Generale Synode der Geref. Kerken
ïÈÏ'V.
Chr. Geref. Kerk
I p^WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1939
=0e zaak Goossens - De Theol. School te Kampen - Be
Eoel(:preking van het cura'oren-verslag - De zesde hoogleeraar
I willig,
x
)e Buchmanbeweging - Treilende woorden uit Ind
lew
0 t
De bespreking afgebroken
DE VIJFTIENDE ZITTING
SNEEK, 27 Sept. Inde gister geopende zit-
i'fjp, was burgemeester A. War naar, van
'sfezerswoude, voor liet eerst aanwezig als
s deVimus-afge vaardigde van Zuid-Hoiland
helf.
:en schrijven van Ds.
Er Goossens te Amersfoort, die'
frk bij de Synode op aandrong zijn zaak
»t tot een verdaagde Synode aan te hou-
zulks om allerlei stoffelijke en geeste-
cé redenen.
zit ter stelde dit schrijven in
lé^Vtèpden van de desbetreffende commissie,
is W. H. den H o u t i n g deelde mede,
zelf ook gaarne zulks wil-
zou, maar dat daarvan geen sprake kan
wijl nog lang niet alles gereed is en de
toch zoo goed mogelijk moet worden
eld.
Dr Goos-
jieol. School te Kampen
jlierna las Ds. F. C. M e y s t e r het door
1 reeds gepubliceerde rapport van cura-
ên van de Theol. School te Kampen,
(ver dit rapport bracht Ds. J. G. F e r n-
,chteifu 1 rapport uit.
het curatorium is de commissie van
dat het zich metterwoon vestigen
q hoogleeraren buiten Kampen hooge uil-
WE?dering moet zijn'
)e meerderheid der commissie betreurt
dat het curatorium niet aan een omslag-
AUteijteeiü voor de inkomsten der school wil.
iArwe^ niet met een bePaald voorstel ko-
™'nd, wil zij deze zaak toch nog eens aan
aanbevelen. De commissie acht
prresj Wel gewenscht om pensioenfonds en
inS ^ervefonds te scheiden en afzonderlijk tc
commissie wees er op dat de kwestie
tt het jus promovendi afzonder-
kaan de orde komt, zoodat daaraan
1 apart rapport zal worden gewijd.
De commissie oordeelt dat bij een zoo ge-
Hitige zaak als de instelling van een
rijnenluw professoraat niet de wenschelijkheid
ar de noodzakelijkheid beslissen moet.
t het curatorium ziet ook de commissie
ioonil noodzakelijkheid niet.
<e commissie stelde aan de Synode con-
lies voor, waaruit we enkele afdrukken:
i izake de woonplaats van hooglceraren te
JnteHaien, dat voortaan als woonplaats der
«leeraren Kampen wordt vastgesteld,
kooi falve van den Zendingshoogleeraar;
f i.azake den naam der Theologische School
e uleibn thans definitief te verenderen in „D e
f Geologische Hoogeschool van de
geformeerde Kerken in Nederland" on
n;" ei het curatorium op te dragen van deze
'f liiging in naam kennis te geven aan de
"e'. Kerken, aan don Minister van On-
aan den Minister van Justi
t 0>ef. Kerkt
9,a^v'iS em'<
r niet o
den
esden hoogleer
gaan tot het b e-
n zesden hoog-
124, f v,
van u lectora-t: lectoraat ia de
veraAnsche en Grieksche talen van jaar tot
garni* te continueeren;
schtizake de collegegelden: de col'egege'den
®n ingang van den nieuwen cursus 1939-
kiebl te brengen op f 150,per jaar, hoog
te tan gedurende vier jaren te betalen, met
middi verstande, dfit voor degenen, die voor
reeds als student ingeschreven ston-
ie set* de oude regeling varx f 100 per jaar
gelden;
ftteake artikel 11 van het Reglement: in
11 van het Reglement vo.n de Theo-
kbaar*^6 Opleiding aan de Theologische
2.70. 'Ooi van de Gereformeerde Kerken iu
o.6«lerland de woorden: en tot het ver-
f ®*n van d'en graad van candidaat tot het
ipnratoir examen" te vervangen
FHjl de woorden:,,en tot het verlee-
1 van den graad van candidaat in de
pJge godgeleerdheid",
:n H-imcene beschouwingen
lorna werden algemeene beschouwingen
Hfuden, waaraan in eerster instantie 5
ische h deelnamen.
i stel' G. K e i z e r is t. o. v. den zesden hoog-
ïar van oordeel, dat die noodzakelijk is.
kw .spr. daarvan niet diep olvertuigd was
zwaam1']. die weet hoezeer er velerlei nood is,
h'oor niet pleiten.
voorstel van den praeses zal Dr.
