Iliruiur ^ciïisdjr (iouriutt
Scheepsramp in het Kanaal
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Alle opvarenden gered
W V
De verhouding van Finland tot Rusland
Men rekent met concessies van de
zijde van Helsinki
WILBUR
Abonnementsprijs:
Per kwaitaat in Leiden en in plaatsen
waai een agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 4- portokosten
Per week0.18
Voor hel Buitenland bij wekelijksche
lending4.50
Bij dagclijksche zending5J0
Alles bij vooruitbetaling
L - - - -r«rs 5 cf. Tte'. Zor.^-'^ 7" r'.
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 Postgiro 58936
MAANDAG 9 OCTOBER 1939 20e Jaargang
abbertentieprifeen:
Van 1 tot 3 regels1.171/»
Elke regel meer 0.22'/i
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels v 2.30
Elke regel meer 0.45
Voor het bevragen aan 1 bureau
wordt berekend0.10
N°. 6825
ZORGEN OM FINLAND
Nog steeds blijft er nevel hangen over de
irerschillende diplomatieke en militaire
posities ui ons verdeelde en tot in het
tfiepst van zijn wezen verontruste Europa.
Pe groot wending in de politieke verhou
ding:! ke veroorzaakte, dat de Russische
éTd e kolossen niet, gelijk men alge-
tne-n mecide te mogen voorspellen, in zware
fcots.iig z tden geraken, is door het manoeu-
yieeren n Hitier en Staïïn uitgebleven, en
jog 'eeds liggen de beide schepen van staat
'-oom langszij. De voorzeggingen, dat
i -;-n j het ander dezelfde uitwerking
r iiebbi i als de branders, die onze vaderen
kan d: ïten oorlogsvloten plachten voor-
ait tj zei en, zyn nog niet bewaarheid, het
geen -ri minst behoeft uit te s'uiten, dat
j op een later tijdstip niet ln vervulling
iouden kunnen gaan. Doöh voorshands ge
lijkt aller op pais en vree: men Js zelfs bezig
ne- men, om in de beeldspraak te
oluii n, verladingen zou kunnen noemen.
Ti L' SC he en Duitsohe handelsexperts zijn te
jdoskou in gestage conferentie, en reeds bij
len -i onv i ig daarvan is het besluit genomen,
(en ruil van Russische grondstoffen tegen
[fgewc-rxf producten zooveel mogelijk te
jespoedigen, teneinde den wederzijcLschen
lar,: .'l in >nel tempo weder op te voeren tot
-naximum-peil vóór 1914.
Deze d gen lijken voor Berlyn heel aar-
Ug maar men doet goed in deze wissel
vallig, .i den, waarin zoowel Russen als
thiitschen dubbel spel spélen, eens af te
Vachten, hoe beide nieuwe partners zich net
tik ander :oillen verdragen en hoe lang de
nriigheden er naar zullen zijn, dat zij
k ander t ;n opzichte van derden in de hand
pil ken. Russen zoowel als Duitschers
ervan rekenschap, dat him sa
ne- aan outer op utiliteitsgronden berust,
m i f ntwijziging of bestendiging enkel
kthangt v n een eventueelen derden meest
biedende.
1 Ir.; m heeft deze „Realpolitiek" voor
(en deel in Oost-Europa de meest tragische
(ev n ehad. Het Duitschland van Hitier
letwe zich erop beriep, de matador der
Vest-Euro peesche beschaving te zijn gewor-
len, heeft zonder met de wimpers te trékken
ia Polen ok een deel der Baltische landen
fen de F' ssische „culituur" uitgeleverd, en
an de ve schrikkelijke propaganda der zoo-
ienaamde „godloozen" omtrent wier drijven
r den lo -p der jaren zooveel ontzettende
lerhaben n omloop zijn geraakt, dat de
l oude martelaren schijnen te zijn
ferleefd.
