De Grcote Ke.'k te Maassluis
drie eeuwen oud
Poolsche vluchtelingen te Berlijn
WOENSDAG 4 OCTOBER 1939
TWEEDE BLAD I'AG.
Gebouwd op historischen grond
„Een oorlochschans ick was den
crychslien toegewezen
Nu christi kerck ick ben. een
bedehuis ver(vol)presen".
Op 9 October as. zal het drie eeuwen
geleden zijn, dat de Groote Kerk te
Maassluis, een kerkgebouw waar elke
Maassluizer trotsch op is en dat een
sieraad voor het stadje aan den Water
weg genoemd maig worden, in gebruik
werd genomen. Gebouwd naar het mo
del van de Noorderkerk te Amsterdam,
staat deze kerk op historischen grond,
want voord-at men kon gaan bouwen,
moest eerst de schans, welke Marnix
van St. Aldegolde had laten opwerpen,
geslecht worden. Boven den hoofdin
gang van de kerk werd dan ook een la-
tijnsch opschrift aangebracht, dat boven
dit artikel vertaald is weergegeven.
De opkomst van het stedeke Maassluis
valt samen met die der Zeven Provinciën.
Op geestelijk zoowel als op maatschappe
lijk gebied werden de vruchten van den
worstelstrijd tegen Spanje gezien. Na veel
wrijving kwam op 16 Mei 1614 de separatie
tusschen Maesland en Maeslantsluis tot stand
en kreeg de nederzetting aan de Maas den
naam Maassluis. Dit geschiedde mede
door het optreden van Ds Johannes F e-
n a c o 1 i u s. die in 1608 naar Maeslantsluis
was gekomen.
De bevolking van Maassluis nam steeds
toe en daar ze geheel bestond uit leden der
Geref. Kerk bleek de oude Kapel spoedig te
klein en moest raad worden geschaft.
In 1627 we rdde behoefte aan een nieuwe
groote kerk gevoeld, waartoe 86 stuurlieden
en visschers een verzoek deden aan de Sta
ten van Holland en West-Friesland. Omdat
de bevolking hoofdzakelijk uit visschers be
stond verzocht men over te gaan tot hef
fing van één stuyver op iedere aangevoerde
visdh. Op dit verzoek werd gunstig beschikt
en ook reeds een groot bedrag van verkocht
en verhuurd land was binnengekomen. Toen
men de groote offervaardigheid van de ge
meente zag werd besloten spoedig met den
bouw te beginnen.
Nadat men de toestemming van de Am
bachtsvrouw en haar voogd Benthuyzen had
verkregen werd op 6 Juni 1629 door
Arent Lambregtsz, van beroep met
selaar, zoon van den diaken Larrubregt
Franse, de eerste steen met het opschrift
„Door de ecmeente" gelegd. De bouw die
onder leiding van Arent Lambregtsz ge
schiedde. werd niet aanbesteed, doch in
eigen beheer uitgevoerd. Tegenslagen ble
ven bij den bouw niet uit en enkele malen
moest deze voor korter of langer tijd wor
den onderbroken. In October 1637 kon met
het afbouwen van de kerk een aanvang
worden gemaakt. Deze werkzaamheden
den toen opgedragen aan den werkmeester
Maarten Gillesze van der Pijpen
uit Dordrecht. Het werk vorderde toen be
trekkelijk snel en
in Juli 1839 kon
den de werk
zaamheden ge
reed worden ge
noemd en be
droegen de bouw
kosten f 67.451,40.
Ruim tien jaar
nadat de eerste
steen was gelegd
kon dit bedehuis
in gebruik wor
den genomen. De
eerste dienst
werd gehouden
op 9 October 1639
waarin de toen
62-jarige Ds. Fe-
nacolius, alge- „Vader" Fenacólius
meen „vader" ge
noemd, voonginig. Dien dag zag Ds. Fena
cólius de kroon op zijn levenswerk gezet,
hoewel het voor hem een zware
gang naar den nieuwen kansel was,
want juist in den nacht voorafgaande
aan den heugelijken 9en October 1639,
was zyn trouwe gade Margarita, in
zijn armen overleden. Met groote aan
dacht werd door de opeengepakte me
nigte naar de eerste predikatie van Ds.