Ier deze aaaik nader bij conclusie 6 be
ten.
V. Es wilde de zaak van den pers-
uk i'd der .hoogleeraren nader bespreken,
47,tn de Synode er niet op staat dat dit in
UKjté gebeuren zal. Spr. wilde handelen
TH f1'?* ^'Wkel van Prof. Dr. S. G r e ij d a-
342, in .,De Reformatie" over „Tweeërlei
en. torsdhap" en over iets dat in het cura-
1.50, lm is voorgevallen.
Voorz i 11 e r acht dat deze zaak, die
mkooi^0 dee' n}et in bet publiek is voor
srt f"en' 'n comité behandeld moet worden.
W- Dr. S. Greijdanus is van tegen-
knofesteld gevoelen
Dr. K. Schilder vraagt of deze
l00 Wwel 'n behandeling komen kan, waar
3o3rs het artikel in zijn geheel is terugge-
kgin.
P«nt, T. J. Hagen is met Prof. Schilder
Z^teelfde gevoelen. Staat Dr. v. Es er
onder.01 ,°P. dan zou staande de Synode een
staJiissie kunnen worden benoemd om
ftzaak te beslechten.
2iwMeyster is tegen openbare
wit® „.''ng, omdat bij grondigie behande-
stukken uit comité-vergade-
van curatoren ter sprake moeten komen
woet e.v. op bescheiden terrein de zaak
=3en opgelost.
- Voorzi tter wees er op, dat een
russie de zaak maar rekt, terwijl in een
met de officieele stuk-
w in de hand de zaak kort en bondig kan
handcld worden.
Synode d osloot daarop deze zaak in
■te te behandelen,
of- Dr K. Schilder
de mede namens Prof.
acta de volgende verklaring op te
'at zij in ho-t verslag van curatoren ver-
IsjGc mededeeli ;gen betreffende „persdebat-
niet juist cn in het verband waarin
Porkomen onvolledig en een oorzaak
verzocht
van onvermijdelijk misverstand bij de lezers
achten."
De Voorzitter' zou er geen
zwaar tegen hebben als er een zin bijkomt,
dat deze hooigleeraren op de zaak niet meer
ziiten terugkomen.
Prof. Dr K. Schilder merkte op, dat
hy, indien het even kan, zwijgen zal.
Prof. S. Greijdanus wees er op, dat
het een met het ander samenhangt en hij
dus a /.een maar zwijgen kan als anderen
dit ook doen.
Op voorstel van Prof. Dr J. R i d d e r
zal de voorgestelde verklaring eveneens in
comité-zitting een onderwerp van bepre
king uitmaken.
Ds N. Duursema maakte enkele op
merkingen over de kwestie van het omslag
systeem voor de inkomsten der school. Spr.
aoht een omsiag-syteem gevaarlijk voor de
inkomsten der school.
Hierna kwamen de cono'usies een voor
een in behandeling.
Ouderling R. Zuidema vroeg bij
vierde conclusie of het wel noodzakelijk
is, dat de synode een bes/Vuit neemt, dat de
hoogleeraren in Kampen wonen. Spr. acht
dat de zaak daarvoor niet gewichtig ge
noeg is.
De Voorzitter wees er op, dat bij
een e.v. benoeming een hoogleeraar zijn
(bezwaren kan indienen bij het curatorium.
De keuze van de woonplaats van den
zendingshoogleeraar geschiedt in over.eg
met zendingsdeputaten.
Een regel is gewenscht.
Ds vierde conclusie werd daarop vastge
steld. Evenzoo de vijfde conclusie. De zesde
conclusie ontlokte discussie, waaraan 7
leden deelnamen.
De zesde hoogleeraar
Dr. G. Keizer acht de benoeming van
een zesden hoogleeraar urgent. Wij hebben,
aldus spr., een grooten achtereland bij de
patres. Ook Rome is ons hier verre voor
uit, getuige hun propaganda. Oi.k ae niet-
Geref. en de ongereformeerde theologen zijn
ons op het gebied der Patristiek verre voor
uit. Allen in de Gceref. Kerken zijn vor
standers van de Theol School naar spr.
overtuiging en daarom is spr.'s pleidooi
geen uiting van voorliefde, want dat zou
afgoderij zijn. Spr. acht een zesden hoog
leeraar noodzakelijk om der wille van
Christus' Kerk.
