Wijziging der Tariefwet goedgekeurd
Suiker en Suikerbereiding
WOENSDAG 18 OCTOBER 1939
TWEEDE KAMER
Het amendement-
Smeenk geeft er een
tijdelijk karakter aan
Fiscaal of
protectionistisch P
Onze neutraliteit geschaad
Vergadering van 17 October 1939
Het is wel onder zeer eigenaardige om
standigheden, dat de behandeling: van het
ontwerp-Tariefwet, dat jn feite sinds 1
Maart j.l. reeds werkt en waarover in het
verleden zooveel te doen is geweest, bij de
Tweede Kamer in behandeling kwam.
Het was begrijpelijk, dat meer dan één
spreker zieI) afvroeg: heeft het nog wel zin
om te spreken over een voorstel, dat van
matig protectionistisch karakter bedoelde te
zijn, maar zich in de praktijk tot nu toe
slechts van zijn fiscale zijde heeft doen
kennen? Immers elk gegeven ontbreekt om
het te toetsen op zijn innerlijke mérites,
welke zouden liggen op het terrein van be
scherming der vaderlandsche industrie en
stimuleering van den binnenlandschen af
zet. Juist dit kenmerkende heeft zich, als
gevolg der omstandigheden, vrijwel geheel
aan waarneming onttrokken, al zijn met
eenigen goeden wil in deze richting wei
vermoedens te maken. Bewijs er voor is
echter bezwaarlijk te leveren.
Zoo dachten eigenlijk alle Kamerleden er
over, zelfs de 'neer Kortenhorst, die zich
scheen te hebben geprepareerd op een full
dress-debat over de handelspolitiek, maar
wiens verhandeling ons toescheen meer
thuis te behooren in een toekomstige ver
gadering van de Vereeniging voor Staat
huishoudkunde en Statistiek.
Gevolg van de ontwikkeling der omstan
digheden was ook, dat 't ontwerp .practised
op weinig verzet stuitte, onidat iedereen de
bijzondere bate, die over 1939 niet de ver
wachte 5 millioen zal opbrengen, maar, ge
lijk Minister De Geer mededeelde, zeker 12
millioen, gaarne wenscht te aanvaarden: we
kunnen het geld goed gebruiken.
Niemand wilde zich echter nu vastleggen
De Katholieken niet, maar de incidenteele
voorstanders van bescherming evenmin. De
heer Smeenk heeft in dat opzicht ten slotte
de vrijheid van het parlement gered,
Zich nipt te willen binden, daarvan gaf
al dadelijk de eerste spreker, prof. v G e -
deren (s.d.), blijk. Deze wees er op, dat
het tarief de facto reeds bestaat en onder
zeer buitengewone omstandigheden, waarin
we omtrent prijzen, in- en uitvoer en han
delsbalans in volslagen onzekerheid verkee-
ren. F.r zijn zaken, die ons veel meer in be
slag nemen dan de opportuniteit van het in
behandeling genomen wetsontwerp, dat
thans alle handelspolitieke vragen onop
gelost laat.
De omstandigheden beteeikenen voor de
Regeering een soort oorlogswinst, waarvan
echter geen belasting geheven wordt.
De argumenten voor het wetsontwerp op
zich zelf, werden niet sterk geacht. Contin-
genteering is met het oog op onze economi-
sohe ontwikkeling beter; zij is soepeler.
Maar ook daarover valt thans niet te spre
ken, tenzij men midden in veronderstellin
gen zich wil gaan bewegen.
Er is slechts één onweerlegbaar feit: de
invoerrechten brengen veel meer op.
Kunnen we dus de orotectionistische wer
king van het tarief niet controleeren, de
gunstige fiscale werking er van staat vast
en doet ook de soc.-dem. gaarne het wets
ontwerp aanvaarden, zonder dat daar
in ma« woréen gezien een over
gang in protectionistische rich
ting.
Omdat gefundeerd beraad in economi-
schen zin thans niet mogelijk is, achtte hij
er ook alles voor te zeggen, om aan het
tarief een t ij d e 1 ij k karakter te geven.
Principieel keerde de heer Bi e rem a
(Lib.) zich tegen het ontwerp, dat hij, even
als de heer v. Gelderen, in zijn argumenta
tie zitvak vond.
