STO 1 Inslantine 'mi De ondergang van de „Royal Oak" fïzlpt WOENSDAG 18 OCTOBER 1939 EERSTE BLAlj I Het schip lag bij „Scapa Flow" voor anker Verklaring van Churchill in Britsche Lagerhuis Derde deel van Duitsche onderzeevloot zou tot zinken zijn gebracht In het Britsche Lagerhuis heeft Churchill gister medegedeeld, dat het slagschip Royal Oak" tot zinken werd gebracht door een duik boot, terwijl het voor anker lag bij Scapa Flow in Noord-Schotland te 13.30 uur op 14 October. Hij voegde hieraan toe, dat nog niet bekend is hoe de duikboot er in is geslaagd de verdedigingswerken van de haven te passeeren. Het binnendringen van de duikboot moet worden beschouwd als een opmer kelijk staaltje van kunde en durf. Een commissie van onderzoek is te Scapa Flow gevormd, Churchill zeide verder, dat de duikboot blijkbaar de beide stuurboordtorpedo's h*eft afgevuurd op de „Royal Oak", Een hiervan trof het schip aan den boeg. De gedempte ontploffing, welke werd gehoord, wordt toe geschreven aan de ontploffing van de springstoffen aan boord van het slagschip. Twintig minuten later vuurde d-3 onder zeeër nog drie of vier torpedo's af en deze .troffen kort eia elkaar het schip, waardoor het kapseisde en zonk. De „Royal Oak" lag aan het uiterste einde .van de haven en daardoor zijn verscheidene officieren en minderen verdronken voor men hulp kon bieden. Meer dan SOQ opvarenden zijn om het leven gekomen. Churchill zeide verder, dat er geen reden is om aan te nemen, dat de duikboot, welke de „Royal Oak" tot zinken heeft gebracht, is gezonken. Zoo ernstig als de aanval van de duikboot is geweest, doet dit toch niets af aan de veiligheid van de groote schepen, welke vol doende blijft. Een intens onderzoek op de ankerplaats heeft niets opgeleverd, doch het os duidelijk, aat na eenigen tijd de haven weer veilig kon worden verklaard. Alle nood zakelijke maatregelen zijn genomen om de bescherming, welke in den vorigen oorlog voldoende is gebleken, uit te breiden. De duikbootenoorlog verscherpt Tegen het eind'e van de vorige week, aldus vervolgde Churchill, is de duikbootoorlog, welke gedurende veertien dagen voorname lijk gericht is geweest tegen de neutralen, .weer feller geworden, Vier schepen, waar onder twee Fransche, zijn tot zinken ge bracht in de Westelijke wateren op Zaterdag en Zondag, drie andere werden aangeval len, doch slaagden er in te ontsnappen. De Britsche schepen, welke tot zinken zijn ge bracht. meten in totaal 13.000 ton. Men kan evenwel niet zeggen, dat allo verliezen aan één zijde zijn. Tot nu toe heeft het ministe rie van marine niet gepubliceerd hoeveel duikbooten tot zinken zijn gebracht. De strijd tegen deze vaartuigen gaat ovenwei steeds voort Vrijdag j t werden vier onderzeeërs van den vijand tot zinken gebracht waaronder twee van het grootste type. In den grooten oorlog is een dergelijk resultaat niet bereikt. „Gedurende de laatste week, waar van ik de getallen kan geven, dat is de zesde week van den oorlog", zoo zeide Churchill, „zijn zeven duikbooten tot zinken gebracht. Indien wij terug blikken op de geheele periode van zes weken, dan zijn naar schatting dertien duikbooten tot zinken gebracht en vijf ernstig beschadigd en vermoedelijk gezonken, verscheidene andere zijn beschadigd. Deze schatting is waar schijnlijk te laag. Ongeveer twee derde van de duikbooten, welke buitengaats waren, hebben te lijden gehad van aan vallen met dieptebommen. Ook de Franscfrs marine is krachtig