Bank geplaatst
schatkistpapier. Mogelijk is ook een groote
post Fransche promessen en obligaties ge
realiseerd afkomstig van Mendelssohn-
emissies. Ook de beleeningen geven een da
ling te zien, nl. van f225 tot f213.4 millioen.
Opvallend is een daling van de rekening
courant saldi met f44 millioen tot f272
millioen, hetgeen waarschijnlijk een gevolg
is van opvragingen van de zijde der ban
ken, die middelen noodig hadden voor stor
ting op nieuw geplaatst schatkistpapier.
Het renteloos voorschot aan het Rijk door
de Bank, dat vorige week nog het maximum
van f 15 millioen beliep, is thans gedaald
beneden fl millioen, doordat het Rijk mid
delen beschikbaar kreeg tengevolge van de
storting op het nieuw geplaatste schatkist
papier. De goudvoorraad is met f4,2 mil
lioen verminderd tot f998 millioen. Blijk
baar heeft het Egalisatiefonds in de afgeloo-
ipen week wat dollarmateriaal afgegeven,
daar de koers zich herhaaldelijk op fl.88%
bewoog, welk materiaal zij zich met goud
van de circulatiebank moest versohaffen.
De biljettenomloop is met f 11 millioen
gedaald tot f1114 millioen.
Twee koersen van het pond
Het verschil nog niet groot
Op de wisselmarkt trekt d-3 laatste dagen
de koers van het pona sterling weer de
aandacht. Het devies heeft voortdurend een
zwak voorkomen en er zijn evenals eenige
weken geleden weer twee koersen ontstaan
De officieele noteering was gister te Lon
den f 7,52—f 7,58.
Te Amsterdam gold het devies gisteren
c.a. f 7.44V2, nadat het Maandagmiddag zelfs
f7.40 had genoteerd. Het verschil i6 nog wel
niet zoo groot als voor enkele weken, toen
de .buitenlandsche noteering" daalde tot
f 6.85, maar het verloop van den sterling-
koers is toch opvallend. Ook op de termiin-
merkt is de laatste dagen het disagio voor
Britsche ponden grooter geworden.
ONTSLAG LID RAAD VAN NED.-INDIë
BUITENZORG. 8 Nov. (Aneta). Aan het
lid van den Raad van Ned.-Indië. Prof.
Hoesein Djajadiningrat, is op zijn verzoek
ontslag uit 's lands dienst, verleend, ond-u-
dankbetuiging voor de gedurende vele ja
ren aan den lande bewezen gewichtige
diensten.
HOE HET BELGISCH-
NEDERLANDSCHE AANBOD
IS ONTVANGEN
Londen sceptisch, Parijs
gereserveerd
Ook Berlijn twijfelt aan succes
Het beroep op vrede van Koningin Wilhel-
mina en Koning Leopold kan volgens United
Press van 'n sympathieke ontvangst in L 0 n-
d e n verzekerd zijn. maar men verwacht
niet, dat het een basis voor vrede zal ver
schaffen. De geallieerden zullen waarschijn
lijk hun appreciatie voor de koninklijke po
gingen doen blijken, zooals zij dit ook heb
ben gedaan toen een dergelijk beroep vlak
voor het uitbreken van de vijandelijkheden
werd gedaan, hoewel de geallieerden niet
geneigd zullen zijn den strijd op te gevei,
behalve op voorwaarden welke Hitier onge
twijfeld niet zal accepteeren. Do voorwaar
den van de geallieerden bevatten, zooals men
uit de woorden van hun leiders heeft kun
nen leeren, de onafhankelijkheid van Polen
en Tsjecho-Slowakije en een deugdelijke ga
rantie, door Duitschland te geven, dat het 't
toevlucht nemen tot geweld zal afschaffen.
Ook wordt te Londen wel het vermoeden
uitgesproken, dat de vorsten zich niet heb
ben voorgesteld dat hun beroep zal slagen,
maar dat zij hebben gehandeld in de hoop
den steeds grooter wordenden druk te ver
minderen van de zijde van de Duitsche pers,
die in haar artikelen de neutrale landen er
van beschuldigt zich gedwee te onderwerpen
aan de Britsche controle ter zee.
Mogelijk zal Chamberlain mor
gen, in antwoord op een vraag van de
oppositie, in het lagerhuis over het aan
bod van Koningin Wilhelmina en Ko
ning Leopold een verklaring afleggen.
In Pa r ij s wordt het aanbod met de groot
ste reserve besproken. In welingelichte krln- -
gen heeft men de neiging dezen stap te ver
klaren uit de gevaarlijke positie waarin Ne
derland en België gebracht zouden zijn door
de concentratie van Duitsche troepen langs
hun grenzen. Ook herinnert men aan den
druk welken Duitschland op de twee landen
oefent om hen tot medewerking te bewegen
aan het Duitsche „vredes-offensief".