Voor bescherming der nationale industrie
en uitbreiding der binnenlandsche markt
kan z.i. het wetsontwerp niet dienen. De
Regeering verliest n.l. de nevenwerkingen
ie veqfc uit het oog. Een hoog tarief heeft
niet aÏÏecn de bevruchtende werking, waar
van de Minister spreekt, maar ook een doo-
dende werking. Winst aan de eene zijde,
leidt tot verlies aan den anderen kant. .Ms
de kostprijzen stijgen, zinkt de koopkracht
in. De kleinhandelsprijzen zullen belangrijk
meer stijgen dan de Minister meent en het
is zeer de vraag of de werkgelegenheid zal
worden uitgebreid.-
Het is de oude theorie. We schieten daar
echter thans niets mee op.
Dat bezreep ook de heer Bierema en daar
om verklaarde hij zich bereid als tijdelijken
maatregel het w.o. te aanvaarden.
De heer Bakker (c.h.) kan weinig nieu
we dingen zeggen. Ook hij tastte in het
duister omtrent de beteekenis van het ont
werp naar zijn oorspronkelijken opzet. Mis
schien, zoo meende hij, zouden we nog
beter met invoerpremies kunnen werken
dan met deze verhoogde rechten, die bedoel
den te steunen op een thans ontbrekende
normale economische structuur. In plaats
daarvan is er grenzenlooze verwarring.
Aan don Minister van Economische Zaken
werd een gewetensvraag gesteld'. Deze wet,
waarvoor de wet van 193-4 eigenlijk de moe
derplant is geweest, is protectionistisch van
opzet. Staat de Minister, zoo luidde nu de
vraag, op dogmatisch-protectionistisch stand
punt? Maar dan komen we bij de gevaar
lijke autarkie terecht. Protectie bergt de
kiemen voor economische en volkeren-oor
lógen in zich en het zou gevaarlijk zijn, als
de Regeering op dat standpunt stond. Want
in vrijhandel schuilt een bron van volks
welvaart.
Natuurlijk viel op deze vraag van dezen
Minister geen bevestigend antwoord te ver
wachten.
Ook d-> heer S c h i 11 h u i s (v.d.) kon
niet beoordeelen of de talrijke verhoogde,
heffinceo vunstig hebben gewerkt.
Voor eo'-ple posten invoerrechten te ver-
hoogen. zou geen bezwaar hebben ontmoet,
maar deze nagenoeg algemeene verhooging
is weinig aanlokkelijk. Te meer, omdat
prijsverhooging nog nooit tot yergrooting
van werkgelegenheid heeft geleid.
De veranderde situatie werd ook door den
heer Smeenk (a.r.) erkend. Het geld uit
de verhoogde heffing kunnen we goed ge
bruiken. Zouden we een echt beschermend
tarief hebben, clan zou het veel broeder vlak
moeten bestrijken. Het is een fout geweest,
dat men op ons fiscaal tarief een bescher
mend tarief heeft pogen te enten.
Ook de heer Smeenk was van oordeel, dat
omtrent werkgelegenheid en prijzen geen
conclusies kunnen worden getrokken.
Voor een meer beschennend tarief op
onderdeelen was indertijd wel iets te zeg
gen, al komen naast gunstige werkingen
ook ongunstige nevenwerkingen voor. Het
is echter maar de vraag of er een gunstig
saldo is.
Onze nijverheid zullen we kunnen be
schermen. maar van autarkie kan voor ons
geen sprake zijn.
Onze landbouw en een deel van o/ize in
dustrie zal moeten exporteeren, willen ze
wel varen.
Om prijzen laag te houden kunnen we
beter met contingentceringen werken Maar
de omstandigheden zijn er misschien naar
om zoo weinig mogelijk te contingenteeren.
Nu we thans niet op bevredigende wijze
over fundamenteele vragen kunnen spreken,
is er alles voor te zeggen om aan de wet
een tijdelijk karakter toe te kennen.
Dit wetsontwerp, ondnnks de omstandig
heden, aan te nemen, leek den heer Kor
tenhorst (r.k.) aanbevelenswaardig, ook
met het oog op de toekomst, wanneer mis
schien hooge tariefmuren zullen worden af
gebroken.