Na de ialtische landen Estland en Let-
knd, en -itauen, hetwelk nog als op de
rip zit, schijnt thans Finland aan de beurt
e gerak. om Moskou met conoecsies te
fcreeren. Uit de Russische hoofdstad is
ee h: verzoek gekomen, uit Helsinki
ei spec:a en gemachtigde te willen zenden,
eneinde ever zekere vraagstukken te kun-
len ccnf eeren. De Finnen zullen dit ver
bek met kunnen weigeren, al zijn zy
rootei> n beter op eventualiteiten voor-
».reid-, .mtie dan de meer zuidelijke ge-
tgen oeverstaten. Wel hebben zy. in het
egin van hun onafhankelijk staatsbestaan
loh met b ilsjewiekenibenden kunnen meten,
bch een herhaling van Russisch-Finsche
ijandeltj' ïeden zou vermoedelijk hetzelfde
eeld te r: m geven als de Duitsch-Russische
pmar i in Polen. De Russen hebben, of-
ihoon hun organisatie verre van perfect is,
e laatste jaren toch 'n velerlei opzicht van
en opblo i der techniek geprofiteerd.
De toekomst van Finland wekt inniger
t ede lever, nog, dan die der overige staten
k- c"~ >tzyde van de Oostzee. Het land
syin >athie weten te verwerven, niet
leebts in de gemeenschap der Scandina-
Ische staten, waarin het werd opgenomen
l; een ge ijke, doch ook in den wijderen
ring zoogenaamde Oslo-mogendheden,
arn ook Nederland zulke vertrouwe-
jk V:trekkingen onderhoudt. Het ligt als
r' are nader dan de overige oeverlanden
ij West-Luropa. Tenslotte zyn er ook in de
treenigd Staten sterke Finsche sympa-
3 een, omdat de Finnen de eenigen zyn,
lo blij .en voortgaan de oude oorlogsschui
er. an L nele Sam te betalen. Zoo Rusland
en de huidige krachtsverhoudingen mis-
fuik ma.- kt, om ook op een deel van Fin-
l ids vrybeid beslag te leggen, zal daarvan
M weerslag uitgaan op heel de wereld. De
frevel, di ardoor gewekt, zal ook terugval-
tu op het Duitsche Rijk, hetwelk als de
lr>" idende oorzaak van zoovele rampzalige
kr schuivingen zal worden beschouwd. Hit-
ts rege- ing zal daarover naar buiten niet
tc veei leedwezen aan den dag leggen
ellicht, doch zy zal zeer wel gevoelen, dat
i niet al te veel sympathie nog heeft te
ERNSTIG SPOORWEG-
ONGELUK TE BERLIJN
Een groot aantal dooden
Zondar avond is op het Berlijnsche
afion G isundbrunnen een naar Sass-
tz rijdende D-trein op een naar St. Ar-
J-rd rijd» nden passagierstrein ingereden,
et laatste rijtuig van den personentrein
erd gedeeltelijk in elkaar gedrukt en
oog in brand. Het voorlaatste rijtuig
erd lichter beschadigd.
Het aantal dooden en gewonden is nog
et nauwkeurig bekend; gevreesd moet
orden dat ruim 20 dooden zijn geval
let niet beschadigde deel van den
en trein heeft zijn reis voortgezet.
r w°rdt een onderzoek ingesteld naar
schuldkwestie.
„Binnendijk" van de Holland Amerika
Lijn op een mijn geloopen
Na vier uur brandend in de diepte verdwenen
LONDEN, 8 October. Het Nederlandsche stoomschip „Binnendijk"
dat van New York op weg was naar Rotterdam, is Zaterdagnacht
omstreeks twee uur nabij Shambles Light op een mijn geloopen en
gezonken. Alle 41 opvarenden konden worden gered. Zij zijn in
de Engelsche marinehaven Weymouth aan de zuidkust van Engeland
aan land gebracht en voorloopig opgenomen in het Zeemanshuis,
het hotel van het Legér des Hei Is en twee andere hotels.