Volgens United Press verwacht men te
B e r 1 ij n, dat Duitschland het aanbod van
Koningin' Wilhelmina en Koning Leopold
met vreugde zou begroeten. Men betwijfelde
hier, of het optreden der twee landen een
einde aan den oorlog zou kunnen maken,
gezien hel geringe succes van de vorige
pogingen.
De eerste commentaar uit officieele bron
was, dat men geen oordeel nog kon geven,
voordat Hitier het aanbod bestudeerd heeft.
Amerikaansch commentaar
Reuter meldt uit Washington, dat men
in de kringen van het Amerikaansche Con
gres met een eenigszins door scepticisme
getemperde instemming heeft kennis geno
men van den stap van Koningin Wilhel
mina en Koning Leopold. Senator Schwel-
lenbach zeide te hopen, daf het initiatief
resultaat zal hebben, senator Pepper meen
de dat er weinig hoop bestond op een on-
middellijken vrede en senator Clark prees
het voorstel als een zeer de aandacht trek-
kenden stap. Hij meende dat het initiatief
van geen beteren kant kon komen en hoop
te, dat België en Nederland in hun pogin
gen gesteund zullen worden door de Scan
dinavische landen en Zwitserland
Speciale bijeenkomst der
Balkan-Entente?
In Zuid-Slavische politieke kringen
gelooft men, dat de onverwachte aan
komst te Belgrado van den Zuid-Slavi-
schen ambassadeur uit Ankara in ver
band staa met voorstellen, die naar vo
ren zouden zijn gebracht door de Turk-
sche regeering betreffende eventueele
organisatie te Belgrado van een buiten
gewone bijeenkomst van de Balkan-en
tente, waar Italiaansche en Bulgaarsche
waarnemers bij tegenwoordig zouden
zijn.
Luchtverkeer op Engeland
uitgebreid
Twee diensten per dag
's-GRAVENHAGE, 8 November. Van de
zijde der Engelsche autoriteiten hééft de
K.L.M. gisteren toestemming ontvangen om
een tweede dage'ijksche luchtverbinding te
openen tusschen Amsterdam en Londen.
Prof. Dr. A. NEIJTZELL DE WILDE f
Op 62-jarigen leeftijd is gisteravond te
's-Gr a v en h age overleden Prof. Dr. A.
N e ij t z e 11 de Wilde, oud-voorzitter van
den Volksraad in Nederl.-lndië. hoofd van
de afdeeling juridische en volkenbondszaken
van het Ministerie van Koloniën, buitenge
woon hoogleeraar aan de landbouwhooge-
school te Wageningen.
De uniformensmokkel
naar Duitschland
Tal van huiszoekingen
te Amsterdam
Boeken en
beslag
bescheiden
genomen
AMSTERDAM, 8 Nov. Het onder
zoek van justitie en politie naar de
vroegere gedragingen van A. strekt
zich thans reeds over een groot aantal
personen uit. De kern van deze zaak
schijnt wel in de hoofdstad te liggen,
want gisteravond is de justitie, in sa
menwerking met de politie, ertoe over
gegaan huiszoekingen te verrichten in
verschillende gedeelten van Amster
dam. Negen substituut-officieren van
justitie hebben aan deze huiszoekingen
deelgenomen, welke den geheelen avond
duurden.
Het onderzoek stond onder leiding van
den rechter-commissaris te Almelo, mr C.
H. P 1 u g, terwijl o.a. aanwezig waren de
rechter-commissaris, mr G. E. Lange
m e ij e r en de subst.-officieren van justitie
hier ter stede, mrs H. A. Wassenbergh
en A. S. d e M u i n c k Keizer, alsmede
inspecteur J. H. Heyink van de Neder
landsche Centrale inzake internationale
misdadigers.
De eerste huiszoeking werd gehouden in
de garage van een zekeren J. F. K. in do
Quellijnstraat. Bescheiden en boeken wer
den in beslag genomen, terwijl de num
mers der auto's werden opgenomen. K., die
eerst niet thuis was, gaf later op den avond
alle hem gevraagde inlichtingen. A. was
wederom uit Almelo naar Amsterdam
-overgebracht. Hij was bij het onderzoek
aanwezig en moest herhaaldelijk op vragen
antwoorden.
Voorts werd een bezoek gebracht aan de
woning van den j.l. Zondag gearresteerden
van O. aan de Apollolaan, aan een woning
in het Tweede Wateringplantsoen en aan
een flat in de Vijzelstraat De justitieele
autoriteiten zetten de besprekingen tot laat
in den nacht op het Hoofdbureau van Po
litie voort
Het spreekt vanzelf dat ook elders wordt
gezocht naar medeplichtigen van A. en
van O.
De man, die bij den Amsterdamschen
koopman Blom de bewuste uniformen ge
kocht heeft, is evenwel nog niet gevonden.
Kind met autoped op slag gedood
VOORBURG, 8 Nov. Gistermiddag om
streeks vier uur heeft op de Laan van Nw.
