cfiaêemi,
Vastgestelde prijs en
kwaliteit.
Uw winkelier heeft
DINSDAG 3 OCTOBER i939
EERSTE BLAD PAG. s
HET „ULTIMATUM"
VAN DEN VREDE
Zal er een nieuw Congres-Polen
worden gevormd
De ongerustheid in de
Baltische staten
Komende Rijksdagzitting
(Van onzen Duitsohen correspondent)
„De Rijksdag bijeengeroepen!" zoo leest
men heden met dikke letters als opschrift
boven de mededeeling in de bladen, dat er
in den loop van deze week een zitting zal
plaats vinden. De dag wordt nog niet pre
cies aangegeven, maai- 't ligt voor de hand,
dat Hitier bij deze gelegenheid een uitvoe
rig bericht zal geven over de be teekenis
,van de Duitsch-Russische alliantie. De ge
fêteerde figuur bij deze samenkomst in liet
jVVallothuis zal ditmaal ongetwijfeld Von
Ribbentrop zijn. Over het gunstige resul
taat van zijn besprekingen met den volks
commissaris Molotof en Stalin heerscht te
[Berlijn minstens evenveel verbazing als be-
;w idering. Men kan zich nog steeds niet
Iprecios voorstellen, hoe uit den voormaligen
aartsvijand, die jaren achtereen met de fel
ste propaganda bestreden werd, nu plotse
ling Duitschlands meest waardevolle bond
genoot geworden is. Maar met de mensche-
'lijke logica zoo kalmeert men zichzelf
heeft dit klaarblijkelijk niets meer uit
staande en uit de feiten valt op te maken,
'd'at deze plotselinge wijziging der buiten-
landsche politiek voor het Derde Rijk een
^onoverzienbaar voordeel beduidt.
Toen Von Ribbentrop met het particulier
vliegtuig van den Führer, den „Condor
met een staf van medewerkers het Tempel-
Jiofer Veld verliet, hoorde men algemeen
zeggen, dat nu te Moskou in het Kremlin
de Poolsche buit wel verdeeld zou worden
en men was gespannen, hoe de verdeeling
van het veroverde land zou plaats vinden.
Voorshands schijnt het zoover echter nog
niet gekomen te zijn. Immers, men blij ft
ook na Von Ribbentrops terugkeer nog
altijd spreken over de demarcatielijn en al
.wenschen Duitschland en Rusland zon-
t.er inmenging van wien dan ook de
leiding in dezen geheel in handen te hou
den, toch ziet men daarin een poging, om
in overleg met Engeland en Frankrijk de
toekomst van dit verslagen volk en verniel
de land te bepalen.
Herrijzing van „Congres-Polen"?
Herhaaldelijk hoorden wij in verband
hiermede het woorc'je „protectoraat", het
geen dan zou aanduiden, dat men het voor
malige Tsjecho-Slowakije als voorbeeld
neemt bij de definitieve vastlegging van
den nieuwen staatsvorm. Onwillekeurig
denlkt men daarbij terug aan het zgn. Con
gres-Polen, zooals dat in 1814 tot stand
•kwam. Van een vrijen staat onder eigen
beheer zal hoogstwaarschijnlijk geen sprake
meer zijn. Duitsche en Russische troepen
behouóen de militaire leiding, terwijl amb
tenaren van beide staten de burgerlijke
'leiding voor hun rekening zullen nemen.
Voor het Duitsche gebied is hiertoe rijks
minister Frank als deskundige de aange
wezen man. In het aan Rusland toegeken
de deel schijnt de vijf-dagen-indeeling reeds
'ingevoerd1 te zijn en voor het overwegend
trouw katholieke volk zal daarmee een
tijdperk aanbreken, dat.de Russen nu al
jaren achtereen hebben doorgemaakt. De
staat is 't hoogste begrip en de kerk wordt
tot een particuliere aangelegenheid gedegra
deerd of wel geheel uitgeroeid!