Prof. Dr. S- Greijdanus onderschreef
het betoog van Dr. Keizer. Hij heeft om fi-
nancieele redenen zich in commissie II bij
deze conclusie neergelegd. Spr. wees op de
opdracht die de vorige synode aan het cu
rutorium terzake gaf. Spr. acht persoonlijk
een zesden hoogleeraar noodzakelijk en
zulks met behoud van een lector. Onderwijs
in het Syrisch en het Arameesoh acht spr.
'noodzakelijk. Spr. durft thans niet voorstel
len een zesden hoogleeraar met behoud
van den lector te benoemen, gezien de zor
gelijke tijdbóinstanüighedën. Maar nooüj'^.-
kelijlk is het wel. De Vrije Universiteit heeft
ook wel 5 hocgleeraren in de theologie,
roaar hier geven de hooglecrnren v. Geld'e-
rejp, Vollenhoven, Woltjes onderwijs voor de
propaedeuse.
Ds. N. Duursema acht de pleidooien
van Dr. Keizer, en prof. Greijdanus overtui
gend. De bezwaren liggen ^chter op finan
cieel terrein en daarom besloot het curato
rium unaniem om met geen voorstel terza
ke te komen- Spr. zou echter in de 6e
conclusie
«Ir mogelijkheid willen opengelaten zien,
gezien ook de stijging van net terzake
spontaan gevormc'e fonds. Dat zou oot sti-
muleerend werken. In dijn geest diende
spr. een voorstel tot aanvulling der zesde
tonclusie in.
Ouderling Tieleman wilde ook de
zesde conclusie gewijzigd zien, waarom hij
zich aansloot bij het voorstel-Duureema.
Ds. G. Diemer onderschreef van hane
het doordringende betoog van dr. Keizer
en wat Prof. Greijdanus zeide.
De commissie heeft het teveel geworpen
over den boeg van de niet-noodzakehjiv-
heid. Als men noodzakelijkheid als cr:;e-
rium gaat stellen komen we op een ge
vaarlijk pad en in strij i met het Beding
Daar is ook de noodzaak van uitbouw d
Theol. school cn het teg.-uhouden daarvm
a-cht spreker een onheil \oor de kerken.
Ds W. H. v. d. Vegt tv'lde een voorste,
doen in den geest van Dj Duursema wan
van hij nu kan afzien. Spr. acht studie vsn
de patres noodzakelijk en heeft meermal m
in de reunistenvergadering gepleit om, ter
zake een werkgemeenschap te vormen.
Prof. Dr. K. Schilder oordeelt dat ais
altijd alleen maar de noodzakelijkheid het
beslissende woord heeft, veel zegen one
zou zijn ontgaan. Waarom moet dit argu
ment nu wèl gelden? Spreker citeerde u't
het curatorenverslag van *1885, dus voor
1892 ten bewijze dat men niet wilde blij
ven staan bij wat alleen maar noodzake
lijk is. Spreker wees or>k op het bill ij xe
van het verlangen naar een zesden hoog-
leeraar mede gezien do werkverdeeling
aan de Vrije Universitem
Na vele jaren zullen do vruchten van p-*n
zesdien hoogleeraar ons in den schoot val
len. Spreker wees ook op het hoog be ang
van de studie der patres. I-Iet motief der
rapporteerende commissi1 is niet geheol
billijk en als opkomend uit het ge.oof.
Ware de oorlogstoestand niet tusschenoci-
de gekomen, dan zou sp '-ker de zaak vol
komen rijp achten. Nemen we het ver
schil tusschen lector-salaris en dat van een
hoogleeraar en rekenen e met wat bin
nenkwam dan is er al voor zes jaar genoeg
en het is zeer wel mogelijk in 6 jaar bij :en
te brengen wat noodig ia. Spreker wil in
de conclusie het woord „thans" inlasschei;
en dan het amendement an Ds Duureemr.
als aanvulling. Deze ijskoude conclusie
brengt in het licht van 1236 de zaak van
een halven 6lag terug tor een heele.
Hierna werd gepauzeerd.
