Rspsring waakte voor onze
neutraliteit
De geestelijke en moree'e
belangen onzer militairen
MAANDAG 6 NOVEMBER 1939
Fcrste Oranjeboek
verschenen
Conirabandelijsien en het
oponthoud in de Downs
hrotest tegen storing ir
het postverkeer
De Minister van Buitenlandsche Za
ken, mr E. N. van K1 e f f e n s heeft
by de Memorie van Antwoord op de be-
grooting van Buitenlandsche Zaken een
Uranjeboek aan de Tweede Kamer over
gelegd, dat een overzicht bevat van de
voornaamste, tot November, in verband
met den oorlogstoestand door het Mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken be
handelde en voor openbaarmaking ge
schikte aangelegenheden.
Het Oranjeboek, dat 20 foliopagina's
druks beslaat, vangt aan met een bespre
king van de werkzaamheden der regeering
tot behoud van den vrede. Het geeft o.m.
den oproep der Oslostaten van 23 Augustus
en den tekst der Duitsche en Brilsehe ver
klaringen omtrent de eerbiediging van
onze neutraliteit en die van de Nederland
sche neutraliteitsproclainatie.
Schendingen Nederlandsch rechtsgebied
in een hoofdstuk „Schendingen van het
Neuenandsch rechtsgebied" wordt gezegd
ui logons telling met den vorigen oorlog,
toen scuondingen van het Nederlandsch
ïivulsgebied uoor vliegtuigen slechts be
trekkelijk zelden voorKwamen, zijn derge
lijke t oor vallen thans een aantal malen
v oorgekomen.
i.eeiis vanaf het begin van het conflict
was aan de Ncderlandsche krijgsmacht
'bevel gcgevci? op ieder onbekend vlieg
tuig te vuren, behalve op burgervliegtui-
gen, die zich aan voorgeschreven routes
jueiden. In alle gevallen, waarin zulks
mogelijk bleek, is dan ook het vuur ge-
opend op overvliegende vliegtuigen. Menig
maal zijn Nederlandsche jachtvliegtuigen
opgestegen om vliegtuigen, welke boven
ons rechtsgebied gesignaleerd waren te
verdrijven. Indien de nationaliteit der
vliegtuigen niet voldoende vaststond, wer
den aan beide partijen inlichtingen ge
vraagd.
Verder is telkenmale wanneer daartoe
de mogelijkheid bestond geprotesteerd. In
gevallen, waarin de feiten ook voor de
wederpartij onbetwistbaar vaststonden,
werden verontschuldigingen aangeboden,
welke meer dan eens ook spontaan werden
uitgedrukt.
Slechts éénmaal is de Nederlandsche
onzijdigheid geschonden door een schip.
Deze schending had pjaats door de Brit-
sche kanonneerboot „£.eith", die, zich van
Nieuw-Zeeland naar Singapore begevende,
op 13 September door Straat Riouw voer,
welke Straat een minimum-breedte
slechts twee zeemijlen heeft. Aan o
gezant te Londen werd opgedragen de
dacht der Britsche regeering op deze
overtreding van de Nederlandsche neutra-
litejtsbepalingen te vestigen en een gron
dig onderzoek te vragen, benevens maat
regelen om een herhaling te voorkomen.
Intusschen had de „Commodore Malava
schout-bij-nacht Drew, naar aanleiding van
een bericht van den Britschen consul-
generaal te Batavia, dat de Nederlandsch-
lndische regeering protest had aangetee-
kend tegen het doorvaren van Straat
Riouw door een Britsch oorlogsschip, aan
den Nederlandschen consul-generaal te
Singapore zijn welgemeende verontschul
diging aangeboden voor het gebeurde, na
drukkelijk verklarende, dat geen opzet in
het spel was geweest, aangezien hijzelf
noch de commandant van de „Leith op
het oogenblik van de overtreding in het
bezit was van de Nederlandsche neutrali-
teitsproclamatie.
Contrabande
Aan de Britsche en Fransche regeeringen
v, erd te kennen gegeven, dat door toepas
sing van de contrabande-lijsten een groot
aan{al voorwerpen, o.a. door de Britsche
autoriteiten, als absolute contrabande kun
nen worden behandeld, van welke voorwer
pen onomstootelijk vaststaat, dat zij onmis-
fvaar zijn voor het leven van het geheele
Nederlandsche volk; voorts voor den han
del. de nijverheid en het verkeer. De lijsten
raken onmiddellijk de rechten en belangen
der neutralen.