Voor zijn vertrek uit Moskou deelde Von
Ribbentrop aan de pers mede, dat hij tot
zijn leedwezen slechts enkele dagen de
gast van Stalin had kunnen zijn, maar dat
er thans reeds een derde bezoek op het .pro
gram staat, dat heel wat langer van
duur zal zijn. Ziedaar een mededeeling,
welke het door Berlijn gestelde „ultima
tum tot den vrede" aan beteekenis doet win
nen. Alleen in ons werelddeel staan thans
drie totale staten, Sovjet-Ruslend, Duitsch
land en Italië met dreigend gebaar tegen
over de democratieën, waartoe niet slechts
Engeland en Frankrijk, maar wel degelijk
ook de vele kleinere staten waartoe ook
Nederland behoort gerekend worden.
Engeland zoo redeneert men heeft zijn
invloed in het Oosten van Europa definitief
verloren en te zamen met Rusland is
Duitschland thans zoo sterk geworden, dat
'het den strijd met Engeland en Frankrijk
niet meer behoeft te duchten.
Ongerustheid in de Baltische staten
Onder deze omstandigheden is het geen
wonder, dat er onder de Baltische staats
burgers te Berlijn, die nog vrij talrijk zijn,
groote ongerustheid bestaat. Finnen,
Litauers en Letten zien de naaste toekomst
met groote bezorgdheid tegemoet. Het ge-
öprek-thema met onze collega's uit deze
landen loopt geheel en al over bet pact, dat
Rusland thans met Estland heeft gesloten.
Pats, de staatspresident van Letland heeft
weliswaar een kalmeerende radiorede ge
houden, maar het feit, dat Rusland voortaan
Een radiotoestel koopen
zaak
WendtU dus tot de vakkundige:
N.V. Couzv - le Middellandstr. 72
Het Amerikaansche neutraliteits-
ontwerp
Door Pittman bij den Senaat
ingediend
De debatten begonnen
Redevoeringen van Pittman
en Borah
WASHINGTON, 2 October. Pitt
man heeft als voorzitter van de Staats
commissie voor buitenlandsche zaken
het nieuwe wetsontwerp op de neutrali
teit bij den senaat ingediend met een ver
klaring, waarin hij het huidige embargo
op wapenuitvoer als ten gunste van
Duitschland aan de kaak stelde. Het
nieuwe wetsontwerp, zoo zeide hij, dat
dit embargo opheft, is een der belangrijk
ste maatregelen, die ooit in het con-gres
zijn ingediend en die ten doel heeft, de
Vereenigde Staten buiten een Europee-
schen oorlog te houden.
Voortgaande zeide Pittman: De isolatio-
niste.n beweren, dat een opheffing van het
embargo een begunstiging zou vormen van
Engeland en Frankrijk, omdat zij de Atlan
tische handelswegen beheerscheri. „Ik zou
het andersom kunnen zeggen en verklaren,
dat de handhaving van het embargo een on
derscheid maken is ten gunste van Duitsch
land, omdat het Engeland dat' door water
omringd is verhindert, op onze markten
wapens, munitie en oorlogstuig te koopen,
terwij] Duitschland. dat een landmogendheid
is. toegang heeft tot wapens, munitie en oor
logstuig, dat vervaardigd kan worden in
Rusland, Italië, Roemenië, Zuid-Slavië en
andere landen".
Volgens de bestaande wet zou Duitschland
andore goederen dan wapens, via neutrale
landen kunnen importeeren. Wanneer hel
regeeringsontwerp van kracht wordt, moe
ten exporten voor Duitschland met Duitsche
schepen worden vervoerd.
„Geen enkele zoo ernstige toestand heeft
de wereld in heel de historie bedreigd als do
huidige Europeesohe worsteling", verklaarde
Pittman verder.
„Gelukkig ziet het er naar uit, alsof er niet
voldoende redenen zijn voor de vrees om in
dezen oorlog te worden gesleept, zooals ons
dat gebeurde in den wereldoorlog, zoolang
,vij handelen in overeenstemming met de in
het internationale recht aanvaarde beginse
len en onzen onderdanen verhinderen zich
te onderwerpen aan vernieling in een ^krank
zinnigen oorlog, dlie in Europa woedt".