De „Binnendijk" is een stoomschip van de Holland Amerika JJjn,
groot 6873 ton bruto. Het werd in 1921 op de N.V. Werf „De Noord"
te Alblasserdam gebouwd.
Het stoomschip Binnendijk van de Hol
landAmerikalijn is het tweede Nederland
sche koopvaardijschip, dat sinds het uit
breken van den oorlog vërloren is gegaan.
Naar men zich herinneren zal, is het
stoomschip „Mark" van de N.V. Houtvaart
te Rotterdam, de vorige maand in de Oost
zee op een mijn geloopen en gezonken. De
„Mark" was een boot van ca. 1500 ton, de
„Binnendijk" was echter ruim vier maal
zoo groot De „Binnendijk" was een van üe
8 zgn. B-schepen van de H.A.L., welke alle
ca, 6000 ton groot zijn. Het schip voer regel
matig op den Noord-Amerika-dienst en op
de Cuba—Mexico Golf-dienst der Holland—
Amerika Lijn.
Het bericht van den ondergang van de
„Binnendijk" werd gistermorgen het eerot
door de Engelsche radio verspreid. Op dat
moment had de Directie van de Holland—
Amerika Lijn nog geen enkele mededeeling,
welke de ongelukstijding bevestigde, ont
vangen. Een telegram van dezen aard kwam
pas na twaalf uur binnen. Dit meldde, dai
d«e „Binnendijk" Zaterdagavond om 10 uur
in de nabijheid van den vuurtoren Shambles
Light aan de Engelsche Zuidkust op een
mijn was geloopen. Vier uur later is het
schip gezonken en in de diepte verdwenen.
De bemanning had gelegenheid zich met
reddingbooten in veiligheid te stellen -■>.
landóe behouden te Weymouth. Slechts
twee leden van de bemanning hebben bij de
ontploffing lichte verwondingen opgeloopen.
nl. een stoker en een 18-jarige leerling. Zij
zijn in een Engelsch ziekenhuis met been
breuken ter verpleging opgenomen.
Het 8.s. „Binnendijk" was vrijwel volge
laden met graan en veevoeder, bestemd voor
Nederlandsche Regeering.
De staf van het schLo bestond, behalve uit
den kapitein, d«en heer W. P. J. Mo ree,
uit den eersten stuurman, den heer J. P.
Dekker, den eersten machinist J. F. W.
Emde en den tweeden machinist H. J. M.
Semmeren, allen wonende te Rotterdam.
Allen zijn reeds vele jaren in dienst van de
H. A.L.
Schip en lading van de „Binnendijk" zijn
verzekerd. Van de acht B-schepen van de
H.A.L. zijn er thans nog 6 over. Het s.s.
Blijdendijk is immers enkele jaren geleden
reeds in de Middellandsche Zee door brand
verwoest. De resteerende schepen zijn de
Beemsterdijk, Bilderdijk, Blommersdijk,
Boschdijk, Breedijk en Burgerscajk.
Een onderhoud met den kapitein
Een correspondent van het A.N.P. heeft
©en onderhoud gehad met den heer Moree,
gezagvoerder van de „Binnendijk".
De heer Moree vertelde, Dat hij zich op
0® brug bevond, toen zich een vreeselijke
ontploffing voordeed'. De machines en de
drandlooze installatie raakten in het onge-
reede en konden geen dienst meer doen.
Zeer langzaam begon het schip te zinken,
doordat aan bakboordzijde van het stoom
schip een gat was ontstaan.
Daar van de radio-installatie geen gebruik
gemaakt kon worden, moest men vuur-
pijlen afschieten om de aandacht te trek
ken. Deze vuurpijlen werden beantwoord
en later kwam een der vaartuigen, die in
dienst van de Britsche contrabande-controle
staan, de „Victoria", langszij. Het vaartuig
maakte vast en nam alle 41 opvarenden aan
boord.
