PHILIPS
Churchill over de eerste
oorlogsmaand
LUCHTGEVAAR
i l mm
jiii
MAANDAG 2 OCTOBER 1939
EERSTE BI,AD PAG. 2
Rusland remt de Duitsche
plannen naar het Oosten
Steeds minder succes van
Duitsche duikbootaanvallen
De Britsche Minister van Marine,
(Winston Churchill heeft gister
avond voor de Britsche radio-zenders de
balans opgemaakt van één maand oorlog.
Hij kwam tot de volgende conclusies:
1. Polen is wel vernietigd, doch het zal
herrijzen.
2. Duitschland durft op het oostelijk
[front geen conflict met de Russen te ris-
keeren. Onder de Duitsche plannen no
pens de Oostzeestaten en de Oekraine is
een streep gezet. Met betrekking tot den
[Balkan en Turkije loopen de belangen
,Van Engeland, Frankrijk en de Sovjet-
jUnie parallel.
3. In de afgeloopen week is geen enkel
[Britsch schip tot zinken gebracht door
Vijandelijke duikbooten.
1; Churohill zeide in zijn rede om.:
„Nu wij begonnen zijn, zullen we met
Gods hulp en in de overtuiging, dat wij de
verdedigers van besohaving en vrijheid zijn.
[lot het einde voortgaan",
i Drie belangrijke dingen hebben zich, al
dus de minister, voorgedaan. In de eerste
plaats is Polen onder dim voet geloopm
door twee der groote mogendheden, die hot
Jand sinds 150 jaar in boeien hielden doch
zijn geest niet konden winnen. De heldhaf
tige verdediging van Warschau toont aan
jdat de Poolsche ziel niet verwoest kar-
.worden*
In de tweede plaats heelt Rusland zijr
macht aangewend voor het volgen van eer
koelbloedige politiek van eigenbelang. We
zouden gewenscht kunnen hebben, dat de
Russische legers daar, waar zij zich thans
bevinden, zoudien staan als bondgenooien
,van Polen en niet als indringers, maar dat
zij zich daar bevinden, is een duidelijke
noodzaak voor de Russische veiligheid te
gen de Nat.-Soc. bedreiging.
Toen Von Ribbentrop de vorige week
naar Moskou ontboden v erd, moest hij er
kennis van nemen en er mede instemmen
'dat de plannen der Nationaal-Sooialisten
ten aanzien van de randstaten en de
Oekraine begraven mo9ten worden.
Het derde belangrijke feit is, dat de dulk-
bootaanval op bet leven van Engeland tot
dusverre geen 6ucces heelt gehad.
In de afgeloopen week is geen enkel En-
geledh schip tot zinken gebracht of zelfs
anaar gemolesteerd.
Ik hoop, dat de dag zal komen, aldus
Churchill, waarop de admiraliteit de sche
pen van alle landen zal kunnen uitnodi
gen zich bij de Britsche convooien te voe
gen en deze schepen op hun reizen zal kun-
beveiligen tegen een redelijke ver-
Engeland zet door
De burgers, die op het oogenhlik nog
niet actief aan den oorlog kunnen deelne
men, moeten gediuld hebben. De Regeering
is eenstemmig in haar besluit het maxi
mum van inspanning te vragen waarkii
het Britsche volk in staat is. En, wat ook
mag gebeuren, vol te houden tot d© bes:i6
jsende overwinning behaald is.
Ongetwijfeld zullen wij in den aanvang
te lijden hebben, doordot wij te lang g>
wenscht hebben een vreedzaam leven te
lijden. Onze afschuw van den oorlog werd
als lafheid bespot, ons verlangen de wereld
ontwapend te zien werd uitgelegd als een
bewijs van ons verval.
Nu wij begonnen zijn, zullen wij
met Gods hulp en in de overtuiging,
j dat wij de verdedigers van beschaving
f jen vrijheid zijn, tot het einde voort-
j gaan.