Amerikaansche schepen zullen geen han
del mogen drijven met oorlogvoerenden, om
dat „liet onmenschelij'ke en onwettig dooden
van onze zeelieden in volle zee" verantwoor
delijk was voor het feit, dat Amerika den
vorigen oorlog introk.
Voortgaande vroeg Pitman: „Bestaat er
eenige twijfel, dat Duitschland, bewerende,
dat duikbooten niet veilig naar de opper
vlakte kunnen opstijgen en op koopvaardij
schepen een onderzoek instellen naar contra
bande, dezelfde politiek den onbeperkten
duikbootoorlog zal gaan voeren, zooals het
dat dee<l in Maart 1917?
Bestaat er eenige twijfel, dat wanneer de
oorlog lang genoeg duurt en de toestand der
landen wanhopig genoeg wordt, zij hun toe
vlucht zullen nemen tot iederen vorm van
vernieling ran contrabande en schepen, die
contrabande vervoeren?
De bepaling in het ontwerp betreffende
op Lettisch territorium de gelegenheid'
krijgt, zijn vloot te verdedigen, spreekt boek-
deelen. Pats' verzekering, dat Letland zijn
zelfstandigheid behoudt, komt daarbij in
een verdacht licht te staan. Te Berlijn ziet
men in zulk soort .vriendschapsverdragen"
met den machtigen Sovjet-staat de aankon
diging van verdere stappen in dezelfde
richting.
Men zal zich herinneren, dat tijdens dc
plotselinge publicatie van het non-agressie
pact tusschen Duitschland en Rusland ook
nog onderhandelingen met Engeland te
Moskou plaats vonden. Deze «iepen op niets
uit, omdat de geallieerden ïiiet wenschten
in te gaan op de door Molotof gestelde
eischen ten opzichte van Oost-Europa. In
middels heeft Rusland nagenoeg de helft
van Polen onder zijn beheer en men typeert
de machtzucht der totale staten als onbe
grensd. Is het wonder, dat onze collega's
uit voornoemde landen de naaste toekomst
met groote bezorgdheid tegemoet zien?
Niettemin: Duitschland en Rusland stel
len aan het overige Europa thans een laat
ste „ultimatum van den vrede". Zij willen
daarmee do democratische staten nog een
laatete kans geven en in de komende Rijks
dagzitting zullen we dienaangaande nog
wel iets naders te hooren krijgen. Maar hoe
zal men aan de Theems en aan de Seine
hierop reageer en? Volgens Von Ribbentrop
is de vriendschap tusschen Sovjet-Rusland
en Duitschland thans „definitief geëta-
bleerd", Oost-Europa is een Duitsch-Rus-
siseh probleem geworden en pas, wanneer
de anderen het daarmee eens willen zijn,
kan men aan de groene tafel plaats nemen.
De uitdrukking „Ultimatum des Friedens"
is naar onzen smaak een contra dictio
in terminis en zelfs Ciano's bezoek aan
Berlijn kan daar weinig aan afdoen!
credielen voor 90 dagen zou volgens Pittman
niet in strijd komen met de Johnson Act.
die leeningen verbiedt aan landen, welke
achterstallig zijn met hun betalingen van
oorlogschulden. Bovendien heeft de Johnson
Act geen betrekking op gewone Handels
zaken.
De publieke tribunes van den senaat wa
ren vol gespannen toehoorders. Senator B o
ah* verdedigde de zaak der isolationisten,
elke voorstanders zijn ran handhaving van
et wapenembargo terwijl zij in beginsel
accoord gaan met verschepingen van andere
goederen op voorwaarde van contante beta
ling en transport in de schepen van den
kooper.
De rede van Senator Borah
Senator Borah zeide, dat wanneer het con
gres het wapenembargo ophief, hij niet in
zag, op welke wijze de V. S. zouden kunnen
•eigeren legers te zenden om de geallieer
den te helpen, „in hun uur van grooteren
nood, wanneer dat uur ongelukkigerwijae
mocht intreden".