en actief en heeft zonder twijfel ook resultaten geboekt, óoch het is niet mijn taak cijfers hiervan te geven. Wij schatten dus, dat van de zestig duikbooten. waarover de vijand bij het begin van den oorlog beschikte, ongeveer een darde is tot zinken gebracht. Op het oogenblik bevinden zich de overlevenden van de bemanning van drie van deze sche pen in Britsche gevangenschap. Wanneer we dus de balans opmaken van de eerste zes weken duikbootoorlog, tegen de Britsche koopvaardij, dan moeten we consta- teeren, dat een derde tot een vierde van de geheele onderzeevloot van Duitschland tot zinken is gebracht en dat het gat, dat is ge slagen in de grondig opgeleide officieren en bemanning, niet gemakkelijk kan worden aangevuld. De Britsche koopvaardij, welke in totaal 21 millioen ton telt, heeft door het optreden van de duikbooten 156.000 ton ver loren, waarbij moet worden toegevoegd, 1S.000 ton welke door mijnen verloren is gegaan. Het is niet te veel gezegd, aldus besloot Churchill, wanneer we beweren, dat nu na zes weken oorlog we bijna dezelfde hoogte van 'n succesvollen strijd tegen de duikboo ten hebben bereikt als in (jen vorigen oorlog in de eerste maanden van 1918. Ik ben van meening, dat wij dit deel van onze bezig heid in den oorlog m»t eenig vertrouwen aan het huis kunnen voorleggen. Het debat De leider van de labourpartij, Attlee, zeide, dat hetgeen de minister had meaege- deeld, zeer verontrustend was en vroeg of do haven van. Scapa Flow systematisch wordt beschermd om te zorgen, dat het een veilige ankerplaats blijft voor de oorlogsbodems. Hij vroeg de verzekering, dat de voornaamste verdedigingswerken in d'3 periode sedert den afgeloopen oorlog goed gehandhaafd zijn. Minister Churchill antwoordde hier op, dat de versperringen gehandhaafd zijn en thans weer zijn geplaatst Het zijn even wel niet dezelfde die in den vorigen oorlog zijn gebruikt. De labour-afgevaardigd'3 Alexander vroeg, of men mag aannemen, dat de verkla ringen van het Duitsche opperbevel, dat de Duitschers in feite meester zijn op de Noord zee, door de verklaring van den minister wordt tsgengesproken. De minister antwoordde, dat natuurlijk een doeltreffende controle wordt uitgeoefend op alle contrabande en koopwaar, welke naar Duitschland wordt gevoerd. De Noordzee wordt doeltreffend bewaakt, zooefct geen voordeel kan worden behaald van koopvaar dij op den oceaan. In het Hoogerhuis heeft Lord Chattfield een soortgelijke verklaring afgelegd als Churchill in het Lagerhuis. De duikboot behouden teruggekeerd BERLIJN, 18 Oct. Na ae thans geluk kige terugkeer van de Duitsche duikboot, welke het Britsohe slagschip „Royal Oak" en den Britsdhen slagkruiser Repulse heeft getorpedeerd, is het mogelijk ook over de nadere omstandigheden van dezen Duit- sohen aanval een officieel verslag te geven. Kapitein-luitenant P r i e n was met zijn duikboot den bocht van Scapa Flow bin nengedrongen. Hij heeft de daar voor anker liggende Britsche oorlogsschepen, den slag kruiser Repulse en het slagschip Royal Oak met torpedo's doen beschieten. Ondanks ver sperringen van mijnen en netten is het den commandant van de duikboot en de beman ning gelukt, zich te onttrekken aan de En gel sche afweer. Dinsdagochtend om negen uur is de duik boot weer in een Duitsche haven aange komen. De opperbevelhebber der oorlogsmarine groot-admiraal R a e d e r, is ter verwelko ming van den commandant en de beman ning derwaarts vertrokken. Overlevende