ce/iüL
kruizemunt
LINODYNE AFSTEMMING
w
Kristalhelder geluid
Ga ze zien en hooren
Uw radiohandelaar
Samenwerking van Tweede
Kamer gevraagd
Neem vóór den herfst
Gemeenteraad van Amsterdam
JANTJE ÉfeC
VRIJDAG 23 SEPTEMER 1939
fluHip
in prijzen vanaf fl. 92.50
Sbonntnici
kwartaal in
per post
week
l0r het Buite
zending
i, dagelijkschf
KOI
len
Onnauwkeurig
geschiedverhaal
Het heeft voor ons niet de minste be
koring thans na te kaarten over de laat
ste Kabinetscrises en de oplossingen.
Maar desondanks is het gewenscht
legende-vorming af te wijzen en daarom
gaan we even in tegen de voorstelling,
welke de parlementaire redacteur van de
Tijd (r.k.) dezer dagen van het verloop
der dingen gaf.
De teneur van het artikel is, dat er zich
van lieverlede een hergroepeering der po-
litieke patijen heeft voltrokken; waarbij de
Antirevolutionairen in sociaal-economisch
opzicht ver van de Roomsch-Katholieken
zijn afgeraakt, terwijl de laatsten wat dit
betreft aan sympathie bij de Christelijk
historischen hebben gewonnen.
Aan deze voorstelling van zaken zou
een uitvoerige beschouwing, tevens be
strijding. te wijden zijn; doch dat laten we
ter zijde. We bepalen ons tot de zakelijke
conclusies in verband met de Kabinets-
crises.
Ten aanzien daarvan beweert de schrij
ver allereerst, dat „Dr Colijn te langen
leste de crisis trachtte op te lossen met
een kabinet, waarin de hergroepeering
reeds tot uiting kwam in dien zin, dat
daarin overwegend vertegenwoordigers
waren opgenomen van die groepen, die
hun schibboleth kozen in een sluitende be
grooting".
Met andere woorden: Dr Colijn gat
aan zeven liberalen in zijn Kabinet een
machtspositie. Toegegeven, dat ook ons
die zeven dwars zaten, mag toch opge
merkt. dat zij het met het program van
den antirevolutionairen premier eens wa
ren; dat deze ernstig gepoogd heeft
roomsch-Katholieken in zijn kabinet op te
nemen en dat vóór hem Dr Kooien in de
gelegenheid is geweest aan een „betere
hergroepeering te werken.
Echter, dit alles is thans slechts bijzaak.
De tendentieuze voorlichting zit vooral in
het volgende. De schrijver beweert nl. dat
Dr Colijn de consekwentie in de verkeerde
richting trok en daarom maakte het parle
ment er gauw een eind aan en dan ver
volgt hij:
Was de rechtstreeksche samenwer-
king eenmaal verbroken, was eenmaal
een nieuwe groepeering der partijen
rond nieuwe problemen aanvaard, dan
moet ook die opvatting, die in het Par
lement een meerderheid vond, tot re-
geeren worden geroepen.
In het kabinet-De Geer kon men een
poging zien om deze gedachte te verwe
zenlijken. Het kabinet-De Geer, steu
nend op een overgroote meerderheid
in de Kamer, is voor het grootste deel
gevormd uit vertegenwoordigers van
de sociaal-denkende en sociaal-willende
groepen in ons politiek leven.
Deze voorstelling van zaken is beden
kelijk, wijl in strijd met het geschiedkun-
dig verloop. Immers, het is juist onze grief,
dat de meerderheid in het parlement niet
tot de regeertaak geroepen is.
Deze meerderheid verschuilt zich achter
Mr de Geer. die het volkomen eens was
en is met 't financieel beleid van Dr Colijn
die zijn stem niet aan de motie van afkeu
ring gaf en die, als Kabinetsformateur op
tredend niet naliet in het openbaar te ver
klaren, dat hij het volmaakt oneens was
met het Kamervotum.