Men pleit nu voor de contingenteeringen,
die men voorheen als te rigoureus bestreed
Het schijnt, d t wat men niet heeft, steeds
meer gewaardeerd wordt d-an hetgeen men
heeft
Voor het oogenblik zijn we het met dezen
afgevaardigde eens, dat middelen nood'g
zijn om ons te verdedigen tecen de groote
economische grondverschuivingen in de
wereldeconomie. Op deze stelling ging de
heer Kortenhorst in op een wijze alsof een
full-dress-debat aan de orde was, om tot de
conclusie te komen, dat sterke industriali
satie niet kan worden gemist, om tot groo-
ter zelfvoorziening voor ons land te komen.
Met agrarische ontwikkeling alleen kun
nen we niet volstaan.
Ideaal is het wetsvoorstel der Regeering
niet en daarom kan de heer Kortenhorst
wel voelen voor een t ij d e 1 ij k karakter er
van. Mits de Regeering een commissie be-
noeme, die een beter orgebouwd tarief ont
werpt
Laatste spreker was de heer Wijnkoop
(comm.) Hij zag in de tegenwoordige om
standigheden de gevaren tegen een protec
tionistisch tarief nog grooter dan anders en-
dus wiloe hij van het wetsontwerp niets
weten. Ook om de prijsstijging, die er mee
gepaard gaat. stond hij afwijzend.
Een tijdelijk karakter van de wet kon hij
aanvaarden.
DE REGEERING ANTWOORD
De algemeane beschouwingen waren
prachtig kort gehouden al ging het college
van aen heer Kortenhorst misschien iets
over de schreef.
De Regeering zag, evenals de Kamer, af
van een diepgaand debat.
Zoowel minister de Geer, die den gehee-
len middag mee achter de ministerstafel
zat, als zijn ambtgenoot van Economische
Zaken konden het dus kort maken.
De minister van Financiën was het eens
met hen, die meenen, dat het fiscale karak
ter van het ontwerp thans wel zeer op
den voorgrond treedt. We hebben tot nu
toe W/2 millioen meer ontvangen uit de in
voerrechten, maar dat bedrag is niet alleen
gevolg van het tarief.
Uit hït ontwerp zullen we over het heele
jaar zoo wat 12 millioen meer halen.
In zijn werking is er feitelijk geen groot
verschil tusschen een fiscaal en een be
schermend tarief. Dat leert het tarief van
1934 (12 pet.) en ook dat van 1939. Hoogere
tarieven werken altijd eenigszins bescher
mend. ook zijn ze allereerst als ficaal voor-
deelig bedoeld en beschermend bedoelde
tarieven stimuleeren 's lands inkomsten, al
gaat het daar niet in da eerste plaats om.
Minister Steenberghe had al evenmin
veel te zeggen.
Hij wees er op, dat onze. contingenteerin-,
gen sinds een vijftal jaren dienen voor ver
grooting van den export. Daarom moeten we
ook nu nog contingenteeringen behouden
Ten aanzien van sociaal-achterlijke landen
kunnen we er met een tarief van invoer
rechten nooit komen. Daar klimmen ze
over heen. Om die reden zullen contingen
teeringen niet geheel gemist kunnen
worden. Het tarief vult de contingenteerin
gen aan.
Al heeft het tarief in de afgeloopen maan
den sterk fiscaal gewerkt, toch heeft het,
naar 's ministers meening, ook uit handels
politiek oogpunt nut gedaan door het ver-
leenen van prijssteun aan verschillende be
drijven. De matige bescherming heeft voor
arbeiüs-intensieve bedrijven de werkgele
genheid uitgebreid, zonder anderzijds de
productiekosten op te voeren.
Tariefverhooging heeft wel niet ten doel
export\ergrooting, maar zij brengt ook niet
zonder meer vermindering; deze is in casu
in ieder geval minimaal geweest, terwijl
stimuleering van de binenlandsche markt
geenszins uitgesloten mag worden geacht.
Dat ons handelsvolume zooveel mogelijk
moet worden gehandhaafd, is ook het stand
punt der Regeering. Maar daarop klopt niet
de autarkie welke de heer Rost van Ton
ningen wil. Men kan geen splitsing maken
tusschen agrarischen en industrieelen ex
port en zelfvoorziening.
Prijsstijgingen zullen niet geheel kunnen
uitblijven; maar prijsopdrijving zal bij de
Regeering op verzet blijven stuiten.