De Nederlandsche regeering beeft zich
dan ook al haar rechten voorbehouden van
die gevallen, waarin zou blijken, dat de be
langen van Nederlandsche onderdanen in
strijd met het volkenrecht zouden worden
benadeeld door de toepassing van deze con-
trabandelijsten.
Aan Berlijn werd, naar aanleiding van de
herziene Duitsche contrabandelij "ten het
zelfde gevoelen in ongeveer dezelfae termen
kenbaar gemaakt.
Hel oponthoud in de Duins
Zeer uitvoerig handelt het Oranjeboek
over het oponthoud van onze schepen in de
Duin?. Verschillende betoogen zijn tot Lon
den gericht om te protesteeren tegen het
croote nadeel dat hierin voor de Nederland
sche scheepvaart is gelegen. Ernstig be
zwaar werd gemaakt tegen den maatregel,
dat de schepen volkomen zijn afgesloten
van verbinding met den wal, zoodat gezag
voerders hun reeders niet kunnen doen we
ten waar zij zijn.
Voorts werd gewezen op de groom verlie
zen voor onze scheepvaart, daar het liggeld
gelang
Er werd blijkens het Oranjeboek ook ge
protesteerd tegen het van boord halen van
passagiers en leden van bemanningen van
Nederlandsche schepen van Duitsche natio
naliteit
Het artikel 47 van de Londensihe Zee
rechtdeclaratie aan 1900, zoo merkte de Ne
derlandsche regeering op, staat een oorlog
■oerende slecihts toe vijandelijke onderdanen
dejijke strijdmacht".
Nederlandsche regeering is van oor
deel, dat zelfs al kon de declaratie van Lon
den niet als (landend recht worden aanvaard,
passagiers van vijandelijke nationaliteit,
krachtens het huidige volkenrecht, niet van
een neutraal koopvaardijschip kunnen wor
den afgehaald, indien, gelijk in dit geval,
het schip door een belligerent gedwongen is
geweest binnen dc territoriale wateren van
dien belligerent te komen. Dit schijnt des te
meer van toepassing te zijn, luidde de ver
klaring onzer regeering, indien het niel-
dienstplichtige personen betreft of zooge
naamde niet-ariërs, die Duitschland eenigen
tijd geleden verlaten hebben en die daar
dientengevolge niet kunnen terugkccren.
Postverkeer gestoord
Ook de storing van het postverkeer gaf de
Nederlandsche regeering aanleiding tot
De post van verschillende schepen werd
i beslag genomen. Onze gezant deed de
Engolsdhe regeerirg weten, dat de onschend
baarheid in absoluten zin dient te worden
geëeri fiedigd, d.w.z. onverschillig ol (Ie sche
pen die post vervoeren zich in open zee, of,
hetzij vrijwillig, hetzij op bevel, zich binnon
de territoriale wateren \an oorlogvoerenden
bevinden. De Nederlandsche regeering kan
niet hef standpunt aaniuaarden dal het feit
alleen dat schepen op doorreis een Britsche
haven binnenliepen, terwijl de post niet aan
den Britschen postdienst was toevertrouwd,
aan een oorlogvoerende mogendheid 't recht
geeft censuur op de post uit te oefenen.
Er zijn maatregelen gevraagd om te ver
zekeren, dat in het vervolg geen bemoeiing
meer zal plaats vinden met post aan boord
van Nederlandsche schepen, die binnen de
Britsche territoriale wateren komen of Brit
sche havens aandoen, zoowel in het Veree-
nigd Koninkrijk als in de overzeesche ge
biedsdeelen.
Ook is protest aangeteekend tegen het op
houden van de post van het K.L.M.-vliegtuig
„Nandoe" op zijn terugweg door den censor
te Singapore. De luchtpost bevatte post ivoor
Nederland, post van Semarang voor Medan
en post voor het buitenland.
Onze betrekkingen
met Belgie
Havenbetrekkingen en haven-
belangen
In de Memorie van Antwoord inzake de
Begrooting van Buitenlandsche Zaken
wordt over onze verhouding tot België het
volgende gezegd.
De vriendschappelijke betrekkingen, wel
ke tusschen Nederland en België bestaat),
zijn in de laatste maanden nog hechter ge
worden Bij de versteviging van de reeds
bestaande vriendschapsbanden tusschen
beide landen, is het evenwel steeds, zoowel
van de Nederlandsche als van de Belgische
regeering, de bedoeling geweest de door elk
der beide landen gevoerde zelfsti
politiek volledig te handhaven.