van de Royal Oak" vertelt Een 18-jarige opvarende van de Royal Oak, die thans met andere geredden in een hos pitaal verpleegd' wordt, heeft een relaas van den ondergang van het slagschip gedaan. Toen de eerste ontploffing gehoord werd, lag hij in zijn hangmat. Hij rende naar het dek om te zien wat er gebeurd was. Twintig minuten later volgde een tweede ontploffing en daarna een derde en een vierde. Het schip maakte slagzij en zonk snel. De jeug dige zeeman, die ook op oe Courageous was toen dit schip onderging, vertelde verder: „Gedachtig aan hetgeen er op de Coura geous gebeurde, trok ik al mijn kleeren uit Ik bond mij den reddingsgordel om en sprong in het water. Zoeklichten schenen op het water en ik zag honderden hoofden om mij heen. Groote hoeveelheden olie kwamen naar de oppervlakte van 't water mijn oogen deden pijn en de gezichten van de zweanmenden werden vettig zwart. Gedurende verscheidene minuten was ik in de bundels der zoeklichten gevangen- ik zag, dat twee van mijn kameraden naast mij zwommen, dooh later kregen zij kramp en zij verdwenen. Er kwam een bootje voor bij, waaruit geroepen werd, of er nog over levenden waren, doch men hoorde mij niet en de boot verdween in het duister. Ilc weet niet, hoelang ik gezwommen heb, maar ik moet ongeveer anderhalve mijl afgelegd hebben. Toen voelde ik een rots onder mij. Wat er daarna gebeurde, kan ik mdj nauwe lijks herinneren. Het was als een nacht merrie. Ik weet nog vaag, dat ik zeven tot tien meter klom en boven op de rots ging liggen. Ik verloor het bewustzijn en kwam eerst weer bij, toen zes mannen mij voedsel brachten. Zij hebben mij naar een hotel ge bracht". Fraaie Electr. Ornamenten Voor elke kamer, voor elke beurs N.V. Couzy, le Middellandss, 72 Hei moderne pijnstillende midde> 7 is van De Duitsche luchtaanval op Scapa Flow Over den luchtaanval op Scapa Flow, waaromtrent Chamberlain reeds gis teren in het Lagerhuis ecnige mededeelin- gen deed, meldt het D.N.B. het volgende: Gisteren zijn Duitsche luchtstrijdkrachten tot Scapa Flow doorgedrongen. Do in de baai liggende eenheden der Britsche slag- vloot werden met succes aangevallen. Be halve andere oorlogsschepen werd een slag schip getroffen door bommen van zwaai en middelkaliber. Bij het luchtgevecht, dat vervolgens ontbrandde, werd een vijande lijk jachtvliegtuig door onze bombarde mentsvliegtuigen neergeschoten. Het zeer zware vijandelijke afweervuur ten spijt ge lukte het allen Duitschen toestellen op één na, hun bases te bereiken. Naar het Engelsche ministerie van lucht vaart mededeelt zijn, nadat in den namid dag de vijandelijke luchtmacht boven de Oostkust in actie was geweest, later twee vijandelijke vliegtuigen waargenomen bij de Noord-Oostkust. Zij werden door Brit sche toestellen aangevallen en beide neer geschoten. Zij vielen in zee. De inzittenden van een der vliegtuigen werden gered. De Engelsche machines keerden behouden terug. De successen der Duitsche duikbooten Duitsche pers is geestdriftig De Duitsche pers houdt zich op geestdrif tige wijze bezig met de successen van de Duitsche duikbooten. Van bijzondere betee- kenis acht zij de aanvallen op de Royal Oak en, gelijk men weet naar dc Duitschers be weren, de Repulse, in Scapa Flow, welke ankerplaats voor Engelsche oorlogsschepen toch uitermate krachtig is beveiligd. De Börsenzeitung herinnert er aan, dat in den wereldoorlog twee Duitsche duikbooten tot Scapa Flow zijn gedrongen, doch dat zij nimmer