Met den heer Smeenk erkende de minis
ter, dat het moeilijk is om de werking van
het nieuwe tarief te beoordeelen. Dat kan
eers in normale tijden geschieden. Daarom
past voor deze wet een tijdelijk karakter
niet. Ook niot met het oog op den dan te
venvachten aandrang om wijzigingen.
Op handelspolitiek gebied dienen de ver
houdingen zoo stabiel mogelijk te zijn
Inderdaad. Maar we staan hier voor ab
normale omstandigheden. In den gedachten-
gang van de ministers wordt een tarief van
invoerrechten zoo iets als een roltrap, waar
mee men alleen maar naar boven kan
komen.
Een commissie kan de Regeering niet toe
zeggen; zjj wil eerst het verloop van zaken
even afwachten.
Bij de replieken stelde de heer v. Gelde-
rende yraag, waar.-aJa er dan geen prijs-
verhoogingen zijn ontstaan dan de 12
millioen hoogere opbrengst vandaan it ge
komen.
De heer Smeenk constateerde, dat
's ministers betoog, door het ontbroken van
concrete gegevens overtuigende kracht
miste.
Voorts handhaafde hij de wenschelijkheid,
om voor 1943 de gelegenheid te reserveeren
voor de Kamer om over de handelspolitieke
aangelegenheden mee te spreken.
Bij art. 2 kwam een amendement-Korten-
horst in behandeling om enkele aanvullin
gen voor te stellen ter bescherming van de
geldkUtenindustrie, die haar klanten ziet
afnemen. Het werd aangenomen met 50
tegen 25 stemmen (rechtslinks).
Ontwerp krijgt tijdelijk karakter
Van grooter belang was intusschen een
amendement-Smeenk, om aan het ontwerp
een tijdelijk karakter te geven.
De wet zou 1 Januari 1943 vervallen, be
halve ten aanzien van de reers verschuldig
de invoerrechten en begane strafbare feiten.
Hij wilde daarmee voorkomen, dat met dit
w.o. een sprong in het duister wordt gedaan.
Te gelegener tijd moeten de Staten-Generaal
zich kunnen uitspreken over handhaving
van bepalingen, waarover thans niet met
vrucht gedocumenteerd kan worden ge
sproken.
.Prof. v. Ge ld er en (s.d) sprak zich uit
voor het amendement. De heer Schilthuis
(v.d.) achtte voor de Tariefwet tijdelijkheid
niet gewenscht. Dr. Kortenhorst (r.k.)
merkte op, dat de TariWmachtigingswet 1
.Tan. 1942 vervalt: voorzichtigheidshalve wil
de hij daarom liever maar geen tijdelijkheid
bij de Tariefwet. Ook de ministers volg-
Het door hen ernstig ontraden amende
ment-Smeenk werd niettemin aangenomen
met 38 tegen 35 stemmen. Tegen stemden
de R. K., de C. H. en de V. D., met uitzon
dering van den heer Ebels.
Door aanneming van dit amendement is
de oude „hyotheek" uit de Tariefmachti
gingswet in anderen vorm herleefd. Het was
voor de Regeering een klein echecje, te on
aangenamer omdat daaraan medewerkte
een sterk contingent van haar Innigste
vrienden. De Regeeringsbasis bleek bij het
eerste belangrijke niet-cri<s- wetsontwerp
plotseling te smal. We constateeren dit
feit thans zonder meer.
Z.h.s. is 't wetsontwerp aangenomen.
Het had het karakter van een crisisheffing
verkregen, die 1 Januari afloopt, tenzij zij
door iets anders vervangen wordt
Bij den aanvang der vergadering heeft de
heer Rost van Tonningen (n.s b een
Interpellatie aangevraagd.
Hij zeide, dat de heer Kupers, voorzitter
van het N.V.V. tevens lid der soc.-dem. frac
tie op het congres van het Internationaal
Verbond van Vakvereenigingen te Parijs het
N.V.V. vertegenwoordigde. Daar is een re
solutie aangenomen betreffende de rechten
der menschheid tegenover de totalitaire sta
ten. Spr. vraagt den minister-president en
de ministers van justitie en buitenlandsche
zaken te mogen interpelleeri»n over het in
gevaar brengen van onze onzijdigheid door
den voorzitter van het N.V.V. en het uit
strekken van de werkzaamheden van het
N.V.V. en de S D A.P. tot het buitenland, in
verband met het feit dat twee leden der
soc.-dem. parij lid zijn van het kabinet
Het Invoerrecht op zinkwit enz.