Voortgaande zeide Borah: „De eenige weg.
dien ik kan zien om uit dezen oorlog te
blijven, wanneer de eerste stappen gedaan
zijn en men rekening houdt met de redenen
voor die stappen, is een einde van den oor
log, voor wij zoover komen. Wanneer wij
onze wetten en politiek gewijzigd hebben,
om wapens te zenden tot steun aan de ge
allieerden op grond van hun dringend be
roep, gelijk wij openlijk en herhaaldelijk
lieblben verklaard, zullen wij dan, kunnen
wij dan in het uur van grootere behoefte
weigeren onze legei's te zenden? Ik zie niet
hoe wij dat zouden kunnen. Ik twijfel er zeer
ernstig aan, of wij zouden weigeren. Wapens,
munitie en oorlogstuig zijn zaken, waarmede
gevochten wordt, leven wordt vernietigd,
veldslagen worden gewonnen. Wij zullen in
oorlog zijn vanaf den tijd, dat de machinerie
in beweging is gesteld, die dit gereedschap
naar de plaats van den oorlog brengt".
Ten aanzien van het voorstel, 'volgens het
welk slechts tegen contante he taling ver
kocht zou worden, zeide Borali: „Onderstel,
dat deze oorlog eenige jpren zal duren, wie
zal dan tot het Engelsc.he volk durven zeg
gen, ge kunt onze hulp krijgen, wanneer ge
contant betaalt. Men kan niet tegelijk natio
nnle weldoener en Shylock zijn. Indien het
de oprechte bedoeling is wapenen te ver
schaffen, opdat de democratie behouden
blijft, dan'zult gij die wapenen geven.
Wij kunnen niet tot de wereld zeggen: wij
zullen de beschaving helpen, en in denzeif-
adem daaraan toevoegen: wij help.m
alleen tegen contante 'betaling, Persoonlijk
zie ik in den tegenwoordigen oorlog niets
anders dan e>en nieuw hoofdstuk in het bloe
dige boek der Europeesohe machtspolitiek".
Borah waarschuwde tenslotte de oorlog
voerende landen de Amerikaansche rechten
niet te schenden. „Ik hoop, dat wij buiten
den oorlog kunnen blijven, zeide hij. Ilt
weet niet, of dat mogelijk is: het ligt in
Gods hand". Een aantal senatoren drukten
Borah na zijn rede de hand, ook Pittman.
De vergadering werd verdaagd.
De strijd aan het Westfront
Duitsche aanvallen
ten Zuiden van
Saarlouis
Britsche verkenningsvlucht
boven Berlijn en Potsdam
Het Fransche legerbwicht van gister
avond luidt: „Plaatselijke vijandelijke aan
vallen werden afgeslagan ten Zuiden van
Saarlouis en in het Oosten van het Saar-
gebied. In deze laatste s+rrak echoot de vij
andelijke artillerie op de Duitsche plaatsen
achter onze linies"
In de Parijsche commentaar op de laats.o
Fransche legerberichten wordt opgemerttt,
dat de Duitsche aanv-wlen ondernomen
werden op de twee plaatsen, waar de Fran
sche druk de laatste weken het sterssv?
was, ten Westen cn ten Oosten van de be
langrijkste positie-Saarb'Ticken.
D». stelselmatige vorderingen der Fran
sche troepen aan weerszijden van dit be
langrijke iadustrie-centrum dwingen den te
genstander zijn gewone reserve te laten
varen en te trachten zijn centrale posirie
door aanvallen lucht te geven. De pogin
gen, die gister in het werk gesteld werden
om den Franschen druk op de beide vleu
gels dezer stellingen te breken, werden
overigens verijdeld door het vuur der auto-
Toestanden kunnen zich wijzigen, Falcon
blijft wat hij was.
Van F. 19.75 af worden Falcon-jassen en
mantels verkocht in Egyptische katoen. Van
F. 22.50 af in gabardine, in tweed, in kameelhaar,
in effen, in alle modellen, kleuren en dessins.
Van F. 19.75 af koopt U een jas of mantel
met alle eigenschappen, die Falcon beroemd
hebben gemaakt.
