De Russen
vallen Polen
binnen
3mëi
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
3
Duitsche en Russische legers
elkaar reeds ontmoet
hebben
Nieuwe politieke wending
te verwachten?
Noorsch schip op een mijn
geloopen
WILBUR
lementsprijs:
^Jvartaal in Leiden en in plaatsen
*Jar een agentschap gevestigd is 2.35
per post 2.35 portokosten
Q?ek0.18
Buitenland bij wekelijksche
^Jding4.50
\elijksche zending5.50
Alles bij vooruitbetaling
nummers 5 ct. mgt Zondagsblad 7'/j ct
v_
Q)
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 - Postgiro 58936
NO. 6807 MAANDAG 18 SEPTEMBER 1939 20e Jaargang
atrtiertentieprijjtn:
Van 1 tot 5 regels f.171/*
Elke regel meer022'U
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels2.30
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend0.10
Q>
~"*i in den tang tusschen
(""schland en Rusland
Qj
ragedie, waarin Polen
l'lige van een oorlog, dien het
Tmachtigen nabuur, is sinds gisteren
r veel schrijnender geworden. Sovjet-
hetwelk nog immer lid is van den
LU bond, en dat voor kort met Groot-
nië en Frankrijk zou meegaan om
maken aan agressies een nieuwe
oor net beschermen van de belangen
leine naties heeft het plotseling
geoordeeld een wanhopig worstelend
iet een kolossale troepenmacht in den
V) a te vallen. Het doet zulks, naar het
Ot, om de belangen van de Oekrainers
Wit-Russen, die volgens hun afstam-
n de Unie der Sovjet-Republieken
ehooren, in deze onzekere tijden
stellen. Immers, zoo verklaart men
rig te Moskou, de Poolsche staat
.pgehouden te bestaan, en wat
•ondgebied nog rest is in feite niet
dan een failliete boedel, die zoo spoe-
>gelijk geklaard moet worden, wiFer
geregelde toestanden niet nieuwe be
dringen ontstaan.
jgroot cynisme hebben Stalin en Molo-
hun non-agressie-verdrag met Hitier
Ribbentrop de constkwentie ge-
tn deze is blijkbaar, dat nu het
jpuitschland begeerde wild ligt te ziel-
zij ook het recht hebben, hun mes
ïn buit uit te steken, en daarvan los
'en, hetgeen hun begeerlijk voorkomt.
is opnieuw binnengetreden in de
derde jaren, waarin recht en moraal
ohten goederen zijn, en er slechts één
1, maar dan ook oppermachtig
uitbreiding van invloed, als voor-
nde fase van een gedurfden greep
hegemonie. Over Polen heen zijn
nd en Frankrijk doende een wereld-
te verdedigen, welke zij in den loop
r lange tijden voor zich hadden op-
d. En de zoogenaamde bezitlooze
krioelen om hen heen, als wolven, die
len honger gedreven naar een prooi
■len, en die desnoods ook bereid zijn,
de gelegenheid zich slechts voordoen,
'Ier aan stukken te scheuren. Rusland,
ion het niet kan worden gerekend tot
zoogenaamde „have-nots", heeft van
verwarring gebruik gemaakt
/eder een brok toe te eigenen, hetwelk
ich na den verloren wereldoorlog zag
an. Er zijn nog méér van zulke stuk-
ïan te wijzen, welke voorheen bij zijn
oir hoorden, o.a. de thans Roemeen
landstreek Bessarabië, en een aanzien
let van de randstaten aan de Oostzee,
ad, Estland, Letland, enz. Men zegt
sens, dat de eetlust al etende komt;
tnd kan voorspelen, of dit ook zoo
ezen met den zich thans openbarenden
ohen landhonger.
l ding verdient, dunkt ons, in de Rus-
mededeelingen omtrent den inval
het Roode Leger in Oost-Polen meer
iets anders de volle aandacht,
ts hebben de stelfling ingenomen, dat
het conflict tusschen Duitsohland
groote democratieën van 't westen hun
aliteit wenschen te handhaven, met
•e woorden, zij willen wel deelen
aordeelen der Duitsche agressie, doch
n zich daarom nog niet, militair ge
en, aan Duitschen kant te staan,
waardig is, hoe zij deze positie trach-
e formuleeren. Polen, zoo constateert
tof met een gehaaste voorbarigheid,
opgehouden te bestaan, en daarmee
i. het non-agressie-pact vervallen, het
ons met dezen staat tot 1945 bindt,
wy de provincies van Oost-Polen bin-
'ekken, die ten deele door aan ons
'j ante volkeren bewoond worden, dan
j wij zulks derhalve niet als een tegen
i geridhte vijandige daad ,doch wij
n, uit den huidigen chaos' alleen dat
terug ,wat ons eertijds toebehoorde,
s duidelijk, dat de Russische dip'oma-
Jleen dezen betoogtrant volgt, om op
wijze het aan Engeland over te laten,
et eventueel ook de Russen in den
•g betrekken wil. Dat zij dezen prijs
hun buit over hebben, moet intusschen
als vaststaand worden beschouwd,
e hol de Russische voorwendsels zijn.