„Wij hadden" aldus de heer Moree, „geen
passagiers aan boord. Onze reis van New-
York was tot dusver door fiiets bijzonders
gekenmerkt. Ook bij het naderen van oe
Engelsche kust namen wij g-en teekenen
van den oorlog waar".
Een correspondent van het „N. v. d. D."
vernam nog, dat men alles in het werk
heeft gesteld om het schip, dat aanvankelijk
slechts langzaam zonk, te behouden. Het
mocht niet baten. Om 12 uur begon het
Opdracht werd nu aan alle opvarenden
gegeven het schip te verlaten. Dit ge
schiedde in volmaakte orde en zonder pa
niek. Nadat de „Victoria" allen aan boord
had genomen, heeft men op eenigen af
stand den ondergang van het schip afge
wacht. Er volgden een reeks explosies en
het schip zonk steeds dieper. Tenslotte
was het in een vlammenzee gehuld. Om
streeks 2 uur verdween het schip in de
diepte.
De „Victoria" koerste hierna naar Wej"-
mouth, waar de bemanning aan land werd
gezet en vriendelijk opgenomen in enkele
hotels. De gewond-en zijn de stuurmansleer
ling Huisman, die een middenvoetfractuur
heeft opgeloopen en de stoker Oudejans, die
een hiel heeft gebroken. Zij maken het
beiden goed. Vermoedelijk zullen de 41 op
varenden van de „Binnendijk" met de „Vo-
lendam" naar Nederland komen. De „Volen-
dam" ligt nog steeds bij de Downs voor
onderzoek. Wanneer dus de thuisreis kan
worden aanvaard valt niet te zeggen.
LANDSTORMERS MET
KLEIN VERLOF
's-GRAVENHAGE, 9 October. Van bevoeg
de zijde wordt ons medegedeeld, dat binnen
afzienbaren tijd ongeveer 4000 gemobiliseer-
den, die krachtens een verbintenis bij den
Vrijwilligen Landstorm waren opgeroepen,
met klein verlof zullen worden gezonden.
Znlks zal geschieden ingevolge verzoeken
der betrokkenen, die verklaard hebben een
vrijwillige verbintenis slechts te hebben aan
gegaan in de meening bij mobilisatie niet
te zullen worden opgeroepen.
De „Rotterdam" met graan
aangekomen
ROTTERDAM, 9 Oct. Het s.s. „Rotter
dam" van de Holland-Amerikalijn is gister
avond met 8000 ton graan voor de Neder
landsche regeering behouden van N"w-York
in de Rotterdamsche haven aangekomen.
Het schip had geen passagiers aan boord
De reis had een vlot verloop. Het oponthoud
bij de Engelsche controle, was zooals ver
wacht, slechts kort omdat de lading uit
sluitend voor de regeering bestemd was.
De „Rotterdam" zal a.s. Zaterdag 14 Oct.
weer naar New-York vertrekken.
Hedenmorgen vroeg is het s.s. Bilderdijk
van hier naar New-York vertrokken.
Eischt vari Uw leve
I To'tJtelry I
H.B DE BEER, Aol770 AM/TEPDAM
(Reel.)
Nieuwe arbeidsvoorwaarden
voor de Noordzeevisschers
Het garantieloon verdubbeld
Nu de regeering aan de reeders finan-
cieelen steun heeft verzekerd, die tot hervat
ting van het visscherijbedrijf kunnen leiden
hebben de reeders overleg gepleegd met de
vakbonden omtrent de nieuwe arbeidsvoor-
aarden voor de visschers, waarop zij ge
heel vrijwillig kunnen uitvaren.
Het garantieloon is thans verdubbeld, en
gebracht op f 28. Voor de berekening van
de besomming en dus van de gage der
bemanning zal als minimum opbrengst
i 16 per kantje worden gerekend. Indien de
opbrengst hooger is, dan geldt deze voor He
berekening.