DE MIDDAGZ.TTINO
In de middagzitting verdedigde de rap
porteur de voorgestelde conclusie, met
instemming constateerend dat niemand een
voorstel tot instelling van een zesde profes
soraat heeft ingediend. De leemte van de
kennis van de patres moet niet worden weg
genomen door instel ling van een nieuwen
leerstoel, maar door meerdere studie van de
Geref. theologen. De school krijgt niet een
minimum door dot men haar geen zesden
leerstoel geeft en zij heeft tal van uitne
mende predikanten afgeleverd. De commis
sie handhaaft haar gevoelen dat een zesde
hoogleeraar niet noodzakelijk is. Practisch
beteekent de instelling van een zesden leer-1
stoel dat de te benoemen hoogleeraar alleen
maar de patristiek zou hebben te doceeren.
Dit nu rechtvaardigt geen nieuwen leerstoel
afgezien van de practische bezwaren die er
zijn.
Bij de tweede ronde voerden het woord:
Dr W. A. v. Es; oud. J. Manni; Ds D.1
Scheeie; Prof. Dr K. Dijk; Ds T. J.
Hagen; Prof. Dr G. Gh. A alders; Dr D.
J. de Groot; Prof. Dr K. Schilder en
Ds N. Duursema.
Dr. v. Es constateerde dat er meer is ge
sproken over de noodzakelijkheid van de
studie der patristiek, waarover geen mec-
ningsvereohil bestaat dan van een zesde
professoraat. Er is geen sprake van eenige
urgentie voor een nieuwen leerstoel.
In het midden van het curatorium i® de
noodzakelijkheid van een zesden professor
nimmer gevoeld. Spr. wil ds voorgestelde
conclusie gehandhaafd zien en gaat met het
amendement-Duursema niet mee.
Ouderling J. Manni wees er op dat
meerdere leoen in d'3 commissie zich voor
een zesden hoogleeraar hebben uitgesprokeai
maar om financieele redenen meegegaan
zijn met de conclusie. Spr. ondersteunde h -1
amendement-Duureema en de voorgestelde
wijziging door Prof. Schilder.
Ds D. Scheeie wensohte als lid van de
commissie II zich los te maken van de na
dere verklaring van het rapport. In 1912 ,i
het geld voor een 5en professor er spontaar
gekomen en óie liefde is er nog. Spr. be
veelt het amendement-Duursema warm bi
de synode aan.
Prof. Dr K. D ij k weïs er op dat heel dez,
zaak is te danken aan de afschaffing vai
het lectoraat door de synode van Middel
burg. Spr. re'eveerde nader de historie
Wanneer het den weg zou opgaan van Prol
Greijdanus die met 'n hoogleeraar ook tu-
lectoraat behouden wil, zou spr. zich daar
tegen moeten verzetten. Spr. wil wel mee
gaan met het uitspreken van de wensche
lijkheid maar daaraan onmiddellijk toevoe
gen, dat het thans geen tijd is voor zulke
dingen. Komt er oen zesde hoogleeraar dan
verdwyne het lectoraat voor eens en voor
goed.
EEN VOORBEELD
Een onzer abonnes heeft ons ge
heel spontaan doen weten, dat hij
bereid was, tot weder opzeg ging s-
töé, een dubbel abonnementsgeld
te betalen. Het tweede abonnement
kon dan aan een militair adres
worden toegezonden.
Natuurlijk is dit aanbod door ons
even spontaan aanvaard, als het
door den lezer is gedaan. We
hebben de werking van deze daad
verdubbeld, evenals wij dat met
alle giften, die via ons ,Jiand
in Hand-fonds" binnenko
men, doen.
Nu zennden wij twee kranten
voor dat geld naar twee posten
in ons land. De eene gaat naar
een eenzame post in de Geldersche
Vallei, de andere naar een grens-
plaatsje ergens in het Zuiden van
Noord-Brabant. Ze doen daar hun
werking in het belang van onze
militairen en daardoor in het be
lang van onze weermacht.
De jongens hebben in brieven hun
dank voor deze maatregel betuigd.
Dit medeleven versterkt hen in de
moeilijke taak. die zij in het belang
van ons Vaderland vervullen.
Vindt het voorbeeld ook navol
ging?
jaar
en vrob0
waar de ni'e*.
Ds N. Duui
zake in de comm. 1
was en onderschreef at
Schilder. Dezie zaak is v«.
curatorium gekomen en in
V.U. tot stand gekomen.
Ds T. J. Hagen acht hev
heeliemaail niet laag en wees er op,
studenten uit een schrale kas studee
moeten leenen voor hun studie. Dal
een tijd van neergaande tractem. te
beteekenis.
De rapporteur verdediigde de voorges
conclusie en aohtte verhooging van
collegegelden ook een rem -. oor den ov*
vloed van candidaten.