Aan de orde was vervoIgen^.het wetsont
werp goedkeuring van een Koninklijk be
sluit tot heffing van een invoerrecht op
zinkwit, lithopone en andere met zink be
reide witte verfstoffen.
Het geschiedde z.h.s.
Eerste Kamer-camera
ONGEVALLENWETTEN
GEWIJZIGD
Slechts een punt stond op de agenda van
gisteravond, namelijk een wijziging van de
Ougcvallenwet-1921 en van de Land- en
TuinbouwongevaIlenwct-1922. Deze wijzi
ging beoogt o.a. om uit deze beide wetten do
verzekering tegen oorlogsrisico uit te scha
kelen. Het is de bedoeling van de voorstel
len, dat ongevallen in liet bedrijf, die op
zichzelf zeker onder de Ongevallenwet val
len zouden, maar die beschouwd moeten
worden als een gevolg van het oorlogsrisico,
buiten de bestaande verzekering vallen. Als
motieven daartoe kunnen aangevoerd wor
den, dat het hier niet zoozeer een bedrijfs
risico betreft, maar veeleer een risico, het
welk do geheelc bevolking in vrijwel gelijke
mate loopt, cn Jat het risico voor de afzon
derlijke bedrijven veel te groot en niet te
dragen zou kunnen worden.
De Tweede Kamer heeft deze ontwerpen
aangenomen ïp 15 Juni van dit jaar, dus
nog onder het vorig kabinet. Zij worden
toen verdedigd door Minister Romme, thans
was dit het werk van Minister van den
Tempel, die het intusschen niet moeilijk
had. Het was in dit verband slechts merk
waardig, dat destijds do socialisten in do
Tweede Kamer tegen oen van de wijzigin
gen bezwaren hadden.
De eenige spreker uit de Eerste Kamer
was de heer Gelderman, die in de eer
ste plaats onderstreepte, dat er verschil is
tusschen bedrijfs- en oorlogsrisico. Moge de
kleine commissie, die benoemd zal worden
om deze materie verder uit te werken,
spoedig in het leven worden geroepen en
moge zij weldra een oplossing vinden, een
verzoek, waaromtrent de Minister zeker
toezeggingen kon doen.
Zijn er, zoo vroeg de heer Gelderman
GEVRAAGD:
VERTEGENWOORDIGERS
voor verkoop van Friesche Kleipootaard-
appclen, Tuin-, Bloem- en Landbouwzaden.
HOOGE PROVISIE
Friesche Zaadhandel - Oranjewoud
(RecIJ
Helderwitte kristallen van
vuile vette klei
Een cultuur en fabricage van
groote beteekenis
li')
Wanneer we thans onze met distributie
bon no 1 verkregen suiker uit de suikerpot
in de kopjes laten glijden, dan zien we met
graagte naar de helderwitte kristalletjes als
toonbeeld' van reinheid.
Van suikerriet....
Zoo is bet niet altijd geweest. Niet alleen
die distributiebon is iets anders dan ge
woon, ook de kleur verschilt heel veel van
vroeger. In het laatst der lSde eeuw was
kleur grauw, meer klei-achtig dan wit, al
werd het product dan ook als „witte" suiker
in den handel gebracht En de prijs was
ook „grauw". De Fransche markt noteerde
98 gld, de Engelsche ruim 70 gld en de
Arrusterdamsohe 180 gld per 100 kg. Deze
laatste prijs moest ook in Duitschland be
taald worden.
Bij zoo'n prijs had de fabriek "van Achard
in Cunern (Silezië) wel reden van bestaan,
doch in dien tijd gaf men dit nog
niet zoo grif toe en was Frederik de Groote
hem niet te hulp gekomen met 50.000 Thaler
(f90.000) dan was de fabriek te Cunern niet
totstand gekomen. De „rietsuikerheeren'
deden alles om de bietsuiker te keeren.
Zelfs werd Achard 200.000 Thaler geboden,
als hij zich terugtrok.
Slechts enkele jaren werkte de fabriek,
die niet veel anders dan een schuur was,
ze werd stopgezet en brandde in 1807 geheel
af. Met veel moete gelukte het Achard op
nieuw te beginnen en in 1812 kon hij in
een nieuw gebouw, nu beter ingericht, op
nieuw de fabricage ter hand nemen.