Fenacólius over Psalm 122 geluisterd.
De toren kreeg een andere plaats, dan
eerst de bedoeling was. Toen meff bezig was
een toren te bouwen midden uit het dak,
rustende op vier pilaren in de kerk zakten
deze weg, daar de grond niet beheid was.
Er verrees toen een klein torentje. Voor den
grooten toren, welke 60 Meter hoog is. werd
de eerste steen gelegd op 15 Januari 1649.
Het kostbare en schoone Interieur
Het interieur van dit in Gothisohen stijl
opgetrokken kerkgebouw, is kostbaar en
fraai. Aandacht verdient de preekstoel met
zijn koperen arm, in welks hand de koperen
lessenaar met bijbel rust.
Verschillende bijzondere borden, banken
en heikken werden in de kerk aangebracht.
Het prachtige Visscherijbord werd ter ge
legenheid van de ingebruikneming der kerk
vervaardigd. Verder vinden we in deze kerk
een paar klankborden, een met de „Wet des
Heeren" en het andere met het „Gebed des
Heeren" beschilderd. Dan is er nog het Snij
dersbord van 1650.
Ook moet gewezen worden op het bord,
dat, geschonken door een onbekende burger
en burgeres, ter gelegenheid van het eeuw
getijde, werd opgehangen en dat de herinne
ring bewaart aan de leerrede, die Ds. J. M.
Hoffmann bij die gelegenheid uitsprak
naar aanleiding van Jesaja 33 20.
De Regeeringsbank, in 1642 aangebracht is
evenals de overige vaste banken een proeve
van fraaie houtsnijkunst.
Het koor werd in 1660 afgewerkt met
een sierlijk hekwerk, waarop enkele minia-
tuurloggers prijken. Ter weerszijden werden
teksten aangebracht. Bij de avondmaalsbe-
diening worden bekers en borden gebruikt
van 1612 en 1639.
Het schoonste sieraad van de kerk is en
blijft het orgel, een geschenk van den Maas-
sluisschen weldoener, reeder en zahnvisscher
Govurt van Wijn, dat op 4 December
1732 voor het eerst werd bespeeld. Vorig
jaar werd dit schoone instrument grondig
gerestaureerd en uitgebreid.
Bij het tweehonderd-jarig bestaan van het
kerkgebouw werd de feestpredikatie uitge
sproken door Ds. J. F. K u y p e r, den vader
.van Dr. A. Kuyper.
In de kerk ligigen *g tal van menschen
OVERIJSSELSCHE
SCHOOLDAG
ZWOLLE, 4 Oct. Vandaag is alhier de
Overijsselsche Schooldag gehouden. Na ge
bruikelijke opening en afdoening van en
kele huishoudelijke zaken, was als eerste
referent aan het woord de heer L. v.
Z w e e p, Inspecteur L.O. te Leeuwarden,
die als onderwerp had
begraven. Gedurende het tijdvak 16391827
,'erden vrij regelmatig gr a-ven in de kerk
erhuurd, totdat de Regeering zulks in 1827
verbood en toen dezer Jagen een kelder voor
de aan te leggen centrale verwarming (een
geschenk ter gelegenheid van dit jubileum)
gemaakt werd. moesten vele stoffelijke res
ten worden opgeruimd.
Gedurende de drie eeuwen hebben 70 pre
dikanten de Ned. Herv. Gemeente
Maassluis gediend, met inbegrip van de drie
predikanten, die thans hier arbeiden.
Ter herinnering aan den afbouw werden
door den heer Van der Pijpen twee zilveren
schalen aangeboden met inscriptie en w
in het kerkgebouw was gegraveerd. Deze
beide schalen zijn onlangs teruggevonden.