t intusschen overduidelijk uit het feit,
le Russisohe troepen reeds bij de eerste
.overschrijding met de Poolsche
s geraakt. Naast den Duitsch-Poolschen
g is. de Russisch-Poolsche, afgezien
e kronkelredeneeringen men wenscht
e passen, een feit. Het kan niet worden
>chend.
wereldaandacht richt zich thans tot
land en Frankrijk. Ook vele kleine
n, die elders in de gevarenzone liggen,
m name Roemenië en de Baltische repu-
2, en, wenden zwijgend hun oogen
'^len en Parijs. Wellicht ziet ook Tokio
eze richting, want het is nog steeds
zijn buitenlandsche politiek te herzien,
~al wel willen weten, of het thans nog
K verder in China de lijn kan doortrekken.
2L islands niet nader te kwalificeeren
S. tegen Polen heeft als het ware nieuwe
oprijen in dezen oorlog gedemaskeerd.
n weten niet, welke volgende étappe dc
Wte zal moeten zijn.
Zondagmorgen om zes uur, Moskousche tijd, zijn de
Russische troepen over de volle lengte der Poolsch-
Russische grens Polen binnengevallen. De bolsjewis
tische opmarsch, waartegen de Poolsche troepen
zich uit alle macht, doch zonder veel resultaat, heb
ben verzet, had plaats met tanks en gemotoriseerde
eenheden, waardoor men bliksemsnel kon oprukken.
Volgens mededeelingen van Duitsch-Russische zijde
zijn de Russen op sommige punten reeds diep het
Poolsche land binnengedrongen. De stad Barano-
witsj, op 50 K.M. van de grens, is in roode handen
gevallen, en volgens te Londen ontvangen berichten
zouden de Russische en Duitsche troepen elkaar bij
Brest-Litowsk en Lemberg hebben ontmoet. Volgens
Reuter zouden de Russen vanmorgen de stad Wilna
bereikt hebben.
Verder hebben de bolsjewieken de steden Tamopol, Kolomea. SnoE, Rowno,
Dubno en Molodechno bezet. Van de Dwina in het Noorden tot aan de Dnjes.
ter in het Zuiden rukken de rooden op, met het gevolg dat zij althans naa
eigen zeggen de verbindingen van Polen met Roemenië vrijwel hebben aE
gesneden. De rooden zeggen verder in bun eerste berichten, dat zij zeven Pool
sche jachtvliegtuigen en drie bombardementsvliegtuigen hebben neergeschoten.
Deze bolsjewistische opmarsch, reeds verwacht na de mobilisatie der roode
grenstroepen, is, naar een zegsman op het Duitsche ministerie van Propaganda
aan United Press verklaarde, geschied met volledige instemming van de Duit
sche regeering. Het motieE er voor is: bescherming van Russische belangen en
minderheden in Wit-Rusland en de Oekraine.
Volgens het eerste bolsjewistische legerbericht zijn de rooden in de ver
overde steden en dorpen met vreugde begroet.
Het gerucht gaat, dat de Poolsche regeering gevlucht zou zijn, doch daar
van is geen bevestiging ontvangen. Wel staat vast, dat de buitenlandsche mis-
sies in Polen naar Roemenië de wijk hebben genomen.
De bolsjewistische inval heeEt in de Europeesche hooEdsteden diepen indruk
gemaakt. Te Londen, het centrum van de tegenpartij, verklaarde men, dat de
meuwe wending op geenerlei wijze Engelands besluit kan veranderen om
het Hitlerdom te vernietigen en dat het overigens de vraag is, oi de schijnbare
vriendschap tusschen de bolsjewieken en de nationaal-sodalisten wel besten-
dig van duur zal zijn.
In Rome geeft men te kennen, dat dc handelwijze van Sovjet-Rusland onvoor
ziene gevolgen kan hebben.
S IERZOEK BESTRIJDINGSMIDDELEN
w ït. scheikundig onderzoek van bestrij-
^middelen tegen insecten en planteu-
'°n is thans door toevoeging van een
n jikundige afdeeling aan den Planten-
rj>'enkundigen Dienst opgedragen, zoodat
'taan monsters van middelen, waarvan
o i gehalte of samenstelling wenscht te
0 in, tan ge: >emden Dienst gezonden die-
3 te worden,
et onderzoek heeft alleen tegen betaling
icns tarief plaats.