De regeering heeft aanwijzingen gegeven
voor de voorbereiding >*p een oorlog van
tenminste drie jaar. Dat beteekent niet
dat de zege niet in korter tijd behaald
kunnen worden. Dat hangt af van de vraag:
hoelang Hitier en zijn slechte menschen.
aldus Churchill, wier handen bevlekt zijn
met bloed, hun greep op het ongelukkige
Duitsche volk kunnen handhaven. Hitljr
kon zeggen, wanneer de oorlog zou begin
nen, doch hij of zijn opvolgers kunnen niet
zeggen, wanneer de strijd zal eindigen. De
oorlog begon toen hij hot wilde en zal
slechts e-indigen wanneer wij er van over
tuigd zijn dat hij genotg gehad heeft. De
eerste minister heeft onze oorlogsdoelen
omschreven in bewoordingen, die niet ver
beterd en niet vaak genoeg herhaald kun
nen worden. „De verlossing van Europa
ban de voortdurende en terugkeerendr
vrees voor Duitsche agressie en de hand!
having van de onafhankelijkheid en vrijhe
den deir Europeesche volken!". Daarvoor
strijden de volken van Engeland en Frank
rijk.
Waardeering voor Italië
Sprekende over Italië zeide Churchill in
zijn radiorede nog: „In 1JU was Italië n >u-
traal, doch wij kenden d& leden zijner neu
traliteit niet. Eerst later vernamen wij, dat
Italië door een geheime clausule in het
oorspronkelijke verdrag der Triple Allian
tie, zich uitdrukkelijk hot recht had voor
behouden bij een oorlog afzijdig te blijven
indien die het land in conflict met Enge
land zou berengen. Sindsdien is er veel ge
beurd. Er zijn misvensianden en twisier
gerezen, doch des te meer waardeeren wij
in Engeland de rediernen, waarom dit groote
en bevriende volk, met hetwelk wij nood
in oorlog geweest zijn, niet bereid schijnt
aan deu strijd deel te nemen".
Churchill besloot met te ?eggen: Ik onder
schat datgene, wat voor ons ligt, niet. doch
ik moet dit zeggen: ik kan er niet aan
twijfelen, dat wij de kracht hebben om een
goede zaak te volbrengen.
Wat zijn de plannen
van Turkije?
Saradjogloe weer bij Molotof
Eerst contact met Britsche en
Fransche diplomaten
MOSKOU, 2 Oct. Molotof en de
Turksche minister van buitenlandsche
zaken, Saradjogloe, hebben op 1 Oct.
een bespreking gehad over belang
rijke vraagstukken der Russisch-
Turksche betrekkingen. Aan de con
ferentie, die langer dan vier uur
duurde, werd ook deelgenomen door
Stalin, Potemkin, Dekanozof, den
Sovjet-ambassadeur in Turkije en
den Turkschen ambassadeur in
Moskou.
Aan dit onderhoud is Zaterdagavond een
bespreking voorafgegaan van Saradjogloe
met den Britschen ambassadeur en den
Franschen zaakgelastigde te Moskou.
Saradjogloe heeft blijkbaar Von Ribben
trop tijdens diens verblijf te Moskou niet
gezien.
Intusscben meldt de U. P., dat het Turk
sche gezantschap te Londen officieel heeft
meegedeeld, dat een Turksche militaire
missie op weg is naar Londen, ter verste
viging van de Britsch-Turksche betrekkin
gen. Binnenkort zou er een verdrag wor
den geteekend tot wederzijdschen bijstand.
De Turksche missie is Zaterdagavond
onder leiding van generaal Orbay naar Lon
den vertrokken.
Zooals bekend, is Saradjogloe op 25 Sep
tember j.l. naar Moskou gekomen, waar hij
de gast is van de Sovjet-regeering, döe hem
verzocht had, op nieuwe grondslagen het
plan voor een Russisch-Turksch bondge
nootschap te bespreken, dat opgeschort was,
toen de Britsch-Russische onderhandelin
gen mislukten.
De Turksche regeering. aldus Havas, heeft
zeer zeker Saradjogloe met zeer vriend
schappelijke bedoelingen naar Moskou ge
zonden, doch is tegelijkertijd vastbesloten,
trouw te blijven aan haar verplichtingen
jegens Engeland en Frankrijk. De door de
Russische pers uitgevoerig gepubliceerde
verklaring van Von Ribbentrop, dat uit
sluitend de Sovjet-Unie en Duitschland zich
belasten met de regeling van de Oosi-Euro-
peesche aangelegenheden, is wellicht niet
geheel en al naar den zin van Turkije.