zijn teruggekeerd. Duitschland, aldus schrijft de Nachtaus- gabe, heeft boven de Noordzee reeds de heerschappij in de lucht. De eskaders van de Home Fleet zijn verdreven en zij hebben daarbij aanzienlijke verliezen geleden. Wij hebben Engeland van de staten aan de Noordzee en de Oostzee afgesloten. De En- gelschen hebben de Noordzee van het Ka naal tot Noorwegen prijs moeten geven. De bladen treden nader in het verlies van de Repulse eq zeggen dat dit schip, dat oorspronkelijk den Koning en de Koningin naar Canada zou brengen, thuis gehouden was, omdat het het eenige schip was, dat de heerschappij over de Noordzee kon ver zekeren. Het Hamburger Fremdenblatt schrijft, dat de aanvallen van de Duitschers op de Britsche eilanden en de verliezen van de Britsche vloot den Westelijken mogend heden den ernst van den toestand hebben bijgebracht. De Engelschen hebben met hun verstarde dogmatiek de vergissing gemaakt dat zij het Duitsche vredesaanbod voor een teeken van zwakheid aanzagen. Deze twee de oorlog van Duitschland, waar de Engel sche bladen over spreken, is in werkelijk heid de oorlog van Engeland. Londen heeft gehoopt met geringe verliezen een gemak kelijke overwinning te behalen. Het kan thans een balans afsluiten die geheel geba seerd was op foutieve berekeningen. Duitsche luchtaanval op Orkney-eilanden Britsche vluchten boven Duitschland De Engelsche admiraliteit deelt mede, dat gistermiddag van haUf één tot half drie twee formaties van 6 resp. 4 vliegtuigen boven de Orkney-eilanden een tweeden luchtaanval hebben ondernomen. Er werd geen schade aangericht en er vielen geen slachtoffers. Een der Duitsche vliegtuigen is, naar ge rapporteerd wordt, vernield. Verkenning boven West-Duitschland Het Britsche iuchtvaartministerie maakt bekend, dat een zeker aantal Engelsche vlieg tuigen met succes verkenningsvluchten heeft uitgevoerd boven West- en Noordwest- Duitschland. Een der toestellen is niet terug gekeerd. Volgens de Duitsche lezing stegen Duit sche jachtvliegtuigen op, die erin slaagden, drie Engelsche toestellen tot dalen te dwin gen nl. te Osnabrüdk, Rheine en Lingen. IJet toestel, dat te Lingen daalde, botste tegen een hooiberg, vloog in brand en werd gedeeltelijk vernield. In het toestel was een groot foto-apparaat aanwezig. De drie Engelsche vliegers bleven onge deerd. Alleen één hunner werd licht ge wond. De Duitsche vlieger, die het toestel neer schoot, was een jongeman van 18 jaar. De aanvallen op Engeland Chamberlain legt ver klaring af in het Lagerhuis In zyn verklaring voor het lagerhuis heeft Chamberlain gisteren ge zegd, dat de Duitsche luchtaanval op de Firth of Forth werd uitgevoerd door twaalf of mogelyk ook meer vijande lijke vliegtuigen, die in escadrilles van twee of drie tegelijk aanvielen. Twee burgers werden licht gekwetst door granaatsplinters. De schade, welke aan de eigendommen van burgers werd aangericht, is zeer gering. Dooden zijn gevallen onder de op varenden van Zijner Majesteits sche pen „Southampton", „Edinburgh" en „Mohawk". De minister-president betreurde te moeten zeggen, dat drie officieren en dertien minderen zijn gesneuveld of zijn overleden aan de opgeloopen kwetsuren. Verder zijn twee officieren licht ge wond, elf minderen zijn ernstig en 31 lichter gekwetst. De schade, welke aan de „Southamp ton" en „Edinburgh" werd aangericht, is gering. Beide schepen zijn nog zee waardig. In zijn verklaring voor het lagerhuis zei de Chamberlain verder: De „Mohawk" heeft ook slechts geringe schade geleden. De vijand werd onmiddellijk aangevallen door onze gevechtsescadrilles en het af weervuur. Vier vijandelijke bombarde mentsvliegtuigen werden neergeschoten, waarvan één door het luchtdoelgeschut Ook een aantal andere vijandelijke toe stellen werd hevig aangevallen en eenige daarvan hebben wellicht hun basis niet meer kunnen bereiken. Daar de aanval plaatselijk was en zich slechts op kleine schaal scheen te ontwik kelen, en daar onze afweer volkomen ge reed was, achtte men het niet wenschelijk luchtalarm te maken, omdat dit in een uit gestrekt gebied ontwrichtend zou hebben gewerkt en ongerief zou hebben veroor zaakt De luchtaanval van gisteren Over de nieuwe Duitsche luchtaanval, gisteren gepleegd op Scaja Flow, waaraan 4 toestellen deelnamen, zeide de premier: Twee bommen kwamen zeer dicht in de nabijheid van de „Iron Duke" terecht, waar door het schip in zekere mate werd bescha digd. Er werd niemand gedood of gewond. De „Iron Duke" is een oud slagschip, dat, naar men zich zal herinneren, krachtens het vlootverdrag van Londen buiten dienst werd gesteld en van zijn wapening werd ontdaan. Het schip is sindsdien gebruikt als depót- en oefenschip. Een vijandelijk vliegtuig werd door het scheeps- of door het kustgeschut neerge schoten: het viel brandende neer. Een tweede vliegtuig is waarschijnlijk bescha digd. In antwoord op een desbetreffende vraag, zeide de premier, dat hij niet geloofde, dat gisteren een luchtaanval op de kust van Yorkshire gedaan is. Op de vraag, of de regeering tevreden is over de luchtverdediging te Edinburgh, antwoordde hij: ,,Ik zou denken, dat uit de opgesomde resultaten blijkt, dat de afweer in de hoogste mate doeltreffend was". Tot zoo ver de verklaring van Chamber lain. De kruiser „Southampton" waarvan de minister-president melding heeft gemaakt, is een schip van 9100 ton, bewapend met twaalf kanonnen van 15 c.M. De „Edin burgh" is een kruiser van 10.000 ton, be wapend met twaalf stukken van 15 c.M. en de „Mohawk" is 1870 ton groot Von Papen plotseling naar Berlijn De Duitsche ambassadeur te Ankara, von Papen, heeft naar Reuter seint, plotse ling de Turksche hoofdstad verlaten, om naar Berlijn te reizen. Turksche kringen zouden verbaasd zijn over dit onverwacht- Bche vertrek. Von Blomberg niet in arrest Het bericht van de „Oeuvre", dat generaal Von Blomberg en vijf andere Duitsche generaals in de vesting Landsberg gedeti neerd zouden zijn, wordt door het D. N. B. tegengesproken. Generaal Von Blomberg leeft als particulier in Bad Wiessel in Beieren; ook van de overige generaals somt het D.N.B. op ,waar zij zich bevinden. DE RUSSEN EN JAPANNERS VECHTEN WEER De wapenstilstand was verstreken De in Augustus te Moskou gesloten wapenstilstand voor de Russisch-Mon- goolsche en Japansche strijdkrachten aan de grens van Mandsjoekwo,' is 8 October ten einde geloopen. De activiteit van de luchtmacht is hervat met een bombardement bij het Boeirnor-meer en aan de grens van Mandsjoekwo. Japansche strijdkrach ten hebben op zekere punten de Mon- goolsche grens overschreden. Zij zou den zijn teruggeslagen door de Rus- sisch-Mongoolsche troepen, die even eens de grens zijn overgestoken. Een Japansch vliegveld werd op 12 October door Russische vliegtuigen aangeval len. De hervatting van de vijandelijkheden tusschen de Sovjet-Russische strijdkrachten in het Verre Oosten en de Japansche strijd krachten in Mandsjoekwo, zoo