Hoe ter wereld kan men nu in het Ka
binet-de Geer een poging zien om de op
vatting van de Kamermeerderheid
waartoe noch Mr de Geer, noch één zijner
fractiegenooten behoorde te verwezen
lijken?
Daar zit toch iets troebels in, dat de
man, die het optreden der Kamermeerder
heid „een ernstige misgreep'' noemde en
een typeerend wetsontwerp, dat de acute
oorzaak van de Kabinetscrisis was, met
stemming van de voorstanders er van laat
verdwijnen, de formateur heet te zijn van
een Kabinet, dat „de sociaal-denkende en
-ociaal-willende groepen in ons politieke
leven" samenbindt. Dit raadsel schijnt ons
moeilijk op te lossen. En opheldering is
noodig.
:en beroep van
Mr van Schaik
De uilvoering van de
Electriciteitswet
Wordt de noodige zuinig
heid wel betracht?
'.ANDSCHUIT OVERVAREN
SCHELLING WOUDE, 22 Sept. Gisteren, te
c-ngeveer tien uur, is op het Binnen-IJ, ter
hoogte van den Zeeburgerdijk, een bak van
pl.m. 10 ton. en geladen met zand, welke
vverd gesleept, door een motorschip
varen. i> hak verdween onmiddellijk in de
diepte. 1 schipper kon nog tijdig aan boord
an hei motorschip 6pringen. De sleepboot
verd eveneens getroffen en kreeg een lek,
lat voorloopig kon worden gedicht.
Het motorschip ligt voorloopig boven het
/rak -ter waarschuwing voor de scheepvaart
de leden der Kamer. Aan de parlemen
taire journalisten en aan de pers in het
lgemeen was van het voornemen om nog
'een aantal wetsontwerpen aan de orde te
stellen niets gebleken. Doorvyerken dus en
luisteren allereerst naar een vrij uitvoerig
debat over het wetsontwerp: Bekx*achtiglng
van een overeenkomst betreffende den
Op goede gronden betoogden de heer Mes
en de Minister v. Waterstaat dat
daaraan niet valt te denken.
Deze brug is geen schakel in het groote
verkeer en om de streek te helpen is de
voorgestelde vorm voor den bouw gekozen.
We verbaasden ons eenigermate over het
betoog van den heer Krijger, niet alleen
ómdat hij veel verder wilde gaan dan de
basis, waarop de betrokkenen elkaar inder
tijd hebben gevondan, maar vooral omdat
hij even later aan verstandige zuinigheids
overwegingen groote waarde bleek te hech
ten. Het is niet noodig met tonnen gouds te
gaan strooien als terecht met de tienduizen
den tot bedachtzaamheid gemaand wordt
Mr v. Schaik is op voordracht der Kamer
door H. M. de Koningin wederom benoemd
tot voorzitter der Tweede Kamer. Met een
korte rede heeft hij zijn ambt aanvaard.
Een herinnering aan den ernst der tijds
omstandigheden werd gevolgd door een
aansporing tot samenwerking in 's lands
belang, opdat ons vaderland met wijsheid
worde geleid door de beproevingen, die niet
zullen uitblijven.
Den feilen politieken strijd in het parle
ment vermijden zooveel dit mogelijk is was
een andere wensch, welke gepaard ging
met een verwijzing naar de taak, welke
an Regeering en parlement, elk
p haar grondwettelijke plaats,
in deze tijden is opgelegd, opdat op vrucht
bare wijze de belangen van het vaderland
zullen kunnen worden gediend.
Met de strekking van deze woorden, wel
ke in de Kamer door een instemmend ap
plaus werden gevolgd, zijn we het van
harte eens.
Felle politieke strijd zal inderdaad kun
nen worden voorkomen, ook al worden pri
maire beginselen niet verzwegen.