Op het gebied van de handelspolitieke
betrekkingen tusschen Nederland en België
blijft de regeering diligent, teneinde "den
wederzijdschen handel binnen het kader
der mogelijkheden op een zoo hoog moge
lijk peil te brengen.
Ten aanzien van de wenschelijkheid om
de Nederlandsche en Belgische industrie op
te voeren door het welbewust nastreven
van een goed overwogen differentiatie moge
worden opgemerkt, dat dit probleem reeds
voor het uitbreken van den oorlog de volle
aandacht had en dat deze ten gevolge van
de huidige internationale omstandigheden
zeker niet geringer is geworden.
Ter voldoening aan het bepaalde in arti
kel 5 van de BelgischFranschNeder
landsche overeenkomst van 3 April 1939 is
door de Belgische en Nederlandsche regee
ringen een gemengde commissie ingesteld,
aan welke het in dat artikel bedoelde on
derzoek betreffende de havenrechten, die
worden geheven in de havens van Antwer
pen, Gent, Amsterdam en Rotterdam, is op
gedragen. In deze commissie hebben naast
vertegenwoordigers van de beide regeerin
gen, vertegenwoordigers van de Betrokken
gemeentebesturen en kamers van koophan
del zitting. De commissie heeft een eerste
rapport, hetwelk betreft de havengelden
voor schepen, niet behoorende tot regel
matige lijnen, aan de beide regeeringen in
gediend. Dit rapport is thans in onderzoek.
De Nederlandsche taal ln de diplomatie
In niet mindere mate dan zijn ambts
voorgangers, waakt de minister ervoor, dat
in het diplomatieke verkeer zoowel met
Zuid-Afrika als met België, zooal niet uit
sluitend, dan toch als regel de Nederland
sche taal gebruikt wordt.
Tegen Gevatte koude. Koorts, Griep
Mjnhardtjes
Ze zijn niet rond, doch hartvormig.
(Reel.)
Begrafenis mevrouw
Jenny Visser-Hooft
i
DEN HAAG, 6 Nov. Onder buitenge- 1
woon groote belangstelling is op Oud Eik
Duinen 't stoffelijk overschot van mevr.
Jenny V i s s e rH ooft ter aarde be
steld. Zooals bekend heeft mevr. Visser, die
de echtgenoote was van dr Ph. C. Visser,
Hr. Ms. gezant te Ankara, groote verdien
ste gehad, zoowel op eporiiel als op weten
schappelijk gebied hij het ontdekken van
nieuwe gebieden, met name in Azië. Op 18
September j.l. is mevrouw Visser te Ankara
overleden.
Onder de zeer talrijke aanwezigen, die
mevr. VisserHooft naar haar laatste rust
plaats hebben gebracht, waren o.a. de Minis
ter van Buitenl. Zaken, mr E. N. van Klef-
fens, de vice-president van den Raad van
State, jhr mr F. Beelaerts van Blokland, de
oud-Ministers van Buitenl. Zaken, jhr mr
A. C. D. de Graeff en mr J. A. N. Paiijn, de
Turksche gezant te Den Haag Y. K. Ka-
raosmanoglu en vele anderen.
Nadat de organist in de aula een koraal
van Bach gespeeld had, voerde mej. E. v a n
Dorp als vriendin van de overledene het
woord. Zij schetste c<e prestaties van mevr.
Visser op 't gebied van bergsport en weten
schap en noemde haar een uitzonderlijke
persoonlijkheid, zeldzaam evenwichtig, in
telligent en muzikaal, trouw in alles wat
zij nastreefde en trouw tot in den dood aan
haar vriendin.
Dr J. v a n H i n t e sprak als vertegen
woordiger van het Kon. Ned'. Aardrijkskun
dig Genootschap, terwijl dr J. A. Bierens
de Haan sprak als voorzitter van de Ned.
Alpenvereeniging.
Mr. H. J. Knottenbelt sprak von dc
bijzondere hoedanigheden, die in deze
vrouw tot een harmonisch geheel vereenigd'
waren. Hij herinnerde o.a. aan haar werk
zaamheid in den wereldoorlog bij de Ne
derlandsche ambulance in Rusland en aan
den grooten steun, dien zij haar echtge
noot in zijn diplomatieke loopbaan, eerst
in Stockholm, daarna in Britsch-Ind'ië en
tenslotte in Turkije heeft verleend.
Dr. Ph. C. Visser dankte tenslotte zijn
vrouw voor wat zij in hun 27-jarig huwe
lijksleven voor hem geweest is.