De Voorzitter vertolkte de opvattir
van het curatorium, dat een collegegeld v;
f 100 per jaar uiterst laag is. We inoeh
van ad die kareen af en met den steun a.<
studenten in dezën tyd wat zuinig zijn. M
meerderheid van stemmen werd de ve
hecjims -aanisenuuiren.
Als aan ie V. IJ. dit jaar cv collegeg-
den nie tzijn verhoogd, zal dat ook in Kr.r
pen niet gebeuren.
Bij conclusie 9 vertolkte Dr. W. A. v. E
zijn opvatting terzake. Hij voorziet dat n;<
met de voorgestelde wijziging straks een n
gument meer zal hebben om to ag. eren \o<
het jus promovendi.
De voorzitter was van oordeel dat Dr.
•Es beren en leeuwen op den weg ziet di
er niet zijn.
De Voorzitter d'ankte den rapportei
voor zijn arbeid.
Na een korte thee-pauze deelde d
P r a e s e s mede dat de beide Soemhaneezc
Woensdagmorgen in openbare zitting zu
ien verschijnen. Woensdagavond za' de Sj
node een zitting houcvn in comité.
De Buchmanbeweging
Hierna rapporteerde Ds- S. J. Popm
van Amersfoort over een voorstel \an de,
kerkeraad van Yerseke, die in de Bucl
inanbeweging een groot gevaar ziet voor d
kerk van Christus en van de Synode ee
uitspraak vraagt
De commissie stelde voor. dat de Synod
besluite aan óo kerk van Ierseke te bëricr
ten:
dat zij, hoewel zij het juist acht, dat 1
de Buchman-beweging, zoonis die openbae
wordt in tvpeerende geschriften en pnu
tijken, een gevaar te zien is voor de kerk;
en het niet te ontkennen is dat sommige
oogen voor deze gevaren niet geopend zij-'
geen noodzaak ziet aan het verzoek van c
kerk van Ierseke te voldoen, daar de2
zaak niet zulk een urgentie en belang heel
dat thans een uitspraak van de Gen. Sync
ed over deze beweging geëischt wordt
In de discussie verklaarde Prof. dr. K.
Schilder dankbaar te zijn voor de klare
taal van het rapport Maar ent de zaak niet
zulk een urgentie heeft dat thans een i'it-
spraak moet worden gedaan betwijfelt spr.
kan het niet doen wat het behoort te doen In Ir.dië is ook een uitspraak gedaan, die
cn zijn roeping 'vervullen. Spr. wil in Kam- we niet precies voor ons hebben, maar die
pen als in Amsterdam streven naar volle- j tot verschillende uitspraak lordt. Spr. wees
diiglheid. De redeneering van den rappor- I op de andere zaak die aan óe orde is ge-
lour dat slechts enkele dominé's profiteeren weest in Indië cn hiermede samenhangt,
an de speciale studie, aoht spr. geen sterk De Voorzitter was het daar mede
argument, naar hij nader uiteenzette. De eens en stelde nu tevens aan de orde het
van CKi-dee!, dat de zaaK vel wat slap 6
vei oordeeld. Deze beweging is van niei ge
dingen omvang en een ernstig gevaar, niet
i'.lèen voor de kerk maar ook voor net
waarachtig schriftuurlijk, geestelijk leve
Aan de Buchmanbeweging kleven deze.fc'c
gebreken als aan de rev vals. Deze bewe
ging is perfectionistisch. Spreker is nog
altijd benieuwd het goede \an deze b<w
ging te hooren. De kerkeraad van Sem.v
rang gewaagt daarvan, maai spr. heeft
die nog niet kunnen vin-.ii n.
Biet oordeel van Prol. Bovinck
Prof. Dr. J. H. Bavinck oordeelde dat
hij 6taat voor een zeer moeilijke zaak. Spr.
is 't met den vorigen spreker niet eens ;n
is oud-consulent van Sema-ang. Spr. wilde
eerst iets zeggen van het besluit vai
classis Batavia. Deze cltss.s gewaagde van
bezwaren rin het algemt en'Spreker heeft
i het voorrecht gehad met meerdere mei;
j schen uit deze beweging ii» nauw coo.act
te komen.