Molotof ontbiedt Poolsche gezant
Zondagmorgen om 4 uur ontbood Mol
tof den Pool?chen gezant Grzybowski
bij zich en las hem een Russische nota
voor, volgens welke aan de troepen op
dracht was gegeven de Poolsche grens te
-verschrijden. De redenen, welke voor dc-
n inval werden opgesomd, achtte
Poojsche gezant van dien aard, dat hij-
weigerde de nota te aanvaarden en krach
tig tegen den inhoud protesteerde.
De nota, die de Sovjet-regeering aan de
buitenlandsche regeeringen heeft overhan
digd, luidt als volgt:
„De Poolsch-Duitsche oorlog heeft de in
wendige onhoudbaarheid van den Pool-
schen staat bewezen. In den loop der opera
ties, welke nu tien dagen duren, heeft Po
len al zijn industriegebieden en cultureele
centra verloren. Warschau bestaat niet
meer als residentie der Poolsche regeering.
De Poolsche regeering is uiteengevallen en
toont geenerlei levenstecken. Dit beteekent,
dat de Poolsche slaat en zijn regeering fei
telijk hebben opgei-ouden te bestaan. Daar
door hebben de verdragen, die tusschen
Polen en de Sovjet-Unie bestonden, hun
geldigheid verloren. Overgelaten aan zich
zelf en zonder leiding, is Polen veranderd
in een gemakkelijk veld voor allerlei toe
valligheden en verrassingen, welke een be
dreiging kunnen vormen voor de Sovjet-
Unie.
Dientengevolge kan de Sovjet-regeering,
die tot dusver neutraal was, niet langer
haar neutraliteit tegenover deze feiten
handhaven. De Sovjet-regeering kan ook
niet onverschillig blijven tegenover het
feit, dat de naar het bloed met de Russen
verwante Oekrainers en wit-Russen, die op
het gebied van Polen wonen en overgele
verd zijn aan de willekeur van het lot, on
beschermd blijven. Met het oog op deze
situatie heeft de Sovjet-regeering het opper
de Westelijke Oekraïne en Westelijk wit
Rusland onder haar bescherming te nemen.
Tegelijk is de Sovjet-regeering voornemens
alle maatregelen te nemen, ten einde het
Poolsche volk te bevrijden uit den ramp
zaligen oorlog, waarin het door zijn onver
standige leiders is gestort, en het de moge
lijkheid te verschaffen een vreedzaam be
staan te hervatten."
Twee uur later trokken de Russische
troepen over de Poolsche grens.
Vrees in de randstaten
In Estland en Letland, aldus Havas
is de vrees voor een inval van de Sovjet
troepen, die reeds sinds geruimen tijd be
stond, nog toegenomen. Belangrijke troepen
concentraties, voor het meerendeel bestaan
de uit gemotoriseerde afdeelingen, zijn aan
de Baltische grenzen waargenomen.
Diep ook is de indruk, die de Sovjet-
Russische inval bij de bevolking in Li-
t a u e n gewekt heeft Op het departement
van Buitenlandsche Zaken te Kaunas heeft
de regeering haastig een conferentie belegd
Russische garantie aan Roemenië?
Volgens „Un. Press" zou de Sovjet-
regeering door bemiddeling van den
Roemeenschen gezant te Moskou aan
de Roemeensche regeering de verzeke
ring hebben gegeven, dat zij de Roe
meensche neutraliteit zal eerbiedigen.
Er zal te Boekarest een officieel com
muniqué gepubliceerd worden, waarbij
de Roemeensche regeering zal ve bla
ren, dat zij den leden der Poolsche re
geering onderdak verleent. Alle Pool
sche ministers schijnen nu in Roemenië
aangekomen te zqn.
Bij drie noodlandingen in Roemenië
van Poolsche vliegers zyn twee Pool
sche piloten gedood.
Nieuw Russisch-Turksch verdrag?
Als gevolg van een besluit van het
Turksche kabinet, zal de minister van
Buitenlandsche Zaken, Saradzjog-
1 o e, zoo spoedig mogelijk op uitnoodi-
ging van de Sovjet-regeering naar
Moskou vertrekken. Er loopen hard
nekkige geruchten, aldus Reuter, dat
Turkije een nieuw verdrag met de
Sovjet-Unie zal sluiten, hetwelk ten
doel heeft de banden der Russisch-
Turksche vriendschap te versterken.