Eén is er in het bezit van den bekenden
kunstschilder Willy Sluiter te Den Haag; de
andere werd in 1935 docr de vereeniging
Joannes Fenacólius te Maassluis, te Zwolle
aangekocht. De Ned. Herv. Gemeente zal
deze schaal nu van genoemde vereeniging
ontvangen ter gelegenheid van dit derde
eeuwfeest.
Maandag as. zal des middags dit derde
eeuwgetij van deze kruiskerk plechtig wor
den herdacht. Des avonds zal in een gods
dienstoefening met de gemeente, waarbij
verschillende k<^ke!ijke en burgerlijke auto
riteiten zijn uitgenoodigd, de officieele her
denking plaats vinden.
TAL VAN STUDENTEN
MET KLEIN VERLOF
Opdat zij hun studies zullen
kunnen voltooien
s-GRAVENHAGE3 October. Ons
komt ter oore, dat voor tal van stu
denten, die onder de wapenen waren
geroepen, een regeling is getroffen
waardoor zij met klein verlof kunnen
worden gezonden. In de eerste plaats
vallen daaronder de medische
studenten, die met gunstig gevolg het
doctoraal examen (Ze gedeelte) en/of
het semi-artsexamen hebben afgelegd.
Zij zullen in de gelegenheid worden
gesteld hun studie te voltooien. Ver
schillende van hen konden reeds van
daag afzwaaien.
De overige medische studenten, mits
aangewezen voor de opleiding tot
reserve-officier van gezondheidwor
den in universiteitscompagnieën ver-
eenigd; teneinde in militair verband
te gaan studeeren hetzij te Gronin
gen, Leiden; Utrecht of Amsterdam.
Voor wat de andere studenten betreft
j,dus zij die tot een andere faculteit
behooren deze kunnen, in dien zij
in staat zijn binnen een jaar af te
studeeren, een ongezegeld request
aan den Minister zenden, waarin
verzocht wordt hun studie te mogen
voltooien.
Voorts is, zoo men weet, een rege
ling in bewerking, die het mogelijk
zal maken zakenverloven te ver-
leenen.
Gezien het feit, dat de cultuurontwikke
ling nooit stilstaat, moet ook de school een
voortdurende renovatie ondergaan.
Er zijn tijden, waarin de drang tot ver
nieuwing soms plotseling zeer sterk wordt.
In zulk een periode leven we thans.
Door Aufklarungstendcnzen, Herbertianis-
me en de algemeene verintellectualiseering
van het leven, werd ook in de school he;
„je-sais-tout-ideaal" troef. De Erlebnis-phi-
losophie, de gevoelspsvchologie en de psy
chologie van het onbewuste verzetten zich
tegen het intellectualisme. Het pragmatis
me loochent het absolute, op Godsdienstig,
kentheoretisch en zedelijk terrein. De kin
derpsychologie en de denkpsychologie geven
een nieuw inzicht in het leerproces. Een
sociologische staatsbeschouwing dringt zich
op, en wenscht den Staat een ordenende be
voegdheid toe te kennen, die ook zal in
grijpen in het interne schoolleven.
Al deze nieuwe ideëen vindt men opge
nomen in het programma van de groote
internationale beweging voor nieuw onder
wijs: the New School Fellowship.
Tegenover deze strooming mot
haar geloof in den mensch en in
de almacht der opvoeding moe
ten wij onze positie bepalen.
Over-waardeering van het intellect mag
niet omslaan in tekort aan waardeering van
het verstand als gave Gods. De leuze „vom
Kinde aus" is oppervlakkig en onaanneme
lijk.
He globalisatie-iprineipe kan slechts be
perkte toepassing vinden. Decroly's concen
tratie-idee is gegrond op een positivistische
philosophie. De gedachte aan Staatspaeda-
gogiek is on-Nederlandsch.