In feite had Sarac'jogloe sinds zijn aan
komst te Moskou Molotof slechts éénmaal
gezien en dat onderhoud beperkte zich naar
men gelooft tot eenige algeipeenheden.
Volgens sommige berichten, aldus Havas,
zou Saradjogloe geweigerd hebben, Von
Ribbentrop te ontmoeten, anderen daaren
tegen zijn van oordeel, dat het de Sovjets
geweest zijn, die een dergelijke ontmoeting
niet wenschelijk achtten,
Buitenlandsche waarnemers te Moskou
zijn van oordeel, dat Saradjogloe Zaterdag
het antwoord van de Sovjet-regeering ont
ving op zijn bij de eerste audiëntie over
handigde voorstel, waarin hij er op ge
wezen moet hebben, dat het Russisch-Turk-
sche pact niet in strijd zou zijn met cie ver
plichtingen van Turkije jegens Frankrijk
en Engeland.
DUIKBOOTOORLOG
VERSCHERPT
Waarschuwing aan Britsche
koopvaardijschepen
OP IEDER OOGENBLIK VAN
den dag brengen de in
ternationale kortegolf-stations
nieuws! Onderstaande tabel
geeft hiervan een indruk.
De nieuwe Philips toestellen mun
ten uit door voortreffelijke I or-
tegolf-ontvangst. De toestellen
680 A, 735 A en 855 X bezit
ten een kerstboomschaal, wel
ke 't afstemmen en terugvinden
van kortegolf-stations ten zeer
ste vergemakkelijkt. De band
spreiding van het toestel 895 X
maakt het afstemmen op kor-
tegolf-zenders even eenvoudig
als het instellen op midden- en
lange golf. Vraag Uw hande
laar om U de eenvoudige be
diening van de Philips toestel
len uiteen te zetten.
BOTPi AMERIKA
13.20 o 14.20 14.45
'7.20 17.35 18.20
18.50 22.15 23.10
00.05 03.50
DUITSCHLAND
19.05 20.20 22.20
00.05 00.20
ENGELAND
7.50 14.35 17.20
19.20 22.50 01.50
05.00
FRANKRIJK
12.20 16.35 18.00
20.20 22.50 01.20
03.35 04.20
ITALIË
10.30 10.45 11.20
16.20 19.00 19.20
20.00 00.20 01.50
De tijden zijn opgegeven in A'dan
NIEUWE SERIE1939-'40
IN PRIJZEN VANAF f92.50
Britsche koopvaardijschepen de volgende
boodschap heeft gericht:
„Uit de Duitsche radio hebben wij hei
volgende opgevangen: eiecheidene Duit
sche duikbooten zijn de laatst'3 dagen
gevallen door Briteche koopvaardijschepen
Tot dusver, zoo beweert de Duitsche radio
hebben de Duitsche duikbooten het interna
tionale recht in acht genomen door de
koopvaardijschepen altijd te waarschuwen
alvorens aan te vallen.
Thans echter zal Duitschland vergel
dingsmaatregelen moeten nemen, door elk
schip van de Britsche koopvaardijvloot te
beschouwen als een oorlogsschip.
Het bovenstaande, zoo voegt de admira
liteit aan de betreffende boodschap toe, is
natuurlijk volkomen onwaar. Her kan ech
ter duiden op een wijziging in de politiek
van oorlogvoeren der Duitsche duikbooten
en gij dient daarop voorbereid te zijn",
Duitschland en Roemenië
Nieuw handelsverdrag afgesloten
Tusschen Duitschland en Roemenië is een
verdrag afgesloten voor het wederzijdsch
handelsverkeer voor den tijd van .1 October
1939 tot 30 September 1940 Volgens berich
ten uit Boekarest, heeft Roemenië niet al
te veel terrein afgestaan. Duitschland krijgt
meer steenkool, cokes en gietijzer, maar
voor petroleum blijft het quotum vastge
steld op 25 pet. van 't uitvoerbare surplus
van Roemenië met nog 5 pel voor 't protecto
raat Bohemen en Moravië. De meeste an
dere quota's blijven ongewijzigd. Roemenië
heeft een belangrijk punt gewonnen door
te weigeren een wijziging te brengen in 0e
verhouding van Rijksmark tot Lei, welke
vastgesteld bleef op 44/fe Lei per Mark.