Geen Poolsch beroep op Roemenië
Naar Reuter uit Boekarest meldt, heeft
Polen geen beroep op Roemenië gedaan om
hulp te verkrijgen tegen den Russischen
inval, gelijk het dit zou mogen doen op
grond van het desbetreffende tusschen Roe-
ïenië en Polen bestaande verdrag.
Te Boekarest wordt met klem verklaard,
dat Roemenië vastbesloten is zyn grenzen
tegen iedereen te verdedigen.
Opmerkelijke explosie te Berlijn
Voor Ingang van Goerings ministerie
In een Berlijnsch magazijn, gelegen in de
Leipzigerstrasse, vlak tegenover den ingang
van het ministerie van Luchtvaart, heeft
zich, volgens Belga, Zaterdagavond een
ontploffing voorgedaan. Van Duitsche zijde
spreekt men van een aanslag en zegt men,
dat de dader spoedig zal worden gearres
teerd Tot nu toe heeft men verder geen
enkele verklaring over deze gebeurtenis ge
geven.
Omtrent den omvang der ontploffing was
het niet mogelijk zich met zekerheid een
oordeel te vormen, daar het verkeer door
de politie werd verlegd. Men merkte slechts
op, dat de ruiten in verscheiden vensters
waren vernield
Reuter verhaalt intusschen, d'at volgens
den Berlijnschen correspondent van het
Deensche blad „Politiken" de gehecle in
gang van het Duitsche ministerie van
luchtvaart, vermoedelijk door een bom, 20U
zijn verwoest. Alle ruiten van het gebouw,
die uitzien op de Leipzigerstrasse, zouden
naar verklaard wordt, zijn vernield, even
als de ruiten van het groote, daartegenover
gelegen warenhuis.
Het vlootrapport gereed
DEN HAAG, 18 Sept. Naar wij
vernemen is het rapport van de commis
sie voor de versterking van de vloot, in
verband met de maritieme verdediging
van Ned.-Indië, gereedgekomen. Dit
rapport werd een dezer dagen aan den
Minister van Defensie aangeboden.
LUCHTLIJN AMSTERDAM—BRUSSEL
Wij vernemen, dat de luchtlijn Amster
dam—Brussel van Woensdag 20 Sept af zal
worden heropend. Ei- zullen twee diensten
per dag worden onderhouden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Heden heeft de overdracht van de ree*
toraten aan de rijksuniversiteiten plaats
gehad.
Bij Terschelling is een Noorsche vracht-
boot op een mijn geloopen. Zeventien
personen zijn verdronken.
Te Amsterdam is de flottieljeleider „Ja*
cob van Heemskerck" vlot te water ge*
loopen.
Steekpartijen te Rotterdam en Den
Haag.
Aan het westelijk front is fel gestre*
den; in totaal zou de Fransche terrein*
winst thans 20 K.M. bedragen.
De Russen zijn Oost-Polen binnenge*
vallen en hebben op eenige punten reeds
de Duitsche troepen ontmoet.
Molotofs radio-rede over den Russi*
schen opmarsch in Polen.
Brest-Litowsk is thans geheel in Duit*
sche handen.
De Poolsche regeering moet zich thanS
goeddeels in Roemenië bevinden.
In dagen van spanning
verwacht ieder met spanning
de krant.
Prachtige gelegenheid om
eens te wijzen, op het groote
belang nu eiken dag voor
gelicht te worden vanuit
Christelijk gezichtspunt.
Pak Uw buurman of vriend
eens aan!
Onze krant is het goedkoopst Christe
lijk dagblad van Nederland. Ook
dat is een belangrijk argument.
Scheepsramp bij Terschelling
Zeventien personen worden vermist
VLISSINGEN, 18 Sept. Zaterdagavond is te Vlissingen het Italiaansche s.s.
„Providenza", komende uit Stettin, aangekomen om te bunkeren. Aan boord be
vond zich een twintigtal schipbreukelingen van het Noorsche motorschip
„Ronda".
Deze schipbreukelingen, waaronder vier passagiers, zijn Vrijdagavond in
nachtgewaad door de „Providenza" nabij Terschelling opgepikt uit reddingbooten,
waarmede zij op zee zwalkten.
Volgens verklaringen van deze schipbreukelingen is de „Ronda" reeds
Woensdag nabij Terschelling op een mijn geloopen en verongelukt. Er zouden
veertien leden van de bemanning alsmede drie passagiers vermist worden. On
der deze passagiers bevindt zich een Canadees. Onder de geredden bevindt zich
eveneens een Canadees, genaamd West.