Daarna heeft de zangeres To van der
S 1 u v s de Litanie n Schubert gezongen
en tenslotte speelde de organist een trehr-
marsch van Beethoven. Aan de groeve heeft
D'Visser een woord van dank tot de
aanwezigen gesproken voor de laatste eer
aan zijn vrouw bewezen.
KOOLAANVOEREN NOG GERING
De aanvoeren van kool op de veilingen
in ons kooldistrict, de Streek, zijn in tegen
stelling met anders op dezen tijd, nog heel
gering te noemen en bedragen voligens
schatting nog niet het twintigste" deel van
anders om dezen tijd van het jaar. Gewoon
lijk kwamen in normale jaren dagelijks
meer dan een millioen kooien op de veilin
gen en nu spreekt men al vigti veel als er
50.000 voor de klokken komen.
Het weer werkt sterk tegen en men
vreest, dat er van de millioenen bloemkoolen
niet die kwaliteit gesneden zal worden als
men hoopte.
PRIJZEN VAN KATOENEN WEEFGARENS
'S-GRAVEJN'HAGE. 6 Nov. r* Mlniste- van
Economische Zakzen heeft bepaald, dat voor ln
Nederland vervaardigde katoenen weefgarens
prlnLa Throstlec°P». /door hem dagelijk:
prü«
nsprlm
i aanbieden of verkoopen.
uilen de prt)z«
»Qr katoi
Ka-
weefgarena van andere
weefgarens. welke op bepaalde wUze worden
bewerkt of afgeleverd, ten hoogste te koop mo
gen worden aangeboden of verkocht, ln een
vaste verhouding staan tot bovenbedoelden
prUs. welke verhouding Is neergelegd ln door
den Minister vast te stellen prüsschalen.
Het stoffelijk overschot van mevr. J. VisserHooft, wordt naar de groeve gedragen,
aller
1-1 -te-li:
'yno red? 100 5 201
per (la* bedraagt.
Op deze hel ""gen is door de Bnische re
geering o.m. geantwoord, dat zekere maat
regelen rijn opgenomen om het oponthoud
en andere moeilijkheden zoo gering mogelijk
te maken.
Indrukken en uitzichten
Een Dieseltrein vol militairen is ©en
harmonie van kleuren in de richting grijs
groen en wij schaarsche burgers détonee-
ren er, zitten héél bescheiden (als we al
zitten) en denken: we zijn slechts protecto
raat. En soms ook dat niet. Want toen ik
aan het loket van het station R. (namen
noemen is zonde op dit terrein) een kaartje
wilde nemen, stonden er juist nog negen
en-twintig soldaten vóór me, zoodat de trein
reeds als een stip te zien was, toen ik hem
wilde .nemen." Maar overigens: welk een
rijdende wereld van zorgen en belangen in
zoo'n met uniforme mannen en jonge
lingen gevulden trein. Wat we h o o r e n, i3
daar natuurlijk geen zuivere echo van; wat
we zien, brengt wat' dichterbij: daar zitten
hoofden van gezinnen, bezitters van zaken,
weggerukt en uit een mooie toekomst; op
weg naar huis hoe zullen ze 't er vin
den? of op weg van huis en ze nemen
zóóveel vragen mee
Het overviel me: ziehier de herbewapen
den, in militair opzicht van top tot teen.
Maar in andere opzichten? Geestelijk en
moreel? Dat wil zeggen: De wapenrusting,
welke op de vijanden der moedeloosheid en
der verveling, van de onverschilligheid en
van de verbittering berekend is? Wel, laten
we 't maar dadelijk erkennen, als de neer
slag van eenige tochten in verband met
deze vragen: die wapenrusting is groeien
d e naar een toestand, welke zoowel denge
nen, die haar smeden als hun voor wie ze
bestemd is, veel voldoening, veelal grooten
steun en meermalen verrassende resultaten
biedt Zeker, men streeft naar de volmaakt
heid en er is nog zoo een en ander te voor
zien, maar naar beide kanten voelt men:
hier is een terrein, stukken beter te ont
ginnen dan bijv. 25 jaren geleden. En deze
arbeid wordt gedragen door waardee
ring, ook naar beide zijden: onze militai
ren zien, dat er voor hen wat gedaan
wordt, en onze veldpredikers ervaren, dat
hun streven bodem vindt.