Voorts is bepaald, dat, ingeval een vaar
tuig naar een haven van een der oorlog
voerende landen mocht worden opgebracht,
de bemanning gedurende de termijn van
opleggen f 21 per week zal ontvangen.
De uitkeeringen bij oorlogszee-ongeluk
ken krachtens de Zeeongevallenwet, zullen
worden verhoogd met een toeslag ten be
drage van 50 pCt. der uitkeering.
Verder is bij 't overleg met Soc. Zaken be
reikt, dat als maatstaf voor de wachttijd
regeling, zoodra de visschers in werkloozen-
steun komen, de dagloontabellen voor de
zeeongevallenwet worden genomen. Voor de
haringvisscherij komt dat neer op f 21.50
per week, zoodat alle verdiensten boven uat
bedrag buiten de berekening vallen voor
den wachttijd en den steun.
NOG GEEN NIEUWS VAN
DE FRONTEN
De leyerberichten
Het Fransche legerbericht van van
ochtend luidt:
Gisteren aan het einde van den dag en
vannacht waren verkenners in het beneden
dal va» de Nied en ten Zuiden van Saar-
brücken actief.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
In het O o s ten werd de opmarsch naar
de belangengrens voortgezet.
In het Westen plaatselijke activiteit
van verkenners en zwak artillerievuur aan
beide zijden.
In de 1 u c h t slechts geringe activiteit
van verkenners.
Finland roept reservisten onder
de wapenen
Zoowel uit Kopenhagen als Stockholm komen berichten, volgens welke Fin
land besloten heeft de Russische uttnoodiging te aanvaarden en een specialen
gevolmachtigde naar Moskou te zenden voor onderhandelingen over de vraag
stukken van politieken en economischen aard. Rusland heeft blijkbaar belang
stelling voor drie kleine eilanden in de Finsche Golf, Hogland. Seitskaer en
Tyaerskaer. De Stockholmsche correspondent van de te Kopenhagen verschij
nende „Berlingske Tidende" gelooft, dat Finland deze eilanden, die voor Hel
sinki van weinig beteekenis zijn, zal afstaan, doch overigens een krachtige hou
ding zal aannemen. Hij voegt hieraan toe: „Finland is geen Baltisch land, doch
een deel van Scandinavië/Het heeft lang geen slechte strategische positie en een
sterke defensie".
Ook Zweden slaat de ontwikkeling aandachtig gade.
Het Finsche Ministerie van Oorlog deelt mede:
Daar het noodig schijnt te zijn, de neutraliteitsverdediging van Finland te
versterken, zijn de reservisten der troepenafdeelingen voor buitenqewone oefenin
gen onder de wapenen geroepen. Daar hierdoor gebrek aan ruimte, wat de mo-
oelijkheid voor inkwartiering in de garnizoenen betreft, is ontstaan, zijn deelen
der troepen uit de stedelijke garnizoenen naar het platteland verplaatst, waar zij
tevens voor het aanleggen van versterkingen kunnen worden gebruikt
ACGOORD TUSSGHEN
DUITSCHLAND EN
LETLAND
Auto-Ond«rtlng« lux»-voor een
.^r
Kt
Six-
z erg en Deinood» voor Mn uurz
Oebruikotqker te ecMer zoon
veilige (oor-polit, woorvoe dut».
J -
Repatrieering van Duitsche Letten
Het agentschap Leta deelt het
volgende mede:
„De regeeringen van Letland en
Duitschland zijn in principe tot
overeenstemming gekomen over de
afsluiting van een verdrag betreffen
de repatrieering van Letsche staats
burgers van Duitsche afkomst en
daarmede samenhangende kwesties.
De eigenlijke onderhandelingen
zullen binnenkort beginnen".
Reuter wijst er in dit verband op,
dat de repatrieering zal geschieden
volgens Hitiers voorstellen betref
fende het verplaatsen van nationali
teiten.