NIEUWE POOLSCHE
REGEERING
Gevormd in Frankrijk
President Moscicki afgetreden
Gister is in Frankrijk een nie
Poolsche Regeering gevormd. Dit is
het gevolg van het aftreden van
President Moscicki en de leden der
oude Regeering, die in Roemenië ver
toeven en daar hun functie niet kun
nen uitoefenen. Polens nieuwe Pre
sident is Ladislas Raczkiewicz. Als
premier treedt op generaal Siikorski.
Omtrent de vorming van de nieuwe Pool
sche Regeering heeft de Poolsche ambassa
deur te Parijs de volgende communiqué's
verstrekt
„De president der Poolsche republiek, prof.
Ignace Moscicki, heeft op 30 September 1939
mededeeling gedaan van zijn aftreden. De
president der republiek had op 17 September
1939 te Kuty (Polen) op grond der consti
tutie der Poolsche republiek van 23 April
1935, bij decreet den oud-voorzitter
Senaat, Ladislas Raczkiewicz tot
zqn eventueelen opvolger benoemd. Dat de
creet is. volgens de wet- afgekondigd in de
nummers 214 en 217 van de „Monitor Polski",
de Poolsche Staatscourant, welke op 29
September 1939 te Parijs werd gepubliceerd.
Bijgevolg heeft Ladislas Raczkiewicz de hoo-
ge functie van president der Poolsche Repu
bliek op zich genomen.
Op grond van artikel 19 van de Poolsche
grondwet heeft Ladislas Raczkiewicz den eed
afgelegd, in tegenwoordigheid van den Pool-
schen ambassadeur te Parijs, Jules Luka
siewicz, den opperbevelhebber van het
Poolsche leger in Frankrijk, divisie-generaal
S i k o r s k i, den onder-staatssecretaris van
Financiën, Adam Koe, den chef der Pool
sche militaire missie bij het Fransche hoofd
kwartier. generaal Burnhardt Bukac-
k i en den chef der kanselarij van den presi
dent der republiek, Stanislas Lep-
k o w k i. Deze eedsaflegging heeft plaats
gehad in de Poolsche ambassade te Parijs op
30 September 1939"
Het nieuwe bewind
Van de samenstelling van het nieuwe mi
nisterie is als volgt mededeeling gedaan:
„De president der Poolsche republiek, La
dislas Raczkiewicz. heeft het ontslag gelast
van de regeering, onder voorzitterschap van
generaal Felicien Slawoj Skladkowski, die
niet in staat is haar functie uit te oefenen.
Terzelfder tiid heeft de president der repu
bliek benoemd: Dremier divisie-generaal La
dislas Sikorski, opperbevelhebber van het
Poolsche leger in Frahkriik. Generaal Si
korski heeft tevens de functie op zich geno
men van Minister van Militaire Zaken.
Op voorstel van den premier heeft de pre
sident der republiek verder benc.md: prof.
Stanislas Stronski. minister zonder porte
feuille tot vice-minister: Auguste Zeieski tot
minister van Buitenlandsche Zaken en sena
tor Adam Koe tot Minister van Financiën,
De benoemine van drie andere leden der
regeering, een socialist, een lid der boeren
partij en een van de nationale arbeidsparty
zal later bekend gemaakt worden. De Regee
ring van generaal Sikorski is dus een bewind
van nationale eenheid en verdediging".
Een grap!
BERLIJN, 30 September Het Duitsche
Nieuwsbureau meldt:
Het bericht over de vorming eener zgn.
nieuwe Poolsche Regeering met een nieuwen
zgn. staatspresident wordt in Duitsche be
voegde kringen als een „grap" beschouwd,
waaraan natuurlijk geen practische beteeke-
nis gehecht kan worden".
De souvereiniteitsrechten in het gebied var
den vroegeren Poolschen staat, zoo verklaart
men, zjjn thans in handen van Duitschland
en van de Soviet-Unie. De aanstelling van
emigranten te dien aanzien, die door de Wes
telijke mogendheden worden gesteund, heeft
hierop geen invloed en speelt dus geen rol'
GAS-, BRAND-, INSTORTVRIJE KELDERS.