In het dienen van de nationale zaak zal
ons parlement behoudens misschien een
enkele uitzondering ongetwijfeld één
zijn. Vooral als regeering en parlement
over en weer eikaars grondwettelijke posi
tie weten te respecteeren. Voor een anti
kan zulks niet zwaar vallen. Anderen
hebben er wel eens moeite mee, gelijk op
27 Juli den dag van de „ernstige mis
greep" helaas duidelijk is gebleken.
Daarom te meer waardeeren we het ver
maan van den Kamerpresident.
De Kamer heeft verschillende commissies
ernieuwd of opnieuw samengesteld. Ook
afdeelingen werden vernieuwd. Zij kozen
tot voorzitters de heeren Schouten (a.r.)
kers (r.k.), Drees (s.d.), Til anus
(c.h.) en Joekes (v.d.) en tot onder-voor
zitters de heeren Bi e rem a (lib.), van
er Waerden (s.d.), Duymaer van
wist (a.r.), Weitkamp (c.h.) en van
oil (r.k.).
De nog steeds ledige plaats van den heer
d. Tempel werd, na het afleggen der
grondwettelijk voorgeschreven beloften, in
genomen door den heer J. G. S uurhof,
ambtenaar van het N.V.V. en tot voor en
kele dagen behoorende tot de gemobiliseer
de Nederlandsche landmacht. De Tweede
Kamer is thans weer compleet.
De Kamer had daarna haar werkzaam
heden als geëindigd kunnen beschouwen,
ware het niet, dat de voorzitter voor een
errassing had gezorgd, waarvan te voren
slechts mededeeling schijnt te zijn gedaan
Deze spoorweg zal door de Spoorwegen
worden genaast op grond van een artikel
van de Spoorwegwet voor de som van
1^4 millioen. Het Rijk, de provincie Fi-ies-
land en een zevental Friesche gemeenten,
die zich indertijd voor belangrijke bedragen
garant hebben gesteld, komen er daarbij
slecht af; de obligatiehouders iets minder
slecht.
De provincie en de gemeenten meenden,
dat hun onrecht werd gedaan en waren
van oordeel, dat ze aanspraken konden
ontleenen aan de indertijd gegeven conces
sie, waarin eveneens een naastingsproce
dure was omschreven, welke dan bij min
nelijke schikking zou geschieden.
De spoorwegen zijn echter in het bezit
gekomen van het spoorweglijntje, waarvan
de exploitatie heeft geleid tot een debacle,
vaarmee vele tonnen gouds gemoeid zijn,
langs, den weg van art. 49 der Spoorweg
wet, dat van dwingenden aard is. De con
cessiebepalingen waren daardoor volled:
uitgeschakeld.
Deze gang van zaken heeft tot misver
stand aanleiding gegeven en om hun ver
meende rechten te sauveeren hebben Gede
puteerde Staten van Friesland den Staat
en exploit doen beteekenen. Juridische ge-
olgen in gunstigen zin kon dat vrij zeker
niet hebben, maar wel bracht deze daad do
Regeering in de onmogelijkheid om aan de
wenschen der Friesche belanghebbenden:
gelijkstelling met de obligatiehouders, te
voldoen.
Krachtig heeft Mr A1 g e r a een tege
moetkomende houding tegenover de Frie
sche geldgevers bepleit. Op moreele en
billijkheidsgronden oefenden de heeren
Bij ls ma, Wen de laar en v. Braam
beek aandrang uit in dezelfde richting.
Minister Al bar da, die het door zijn
ambtsvoorgangers gevolgde beleid warm
verdedigde, erkende ten slotte de mogelijk
heid van misverstand en verklaarde zich
bereid tot nader minnelijk overleg, mitB de
hinderpaal van het exploit wordt wegge
nomen.
Gebeurt dat, dan is er kans elkaar te vin
den, omdat achteraf de obligatiehouders,
die 18 pet kregen uitgekeerd, wel wat al te
gunstig zijn behandeld. Op dien grond is
voor eenige tegemoetkoming aan provincie
en gemeenten wel aanleiding.
De Kamer was met deze toezegging blijk
baar bevredigd en keurde het wetsontwerp
z.h.s. goed.