De prijzen zijn in overeenstemming met de
richtlijnen, die de Regeering in het algemeen
belang getrokken heeft, voor het geheele land
vastgesteld. Het Falcon etiket en het Falcon
certificaat geven U de zekerheid, dat U on
mogelijk teveel kunt betalen.
matische wapens van het Hransche gescnur,
die de aanvallen afsloegïn.
Britsche verkenningsvluchten
Het Britsche ministerie \oor Luchtvaart
deelt mede, dat met sueces des nachts en
overdag verkenningsvluchten door de RuyaJ
Air Force zijn uitgevoerd boven Duitsch
land Deze vluchten strekten zich uit rot
Berlijn en Potsdam
De vlucht kwam blijkbaar als een vo ko
men verrassing, want. aldus gaat het com
muniqué verder, togen den tijd dat de
luohtdoelartillerie in werking kwam, wa
ren de vliegtuigen reeds weer op weg naar
huis.
Er werden vlugschriften boven Berlijn
uitgeworpen, maar ten gevolge van den
sterken tegenwind is h.l niet zeker, hoe
veel er in Berlijn terecht gekomen zijn.
Omtrent deze vluchten melat het D.NB.,
dat de bewoners van Noord-Duitschlana.
Berlijn en Potsdam d-cu vorigen nacht
klaarblijkelijk goed geslapen hebben, want
zij hebben niets van vijandelijke vliegtui
gen gemerkt
Duitsche troepenconcen'ialles
PARIJS, 3 Oct De Fransche en Britsche
vliegtuigen, die verkenningen uitvoeren Do
ven het Westelijk front, zijn tot achter de
hoofdmacht der Duitsche verdedigingsiin.-j
doorgedrongen. De inlichtingen, die zij
meebrachten, hebben de reeds ontvangen
rapporten bevestigd en aangevuld in sake
het overbrengen van Duitsche strijdkrnch
ten, die aan de operaties :n Polen hebben
deelgenomen, naar het Westen. Sommige
troependeelen bevinden zich nog slechts op
200 K.M. afötand van di Siegfriedlinie, dl
zij in 2 of 3 dagen kunnen bereiken.
Britsche vliegtuigen boven Deensch gebied
In den nacht van Zondag op Maandag
tuschen 2.50 uur en 3.15 nor zijn door Brit
sche vliegers vlugschriften uitgeworpen bo-
van de Zuidelijke punt van Falster en
het Zuidelijk deel van I.aaland Het Deen*
sche Nieuwsagentschap Kiizau meldt, aldus
D.N.Bdat dc Deensche gezant in London
instructie heeft gekregen bij de Engelsche
regeering stappen te doen.
BRITSCH SCHIP
GETORPEDEERD
In het zuidelijk deel van den
Atl. Oceaan
Door een Duitschen kruiser
Het Britsdhe ministerie van voor
lichting deelt mede, dat het Britsche
stoomschip „Clement" in het Zuidelijk
deel van den Atlantisohen Oceaan door
een gewapenden aanvaller tot zinken is
gebracht.
Er worden maatregelen genomen om
dezen toestand onder oogen te zien.
Vijftien overlevenden van de „Clement"
zijn door het Braziiliaansdhe ss. „Itatiinga" aan
boord genomen, toen zij in een open boot
tusschen Pernambuco en Alagoas dreven.
Zij vertelden, dat de rest van de bemanning
in drie booten de „Clement" had verlaten,
alvorens het schóp was gezonken. De gezag
voerder was door de Duitschers gevangen
genomen. Na vruchteloos naar de drie boo
ten te hebben gezocht, heeft het Brazi-
liaansohe schip de Engelsdhen te Maceio aan
land gezet, vanwaar zij, naar verluidt, naar
Bah ia zijn vertrokken.
Intusschen is, naar nader uit Rio de Ja
neiro wordt gemeld, te Maceio een tweede
sloep met e'.f opvarenden van de „Clement"
aangekomen, terwijl nog twee booten met
de rest der bemanning van oogenblik tot
oogemblik verwacht worden. Men meldt,
dat ook de hoofdmachinist gevangen ge
nomen is.