Er zou over een schijnbaar zóó groote
tegenstelling als toga en degen wel een en
ander te zeggen zijn, maar het klinkt ons
als muziek in de ooren, dat de eenheid
van allen, die in de mobilisatie van 1939
betrokken zijn, ditmaal zoo sterk gevoeld
wordt. Juist in dat besef van eenheid wor
telt voor een groot -rleel het welslagen van
de geestelijke verzorging onzer militairen.
In zooverre meenen wij in het veldprediker
schap ook de hand der Kerk te zien uitge
strekt na/ar allen, die thans den toets van
de realiteit aan hun religie of niet-religie
zien aangelegd. En dan is er tenslotte de
lichtzijde van de veranderde mentali
teit dergenon, die van hun maatschappe
lijk en huiselijk anker zijn geslagen: hoe
zeer is het drankmisbruik in de laatste
decenniën verminderd; hoe is het vloeken
en spotten, de felle haat tegen de „fijnen",
de bejegening van andersdenkenden onder
den invloed gekomen van een, zij het dan
vaag hesef, dat eerbied voor oprechte over
tuigingen blijk van beschaving is.
Onze veldpredikers genieten bij dit alles
■>nk het gerief van hun rang. Is het niet
geheel menschelijk. dat de soldaat, in wien
een majoor persoonlijk belangstelt, zich
tot antwoorden en verder spreken aange
moedigd voelt? Vooral wanneer hij ach
ter den veldprediker de burgerij weet, die
op haar wijze het leven van de gemobili-
van ontspanning en ontwikkeling. Want
bij het veldpredikerschap denke men vooral
niet uitsluitend aan „geestelijken bijstand";
het opschrift boven ons artikel wijst op de
b r e e d e marge van belangen, welke hier
evenzeer worden verzorgd. Daarover straks
I.aten we nu eerst onze aandacht geven
aan de organisatie der geestelijke ver
zorging van eenige. honderdduizenden mili
tairen. Voor zoover die in regimenten (in
fanterie, artillerie, enz.) regelmatig zijn
ingedeeld, was het betrekkelijk gemakke
lijk, hoewel aanvulling van het getal ont-
brekenden aan het organieke cijfer hard
noodig is gebleken. Voor de speciale tva-
nens (genie, pontonniers e.d.) en voor de
langs de grens verspreide groepen (men
denke zich maar eens over een lengte van
40 K.M. om de 200 Meter een groep) was
het en is het nog heel wat moeilijker. Be
palen we ons nu tot een rayon „ergens" in
het Zuiden, waarvoor de verzorging is ver
deeld over 21 veldpredikers (men zal dit
woord voortaan terugvinden als vp.); hun
Zondag 60 preekbeurten geregeld; dat een
spr. dan bv. 225 km moet afleggen op één
Zondag voor 3 preekbeurten, noemen we
alleen maar even om het „lucratieve" van
dit ambt (dat in menige fantasie bestaat) te
doen uitkomen.
Even opmerkelijk als verblijdend is de o p-
komst voor deze diensten; dank zij een
milde beslissing van den commandant, mag
men terwille van den kerkgang ook vóór 1
uur zich van het kantonnement verwijderen
en zoo kunnen velen ook ter kerke gaan in
nabije gemeenten als daar een Prot. Kerk is.
Wie er komen? Wel, als de spr. van een
R.K. soldaat verneemt: ik heb u al gehoord,
of: wij willen ook wel eens graag een do
minee hooren, dan is dat even merkwaardig
als het feit, dat tal van niet-kerkelijke of
niet-rcligieuze militairen deze diensten be
zoeken eerste kans voor het Evangelie en
voor het maken van persoonlijk contact.
De tweede kans biedt het Mil. Tehuis,
dat dezen ganschen winter voor honderd
duizenden het avond-onderdak is. Daar
moet lectuur zijn, en er moeten spelen zijn,
gezellige avonden (lezingen, films, muziek
e. d.) maar ook een rustig hoekje om te
schrijven. Hier ziet men gaarne den yp. ko
men, en deze ziet zeer wel in, dat hier de
aanknoopingspunten voor nader contact
voor het grijpen liggen. Het heeft ons getrof
fen, hoeveel reeds ten deze bereikt is en ge
daan wordt door*de v.p., en dat deze ge
dragslijn zoo heel veel bijdraagt, om Bun een
„goeden opgang" te geven bij de jongens
en vergeten we niet, hoe veelkleurig
Eerst een briefje naar huis..
arbeid wordt dan geregeld door één ver-
bindings-vp„ die, bijgestaan door 3 vp., aan
den staf van den militairen commandant
verbonden is, zoodat een zeer nauwe
samenwerking tusschen de vp. en het leger
corps gewaarborgd is.