BRANDVRIJ MAKEN VAN HUIZEN EN GEBOUWEN.
D E G E L IJ K E, EENVOUDIGE GEW. BETONNEN
„PANTSERBETON* "schuM ifelderbouw" - ROTTERDAM
Kantoor en Werkplaatsen: PERSOONS HAVEN 97—99 Telefoon 52675—53370
Luchtgevecht boven
Siegfriedlinie
Vier Britsche en twee Duitsche
machines neergeschoten
De Engelsche Minister van Voorlichting
heeft vahavond medegedeeld, dat vijf Brit-
6che verkenningsvliegtuigen boven de Sieg
friedlinie een groot gevecht met vijftien
Duitsche Messerschmidt-gevechtstoestellen
hebben geleverd.
De Britsche vliegtuigen hadden opd'racht
gekregen een bijzondere stelling achter de
Duitsche linie, in het sterkst verdedigde
deel van de Saarwerken, te verkennen. De
luchtdoelbatterijen openden een hevig sper
vuur, doch de Britsche vliegtuigen kwamen
daar met succes doorheen.
Toen zij zich op een behoorlijken afstand
van de grens op een hoogte van meer dan
6000 meter bevonden, kreeg de escadrille-
leider den vijand in het oog. Van achter
een mistbank naderden negen gevechts
vliegtuigen, die 700 meter hooger vlogen
Aan de rechterzijde zetten zes andere toe
stellen den aanval in. De verkenning moest
volbracht worden en de Britsche escadrille
vloog dan ook door.
Toen het gevecht begon, onthulde de
vijand zijn tactiek. De Duitsche toestellen
verbraken hun formatie en concentreerden
achtereenvolgens op alle Britsche machines
een massavuur. Het was hun tactiek in
duikvlucht naar beneden te cirkelen en
onder den staart der Engelsche vliegtuigen
te komen. Het hevige gevecht duurde 35
minuten Drie Engelsche toestellen werden
neergeschoten, een vierde maakte oen nood
landing, doch men heeft waargenomen, dat
acht leden van de twaalf koppen tellende
bemanningen der vliegtuigen zich doormid1-
del van het valscherm konden redden.
De escadrilleleider bleef over en zette zijn
werk voort. Hij verwijderde zich van het
geconcentreerde vijandelijke vuur, doch
bleef den koers, dne voor de verkenning
noodig was, volgen. Intussohen bleef het
geschut in den staart van het toestel voort
durend vuren. Een regen van kogels trof
het leidende Messerschmidt-toestel, dat
brandend neerstortte. Een tweede Duitsche
machine ging in vrille naar beneden, ter
wijl een zwarte rook uit de neus opsteeg
De 13 overblijvende Duitsche vliegtuigen
gaven den strijd op.
De navigator gaf den bestuurder den
koers voor den terugtocht aan, hoewel zijn
instrumenten vernield waren en hij zelf aan
het voorhoofd gewond was. Beide benzine
tanks waren gebarsten. Toen het vliegtuig
over de grens vloog, weigerde de motor
Toen het toestel landde, geraakte het in
brand. De bemanning werd echter gered.
Kort Nieuws
Naar verluidt, isdeLitauschegezant
te Moskou aangekomen te Kaunas, na
door Molotof ontvangen te zijn.
Alfred Smith, die Roosevelt be
streden heeft bij de Presidents-verkie-
zingen in 1936, heeft de neutraliteitspolitiek
van Roosevelt en de opheffing van het wa
penembargo warm gesteund in een radio
rede, die naar geheel Amerika werd uitge
zonden.
Te Panama heeft de vorige week een
Pan Amerikaansche conferentie plaats ge
vonden, waaraan 21 leden der P a n-A m e-
rikaansche Unie deelnamen. Zaterdag
avond is een resolutie aangenomen, welke
de nauwste samenwerking tusschen de di
verse Amerikaansche staten op 't oog heeft,
ten einde de door den oorlog in Europa ont
stane moeilijkheden uit den weg te ruimen-
Een inter-Amerikaansche financioele en
economische commissie zal voor 15 Novem
ber rapport uitbrengen.