Volgens de opvarenden is de „Clement"
van een afstand van ongeveer 3000 meter
gebombardeerd door een vaartuig, dat zij .en
kruiser noemden. Twee uur later zonk het
schip. De bemanning bestond uit 49 koppen,
a P 8 O O F
(ReclJ
Als ge in deze dagen..,,
een geschenk moet geven, geeft dan iete
goeds, geeft Gulbranssen!
De geschiedenis
van het g-eslacht Bj^rndal
behoort tot liet krachtigste geestelijk voed
sel, het versterkt U, het brengt Uw gedach
ten tot rust. Gelimiteerde oplage, verschenen
in de Cultuurserie, uitgevoerd in voornaam
Rinosleder. Uw boekhandelaar wacht UI
(Reel.)
HEDEN VERKLARING
VAN CHAMBERLAIN
Over het Russisch-Duitsche
verdrag
Op een vraag van At tiee in het Brit
sche Lagerhuis, of de eerste minister een
verklaring kon afleggen naar aanleiding
van het Russisoh-Duitschc verdrag, ant
woordde Chamberlain: „Het zou mij aan
genaam zijn, indien het Huis zou willen
wachten op de verklaring, welke ik Dins
dag zal afleggen".
Chamberlain antwoordde ontkennend op
een andere vraag, of hij last wilde geven,
dat in ofifcieele verklaringen de vijand zou
worden betiteld als nazi, in plaats van als
Duitscher „ter onderscheiding van die
genen in Duitschland, die aan onze zijde
staan".
In het Lagerhuis heeft Chamberlain v r-
der nog medegedeeld, dat hij ook over het
ministerie voor de Voor'dchting morgen
een verklaring denlkt af te leggen.
Rusland en de
Baltische Staten
Wederzij dsche concessies van
Rusland en Litauen
Ook Letlandsche afgevaardigden
te Moskou
Op uitnoodiging van de Sovjet-regeering
heeft zich vandaag de Litausche ministeij
van Buitenlandsche Zaken U r b s y s, per
vliegtuig naar Moskou begeven. Reeds Zon
dag en Maandag zijn te Kaunas kabinets-
zittingen gehouden, waarin besloten is tot
een nieuwe regeling van de wederzijdsche
betrekkingen op grond van den huidigen
Oost-Europecschen toestand. Gemeld wordt,
dat.de Sovjet-Unie bereid is Litauen zekere
territoriale concessies in het gebied bij
Wilna, zonder de stad zelf, te verleenen.
Daartegenover zou Rusland privileges ten
aanzien van den belangrijken spoorweg Li I
baurmy, die door Litauen loopt, eischen. I
Ook besprekingen met Letland
De Letlandsche minister van buitenland
sche zaken, Munters, en de sovjet-ge-
zant te Riga Zotov, zijn gistermiddag van
het vliegveld van Riga naar Moskou ver
trokken. Zij zijn vergezeld van 'len chef
van de afdeeling verdragen van het Let
landsche ministerie van buitenlandsche za-j
ken en door den sovjet-handelsattaché t j
uiga.
In diplomatieke kringen gelooft men, dat
Sovjet-Rusland ernaar streeft, een pact vai
wederzijdschen bijstand en een handelsvei-,
drag met Letland te sluiten, waardoor de
Sovjet-invloed in de Baltische landen zich
verder uitbreidt. Het Russisch-Estlandschc.
pact brengt practisch de Golf van Riga;
onder Russische controle. De haven vap
Riga, die door een spoorlijn met Moskou,
verbonden is, verzekert dc Sovjet-scheep-
vaart een ijsvrije haven in de Baltische
wateren.
Nog gisteravond heeft Molotov een on-;
der houd van twee uur gehad met Munters.
bespreking werd bijgewoond door Sta
lin. Potemkin, den Sovjetgezant in Letland
den Letlandschen gezant te Moskou.