Wat dit zeggen wil, zal men terstond be
grijpen, als we bijv. denken aan uitgespro
ken R.K. gebieden, waar duizenden Prot.
militairen kerkelijk, geestelijk en moreel
hun rechtmatig deel moeten ontvangen.
Hierbij is natuurlijk het Mil. Tehuis de
opeisbare factor. Welnu er war°n~drie in
het hier besproken rayon; na zeven weken
waren er vijftig! Wat dit beteekent aan
voorbereiding, uitvoering en wat pas ko
men gaat aan het scheppen van een zoo
danige sfeer, dat het militair tehuis inder
daad tehuis i s, laat zich denken.
Dan moet voorzien worden in de Kerk
diensten, waarvan het R.K. land uiter-
up naar wijze nei leven van ue geinum"-u.«,'d den Prof. militair weinig of niets te
seerden. wil omtuinen met allerlei middelbieden heeft. Zoo zijn daar nu voor eiken
het palet is van hun afkomst, aanleg, om
standigheden, kennis enz.
Den derden weg naar het persoonlijk con
tact met de militairen vindt de v.p. op het
gebied, dat zijn naam aanwijst: bij de oefe
ningen, bij de marschen, in de bivakken, in
de loopgraven, kortom overal, waar men
hem in de sfeer van den d' i e n s t aan
treft, en waar dus het legerverband hem op
neemt ter plaatse, waar hij later God
geve: nooit zou noodig zijn. Zoo ook in de
kazerne, waar hij steeds toegang heeft.
Ja maar, zal men zeggen: zoo'n dominee
(officieren, zoowel als minderen spreken
hem zóó aan en hij wenscht het niet anders)
mag toch niet den dienst ophouden! Nu re
kent ge echter mis, want het is een der
mooiste kanten van de zonder uitzondering
perfecte medewerking der mil. overheid, dat
ook in den dienst menigmaal de bevelvoe
rende officier den v.p. aanbiedt, zooda
nige schikking te treffen, dat hij met dezen
en genen praten kan.
En dan is er nog een vierde, zeer goede
kans voor het Evangelie en voor geestelijke
benadering in het algemeen: de zieken
en de gestraften. Beider omstandighe
den banen den weg voor het woord van hart
tot hart. dat van heel dit mooie ambt de
kern mag genoemd worden.
Dat in al d<e genoemde milieu's treffende
ontmoetingen plaats hebben, laat zich den
ken. Een paar uit vele ter afwisseling.
Daar wordt een militair door den v.p. aan
gesproken, die zich „absoluut ongeloovig"
noemt en dat pertinent zes keer herhaalt.
DufWeineen, de v.p. vraagt hem of hij
wel weet, dat je, om ongeloovig te zijn, veel
me er moet gelooven dan een geloovige? Hij
kijkt verbouwereerd den v.p. aan en de
baan voor doorpraten is geeffenc1..
Een ander geval. De aangesprokene „doet
niet aan Godsdienst". Hij is2 maal ge
doopt Prot enR.K„ maar nu behoort hij
tot het denkend deel der natie, is veel te
ontwikkeld om „dat allemaal" te geloov°n
Ten bewijze voert hij aan: „Ik heb al de
werken van Socrates gelezen". Waaron
promipt d«e v.p.: „Maar goeje vriend, Socra-
o Beeft niet één boek geschreven"!
Enfin, u begrijpt, die twee zijn nog niet van
elkaar af
Er zijn natuurlijk ook vele moeilijke
gevallen. Men denke slechts aan het gewe
tensconflict tusschen de eischen van liet va
derland en die van het Goddelijk gebod;
aan mannen, die een zaak moesten achter
laten en vol zijn van zorgen, hoe het nu
gaan zal thuis (een dokter, die pas een
nieuwe praktijk had overgenomen en nu
komt zich 14 dagen later een nieuwe dokter
•n zijn woonplaats vestigen!); aan de wrij
ving tusschen rangen en standen (de sol
daat, die leeraar M.O. is en de sergeant, die
winkelier is en hem dan toch maar bevelen
kan naar hartelust); aan den beroepskanke
raar die zijn er gelukkig heel wat
minder dan vroeger.