Wij hebben bij onderwijsvernieuwing in
de eerste plaats te waken voor het ons toe-
betrouwde pand. Verstarring van ons onder
wijs zou tot decadentie voeren. Het streven
naar vernieuwing moet ons allen bezielen
met het plichtsgevoel, zijn taak iederen dag
beter te willen volbrengen. Hiervoor geeft
spr. eenige practische aanwijzingen.
Als tweede spreker trad op Ds J. J E
k e s Jr van Rotterdam, die sprak over
Anti-seimietisme en Chr. onderwijs
Het Antisemietisme, aldus spr., is
ons, Christenen, een vraag; hoe staan wij
er, ja, juist als Christenen, tegenover? Hei
antwoord kan zijn: afwijzend, gelijk tegen
over elke vervolging van menschen.
Dit antwoord bevredigt echter niet. De
vervolging der Joden is van een ander so
dan welke andere vervolging ook. Van be
lang is hier, dat de haat tegen de Joi»
f.r altijd en overal is en dat nochtans do
Joden niet worden uitgeroeid. Men kan don
Jood honderd maal doodslaan, hij staat al
tijd weer voor ons met zijn ondoorgronde
lijke oogen.
Hoe 6taan wij als Christenen tegenover
de Joden en het Jodendom?
1. Het Oude Testament is 'n JoodBch boek
en het Nieuwe Testament is zonder het
Jodendom niet te verstaan. Jezus Zelf is
een Jood en Hij getuigt: de zaligheid is uit
de Joden. De discipelen en de apostelen zijn
Joden.
2. De Bijbel zelf wijst ons den weg.
In het Oude Testament zijn de Joden het
uitverkoren valk. Maar het woord uitver
kiezing in den Bijbel verschilt principieel
van hetzelfde woord bij Hitier en Ro:
berg. Israël was het minste volk. Nergens
wordt feller critiek op Israël geleverd dan
juist in het Oude Testament
Het Nieuwe Testament getuigt, dat de
Joden Jezus gekruisigd hebben Maar deze
beschuldiging verschilt principieel van de
zelfde beschuldiging bij Julius Streicher, er
de zijnen. Het getuigenis van het Nieuwe
Testament beteekent: w ij hebben het ge
daan. Geen mensch kent Jezus, die niet met
de Joden zichzelf schuldig weet,
Paulus laat tenslotte zien, hoe Irsaël
door de eeuwen heen zijn rol blijft spelen.
Het blijft t"t aan het einde der wereld ge
schiedenis Gode uitverkoren volk en Chris
tus zal niet wederkeeren, voordat Israël
zalig geworden is.
De vraag moet worden gesteld, wat wij
aan het Jodendom te danken hebben? Vijf
dingen moeten hier gezegd worden:
1. De heiligheid Gods, die beteekent de
verwerping van alle natuurgodsdienst.
2. De kennis van zonde en genade
3. De beteekenis van het volk: een volk
tot een bepaald doel (tegen alle val3ch
nationalisme).
4. De kennis van gerechtigheid, vrede,
vrijheid, enz.
5. De gedachte van een doel: Het Ko
ninkrijk Gods (de zin der geschiedenis).
Van hieruit kunnen enkele dringen ce-
zegd worden in verband met het Christelijk
onderwijs en wel i. z. in verband met de
bijbelsche geschiedenis.
1. De bijbelsche geschiedenis als geschie
denis van Israël.
2. De geschiedenis van Israël als de ge
schiedenis van onze zonde en Gods genade.
3. Het gevaar van alle natuurlijke theo
logie, dat ons bij den voortduur bedreigt.
4. De beteekenis van Christus* Weder-
Z.K.H. Prins Bern-
hard inspecteerde deze
week in een der plaat
sen langs de Neder-
landsche kust de daar
gelegerde bereden en
onbereden veldtroepen
Een diplomatentrein uit Warschau
arriveert in de Duitsche hoofdstad
JVeken van zware beproeving
(Van onzen Duitschen correspondent).