seint IIava3, is een belangwekkende aanwijzing van de politiek van Moskou. Sovjet-Rusland profi teert van het feit, dat de Europeesche mo gendheden in oorlog zijn, om de activiteit in Azië te hervatten. Dadelijk na de overeenkomst van von Ribbentrop met Molotof van 18 Augustus, heeft Sovjet-Rusland met Japan een wapen stilstand gesloten, welke een einde maakte aan de operaties aan de grens van Mand sjoekwo. Deze wapenstilstand moest het be gin vormen van een uitgebreider overeen komst en te Berlijn stelde men deze vei. zoening voor als een gevolg van de Dütsch- Russische toenadering, d.w.z. als een suc ces van de nationaal-socialistische diplo matie. Men voegde hieraan toe, dat Sovjet Rus land voortaan, bevrijd van alle zorg in het Verre Oosten, zijn geheele aandacht aan Europa zou kunnen wijden aan de zijde van Duitschland. Deze voorspelling is niet ver wezenlijkt. Eenige dagen geleden heeft het Kremlin zijn diplomatieke vertegenwoordi gers teruggetroepen uit de door de Japan ners gecontroleerde steden in China. Bij de laatste gevechten tusschen Chineezen en Japanners zouden Russische toestellen deel hebben uitgemaakt van de Chineesche luchtmacht, welke successen zou hebben behaald. Tenslotte zijn op 8 October gevechten her vat tusschen Japansche en Russisch-Mon- goolsche strijdkrachten aan de grens van Mandsjoekwo. Infanteriegevechten op het Westfront Duitsche offensief heeft niet doorgezet Het Fransche legerbericht van gis teravond luidt: Plaatselijke actie aan het geheele front, dat niettegenstaande de heftige infanterie-gevechten op zekere plaatsen sedert vanochtend niet gewijzigd is. Een Duitsch koopvaardijschip is door onze vloot op den oceaan buitgemaakt. Het Duitsche offensief dat thans in con tact gekomen is met het eerste Fransche verzet, heeft niet doorgezet, aldus Havas. De Duitsche aanvallen begonnen Maandag, de eerste in het begin van den middag in den sector van do Moezel over een front van zes km, de tweede Oostelijk van do Saar over een front van dertig km. Beide aanvallen doorschreden het aan vankelijk door de Franschen bezette, doch langzamerhand weer ontruimde terrein. Sedert Maandagavond zijn de aanvallen letterlijk geblokkeerd in hun voortgang door het vuur van de Fransche automati sche wapens, opgesteld aan den rand van de Fransche linies, welke men achter het be schermend gordijn van de Fransche voor posten in twee weken tijds met groote nauwkeurigheid in orde heeft kunnen bren gen. In het bereik komend van het zeer heftig Fransche vuur kunnen de Duitsche solda ten, hoe groot ook hun moed en hun vast beradenheid mogen zijn, zich slechts op den grond werpen en dekking zoeken, zonder hoop den muur van staal en vuur te kun nen doorbreken die zich voor hen uitstrekt. Op geen enkele plaats kon het tot ge vechten komen, waarin het bijvoorbeeld mogelijk was van handgranaten gebruik te maken tegen de verdedigers van de Fran sche stellingen; zoo krachtig werd het vuur door de laatsten onderhouden. Twee Fransche lichtingen huistoe Met het doel, geleidelijk en zoo veel doen lijk het economisch leven normaal te doen zijn, heeft D a 1 a d i e r besloten de man schappen, die niet meer onontbeerlijk zijn voor de Fransche landstrijdkrachten, met ingang van 20 October naar huis te sturen. Begonnen wordt met de onderofficieren en minderen van lichting 1909. Wanneer deze lichting zal zijn afgezwaaid zal een begin worden gemaakt met de naar huis sturing van de onderofficieren en min deren van lichting 1910. POMPEN VOOR SCHEE PSDOELEIh ii De Russisch-Finsche be$, Paasikivi Vrijdag weer naa" In de intiemste Finschc refc gen zijn volgens het D.N.B. de i over de onderhandelingen mejri unie voortgezet. President Kat minister van buitenlandsche ]u ko. zullen zich heden met W vliegtuig naar Stockholm begrffi derdagmiddag evenec. per vl|» kecren. W Paasikivi zal waarschijnpt dag weer naar Moskou vertrejt te zetja onderhandelingen voort 1 De toekomst van Brit^.