I stond in ons blad van 17 Oct
Het begin van een cultuur er.
fabricage van groote beteekenis
yoor geheel Europa.
Bereiding van bietsuiker
Het was reeds lang gewoonte, dat óe witte
mangel door de huisvrouwen geraspt en als
een soort groente opgediend werd. Ook
Achard begon zijn procecó met het ras'^.i
der door hem gekweekte bieten. De daarbij
ontstane brij werd in grove zakken geduan
en met hydraulische persen werd daarna 't
sap er uit geperst. Dit sap werd gereinigd,
om het daarna te koken en te laten uitkris-
talliseeren.
Voor dit reinigen gebruikte men eerst,
naar de gewoonte van de andere raffinade
rijen, ossenbloed en eieren. Doch deze wei
nig smakelijke wijze bij zoo'n smakelijk pro
duct werd weldra vervangen door het ge
bruik maken van ongebluschte kalk en
zwavelzuur, terwijl nog weer later het zwa
velzuur door koolzuur vervangen werd.
Op deze wijze wist Achard 5 pet. zui
vere suiker uit de bieten te halen, wat
veel was. vergeleken met Markgraf, die
in zijtn laboratorium slechts tot 1.56 pet
kwaon. doch weinig vergeleken bij thans,
nu 15 pet. slechts een matig resultaat is.
De cultuur der suikerbieten is in de laat
ste drie-kwart eeuw zeer sterk vooruit ge
gaan. Door kweekers van naam is meer
dan een menschenleven gewijd aan ae ver
edeling van de suikerbiet. In ons land is
het vooral de firma Kuhn en C.o die
wereldnaam op dit gebied heeft verkregen,
vooral door het onvermoeid ötreven van de
heeren Dudok en Van Heel, die buitenge
wone kennis van de biet aan praktisch in
zicht paarden, om een biet te verkrijgen,
die een mooi rendement levert en vooral
in Nederland past.
Omstreeks 1850 schijnt men hier en daar
in ons land begonnen te zijn wat suikerhie-
ten (ze worden toen nog onder mangelwor
tels gerangschikt) te verbouwen. Dat was
voor Belgische suikerfabrieken. Maar toen
de teelt toenam, werd ook in ons land een
fabriek gebouwd. Eerst, in 1858, in Zeven
bergen, daarna, in het volgend' jaar, te Zuid-
broek. Toen nam de cultuur zoowel als de
industrie een groote vlucht en thans werken
in ons land 12 groote fabrieken, 6 coöpera
tieve en 6 voor de Centrale Suikermaat
schappij, die ongeveer 1600.000.000 kg bieten
verwerken, geteeld op ongeveer 40.000 'na.
Ieder, die in de streken, waar de suiker
bieten verbouwd worden, woont of er komt,
weet, wat de camjxigne beteekent: modder
en klei op de wegen, gevaar voor slippen
als het wat nat is, wat in den herfst meestal
het geval is. Maar het eindproduct van de
Onafzienbaar is de stroom suikerbieten,
d'ie met boerenwagens en vrachtauto's iper
trein of schip naar de fabrieken gevoerd
worden. Op het land zijn de koppen met de
bladeren, die voor veevoeder dienen, ei
gehaald.
Bij de fabriek aangekomen, wordt door
machtige grijpers, soms ook nog door hand-
kracht, alles op groote hoopen, die welhaast
heuvels en bergen vormen, geworpen.
Die bergen worden spoedig weer afgebro
ken. Door een krachtig waterkanon of we!
met handkracht, worden de bieten in eeu
spoel goot geworpen en zoo naar de fabriek
gevoerd, waar ze in waschmachines verder
worden schoongemaakt en van de staarten
ontdaan. (Deze staarten vormen nog een
goed veevoeder). De bieten worden daarna,
hoewel nog niet brandschoon, naar de snij-
molen gevoerd, waar ze vermalen, gesneden,
worden. Dit 6nijsel gaat door transportban
den naar diffuseurs, waar door heet/ water
het sap er aan onttrokken wordt, welk sap,
dat &r nog wel wat groezelig uitziet, door
toevoeging van ongebluschte kalk wordt ge
reinigd. De kalk bindt co vuiligheid aan
zich en wordt heel spoedig als schuimaards
weer afgevischt, waarna het overblijvende
sap afgevoerd wordt Eerst in groote va-
euumpannen met een inhoud van 200 a 300
hl., daarna in malaxeurs wordt het sap in
gedikt
tot suikerbiet
De temperatuur mag niet te hoog
worden, daar anders de sufker aan zou
branden. Zacht verwarmd wordt het sap
verdampt tot de stroopachtige massa
een bepaalde dikte krijgt. Deze stroop is
dan bruin. In geweldi-ge centrifuges
wordt deze stroop snel rondgewenteld.