Een telegram van Selter
De voorzitter van den Raad van Volks
commissarissen en de volkscommissaris
buitenlandsche zaken, Molotov,
hébben van den Estlandschen minister van
buitenlandsche zaken, Selter, het volgende
telegram ontvangen:
,Bij mijn terugkeer in mijn vaderland,
verzoek ik u persoonlijk te willen accep-
teeren de betuiging van diepe dankbaar*
heid der Estlandsche regeering voor de
wijze politieke leiding en de economische
onderhandelingen te Moskou, en dit te wil*
len overbrengen aan den leider der volke-
ren van de Sovjet-Unie, Stalin, en aan den!
volkscommissaris Mikovan, voor hun ge
lukkige verwezenlijking door nieuwe
vriendschappelijke overeenkomsten tus
schen onze landen, die berekend zijn op een
verdere ontwikkeling van de goede nabuur
schap en de vreedzame samenwerking.
Tegelijkertijd verzoek ik u mijn dank te
willen aanvaarden voor de gastvrijheid, dia
ikzelf en zij die mij vergezelden, hebben
ondervonden".
In antwoord hierop heeft Molotov het
volgende telegram verzonden:
„Ik dank u hartelijk voor uw hartelijke
begroeting en voor de gevoelens die gij
uitdrukt ter gelegenheid van de vriend
schappelijke o\ereenkomst tusschen de Est
landsche republiek en de Sovjet-Unie en bij
ons gemeenschappelijk werk ter voorberei
ding van deze overeenkomst ten gunste
van verdere samenwerking en een vreed
zame ontwikkeling van de volkeren van
Estland en de Sovjet-Unie. Veroorloof mi]
uiting te geven aan mijn overtuiging, dat
onze nieuwe overeenkomst gunstige moge
lijkheden zal scheppen voor de ontwikke
ling en den bloei van het leven van onze
volkeren".
Saradjogloe niet meer bij Molotov
Naar vernomen wordt, heeft de Turksche
minister van buitenlandsche zaken, Sarad
jogloe, gister geen besprekingen gevoerd
met de Sowjet-Russische staatslieden. Om
trent den inhoud der besprekingen van.
Zondag wordt van beide zijden het streng
ste stilzwijgen in acht genomen. Gister
heeft Saradjogloe wel een onderhoud ge
had met den Britschen ambassadeur te
Moskou G e e d s, en den Franschen zaak
gelastigde de Payart.
(10
Maar zelfs Lindert, die dien avond nog op de hoogte ge
bracht werd, vermocht door zijn geruststellende woorden
niet den vrede in de ouderharten terug te brengen, zooals hij
dat reeds zooveel malen had kunnen doen. Nu waren hun
gedachten over de beide zoons, die ze samen wisten, mild en
zonder verwijt. Den volgenden morgen, na de eerste werk
zaamheden in het achterhuis van den Elzenberm kwam Lin
dert hem zeggen, dat hij na den middag kon gaan als hij
{naar het Achterveld wilde.
En Gijs ging.
f Voor hij, langs den koristen weg door de landerijen heen,
waar nu geen enkele sloot hem tegenhield, op het stoom
gemaal kwam, wist hij al meer, want menigeen in den om
trek had van de vechtpartij vernomen. En het was den Vader
een groote weldadige vreugde, te hooren dat Tinus slacht
offer was en geen en' 'le aan'riding had gegeven. Doch de
ïnan, die door de hardbevroren velden ging, recht toe, recht
aan op zijn doel af ditmaal, bedacht, dat er zelfs op het
ijs voor een vechtpartij wel een oorzaak moest zijn en al was
zijn grootste angst door de geruststellende woorden weg
genomen, er bleef toch nog de vraag: waarom moest die
man uit Grondel net Tinus hebben!
Over Aart vernam hij slechts het nieuws, dat ze al wisten.
Hij trof Sijke alleen thuis. Tinus was naar den dokter, om
dat zijn wond hem zooveel pijn had gedaan dien morgen en
Aart, ja, die was sinds negen uur al van huis.
Gijs wachtte, tot Tinus kwam en onderwijl kon hij zijn
schoondochter troosten, dat 't toch nog zoo goed was afge-
loopen. Bij het vernemen van de oorzaak begreep hij, dat
Tinus' positie hier in het Achterveld er niet op verbeterd
was. Te meer daar Sijke verder verhaalde van den last, die
baldadige jongelui haar zelf hadden aangedaan.