De Duitsche lezing
Over dit luchtgevecht deelt het Duitsche
communiqué het volgende mede:
Vijf Britsche gevechtsvliegtuigen kwamen
bij Saarbrucken over de Duitsche grens ge
vlogen. Zij werden alle door een Duitsch'
escadrille jagers neergeschoten. Dezelfde
escadrille haalde des middags een Fransch'
vliegtuig neer.
DE STRIJD OP HET
WESTFRONT
Fransche stellingen bij Saarlouis
verbeterd
De 6trijd op het Westfront is blijkens de
drie laatste Fransche Cvjrnmuniqué's (tofi
en met Zondagavond) als volgt verloopenj
De Zondag was kalm. Ten Oosten van de
Saar «vas de artillerie aan beide zijden ac
tief. De stellingen in de streek ten Zuid-
Westen van Saarlouis werden verbeterd
Het Britsche Ministerie van Luchtvaart
deelt mede, dat de Britsche luchtmacht'
gisternacht met succes een verkennings
vlucht boven Noord-Duitschland heeft uit-*
gevoerd. Alle toestellen keerden veilig naai;
hun basis terug.
Het Duitsche legerbericht
BERLIJN, 1 Oct. Het opperbevel van het
Duitsche leger deelt med-.-: In het Oosten:
verloopt het overgeven aan Warschau en'
Modi in overeenkomstig de plannen.
In het Westen werden twee Fransche en:
tien Britache vliegtuigen omlaag geschoten*
Boven de Noordzee werden twee Britsche
toestellen vernield. De Duitsche luchtmacht
verloor twee vliegtuigen.
Druk op Saarlautern
In de Fransohe en Britsche commentaren
op den strijd aan het Westelijk front wordt!
o.m. het volgende medegedeeld: De Fran
sche .strijdkrachten hebben Zaterdag den
druk op Saarlautern verzwaard. Tal vatf
nieuwe stellingen konden betrokken wor»
den. O.a. is in deize omgeving een plateatf
bezet, van waaruit vele Duitsche verschan
singen beheerscht kunnen worden.
Ten Zuidwesten van Saarlautern, aldus
Reuter, zijn de Fransoheu over een front
van 2y2 K.M. voorwaarts getrokken. De be
langrijke sector, die daarbij bezet werd. IS
gelegen in den hoek, d^e door de samen
voeging van de Nied en de Saar gevormd
wordt. H-.t is een plateau, vanwaar men de
vallei van de Saar beheerscht en de stedeff
Saarlautern, Pachten, Dillegen, Roden en'
Wall erlangen.
B E L G i
pwi-- v;<
/--v' I
/G.HDV -^T8URG
ZO <30 40 so
^KOBLENZ ^y£v.
,'wiÈSBADEI
LUXE MB.Gifj TRIER 4^
i/SfJhfX M l:
SELT
-ri* fMAIN;
1 (•BERNCASTEL:-.^
DUlT^CflL.D
W/ ^^rufge^ool
vW SAARBRÜ^OJ
ff?:
E V
^BITCHE
^SARREGUEMINES
F
(3381)
R
NANCY
WISSEMB.GY //fji
STRAATSBURGW/j
(9
Ze reden. Zij voorop. Nu was hij nuchter geworden. Sterk
was zijn slag. vast de greep van zijn pezige armen. Zoo had
hij nog nooit gereden. In z'n ooren was 'n suizen, z'n hart joeg
Ze waarschuwde hem, dat het niet te hard moest.
„Mee mijn kande nie valle".
En zwaarder leunde ze op zijn handen, die haar ellebogen
hielden.
De baan lag als een grauwe weg tusschen de donkere
bermen. En verder gingen ze, soms even inhoudend als andere
rijders niet ver genoeg uithaalden; dan weer in regelmatige,
forsche slagen.
Hij voelde zijn rijdster deinen op de gelijke bewegingen.
Tot voorbij Bramsn molen waren ze op zijslooten, waar het
ijle griendhout nu als een donkere haag was, waardoor ze als
jn een diepen geul reden.