Op dezelfde wijze ging ook ,'t wetsontwerp
strekkende tot het toïfitaan van 't heffen van
tol op een te bouwen
brug over de Zandkreek
welke brug in de plaats komt van het veer,
dat tlhans de verbinding tusschen Zuid- en
Noord-Bevel and verzorgt.
De provincie Zeeland zal deze brug met
steun van het Rijk en medewerking van het
Werkfonds bouwen en het veergeld zal voor
25 jaar in een bruggeld worden omgezet.
Zou dit laatste niet gebeuren, dan zou de
brug er niet komen.
Da heer K r ij g e r wilde het liefst den tol
geheel laten vervallen daarin was de
heer de March ant et d' Ansem-
bourg het met hem eens en het Rijk al
les laten betalen.
de onteigeningsprocedure te versnellen
en daardoor in sneller tempo de werken,
ondernomen in verband met da werkloos
heidsbestrijding of de werkverruiming, te
kunnen uitvoeren, lokte debat noch stem
ming uit.
Anders ging het met het voorstel om voor
1939 nog f 35.000 beschikbaar te stellen om
aan het departement van Waterstaat een
bureau in te richten met een directeur-gene
raal van f 12.000 aan het hoofd, ten einoe de
uitvoering der Electriciteitswet tot uitvoe
ring te brengen.
Voor volgende jaren zal f 70.000 en meei
noodig zijn voor deze tachnisoh-economische
afdeeling.
De heeren Smeenk en Krijger ont
wikkelden ernstige bezwaren. Ze oordeelden
den opzet te kostbaar en niet in overeen
stemming mat de pas ingediende millioe-
nennota, waarin het doen van n i et sti
noodzakelijke uitgaven sterk ont
raden worat.
Wat de Regeering vroeger niet gedaan
kon krijgen door een heffing op de productie
der alectriciteitsbedrijven te leggen, gaat ze
nu rechtstreeks uit 's lands kas betalen.
Opschorting van den maatregel zal de elec-
triciteitsvoorziening niet schaden en koppe
ling waarover de deskundigen het nog
allerminst eens zijn gaat toch wel door,
waar aie noodig en nuttig geacht wordt.
Lyrisch spraken de heeren B o n g a e r
en v. d. Waerden over het voorstel.
Strikt noodig en van groot belang, oordeel
den zij.
De Minister stapte in hetzelfde schuit
je; ook hij betoogde, dat we deze vele dui
zenden voor onze economische toerusting
over moeten hebben, zelfs al is de toestand
der financiën precair.
Met het salaris kan het z.i. niet lager; er
moet een man van gezag en standing in zijn
vak komen en die moeten we behoorlijk be
talen.
Het was duidelijk dat de opponenten den
strijd zouden verliezen.
De verhooging van den salarispost werd
met 48 tegen 20 stemmen aangenom
Tegen stemden de anti-rev. (op 3 na), d'
ohr. hist esn de n.s.b.. Het wetsontwerp
werd z.h.s. aanvaard.
De rest van de agenda, zijnde een aantal
conclusies, werd tenslotte in een ommezien
afgedaan.
Tot esn dag in de volgende week is de
Kamer uiteengegaan: dan zullen nog enkele
spoed-ontwerpen worden behandeld.
en den winter het goedkoopst
Christelijk Dagblad. Op alle
kleintjes moet in dezen tijd wor
den gelet. Wie zich heden op
ons blad abonneert, ontvangt de
tot 1 October a.s. verschijnende
nummers gratis.
Voor aanbrengers van nieuwe lezers
een keuze'uit fraaie premies.
DE ADMINISTRATIE
Op 28 September zal hoofdstuk I ,(de basis
voor het algemeen politiek debat) in de af-
oeelingen worden onderzocht; een 'week
later komen de overige hoofdstukken der
Rijksbegrooting aan de beurt.
Bultenlandsche politiek in den
Raad. Staking van stemmen
over erlpacht met recht van koop.