Tinus was verrast zijn vader in de kamer te vinden. Een
groote dankbarheid kwam er in zijn hart.
Dien avond keerde Gijs langs den gewonen weg naar den
Elzenberm terug, een eind weegs vergezeld door Tinus en
't was bij het afscheid nemen, halverwege de Uilensteeg,
dat de vader zei:
„Zeg tegen Aorte, det ie mer zoo gaauw meugelijk nar
huis komt, zulde".
Tinus kon de boodschap echter niet overbrengen, want
Aart kwam niet opdagen.
DERDE HOOFDSTUK
De vorst hield dat voorjaar aan tot in de laatste dagen van
Februari. De winter was niet lang maar hevig geweest. Er
was armoede onder de arbeiders, die geen vasten boer had
den. 't kleine weekloon van negen gulden, dat in Gijs' begin
jaren een rijke verdienste zou geweest zijn, had in deze duur
dere jaren geen sparen toegelaten. En 't schijntje, dat was
weggelegd voor 'n kwaden dag, was ras verteerd. Hoe dank
baar waren Stijn en Gijs, dat ze 't zoo goed hadden. Hun
spaarpotje zou tegen een stootje kunnen, want de laatste jaren
hadden de kinderen-, eerst Tinus en af en toe ook Aart wat
ingebracht en toen was Tineke gekomen, die als opvolgster
van Sijke nu bij Lijntje Driewegen diende.
En toch, toen dien avond de wind öm was en de mildere
Zuidwester, vochtig en met rumoeriger gerucht dan de wind
uit den vrieshoek, door de boomen streek; de ijskegels aan de
dakgoot loslieten en 't gedrup hier en daar den overgang naar
hondzomer weer aankondigde, was Gijs erg blij thuisgekomen.
Niet alleen om die veranderde weersomstandigheden alleen,
waardoor veel handen weer werk zouden vinden, en de armoe
gebannen kon worden uit menig gezin, maar meer nog omdat
het ijdel vermaak op de banen uit zou zijn. Want ook zijn
kinderen hadden het hunne willen genieten en al duchtten hij
en Stijn geen nare dingen van hun thuiszijnd kroost, toch be
grepen ze dat Tineke, zij vooral, en Knelis waren als de an
deren opgenomen in de roes van uitgaan en laat thuiskomen
van de verlokkelijke banen.
Tineke was een meisje van weinig woorden en Stijn hadi
meermalen geklaagd, dat ze van „dat kind" nooit wat wist.
Die ging haar eigen gang. Stijn wist niet naar wie ze den
aard had. Zij zelf was in haar jonge jaren niet alleen ingeto
gen geweest, maar bepaald schuw, en aan vermaak als Tineke'
deed, had ze zich nooit overgegeven. Ze wist dat 't kind, zt
was zeventien, nooit alleen uit Dengeren behoefde te komen
na de Woensdagmiddag catechisatie. En als haar Moeder al
eens vroeg wie haar thuis gebracht had was het antwoord
nooit ontkennend, maar 't bleek, dat 't nu de een dan een
ander was.
Dat Leen Driewegen, even oud als zij afgewezen was als
begeleider, wist niemand, doch dat zou tot onaangename ver
wikkelingen leiden op den Elzenberm.
Knelis diende als knechtje bij den smid in de Dijkstraat te
Demerum. Een jongen, waar wat in zat, doortastend en vlug,
wiens ideaal het was eenmaal als machinist grootere en meer
ingewikkelde machinerieën te drijven dan zijn oudste broer in
het Achterveld.
,,De koffiemeulen van Tinuzze" noemde hij het spottend.
Stijntje, net van school, bleef bij Moedér en 't was om dit
kind aanhankelijk en zacht, dat zich Stijns genegenheid spon
in teerder draden dan ooit om de anderen. Die eischten haar
zorg op andere manier.
„Hoe grooiter ze worden, hoe mieer zurg" verzuchte Stijiï'
dat voorjaar vaak, Wordt vervolgd.)]