Toen we hoorden, dat een groot aantal
buitenlandsche vluchtelingen met een spe
cie len trein van Warschau via Konings
bergen waar ze eenige dagen gebleven
zijn. om weer op hun verhaal te komen
naar de rijkshoofdstad zou komen, gin
gen we op informatie uit en weldra hadden
we vastgesteld, dat bedoelde trein in den
laten avond aan den Stetliner Bahnhof
zou arriveeren. Van betrouwbare zijde was
meegedeeld, dat onder deze gecvacueerden
ook eenige Nederlanders zouden zijn en dat
verhougde natuurlijk onze belangstelling.
Men hoemde ons in de eerste plaats den
attaché aan het Nederlandsche gezantschap
te Warschau, baron Gevers en echtgenoote
wiens vader tijdens en na den oorlog
vele jaren te Berlijn als H. M.'s gezant te
Berlijn geaccrediteerd was en die zoowel
hjdens het keizerlijk bewind als in de
moeilijke jaren der Republiek van Weimar
ij de regeering alhier hooge w aardeering
genoot vooits noemde men ons consul
Peerebuom, den heer Wouterscheid en
chtgenoo.e. die te Warschau de belange.n
van Philips behartigde en nog enkele
andere namen. We waren er dus op voor
bereid, meerdere landgenooten te ontmoe
ten, uit wier mond we nu eens precies
wilden vernemen, wat er rondom en in
Warschau eigenlijk gaande is.
Het heldere licht van de opkomende
•naan vergemakkelijkte voor ons de tram
route naar het station. Toen we daar arri
veerden, bleken er allerlei moeilijkheden
overwonnen te moeten worden. Politie, S.S.
en soldaten der weermacht hadden het
eerste perron ontnjimd en wilden aanvan
kelijk niemand toelaten, maar na motivee
ring van ons bezoek, bereikten we tenslotte
dan toch het voor oogen gestelde doel. Juist
droegen twee zusters van het Roode Kruis
een man naar binnen, die klaarblijkelijk
op straat verongelukt was, want hij lag
bewusteloos op de haag. Dergelijke onge
lukken zullen er bij de absolute duisternis
van de afgeloopen week wel vaker in Groot-
Berlijn zijn voorgekomen, maar men krijgt
er in de pers geen woord van te lezen.
Een diplomatentrein
Omstreeks 11 uur kwam de stationschef
ons meedeelen, dat de trein uit Konings
bergen eenige vertraging zou hebben en
wij begaven ens daarom naar de salon, die
voor een oflicieele begroeting was inge
richt. Hier stonden reeds vele leden van
verschillende ambassades te Berlijn om
hun bevrijde landgenooten te verwelkomen
doch voor hen werd het een teleurstelling.
In den „diplomatentrein", die slechts uit
enkele wagons Iste en Ilde klasse en een
tweetal restauratiewagens bestond, bleken
inmiddels alleen maar ambassadeurs met
hun allernaaste familieleden een plaats
gekregen te hebben. Alle anderen waren
nog per auto onderweg en men wist niet,
wanneer ze te Berlijn zouden arriveeren.
In opdracht van de rijksregeering was
inmiddels de chef van het protocol, gezant
von Dörenburg, verschenen en om hem
heen zagen we vele hooge officieren en
vertegenwoordiger* van het min. van Bui
tenlandsche Zake Velen van hen hadden
tot nader orde di zwarte diplomatenjas
verwisseld met hel sobere „feldgrau". Van
H M.'s gezantschap waren baron van Boet-
zelaer en de heer de Beus verschenen. Tot
onze niet geringe verraswing gingen piot
komst in verhand met de belofte van liet
Oude Testament (verschil tusschen verzoe
ning en verlossing).
5. Onze roeping tegenover Israël en de
wereld.
De Koning en de Ko
ningin van Engeland
brachten een bezoek
aan verschillende En-
jelsche trainingskam
pen, waar zij de in op
leiding zijnde militai
ren inspecteerden.
seling alle booglampen aan en werd het
zoo helder licht, dat we niet de oogen
moesten knippen. Daar zijn we nu al drie
weken aan ontwend en we vroegen ons af,
of de luchtaanvallen dan toch niet zoo
dadelijk gevreesd behoeven te worden als
men ons dat onder den druk van hooger
hand aan 't verstand heeft gebracht?