® Eerst na den oorlog daaromt^ Gisteren is een verklaring ov^ c der Britsche regeering ten aaijn. constitutiopeele toekomst van Th in verband met den oorlog gejio den vorm van een witboek, dajw van den onderkoning, Lord Lile over zijn laatste besprekingen n sche politiekeleiders bevat. - In dit witboek wordt ondA- klaard, dat de regeering na dJ*^ komen bereid zal zijn overleg t^c de vertegenwoordigers van veilen meenschappen, partijen en id"31 Indië, alsmede met de Indif met het doel hun hulp en me^e verkrijgen voor het ontwerpèr gingen in het federale scheid schelijk zullen blijken. K De onderkoning maakt ver" d van de instelling van een coijeli gaan, bestaande uit vertegtte van allo groote Indische partijfevt dische vorston, dat beoogt barufciii tusschen de openbare möeniba v logsvoering. De onderkoning zajt slagingen van dit orgaan presf, fld H-» da i&j van allei)™ verdrijft U snelfan Koker 12 3tuhs 5Oct. Proefdoosjï) d fort UIT OOST- EN WESK DE DUITSCHE SCHEEPT AAN JAPAN pof, TANDJONG PRIOK, 18 Oct.Jre neemt, dat enkele diensten ijkt Oosten en aangrenzende gebiedgetf dusver door Duitsche soheepvaais pijen werden bevaren, thans dojacli lijnen zijn overgenomen. Dit g|et loon voor de vaart op de ei ge jen echo havens, doch ook voor airccn m'ingen. De voor Japan bestcrajoge Duitsche schepen, welke te Ta n 'n toevlucht hebben gezocht, ie^ei tendeels gelost en door Japan dal overgenomen. .)St( ïgei doe DE PRIJSSTIJGING E en AMBTENARENSALAROing BATAVIA, 18 Oct. (Aneta). RJ sie voor georganiseerd overlegl teravond de stijging van den fl schillende levensmiddelen. Cf werd, dat bij een aanhoudend^ toeslag op de salarissen der., onvermijdelijk zal zijn. De cC zich ten-zake schriftelijk tot fc wenden. tU doopG.R.van der BEEK Stijn had koffie gezet en met z'n vijven zaten ze in het kleine vertrek, waar de rook onder de petroleumlamp hing als de mist buiten Een kwartier later kwam Bertha. ,,Ik kom ook is efkes" zei ze ,,want Hèèn is bij Liene en die hebben 't zoo druk over d'r huis". ..En Leen en Tineke?" vroeg Lijntje. Bertha deed ,.iierd; nu eerst bemerkte ze, dat ze er niet waren. Was er nu cp:. is in het kamertje met Lijntjes vraag een stilte gevallen, i. .'.at de menschen hier uit dit kleine wereldje ,van den Elzenber.r voelden, dat er opnieuw verstoring van het rustige geluk ureigde voor beide gezinnen? Ze keken naar elkaar en wendden de oogen weer af, zoe kend naar woorden om het gesprek voort te zetten en de spanning te verdrijven, /.art zag; hoe Lijntje haar 'man' veelb'eteekenend aankeek, maar Lindert wendde zich weer tot Gijs naast hem: „Had de mulder gin nieuws?" „Jao, vanzelf over den domenie" Maar Aart gaf aan deze verandering weer een nieuwen draai met een gezegde, waar van Stijn het hevigst van allen schrok. „Prat nou mer nie over domenies en mulders, ik geleuf det ik 't al deur heb, det oewen Leen en oons Tineke een potje vrije in de mist". Stijn voelde zich schuldig en Gijs schaamde zich. Waren