Het bruin verdwijnt door de gazen wand
en overblijft de helderwitte suikermassa.
Even laat men de massa bekomen
daarna wordt de witte laag los gestoo-
ten en rolt ritselend de blanks suiker
naar een lagere verdieping, waar ze in
de zakken stort.
De suiker is tot verzending gereed,
De distributie kan beginnen.
aangevoerde bieten
....die daarna spoedig weer afgebroken worden, daar de
bieten in de spoelgoot gaan en vaar de fabriek stroomen.
RADIO
'CTOBEU
twa
aar
p
IliVKIlSUM 1. 1«.-» cn 414.4 M. 8.0O-J
KRO. 10.00 AOIIV. 11.00 KRO. hoogveel
NCRV. 8.90 Berichton ANI'. 8.05j' up,
10.00 Grojn.platen. 10.IS Morgrendlen
Gnum.platen. 11.30 Godsdienstig Midi
12.00 Berichten. 12.15 KRO-O r
1.10 Berichten ANP, Gram.pl
handwerkuurtje. 2.55 Grain.plat-eii.
V ro u wen h u 1 f u 11 rt je. 3.30—3.55 Grai
1M 5 00 Gram.platen, n
r de Jeugd. 5.-15 PI
'in. 6.30 Ca
agel
Handei
7.0
Legci
Ichtei
..Wat 1.
sorle ..Metaalbewerking". 8.00 B«
Herhaling SOS-berichten. 8.15 uurfeM
Jeugdkoren met pianobegeleiding
platen. 9.00 Causerie ..De zeeslag H
(20 October 1639)". 9.30 Kamerorkl 1
Nova et Antlqua", en soliste, 11.1 I
platen. 11.50_12.00 Schriftlezing. 1
platen. '|P
izlek. (ca. 12.15 Ber. ANP.
eollanorkeet. 2.00 Voor df'slec
B met- pianobegeleiding. 3,'zee'
uurcursus. 3 45 Gram. platen.
>kcn en thulszlttendcn. •I.Jiet
5.00 AVRO-Woekkaleldosciied
AVRO-AmuLvp,
j>ortpraatJo.Tn
7.05 Progrnrrtels
Gelukw
Voor
mllltali
solist. 6.30 Sportpraatje.
I HLT
•tgr-bnuworkest en soliste (in Z
..i0,3? vlo°l en orgell ha
plij'
AVRO-I
4 84 M. 11.20^ Reportage. 11.50 enj,lgC1
7.50 ÖrkeT
7.20 Uitzendt)
«•■"«te
de
te S<
voorts, plannen om de Ziektewejan
punt van de oorlogsrisico te wijzijun
derdaad bleek de voorbereiding tm, ei
te zijn genomen, maar de Mini sjenoi
toch liever eerst de regeling van w
vallenverzekering afgehandeld.
stemming had de Minister voor do
lie om de mogelijkheid te opencifn'
plaats van effecten ook schuldvorf 01
als onderpand aan de Rijksverzfn 1
bank gegeven kunnen worden. Het» dt
van de Bank heeft evenzeer en kelten
ren en adviseerde daarom afvvijzenCnen
Met genoegen had de Minister kta
nomen van hetgeen gedaan wordf on,
gebied van vrijwillige verzekering
punt van het oorlogsrisico, maar 1pap
meene regeling kan daarbij nieran
gemist. n. Di
Na dit korte debat gingen de oi& n-
zonder stemming onder den han bep
Heden worden in de afdeelingetiden
wetsvoorstellen behandeld. Zoo draag
molen doorl r|og
zij
L ziel
Stichting
;n$
islan
Morgenlandzei
UTRECHT, 18 Oct. De jaarve>rgadi der
de Stichting Morgenland ZendingJoet z:
afdeeling der Action Crétienne etaken
werd gisteren gehouden onder ifesisci
schap wan, den heer G. L. van mui,
1 a e r te Bilthoven. "J
Naar aanleiding van den llilP10'
heeft de voorzitter een kort openwQ&t c
gesproken, erop wijzende, dat dit Bi, wel
bijzonder van toepassiiug is voor faen w
niërs en voor het werk der Stichtin^chen,
Aan het door de secretaresse mu upf'
de Witte uitgebracht jaarverslas.