Oosteinde, ter hoogte van de buitenplaats
De Werve, een doodelijk ongeluk plaats ge
had. Het 7-jarig zoontje van de familie M.,
wonende aan de Koningin Wilhelminalaan,
wilde met zijn autoped den rijweg overste
ken, juist op het moment, dat uit de rich
ting Voorburg een luxe auto kwam aan
rijden, bestuurd door den heer N., uit Den
Haag. Het jongetje werd door de auto ge
grepen en. tientallen meters meegesleurd. Het
was op slag dood.
Naar de oorzaak van dit droevige ongeluk
wordt nog een nader onderzoek ingesteld.
Het ventje was leerling van de R.K. school
aan de Van Beyerenstraat.
De moordaanslag te Driel
Vier jaar gevangenisstraf geëischt
ARNHEM, 7 November 1939. Voor
Arnhemsche rechtbank stond terecht, de
41-jarige arbeider J. A. v. W. uit Rotter
dam, die in den middag van 8 Augustus
een 35-jarige vrouw, met wie hij eenigen
tijd omgang had, van het. leven heeft be
roofd. Hem werd ten laste gelegd, dat hij
ter uitvoering van zijn voornemens om de
vrouw opzettelijk van 't leven te beroov
opzettelijk daartoe op zeer korten afstand
een revolverschot op haar heeft gelost, dal
in het hoofd trof en tengevolge waarvan
de dood door verbloeding volgde. Subsidiair
werd poging tof zware miehandeling ten
laste gelegd.
Verdachte bekende het feit, doch ontken
de dat van opzet kon worden gesproken
De Officier van Justitie, M r. Graal
van Limburg Stirum, concludeerde
uit de voorgeschiedenis van deze zaak. dat
verdachte de vrouw met opzet heeft gedood
Hij vorderde een gevangenisstraf van viei
jaar, met aftrek van preventief.
Verdachte's raadsman Mr. van Brum
men, riep de uiterste clementie in.
HUISDUINEN. S Nov. Gisteravond te ca.
acht uur geraakte het Katwijken visschers-
vaartuig KW. 65 tengevolge van de duister
nis onder Huisduinen aan den grond. Door
het afsteken van vuurpijlen trok het schip
de aandacht van de kustwacht, waarop
marinesleepbooten ter assistentie uitvoe
ren. Deze brachten het schip tegen midder
nacht vlot, waarna het naar de haven van
Nieuwediep werd gebracht. Vermoedelijk
zal het vandaag weer de haven verlaten.
Alles is wel aan boord. 2
O bij Zoo niet"Waarom
niet Hebt U nog niet Uw invulformulier voor de
HDZ-jubileumprijsvraag ingezonden Haast U dan
20 November onherroepelijk sluitingsdatum. Deel
name is vrij voor iedereen. Er zijn nog jubileum
boekjes met invulformulieren beschikbaar, welke
zonder eenige verplichting bij goede goudsmidszaken
worden verstrekt. Slaagt U niet ln uwe omgeving
een boekje te bemachtigen schrijf dan aan postbus
955 Amsterdam, dan ontvangt U het adres waar
men het U nog kan verstrekken.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Koningin Wilhelmina en koning Leo
pold werken opnieuw voor herstel van den
vrede.
Halifax spreekt over Engelsche oor
logsoogmerken.
Duitschland >:oont ongenoegen over dc
houding der kleine neutralen.
Nieuwe grondslag voor de Russisch-
Finsche onderhandelingen?
Tal van huiszoekingen te Amsterdam
in verband met den uniformensmokkel
naar Duitschland.
Vergadering van den Bondsraad van
den Chr. Middenstandsbond te Utrecht.
Onze Economische Defensie.
IETS KOUDER
W eerverwachting: Aanvanke
lijk betrokken tot zwaarbewolkt, later
tijdelijk opklarend. Nu en dan eenige
regen. Iets kouder. Krachtige tot matige
Zuidelijke tot Zuidwestelijke wind.
9 Nov. Zon op 7.10
9 Nov. Maan op vm.
FIETSERS LICHT OP:
9 Nov. Van 's av. 4.47 u. tot 's morg. 6.42 u
VERITEX
VOLKSGASMASKERS
Rijkskeur 014
Leverbaar door Postkanto
ren, Plaatselijke Luchtbe-
schermingsvereenigingen en
onze Wederverkoopers.
(Reel.)
BIJLSMA'5 ASSURANTIEKANTOOR N.V
Telef. 42167 AMSTERDAM
33540 Keizersgracht 267
OORLOGSSCHADE- (MOLEST-)
VERZEKERINGEN
OVER ZEE EN DOOR EUROPA,
per spoor, schip of auto,
net en zonder Requisitie en/of Inbeslag
name. Onze premies zijn meestal lager
dan de bestaande tarieven.
(Red.)
RESTAURANT TAVERNE
0 TEAROOM 0
LUNCH 1.50
DINER SOIGNE 2.50—3.50
Lunchdishes
VAN 122 UUR
I.OO