Een hartelijk weerzien
Even daarna reed onder strenge controle
ook op het tweede perron van de
spoorwegpolitie de trein binnen. Langs
twee zware locomotieven volgden we den
ruim twee meter hoogen von Dörenburg.
Reeds verschenen voor de open coupé de
eerste vluchtelingen. Het bleken leden van
de Joego-Slavische legatie uit Warschau
met hun dames te zijn. Graaf Dörenburg
oreerde de dames met de in Duitschland
nog altijd gebruikelijke handkus en schud
de iedereen zeer hartelijk da hand, maar
men scheen nauwelijks naar hem te luis
teren, want men keek uit naar familieleden
of kennissen, die men terug hoopte te zien.
Even later ontdekten we in de toenemen
de drukte baron Gevers en diens echtge
noote. Het ligt voor de hand, dat hij door
ons allen met vragen bestormd werd: hoe
't den laatsten tijd in Warschau geweest
en of men te Koningsbergen eenigszins
op zijn verhaal gekomen was
Het gesprek duurde slechts enkele minu
ten. Het antwoord op alle vragen duidde
er op, dat men eerst wilde uitrusten van een
reis, die het voorloopig einde beteekent
weken, die bovenmenschelijke eischen
hebben gesteld aan de zenuwen. Men liet
't aan onze verbeelding over na te gaan.
hoe het leven in een uitgehongerde en
vaar gebombardeerde stad isl
Vooral de datnes maakten een deernis-
ekkenden indruk. Ze hadden klaarblijke
lijk nauwelijks den tijd gehad, haar bagage
behoorlijk in te pakken en van ieder gelaat
kon men duidelijk aflezen met hoeveel angst
en ontbering de laatste weken in Warschau
werden doorstaan. Thans il die zware be
proeving voorbij en vanuit Berlijn kan men
zich weer huiswaarts begeven, naar een
land, waar de oorlog nog niet woedt!
(Nadruk verboden).
jZ werd opgericht, thars wel op
achtergrond is geraakt en opbloei van j
tionaal bewustzijn is gekomen. De B.\
heeft echter thans nog een taak vooral t
door zijn preventieve werkii g. De gevs
zijn in ons land nog steeds niet verdwel1'
er. wanneer ooit de geest van défaitume
terugkeeren. zou de B.V.L. er weer zijn.8
Kapitein Karr s heeft in een toespr#
de aandacht erop gevestigd, dat ook nui
plaatselijke commissies actief moeten ht
ven teneinde er voor te zorge n, dat tot in*
kleinste plaatsjes van ons land activi'.
mogelijk zal zyn.
De commandant van Zuic-HoUand-W<s
overste Boots, die in den loop van
avond nog ter vergadering kwam, heeft e"
goeden geest in onze weermacht gescheai
De groote lichtzijde van der huidgen ij
stand noemde spr. de omstar.iighe: Jat j
officieren dicht bij dc milhairen vorc^
gebracht, waarbij de groote opoffering0
zindheid van onze soldaten blij Kt.
Nadat Ds W. van den Brink w
s-Gravenzande nog het wool h ad gevoe82
heeft de Burgemeester van s-Gravenzan»'
Mr Schokking, een slotwoord gesptl
ken. pd
Aan de opluistering van deze bij. enkw^ti
werkte een strijkje mee, dat gevormd vv-.
uit het kantonnement 's-Gravenzande.
Een groot aantal officieren, ook van trrUI
pen uit de omgeving, woonden dez-.n avor"
by.