Alle geredden van de „Ronda" zijn door de zorgen van den Noorschen vice-
consul te Vlissingen in een hotel ondergebracht. Vier hunner zijn ter verpleging in
een ziekenhuis alhier opgenomen.
De „Ronda", welke van de reederij J. Ludwig Mowinckels te Bergen
(Noorwegen) is, is in 1937 gebouwd. Het schip meet 5136 bruto en 2981
netto register ton.
Het Noorsche motorvrachtschip Ronda
as 850 ton groot en behoorde toe aan de
Cosmopolitenlijn en was bestemd! voor New-
bevel van het roode leger opgedragen den York. Uit Antwerpen vertrokken, zou men
troepen te bevelen, de grens te overschrij- eerst Christiaansund aandoen om een
bezit der bevolking van| nieuwe bemanning te monsteren. Aan boord
den en het leven e
betonden zich zes Amerikaansche passa
giers, w.o. twee dames en een meisje van
13 jaar.
Woensdagmiddag na de lunch gebeurde
de ramp. Kort na elkaar werden drie explo
sies gehoord'. Het schip werd aan dc voor-1 De moeder van dit meisje ls gered.
zijde omhooggeworpen en zonk binnen drie
minuten
De eerste oogenblikken na de ramp ont
stond een paniek. Velen sprongen over
boord om niet mee in de diepte te worden
gesleurd. Versohiilendo drenkelingen
ten zich zwemmend aan de oppervlakte te
houden, anderen hielden zich drijvend op
een plank of balk. Een paar schepelingen
hadden inmiddels kans gezien een roei
bootje te bemachtigen, dat aan boord ge
bruikt werd om de scheepsromp te schil
deren,
Een angstige tocht
Hoewel er in het bootje slechts plaats
was voor 10 personen, slaagde men er toch
in 20 drenkelingen aan boord te nemen. De
andere opvarenden van het schip 17 in
totaal verdronken jammerlijk in de gol
ven. Meer dan twee dagen hebben de over
levenden in het bootje op zee rondgezwalkt
voor redding kwam opdagen. Ontzettend
zijn de ontberingen, die moesten worden
doorstaan, geweest. Honger, dorst en koude
deden velen de uitputting nabij komen
Toch hield men den moed er in, en zoo
was tenslotte Vrijdagmiddag d<e redding
nabij. Men wist de aandacht te trekken van
het Italiaansche vrachtschip Providenza,
dat de schipbreukelingen opnam en liefde
rijk verzorgde. Te Vlissingen zijn de schip
breukelingen ondergebracht in hotel Noord-
zee-boulevard.
Bij de ramp hebben 17 personen he! leven
gelaten. Daartoe behooren 13 leden van de
bemanning, voorts de kapitein en zijn
vrouw, alsmede de Amerikaan Gordon
Felts en het 13-jarige meisje Nan Etchinson.
DROOG WEER
Weerverwachting: Gedeeltelijk bewolkt
Droog weer. Weinig verandering in
temperatuur Meest matige Noordooste
lijke wind.
BAROMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 767.5.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 17.4 C.
19 Sept. Zon op 6.40 i
FIETSERS LICHT OP:
19 Sept Van 'sav. 7,36 t
tot 'smorg. 6.12 U
„vetaraan echter graag. Doora
I» onxs premie loag, onze K>epeL
held groot En zeggen menschen vil
«te pracfijk.
Prins Hendrikkade 34
AMSTERDAM -O.
Brandbl use h apparaten
MIDDENSTANDSCONGRES
UITGESTELD
Ten gevolge van den Internationalen toe
stand, neett het hoofdbestuur van don K.N.M.B.
:h genoopt gezien het 35ste Nationaal Midden-
indscongres, hetwelk op IQ en 11 Oct. a.s.
te Hilversum zou worden gehouden, voor onbe-
stellen.
Nu het vrijwel den geheelen da* voor do
bureaux van de plaatselijke dagbladen bui
tengewoon druk is toor het lezen en vooral
voor 't afhalen van de oorlogsbulletins en
-berichten, maken de zakkenrollers, die zelfs
hcelemaa) van Midden-Java komen. \an deze
gelegenheid gebruik om de argelooze lezers
van hun beurs, sigarettenkoker, vulpenhou
der of eits dergelijks te ontdoen. In vele ge
vallen hebben zij succes, schrijft de corres
pondent van het Bat. Nbl. Een heer uit
rjitjalengka, nabij Bandoeng, moes', erva
ren. dat men hem daar zijn poriemonnale,
bevattende bijna f 180. ontrolde. Echter zijn
nog meer aangiften bij de politie ingekomen.
Pijp Tabak
Taconis - Leeuwarden