Weinig rijders waren hier nog. Paren, die de eenzaamheid
zochten of enkelingen, die op huis aan gingen.
,,Nou de tweede slooit aon de rechterkaant in, dan gaoi ik
nar huis."
Hij hield in.
Haar adem ging snel van den rit.
Ergens knapte er een scheur in het ijs met een doffen knal.
Door het hout langs den kant neuzelde de ijle, koude vries
wind. Hij zag nauwelijks haar gelaat.
En 't schoot door hem heen, dat zij de dranklucht uit zijn
mond moest ruiken.
„Wooinde gij dan hier erreges?"
,,Jao, wieste det dan nie
Ze lachte.
„Ik zijde vrouw van den Canadas".
„De Canadas?"
„Verschrikte gij daor 'n bietje van".
„Nejemer dèt wies ik toch nie",
Ze stonden nu een pas van elkaar; twee donkere figuren
in de snel vallende duisternis".
„Nou gaoi ik" zei ze, „aanders is Koos nog eer thuis
es ik". Nu wist hij dat het haar zoontje was, dien ze weg
stuurde. Ze reikte hem haar hand; ze was bloot en warm.
Toen, met een onhandig gebaar, trok hij met de linker
zijn pet op, als om te groeten. Ze moest dat gezien hebben
en ze zag engenóót er van.
„Ge wit den Canadas te veindel" zei ze; toen ze zich
omkeerde en naar de sloot reed.
„Jaowil ik zoo wijd nog meerije?"
Met twee slagen was hij weer naast haar.
„Nie omdet ik bang zij, es ge det mer wit".
„Det begrijp ikl'.
Nog tien minuten reden ze door het lage land, maar ze
reden apart.
Uit de donkerte doemde het silhouet van den Canadas op.
Het was een boerderijtje waarover de laatste jaren veel
praat geweest was.
De boomeri, de hooimijten, de schuur en het huis ze
stonden elk afzonderlijk tegen de bleek-vale lucht.
„Ik zij er".
Die laatste tien minuten waren te kort voor hem ge
weest. Hij was niet tot klaarheid gekomen wat hij doen zou.
In zijn onstuimig hart was de twijfel gekomen. Wat had ze
met hem voor? De vrouw van den Canadas. De weduwe van
Maarten van 't Veld, daar had hij mee gereden. Was het
een overwinning of een nederlaag?
In eens begon de suizing weer in zijn ooren. Z'n hart
bonsde.
Hij zou
„Noutot nun aandere kieer".
En ze reed weg.
Woedend op zich zelf reed hij terug. Kwaadaardig smeet
hij zijn schaatsen in het keukentje. Tinus zat aan tafel met
een verband om 't hoofd, dwars over zijn gezicht was de
breede witte doek geknoopt.
„Wet is det?" vroeg hij, toen hij Sijkes behuilde gezicht
zag. „Det is van unnen Grondelaer, van Kees van Pelt, es
ge die kint".
„Dieje kwast mee zunne lère jas?"
„Hij heet um wille vermoorde" snikte Sijke.
„Hij sloeg mijn mee z'n schatse in m'n gezicht".
Toen hoorde hij 't verhaal van de vechtpartij op 't ijs, hoe
Kees van Pelt, lichtelijk aangeschoten en aangehitst door zijd
Grondelsche kornuiten hem neer geslagen had. Slechts de
spoedige tusschenkomst van de marechaussée's, die met kra
kende passen naderden, toen Tinus op het ijs liggend een
ongelijken strijd voerde, had hem gered.
De ander was mee genomen.
Dien avond had iemand het noodig gevonden op den
Elzenberm aan te gaan, om de ouders te zeggen, dat de
eene zoon den hoofdprijs van vijf en dertig gulden had ge
wonnen. „Jao, die jen Aort van oe, hij ree ze allemaol
vurbijmerden aanderedie heet gevochte
en is er nog al geblutst aafgekomme. Mieer weet ik er ook
nie van. Ik heb hem weg zien draoge nar huis."
Hij bracht de onrust en de verslagenheid bij de brave
menschen. Stijn huilde en Gijs schudde het hoofd.
„Wieste we nou mer wet", klaagde Stijn.
Wordt vervolgd.