Deze beweging is lang niet overal ge-
Ilijk en hij heeft tal vau menschon ont
moet, die de dingen zuiver G.ref. de-
- tien en hui' stillen tijd b^ieefden met de
Schrift in de hand. Spieker zag voor
beelden van menschen die hun schuld
beleden jegens den nai-ste volkomen
naar Christus' eisch.
i De classis Batavia wist dat er tal van
menschen zijn die aan Iaz* beweging mee
doen op volkomen Geref. wijze en dat h 'tf'
de classis in haar uitspraak schuchter t:e-
mattkt.
Het heef spreker bedroefd dat men na
gevraagd heeft: noem nu eens goede d.
gen. Spr. heeft zulke mo-.ie dingen gezien
van menschen die wee" samenleefden en
sam"en kunnen bidden.
Als men zegt dat GcJ door deze be
weging geen menschen bekeerd heeft
zegt spreker: ik heb het zelf gezien. Ge
zien dat menschen die geheel afge
dwaald zijn door Gods erna de joor een
houseparty gegrepen zijn en weer te
rug kwamen.
Ook tot de Geref. Kerken. En din doz
beweging loslieten. Dat lijkt sprese
juist Spr. oordeelt niet over Nederland
want daar kent hij de toestanden niet.
Spr. wil de kerken waarschuwen t o 1
groots voorzichtigheid. Spr. an
viseerde de ambtsdragers er buiten tt u
ten ook omdat dit niet op de classis Ba
tavia i6 ter sprake geweest. Is men ie
ambtsdragers er i betrekt iomt men in
Indië in groot© moeilijkheden, want da»r
zijn er die meenen zich hieraan niet te
mgxrn onttrekken.
ROTTERDAM: Nieuwe Binnenweg 1
Telefoon 37033.
HAARLEM: Krocht 8a, Telefoon 16659.
HILVERSUM: Veerstraat 50.
Ds T. J. Hagen onderschrijvend wat Dr
Es gezege. heeft wees op de financieeli
bezwaren die er aan een zesden hoogleeraar
kleven en daarom wil hij geen amendemen
ten als van Ds Duursema. Spr. acht zich
krachtens het Beding van 1892 niït ver
plicht mee te wenken aan de vorming van
vetenschappelijk centrum te Kampen.
Als de wetenschappelijke opleiding in Kam
pen niet in orde is wil spr. wel 2, 3 of i
nieuwe hoogleeraren benoemen. Maar spr.
wil geen nieuw beding.
Prof. Dr. K. Schilder had bezwaar te
gen het motief van den rapporteur, dat het
tekort aan kennis van de patres moet aan
gevuld door persoonlijke studie. Dit geeft
geen blijk van een juist stellen van de zaak
die veel te ingewikkeld is. Het voorstel voor
een zesden hooglleeraar werkt eerst over 20
a 30 jaar in de practijk effect.
Spr bestreed Ds. Hagen en verklaarde
op grond van het Reding zioh tegen de vor
ming van één wetenschappelijk centrum. Als
Kampen geen wetenschappelijk centrum is
studie van de patres is voor heel de theolo
gie van de grootste beteekenis. In 1930 spra
ken doctoren en hoogleeraren zich uit voor
een zesden hoogileeraar en men blijve in de
historische lijn.
Prof. Dr. G. Oh. A a 1 d e r s wees er op,
dat in de commissie Prof. Greydanus alleen
stond. Spr. wil, lid van de betrokken com
missie en hoogleeraar aan de V. U., zich
vrij uitspreken. Want het gaat hier niet oan
meerdere of mindere sympathie voor Kam
pen, maar om de simpele vraag of een zes-
bezwaarsohrift van Dr. C. v. Proosdij te
Scmarang, inzake propaganda voor do
Buchmanbeweging. De commissie stelde
aan de Synode voor te bes'uiten aan Dr. v.
Proosdij te berichten, dat deze zaak bij de
classis Batavia opnieuw in behandeling
kome om in overeenstemming met 't eerste
gedeelte van haar uitspraak inzake do
Buchmanbeweging (dat ambtsdragers zich
van propaganda voor en medewerking met
de Buchmanbeweging hebben te onthouden)
met inachtneming van de bijzondere om
.hiS*23S: S^2^J.ï.'ÏK.nS!?- .Undi^den dCr £55,. kerken, de jank
ran de propaganda voor en medewerking
net de Buchman-beweging door ambtsdra-
Als het noodig is dan hebben we, aldus spr.