Asthma, psoriasis.
ui
migraine
re<
Een arts over Dr Ënklaar
HET UITVAREN VAN DE
VISSCHERSVLOOT
De Regeering zal helpen
Tegemoetkomingen
verzekeringskosten
's GRAVENHAGE. 3 October. Sedert de
visschers vloot ten gevolge van het uitbre-
van den oorlog grootendeels is stilge
legd. is i de kringen van het visscherij-
bcdrijf onder oogen gezien, welke voorzie
ningen zouden moeten worden getroffen,
wanneer de visscherij onder de huidige om
standigheden wordt hervat. Reeds aan
stonds kon daarbij over twee onderdeelen
uitsluitsel worden verkregen, Lw. de uit-
keeringen bij oorlogszee-ongevallen en de
casco-moleslvcrzekering.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen,
neeft de Minister van Economische Zaken
aan de organisaties in hPt visscherijbedrijf
een brief gezonden, waarin op dpze punten
financieele medewerking in het vooruit
zicht wordt gesteld. Deze medewerking zal
alleen gelden, voor het geval de bijzondere
bedrijfslasten zullen blijken de draagkracht
van het bedrijf te beven te gaan en voorts
alleen voor de eerste zes weken en voor
een nader te bepalen gedeelte van de vloot.
De faciliteiten zullen hierin bestaan, dat
bij oorlogszee-ongevallen de koeten van de
ongevallen-uitkeeringen, voor zoover deze
op de huidige basis door het bedrijf worden
gedragen, voor de helft worden gebracht
ten laste van het Rijk. Indien van de zijde
van de reeders en van de opvarenden o^er
een aanvullende uitkeerine een regeling
wordt getroffen, heeft de Minister zich be
reid verklaard tot een zeker maximum en
ten bedrage van de helft der aanvullende
uitkeeringen steun te verleenen.
Verder wordt een restitutie van 3/5 ge
deelte van de premie voor de Staatsmolest-
verzekering in het vooruitzicht gesteld.
Hierdoor zijn eenige moeilijkheden, welke
d*e hervatting van het bedrijf in den weg
stonden, ondervangen.
De B.V.L. in mobilisatietijd
Zijn taak blijft zeer noodig
Van de 94.000 leden, welke de Bijzondere
Vrijwillige Burgerwacht in ons land telt,
zijn er momenteel 60.000 in militairen dienst,
zoo deelde de secretaris der Gewestelijke
Landstormcommissie Zuid-Holland-West,
kapitein D. J.D Karr es, in de gisteravond
te 's-Gravenzande gehouden B.V.L.-
bijeenkomst mee.
Dat was de eerste bijeenkomst
B.V.L. in dezen mobilisatietijd, en het bij
zondere karakter ervan werd mede tot uit
drukking gebracht door de aanwezigheid
van den voorzitter van de N Landstorm-
commissie, generaal-majoor L. F. Duy-
maer van Twist.
Deze heeft, nadat de voorzitter der plaat
selijke Landstormcommissie te 's-Graven
zande, Se heer A. Heus *en openingswoord
had gesproken, in een toespraak tot de aan
wezige landstormers en vele militaire auto
riteiten hulde gebracht aan de landstormers
die thans het land in mobilisatietijd dienen
onder vaak moeilijke omstandigheden. Met
dankbaarheid constateerde spr.. dat de
geest in ons leger zoo uitnemend is, en spr.
merkte op, dat de geest van defaitisme,
welke zoozeer heerschte ten tijde dat de
„Morbus Hollandicus"
fa*
In Maart van dit jaar hebben wij het
noegen gehad onze lezers ennis te lat£
maken met het hoek van d n Amsterdam
schen kinderarts en immun. oog Dr. W. F
E n k 1 a a r, waarin deze, aan de hand o.JJ|
ervloedig klinisch materiaal. uP;tl
eenzet, dat de „asthma-bacil van Dr A pet
Bosman, ook verantwoordel ,k is voor efn
groot aantal ziekten en ziek everschijoeelnrh
die in het geheel niet op ast .ma lijken (o.y.n
de „ongeneeslijke" schubzielbe „psoriasis^
dat al deze ziekten door nspuitingon
de huid met een uit die bacillen („bacillf..
hollandicus") vervaardigd „auto-vaccin" a,
nezen kunnen worden.