de boer en zijn vrouw gekrenkt? Bertha zat verlegen te kijken en kleurde, toen Aart haar een knipoog gaf. Ze wist wat er van hem verteld was. Toen Lindert opstond na een blik op den wekker op den schoorsteen en Lijntje direct mede haar zwarten omslagdoek om deed, liet Gijs hen uit, de deur openlatend om hen bij te lichten in den donkeren avond. Binnen zaten ze even met strakke gezichten. Stijn schudde het hoofd. Buiten zei Lijntje: „Es det nou is waor is, Lindert" „Dan is det un zurg te mieer, vrouw, en die is grooiter dan de ziekte in de èrrepel". Ze vonden de beide jongelui wel ijverig aan hun werk en Lien met Hein de Grauw, maar toen de boerin haar oudste dochter naar de geut had geroepen en haar gevraagd had, hoe lang die twee al binnen waren hoorde ze, dat het hoog stens vijf minuten was. Lien meende dat ze ook gelijk met haar ouders bij Stein waren vertrokken. Op haar vraag waar om Moeder dit vroeg kon Lijntje haar het antwoord niet schuldig blijven „Gin zurg", zei Lien „det gaot wel over". Maar Lijntje, die het temperament van haar dienstbode ken de, herinnerde zich nu ineens allerlei dingen, waarop ze eerst geen acht had geslagen, omdat ze van eenige verhouding tus- ichen Tineke en Leen geen flauw vermoeden had. Bertha bracht het 's avonds nog uit, toen de meisjes naar bed gingen. In haar kleine, afgeschoten kamertje naast dat van Lien en Eertha kon Tineke dien avond den slaap niet vatten. Nou kwam 't er op aan voor Leen. Dat ze hier den langsten tijd zou geweest zijn liet haar koud: den Elzenberm te moeten verlaten en elders te dienen was niet het ergste Zou Leen bezwijken voor den drang van zijn ouders?" Een arbeiderskind van nog geen twintig slaat haar oogen naar het grijze vlak van het raampje. Ze weet, dat ze knap is, dat de jongens naar haar oogen kijken, die zwart en fel zijn. Ze kent den spotlach, die om haar mond kan treden en waarmede zij iemand razend kan maken. Wat zal er morgen komen? Vader heeft 't immers allang geweten, want hij heeft haar toen met Leen gezien. Maar gezegd heeft hij nooit iets. Zou hij den jongen niet herkend hebben? Dan wist Moeder 't ook niet. Wat Lindert en zijn vrouw zouden zeggen, deer de haar minder, dan de mogelijke verwijten van haar ouders. Want nu begon haar zekerheid te wankelen. Ze ïijgt dat Gijs en Stijn zwegen, omdat ze gestreeld w^at vooruitzicht van een samengaan met Linderts zoofi als ze nu eens niets wisten en er tegen bleken te&en is sterk. Leen had het straks met andere woorjniet maar 't kwam op hetzelfde neer. Hoe lang al hadr1 8 geloopen. Eerst scheen het hopeloos voor hem, n> 16 dezen zomer dien jongen uit Dengeren van z'n omdat die haar vergezelde tegen haar zin, tol samen naar huis gereden tot aan de brug. Hoeveej Leen haar nadien verzekerd, dat hij haar wEH ander? ND A Ze herinnerde zich weer het gezegde van eeAds dwaze en domme uitlating tegen een meisje van^!H0 „Keind, gij zijt veul te veul 'n jiffrouw vur 'n<jider huske, laoter". «ister Was zij niet even goed als Leens zusters? 8eht voor< In het huisje van haar ouders, zaten na het velheide' boer en z'n vrouw, de drie bij elkaar. Wie zou» Her beginnen over dit nieuwe? D°f h Ze waren een beetje huiverig, omdat ieder v0Wj^ dat dan vanzelf het geval met de vrouw uit het A(n aar, sprake zou komen. gewor Stijn zorgde voor de pap en Gijs en Aart spra?Jjet i werk in de Meer en de veranderingen in den po! en' (Wori

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 2