het recht om het geld van de kerken te vra
gen. De kerken willen dat hun dienaren bij - -
hun opleiding en vorming niet achterstaan i hetrnJ «TvaLiiiI
Ito aan welke andere inrichting ook. De p"'r/JJ
ien zijn e.-n volledige kennis van het t SyrtrKie me®r
veld der theologie, natuurlijk in het alge- «lycn opdat de-eene uitspraak de
meen. Spr. zette uiteen hoe de bezetting der andere niet ojthefle. Men kan ambtsdrn-
vakken moet zijn en weea er op dat de efn wenk geven la.v een bepaalde
traag is of het voldoen aan een bepaalden 1 »tak. als men die zaak n.rt urgent acht.
eisch nu beslist noodzakelijk is. \Pr- oorooelt dat deze beweging poen mid-
Snr verschilt met zijn col'ega's Greydanus do1 10 Gods hand was tot bekeering, maar
Schilder en wees er op, dat onderwijl
de patristiek niet beslist noodzakelijk is.
Wanneer men een bepaald vak er boven op
gaat doen ontstaat er onevenwichtigheid en
dan kernwm er voorstellen voor een zevenden
lioogleeraar, enz. Spr. ontraadt de kerken
met nadruk om dien weg op te gaan. De
opleiding die we in Kampen hebben is goed
van oppervlakkigen aard en humanisti
schen inslag is. Inzake het verbond is cr
geen beweging die de dingen krommer
trekt dan deze. Ook in de Geref. Kerken
zijn menschen die publiek beweging
gestund hebben en er zijn hier ernstige
symptomen.
Dr. H. Kaajan Is met Prof. Schilder
nezieien dij nvt.
overzien van het
offer, dat hij met
Oranje bracht tot
de politieke en
Prof. J. W Geels geestelijke vrijma
king onzer natie.
Ter voorbereiding dezer nationale hor-
denking wordt gewezen: a. op het histo
risch milieu; b. providcntieele vorming;
c. de nationale beteekenis van dezen mili
tanten calvinist.
a. De 16e eeuw, welke Aldegonde met zijn
naam en roem vervulde, vormt zijn histori
sche omlijsting. Het was do eeuw van een
tweeërlei geestesstroommg op het terrein
van wetenschap en religie; de eeuw der
Renaissance en der Reformatie. Hoewel in
oorsprong e" wezen van elkander antipoden
hebben ze toch saam medegewerkt tot den
geestelijken omgroei en heroriënteering der
politieke verhoudingen. In de Nederlanden,
draagt de worsteling om vrijheid een twee
erlei karakter: de strijd is een politiek-
religieuse. Nader wordt deze worsteling om
schreven, welke eindelijk uitloopt op de ge
boorte van natie en kerk, die beide don
bloeddoop van het martelaarschap ontvan
gen. In deze eeuw nu verschijnt Marnix op
het tooneel van den strijd.
b. Zijn providentieel? vorming blijkt uit
zijn wetenschappelijke toerusting. Als knaap
van 14 jaren wordt hij gezonden naar Leu
ven. Het beroemde Collegium Trilinguc ont
sluit hem de klassieke wereld. Later wor
den de universiteiten te Parijs. Bologna en
Pavia bezocht. Eindelijk leidt Gods hand
hem naar Genève, het Genève van Calvijn.
Hier wordt hij grondig ingeleid in de Cal
vinistische beginselen, welke hij straks tot
gelding zal brengen op het gebied van
staatkundige en kerkelijke leven. I
keert hij naar de Nederlanden terug, k
voimd tot zijn levenstaak. Hij vestigt zich
gezien.
Laat men deze dingen aan de classis over
laten en bedenken dat het van groote be
teekenis is welken inu.uk deze Synode in
Indië maakt. Men acht in Nederland wel
dat men in Indië wat lichtzinnig met de
dingen omspringt. Men versta de andere om
standigheden in Indië en de geaardheid van
de jonge Indische kerken. Men doe er op
de Synode geen schepje op en brei ge de
kerken in Indië niet in groote moeilijkheden
Men bedenke dat de hewegingen voorbij
gaan als de kerk er nog is. Men doe geen
nerveuse maar een klassieke uitspiaak. Spr.
nam de wijzigingen door prof. Bavinck
voorgesteld over en verzocht de Synode om
der wille van Indië die aan te nemen.
Spr. wees er ook op dat de kerk van Se-
marang een der meest gewortelde is ten be
wijze wat spr. citeerde uit het rapport van
dr W. G. Harrensiein namens deputaten
voor de verstrooiden in Ned.-Indië.