Maar hoeveel bemoedigends staat hierte
genover! Daar is ce werklooze, die weer le
vensmoed krijgt, nu hij van de plaag der
doelloosheid is verlost en regelmatig hoort,
dat er uitzicht is ook voor den mocde-
looze in de aanraking met het Evangelie
Daar is de schreiende onkunde, ook bij of
ficieren t.o.v. den bijbel en óe eeuwige din
gen; zij lezen het bekende kostelijke solda-
tenboekje „Jezus van Nazareth" en erken
nen: daf we dkt niet geweten hebben! Daar
is de vloeker, die door een treffend verhaal
van den v.p. wordt stilgezet en gaat na
denken. Daar is de sterkende daad van den
v.p. die door storm en regenvlagen met z'n
flets is gekomen, om met den vereenzaam
de te spreken. Daar is de steun van den
v.p voor de wankele jongens, die met het
bidden tusschen zóóveel anderen moeite
nebben ja, in de kazerne gaat dat best
met het „oogenblik stilte', maar in de loop
graaf, hij, de eenige
Doch genoeg; wij breken nu af, om in een
volgend artikel nog tal van andere kanten
van dit mooie en moeilijke werk te bezien.
Het is veelzijdig en yol mogelijkheden, en
bij de mil. overheden is het inzicht winnend,
dat de veldprediker een onmisbaar ele
ment is voor de bevordering van een goeden
geest bij de troep, dus voor het gehalte
van de weermacht n u, waar elke spanning
van den krijg ontbreekt en de vijand der
verveling telkens weer d-e linie van plichts
besef en opgewektheid tracht te doorbreken.
Als we hieraan één wensoli mochten ver
binden: laat ons volk toch in al zijn gele
dingen den arbeid der veldpredikers
krachtig steunen; wij, de thuisgebleve-
nen mogen wel heel duidelijk laten blijken,
c'at de gemobiliseerde een offer brengt,
waarvan hij den omvang pas overzien kan',
als het hevel weerklinkt (zij het snoedig!):
huistoe Aan de vrij groote zekerheid, dat
dit niet spoedig zal Geschieden, moee veel,
z.eer veel lust ontlepnd worden, om do gees
telijke en moreele zorg onzer militairen lot
bl ij venden en toenemenden zegen
te voeren. Zij hebben ons meeleven zoo
noodig!
Dagelijksche ding P,
De schoenmakers in de kn pr;
De schoenmakerij kan met alle reel, 531
„laag-bij-de-grondsch" bedrijf worde
noemd; want onder de voetzolen ligt
geboortegrond en als we zeggen, „van t gj
toon" dan denken we altijd in ben
aartsche richting. Neen, van hen, di^
de menschelijke uitrusting zorgen, kq Lt
niemand laiger dan de schoenmaker.
Wil dat nu zeggen, dat hij daarom
getrapt mag worden; dat de laagste sp
de maatschappelijke leer hoog genoeg
hem is? Het is waar: voor een vrouwepw"
en mansjekiker legt men gemakkc
een rijksdaalder of meer! extra
dan voor een paar luxe of gezondheids» D
nen. Ook hier schijnt te gelden: hoe
bij de aarde, hoe minder interesse;
loopt immers met de schoenen door m<
en slik en dus
Och, denkt eens na over dat „dus",
daarop volgen: dus is geld, voor scht
besteed, eigenlijk weggeworpen? Wt Ho
keert men het niet om? De schoen betf pa
ons tegen de besmeuring met het slijkje
aarde; zij veredelt ons leven, want hLhe'
brelc aan beschaving baggeren we
blootvoets door slijk en slik; zij maakt^
een gentleman van ons.
De schoen een „laag-bij-de-grondsch"!1
middel? Inderdaad, maar nuttiger en o(
baarder dan vele andere. Zonder hoej
is gewoonte; de handen uit de i
steken is voor de meeste vrouwen
onmogelijk en toch kunnen ze haar
doen; handschoenen zijn ook niet l
noodzakelijk voor onze aankleedin»
maar voetschoenen heeten eenvoudig ij
nen en daarmee is alles gezegd. Daai
het lichaam op en in; dat is de basii
ons staan, loopen en bestaan.
Gaat die grondslag wankelen; loopL
gevaar? Men ziet in de steden nog
menschen op klompen, maar de schoej
del, althans de middelmatige wink
klagen steen en been over de afleverL
de verzwaarde eischen van betaling,}
prijsopdrijving ook.