den 'wij, dat het afgeloopen jaar T T
der Stichting kalm kon worden \fuaen
hoewel natuurlijk ook de Morgenlaiiwas j
veel moeite ondervindt van de poling, ze
standigheden. De wereldsituatie biet de
mede een vermindering van iij van
maar daartegenover staat een ev<
medewerking en liefde voor dit m deze
met geringer middelen wil God len zit
bouwen, dat is spr. wel duidelijkpch. w
toen zij in het afgeloopen jaar deUht di
lende zendingsposten van de SticJL-;
soonlijk is gaan bezoeken. 8
Er zijn in ons land 33 plaatselijk/1® 0V(
en 14 dameskransen. Er konden wa der
ten met goederen verzonden worffOg ge
kisten met levertraan en melk poe dè vriei
Armeniërs, die het zoo noodig hel behoe
De politieke toestand in Syrië islideiijk
mate ongunstig te noemen. VooralL j.
niërs uit het Sandsjak van Ala;,
hebben liet zeer moeilijk. cftaP
Het Armeensche volk is thans ren'^
nieuwen zwaren slag getroffen. Vtf03^
rijk en Engeland was het noodzaujj^6*
bondgenootschap met Turkije aantje we
om hun positie aan de Dardanelles we(ie
Middellandsche Zee te versterkenden te
Als gevolg daarvan moesten tkije p
Armeniërs hun vaderland verlat«n, als
In de tweede plaats komen de Ctnstand
scholen in het gedrang. Ten dera. voo
niet-Turksche elementen niet dezq
ten als de Turken Ook dat is vd aiet.8
meniers zeer moeilijk. Vervolgens r® ziet
Je Witte verteld van de moeilijklgevare:
Armeniërs in Aleppo. Op de viorreenkon
nosten gaat het werk gewoon zijn tnet flu
bijzonder woord wijdde spr. in ^an
verslag aan de medewerkers den
in Frankrijk, waarvan de meestel...
liseerd zijn in het Fransche legeif1''8' ev'
De Zendingsdirector der StiohtiPu kuni
Berron, die vorig jaar nog de vi ij thari
te Utrecht heeft bij gewoond 1, ha vaarop
zich geheel aan de Armeniërs te ki |j
den door zijn predikambt te $nraken
neer te leggen. Het mocht niet zocL
thans moet Dr. Berron drie predik in a
vangen, die in het leger gemobili 'I 8roo
Zoo zijn er tal van moeilijkhei deze li
mede 'bestuur en werkers te kampgen nog
Het is toch opmerkelijk dat het nnen.
voortgang kon bobben en dat zeïn
maal. De zegen Gods op het werk i&,
De zendingsdirector heeft 1 ilt
de meeste steun nu vc
wordt van Nederland en vi
seriand, zijnde twee neutrale 1 aiet Fr a
Frankrijk kan op het oogenblik I
niets verwacht worden. Alle \v(
Stichting hebben nu te zorgen vot~
telijko be'angen binnen hun eigen»0, 19 0
en moeten anderen, zoowel in :yan var
het leger, tot steun zijn.
De centrale der Stichting te f e n;
moest in verband met de ligging genaohti|
Westelijk Front worden verplaatïènners, g
land in. Nederland, zoo zeideverschil'
resse. is thans de kurk wafelatrpn
werk der M o r g e n 1 a ndPlagen"
d r ij f t.
De eerste penningmeester, de li'Wrtc.m«»»
P. Th. h Th. van der Hoop v.t0STE»
teren te Baarn stelde voor de sd een alg
jienninerme.esteresse, mej de WiiHgekondi
chargeeren, waaraan de vergatlcpn het P
taan «oldeed. Na een korte pnnzopesturen
de Witte een en ander verteld varutiewet r
naar Syrië en enkele.fraaie fotoïn het tel
Het was een interessante middag) gemeenl
veel belangstelling bestond. op 85.