Hierna oeantwoordde de rapporteur
de gemaakte opmerkingen. Hij handhaafde
rapport en conclusies en constateerde dat er
een misvattin? is. De Buchmanbeweging
miskent de kerk en haar ambten.
Wie in deze beweging een zegen ontvangt
moet constateeren dat het een zeer bescha
mende zegen is, want men is de kerk, waar
meu dit alles hooren kan, voorbijgeloopen.
De classis Batavia had moeten adviseeren:
trek u terug.
Als de Buchmanbeweging in Indië geen
Buclimanbeweging is stelle zij geen prijs op
den naam.
De commissie wil ernstig rekening hou
den met de moeilijkheden in Indië en daar
om heeft zij haar conclusies genomen na
veel wikken en wegen.
De commissie weet dat er velen zijn in
Indië die moeilijkheden hebben met de uit
spraak der classis. Er zijn ook menschen die
de kerk van Semarang van nabij kennen en
die achter de opmerking, dat Semarang een
ideaal-kerk is, een vraagteeken zetten.
Spr. betwist, dat de conclusies niet klop
pen op het forsche rapport en ziet geen
tegenstelling tusschen de beide voorgestel
de conclusies. De invoeging die dr Kaajan
voorstelde, acht spr. niet noodzakelijk.
Om kwart vóór 6 uur werden de bespre
kingen afgebroken.
Na enkele mededeelingen van den voor
z i 11 e r sloot de assessor de zitting met
dankgebed.
te Breda, van waaruit hij de belangen der
Kerk in binnen- en buitenland behartigt.
Hier wordt de grondslag gelegd voor zijn
lateren omgang met Oranje.
c. De nationale beteekenis van Aldegonde
is niet in cijfers uit te drukken. In alle ge
vallen. welke het nationale en kerkelijke
leven raken, is hij werkzaam. Als lid van
het Verbond der Edelen, biedt hij aan de
Landvoogdes in massa-betoaging mede het
Smeekschrift aan, wellicht door hem zelf
ontworpen. Hij neemt deel aan allerlei poli
tieke actie. Als Alva komt, wijkt ook hij,
evenals Oranje, uit naar het buitenland. In
Emden heeft hij zijn satyre: ..De Biëncorf
der R. Kercke" gpschreven. Voorts allerlei
advies en vermaning aan de kerken, wier
onderling verband hij nader regelt. In 1571
komt hij in dienst van Oranje en ontwik
kelt zijn enorme werkkracht. Hij is diplo
maat van groot formaat. Zijn groote wel
sprekendheid overwint allen tegenstand.
Gereleveerd wordt zijn gevangenschap tn
den Vredenborch, te Utrecht, zijn burge
meesterschap van Antwerpen, dat een hit
tere tragedie blijkt. Gewezen wordt op zijn
schriftelijke nalatenschap, een uitgebreide
correspondentie, meest in het Latijn en Ita-
liaansch gevoerd. Zijn Psalmberijming en
Bijbelvertaling, waarvan alleen Genesis
werd afgewerkt, omdat de dood hem over
viel.
Ten slotte werd behandeld het „Wilhel
mus van Nassauwe"' waarvan Aldegonde de
auteur is. Van naderbij wordt bezien het
hlstoriech-critisch onderzoek, dat deze rech
ten aan Aldegonde ontzegt. Er zijn evenwel
vele en overtuigende gronden, waarop deze
nationale hymne als een erfenis van Mar
nix wordt aanvaard.
Repos ailleurs! Geheel zijn leven en ar-
heid stond in dit teeken. De rust echter
breekt voor hem don 15den December 1598
De beteekenis van Aldegonde voor de 20e
eeuw werd overzien.
Ook nu dezelfde strijd als in de 16e eeuw
om de vrijheid, al is het onder anderen
vorm en omstandigheden. Het extremisme
der revolutie in fascisme en communisme
is een bedreiging onzer duurverworven vrij
heid en, in verband daarmede, voor de his-
torisch-cultureele goederen. De boginselon
door Aldegonde beleden, moeten ook nu in
staat en kerk gehandhaafd. Het geheim van
Neêrlands roem en grootheid houdt ten
nauwste verltand met wat de Vader des
Vaderlands ons toeroept na vier eeuwen:
Tot Godt wilt U begheven,
Syn heylsaem Woordt neemt aen.
Als vrome Christ'nen leven;
't Sal hier haest syn ghedaen.
Hierna volgde een resumé der verschil-
nde gebeurtenissen in den rureus VW—
1939, met ais slot de installatie van Prof.
J. J. van der Schuit als rector.