Wij kunnen zeggen: zoo is het in t_
branches ook gegaan. Toen b.v. beginp
tember kleine manuiflacturiers hun i
lijksch bezoek aan grossiers en groothl
laars brachten, om over nieuwe inkoopt,
spreken, keerden, velen moedeloos naarfc
de hoeveelheid werd beperkt
werd zoo goed als niet meer gegeven,F
niet aan de meest soliede afnemers. 1
artikel, zooals naaigaren, was ni<!
krijgen. iJ
Trouwens, dezelfde klacht hoort m«f
alle kanten. De zoetwarenindustrie b, ^ll'
vaak te springen om suiker en papier
verpakking; terwijl men naar de oor !n
der vertraging slechts kan gissen.
Dit alles troost de schoenmakers
Maar het is goed er op te wijzen,
met des te meer aandrang kan men i
wekking in het blad der Christelijk gi i
niseerde schoenmakers en winr.eliers i
nen om de organisatie sterk te make j
laag-bij-de-grondsch peil staat hun ve r
ging niet. Integendeel, er zit fut en
in; voor wat slijk en modder is men
bang; de stevige hout-gepende zolen ki
er tegen.
Maar... versterking blijft altijd né f
hoe verder de vrijwillige ordening j
derd is, hoe gemakkelijker het valt ra
tot een behoorlijke regeling te komei#(S"
klagen komt men er niet. Bidt en
dat is: organiseert u onder eigen ban o
VERLENGING WEERMACHTS-
INDUSTRIEVERLOF
Teneinde noodelooze verplaatsingA
vermijden wordt aan de dienstplichtig
of niet een rang bekleedend, en re
officieren, aan wie een maand verlof
leend tot het verrichten van werkzai F*
den in bedrijven en fabrieken, die op(
ten uitvoeren ten behoeve van de weeitf1'
(z.g. weermachtsindustrieverlof) ook i
het hun verleende verlof terugkeer
den 15en November zou voorschrijven,
gund, in afwachting van de beslissing Bdi
aangevraagde verlofsverlenging in he ct-e
drijf werkzaam te blijven.
de
OFFICIEELE BERICHTEN rde
Voogdijraad. Aan J. A. SletJffers ^a3
P.d u Rfl van Beest Holle, is op hut bil
zoek eervol eervol ontslag verleend als Ui
den Voogdijraad te 's-Gravenhage, onder f 1
betuiging vtfor de als zoodanig bewezen|0
Rechterlijke Macht. Benoemd tot plai
vangend griffier by den Raad van Berot
clale verzekering) te Arnhem mr H. W. 1
pot ten Cate. oud-griffier vai
Raad. te Arnhem.
Rijksopvoedingsgesticht. Benoemd tot f
ur van het RUksopvoedingsgesticl
e n, hoofd der^
foort H. Li. S.
Jongensschool
wijs te Eindho'
older Waard Nieuwlt
ulder D.zn.. te Wlerjngen;
provincie Zeeland: a tot
Hellegatpolder. W. Dees
islag; b. tot raad van den polder
s Blggekerke:
ren. L. Slti
3e. in de provinciën Noord-Brabant i
land: tot lid van het dageljjksch bestuul
het waterschap de Prins Hendrikpol#
V e r w s. te St. Phlllpsland.
Burgemeesters. Benoemd tot burgem
Abcoude-Baambrugge en
Proostdij,
•ecteuV van de Hollandsche Bank-Unl^a
Amsterdam. Is benoemd tot lid va
ommissie van Overleg voor Econoi*.
ngelegenheden betreffende Surinam»}.-.;
racao ln buitengewone tydsomstwidighefj
LIJK GEVONDEN f j
GRONINGEN, 6. November. Vaiiochteeei
door den brugwachter aan de Steent^
te Groningen aan boord van de mott^,
„Alida", kapitein G. Martens, hït lij
vonden van een man. Het lichaam laL
beiden beenen buiten boord. Het hoof?'
toonoe een diepe wonde. De politie-dn2
die onmiddellijk gewaarschuwd \vas,en
slechts den dood constateeren. De rech^
stelt een onderzoek in,
DUBBELE WONING AFGEBRANl^
SAPPEMEER, 6 Nov. Vannacht heebin
Sappenneer een felle brand gewoed, fete
bijgangere bemerkten cat brand was jn
staan in de kapperszaak van den hee^
bewoners, nadat zij gewaarschuwd tte=
niets meer konden redden. Ook de bcw*-
van het aangrenzende perceel, de heer
ker en familie, mo-ssten uit hun huis t
ten en alles achter laten.
De beide woningen brandden geheelt I
Niets kon worden gered. ju
Verzekering dekt de sohade.