Thans stelt de Amsterd msche arts fe~
Waalewijn ons in staat zijn meenif^8
over het werk van dr. Enkl ar te publice?1
ren. Hij schrijft ons: ril i
Bij het doorlezen van het werk van Ifcn
W. F. Enklaar: Morbus Holiandicus kwaal
mij het eerst in de gedacht de pra^ai
van den Engelschen geleerde Sir ainj
Mackenzie1 f*=
,De medische wetenschap moet zich c
een verkeerd pad bevinden, want iedere w
tenschap, die zich verder ontwikkelt worjj|e
eenvoudiger; en juist in de i adische wetei .-gi
schap zien we de problemen steeds ingewi^ü€(
kelder worden".
verl
De symptomen der verscl llende tiekt«jen
erden door de moderne oc lerzockingsm
thoden nauwkeuriger en schei-per nagegaaV8r
Maar door analyseeren alleen is het doiaar
niet te bereiken. Op analyse mofcnni
steeds synthese volgen. Lpej
Als zoodanig is het werk m Dr. Enkla;
te beschouwen. De ziekte w s niet asihuf on
of psoriasis, noch migraii Dit warwërii
slechts de verschillende uii ngen van é^t v
zelfde bacil. Deze verschijnse n kunnen ccrkc
in verschillende levensperioc n bij hetielfc.
individu wisselen. We nemer dat in de pra a
tijk dan ook meermalen waa ple
Het feit, dat asthma, mig aine en psfoors
riasis werkelijk te genezen zouden 'tcecls
maakte, dat het mij zeer aan te bevels
leek de resultaten zelf te gaan bek ij kefn-
daar een toegepaste methode dikwijls apel I
of staat met de wijze van toepassing. Va^t 0-
de bacil, die we in de neus-keelholte aanlre8ard
fen. wordt een vaccin gemaakt. Dit yncci.'
wordt en dat is een belangrijk punt JtsPr
in de huid in-gespoten, no it onder fftrac
huid ii a
Daar er met dood mat -iaal gewer^t
wordt, Is er bij goede dosee.ing geen enk»
gevaar te wachten. Want oo de gevaarlijre
heid van een methode moe. wei de^elifsdsh
in overweging worden genomen. We vragddens
ons af: Is deze Ingreep wei verantwooriLmh1
En juist hier kunnen we met zoo'n geru
hart zeggen: Jal
Niet alleen is de ingreep \erantwoprd. h-^n k;
is aangewezen! Zooals reeds zeidlter.
wordt de eenheid van deze verschijnsel^
liet alleen bewezen door d'
an dezelfde bacil, doch ook door hei
l
wisselend voorkomen van psrriasis en as'^^e f
ma bij denzelfden patiënt. hoorl
Niet licht zal ik het gezicla vergeter er
een patiënte, door mij zelf op deze wijze b(d.
handeld tegen migraine, oen zij is ht, eei
reactie-tijdperk een psorias :ek op' hafy ze
rug kreeg, die later ook weer volkomur, vekje^
dween. Patiënte gaf zelf aan, vroeger nooj(jen 2
psoriasis te hebben gehad. v£
Voortwerkend aan dezelfde gedachte, dL
de uitingen van de bacillus hollandicu®
zich op zoo geheel verschillpr Je manie. -><P j8f
kunnen doen. vestigde Pr Rnklaar hoveite ro
dien de aandacht op de zro ve'vulditJoide
maagzweer en de .diabetes -va diigtQat
eventueel de alvleeschklipr -n het maal
slijmvlies de zwakste plek van hei iVid'vI® "oc
zouden zijn. in tegenstelling met de hut zege
van den psoriasionn'mnt on 1 men vnL Spt
don nsthmalijdor Lrj
Ik bpn er van overtui to. r
methode-Enklnnr" een groote «tan voortj,
zijn gekomen op den weg van de hèstrijdir
van de vroeger ongeneeslijke ziekten.
Vij ki