Indien de
enige uren
cads.zitting
oorlog
daadwt
oorlogsbe
herinnen
behalve
heldhal
eveneen,
kracht
ns nog
te zee
k aan 1:
;n word
vachtini
dat zii
lankondif
pst, naar
zioh Iaoi
anienw
grootr
n oppe
De Groninger kustvaarders
voor het meerendeel thuis, d< 1
risico van de vaart te groot lU n
i was
to
EKERING
inlstlsche zijde f
1 premie:
Vlugt gezegd, dat erfpacht voor de
strekt geen dogma Is. alleen middel]--Wen-
koop van grond werd toen mogellik 6r
baar geacht. De A.R. fractie denkt
.ngelegenheid nog
advies vertolkt de ge
Vlugt van 24 Jaar
dat wethouder
heer De Miranc
opgevolgd, het p
kwam het in stemr
intig voorstemm
e arbeidsuren aan te stellen, waartegen-
de heef STE1NMETZ (R.K.) terecht op.
kte, dat het hier slechts ging om een uur
a. per dag. Gemobiliseerden brengen heel
nte de verteg<enw
iden met de i
•band met de tijdsom
mogelijk zullen ook
igers der ambti
accoord glngt^j in
ndlgheden. Indien
hier echter meer om
nheden, waarin bultenstaan-
lakkelijk
eclfiek revolutionaire
iet zoo gemakkelijk i
bepaalde
iok bijge
dat deze m
oorlog natuurlijk.
igel noodig ls. Door den
wie hiervan de schuld
weer Rusland, Dultsch-
nd en Frankrijk de schuld kregen,
DE JONG (S.D.) zich door haar
S.D.A.P.-fractie was dit
ensiotte liep de discussie
zaken, waarmee de Raad
s te maken heeft.
De voordracht werd natuurlijk aangenomen
Alleen het bloc der revolutionairen (Commu.
nisten, Sneevliet, de revolutionair-socialist en
de N.S.B.) stemde tegen.
Vóór of tegen erfpacht
Met het prae-advies van B
voorstel-DINGEMANS (R.K.)
gronden wel tegen erfpacht,
bepaald'
is het eenigszins
Isei als de bes
orde kwam i
historie, die tot
Miranda, Gulden
meer zijn rees er een
tegen het prae.advles.
Namens de sociaal-de
heeft de heer BOMMER
wacht -
3 nog uit den ttje
Miranda. Met handhaving 3
ége.
jdijke va
dei kan afl
rallieeri
nds r
ichte
releden.
BOISSEVAIN
ilng. De
ïrs (W.l
>1 teger
nde vergadering moeiist
d. Als het prae.advU v0
:al het op het kantje t
ovei
d*e **N.sk west
[ft telijk
heei
•oeling
lekei
t'de s
hoi
x, dat
de gea
beteek
ihe opp
Benzinelamp uit elkaar
gesprongen
Twee ernstig gewonden
HILLEGOM, 22 September,
de toedracht van het ernstig ongejgheder
smederij van den heer Frans aront k;
Meerstraat alhier (in een deel vantterzijd
van gisteren konden we er nog
maken) vernemen we nader: ;nen d
De bloemistknechit D. de G. zou ^en j
patroon de firma R. een benamek^—
bovengenoemde smederij brengen
te laten repareeren.
De smidsknecht M. de H. zoun
lasschen en maakte daarvoor getoi Z1J s®"
een zuurstofapparaat. Toen hij goelijk
bezig was te lasschen, sprong de Iden te
de lamp uit elkaar, vermoedelijk dtast, e
smidsknecht er een paar abmosfeer^ef, d
zette. De slag werd tot ver in dei, aue
gehoord. De beide mannen werd van
den grond geslingerd, terwijl aU(;ren>
sprongen.