GASONTPLOFFING IN
FRANSCHE MIJN
Er zijn tientallen slachtoffers
In een mijn te Sint Etienne heeft zich
Zaterdagmiddag een mijngasontploffing
voorgedaan, waarbij naar Havas meldt,
37 personen zijn omgekomen en velen ge
wond. De exploisie, die ook aardver
schuivingen teweeg opbracht heeft, ge
schiedde tijdens het aflossen van een
ploeg arbeiders, waarvan vele door de
exploisie tegen den grond geworpen wer
den.
De exploisie zou, naar men vermoedt,
door kortsluiting ontstaan tjn. Zondag
ochtend zijn Faure, de voorzitter van de
Kamercommissie voor de mijnen, en
Weil, de inspecteur-generaal der mijnen,
in de schacht, waarin het ongeluk heeft
plaats gehad, afgedaald.
DE VERBINDING MET AMELAND
HERSTELD
HOLLUM. 9 Oct. De sinds Woensdag op
de wadden' gestrande passaeiersboot
gistermorgen vlot gekomen en is aan de
pier te Ameland aangekomen. Men hoopt
dat thans weer een geregelde veerdienst
voor passagiers zal zijn geopend.
De gestrande veeboot is echter nog niet
vlot. Het vee wordt vanaf den wal van
voer en water voorzien.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Ernstig spoorwegongeluk te Berlijn;
talrijke dooden.
Mijngasontploffing in Fransche mijn
maakt talrijke slachtoffers.
Oud-president Benesj in Parijs aange
komen.
Duitsch-Russisch handelsverkeer zal
bespoedigd worden.
Op het stoomschip „Amstelkerk" heeft
brand gewoed, die echter tijdig is be
dwongen.
Het Nederlandsche stoomschip „Bin
nendijk" is op een mijn geloopen en ge
zonken.
Groote verkeersoptocht te Utrecht in
verband met het jubileum der Spoor
wegen.
Verschenen is de Memorie van Ant
woord inzake de verhooging van het cre-
diet voor werkverruiming groot f 30 miï-
lioen.
Het m.s. Oranje van de Stoomv. Mij
Nederland keert niet naar ons land terug.
De oorzaken van het niet doorgaan van
de bankfusie tusschen de Robaver en de
Amsterdamsche Bank.
IETS ZACHTER
Weerverwachting: Hall bewolkt tot be
trokken, plaatselijk eenige regen, iets zach
ter, meest matige oostelijke tot zuidelijke
wind.
BAROMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 759.0.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 9.0 C.
FIETSERS LICHT OP:
10 Oct. Van 'sav. 5.47 u. tot 'smorg. 5.48 u
N.V. BETONBOUW
v.h. Fa. Kool en Wildeboer
Fabriek en Kantoor HOOGKERK (Gron.)
Telefoon 1766
Bijkantooi DEVENTER, TeleL 3865
Uitvoering van Beton-, Utiliteits-, Burger
en Water bouwwerken. Groote voor
raden Betonartikelen. ook met asphalt
geïmpregneerd of gepenetreerd tegen
agressieve invloeden.
BETON EMAILLE en ARTILUX-
MATERIAAL voor mnurbepieistering en
gevelstukken.
Lezers van dit blad, laat het U niet weer
houden. ook eens bij ons aan te vragen.
Steeds wordt door ons geleverd door het
geheele land.
(Red)
Prins Hendrikkade 34
AMSTERDAM. O.
B rand bl use h apparaten
DE GROOTE TREK
Bij Drukkerij Edecea te lioorn zal bin
nenkort een Nederlandsche vertaling ver
schijnen van het werk ,.Far Enough" (Ver
genoeg) van de begaafde Amerikaansche
schrijfster Eugenie de Kalb. Jn dit boek
wordt in romanvorm de geschiedenis van
de „Groote Trek" verhaald.
De gezant van de Unie van Zuid-Afrika
in ons land, dr. Van Broekhuizen, heeft
zich bereid verklaard voor de Nederland-
schrijven.