De smidsknecht bekwam ernstig
Buig
anuarl van dit jaar
n het voorstel-Din-
•nd door do heeren
i (Lib.), Van WUck
:e willen handelen
en Raad voor.
middag aan de
e hi
i Raadsleden
telsel hit den lof
"WIJNKOOP (Con
grond-en bil, ws
MANS (R.K.) be'
m.) vielen hei
tegenover de
>gde. dat zijn i
r°PDlNCJE-
-stel geens-
lo heer BENNINK BOLT
itiekê naZaten van Trenh.
•f pachtstelsel
BINNENLAND
De Overijsselsche Kanalen
In de toelichting op de begrooting 1940
van het Verkeorsfonds deelt de Regee
ring mede, dat de instandhouding van de
Overijsselsche kanalen van belang moet
worden geacht. Het is noodzakelijk, na de
gerezen moeilijkheden der laatste Jaren,
spoedig een oplossing te vinden om
de voortzetting van de exploitatie te ver
zekeren.
Gebleken is wel, dat het doel alleen be
reikbaar is als het Rijk ingrijpt. Daarom zUn
voor enkele jaren onderhandelingen met de
N.V. Overijsselsche Kanalisatie Maatschappij
denkbeeld van o
werd losgelaten, o
an het Rijksbudget
Maatschappij nog een
voor de exploitatie van
1 e r v e1 d—D e v e n t c r
D e Haandrlk. Gesti
rezeulüking
het Rijk
Rijk aa
De Ml
danige -
'fd is daarom naar
iltaticvorm, die voor alle kanalen van
llsselsche Kanalisatie Maatschappij
ls bereikt
lln het mUt
i. Voorts is het de bedoeling aan do
i op bescheiden schaal verbeteringen
brengen om de onderhoudskosten te
ïsook jProf. WOLT-
spreker verklaarde, dat de
cipe in 't
JER (A.R.
ntl.Revoh
•fpachtstelsel hebben gezien.
sleden heeft hot toenmalige Raadslid Di
„J letsel, n.l. een verbrijzeld recF^316'
een brandwond boven het, rechterten sl<
wijl zijn gezicht vrijwel gelheel ge op de
was. I het
De bloemistknecht werd evtneeieze n:
ernstig gewond. Zijn linkerbeen "-'gebeu
heel verbrij-zeld. Evenals de smiu yer
werd zijn gezidhrt ook nagenoeg
sdhroeid. De top van de wijsvi#
rechterband werd eraf geslagen, er
vingers werden verwond. De beide J al®
fers werden door de doktoren van <J lanc
den en Ten Hoopen. en leden van 4s Tu
B.O.-dienst vebbonden, waarna zij o^arte
van beide geneesheeren per ziekenafeijdsc
de Maria-Sficbting te Haarlem werfl bezi
voerd. hgeli
De beruzinelamp werd in beslag ?s we
De politie stelt een nader onderzoek^
»- - tin a
WEST-TERSCHELLING, 22 Septet
middag is op het strand bij West-ij
ling het lijk aangespoeld van den
pleger-zaemilicien J. Krul, een toed
slachtoffers van Hr. Ms. „Willahoe
Ewijck". Het stoffelijk overschot is H» on<
Utrecht met militaire eer begraven.tha
gloe
KRMGT 'N t/lFENIS OOOO
O O O o o oor G.Tm.Rotman
35. Boven op hun kamer trokken ze hun
natte kleren uit. Meneer. Kruizemunt over
handigde ze den hotel jongen. „Hang ze bij
de kachelio of in de solemio, o caro pic
colo!" riep hij uit 't Was wel een beetje
raar Italiaans, maar de piccolo begreep
de bedoeling, dat was de hoofdzaak. Daar
de „kachelio" niet aan was, werd het pakje
in de brandende zon gehangen.
36. Inderdaad waren meneer Krui»
kleren den anderen dag droog, tc
piccolo zo terug kwam brengen.
o wee, toen meneer Kruizemunt ze a^€.r
trekken, kon hij er bijna niet in. Hni€
was verschrikkelijk gekrompen; hij:
er, om zo te 'zeggen, letterlijk e
pak was eenvoudig onbruikbaar gewJ
