llieuure gcitettjt (Courant H Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken n Fransche troepen over de Moezel? De loop der gebeurtenissen Brest-Litowsk ten deele in Duitsche handen IER onncnuntsprijg: kwartaal in Leiden en in plaatsen waar een agentschap gevestigd is 2.35 anco per post 2-35 portokosten ■r week0.18 )or het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 j dagelijksche zending5.50 Alles bij vooruitbetaling jsse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j cl atrtjertentijprijjtn: Van I tot 5 regels tlke regel meer Ingezonden Mededeelingen van 1-5 regels v> Elke regel meer I r. f 1.17'/. 0.22'/, 2JO 0.45 No. 6805 Bureau: Breestraat 123 - Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 - Postgiro 58936 VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1939 20e Jaargang Voor het bevragen aan 1 buréao wordt berekend 0,10 - HUMANE pRLOGVOERING Hitiers laatste Rijksdagrede werd door Duitschen Führer een verk'aring afge- waarin hij zeide, niet in het minst den sch te hebben, oorlog te voeren tegen fcven en kinderen. De Duitsche ht zou derhalve zich te land en uit de t slechts richten tegen de zuiver mili- 5 doeleinden, welke zij op haar weg i en de burgerlijke bevolking zooveel als aar vermogen was, ontzien. Er was aan Isllles echter een voorwaarde verbonden, elijk deze: ook de tegenpartij moest op een humane manier den oorlog voeren t anders zou het zonder beperking w om oog en tand om tand. Het is jammer zulle een „conditio sina qua non" I uitspraak moes* worden toegevoegd, t door deze toevoeging moest onher- lelijk de eerste belofte aanzienlijk wor- verzwakt. Zulks moet duidelijk wezen ieder, die iets afweet van de mensche- geaardheid, welke geneigd is tot ach- ocht en tot een onwelwillenden uitleg de daden en de woorden van den e tsch. Is zulks reeds het geval tusschen ischen, die zonder gevoel van speciale nd- of vijandsohap eenvoudig elkanders (ten zijn, hoeveel te meer moet deze nei- een r.nder slecht te beoordeelen. zich 'toespitsen in een oorlog, waarin de ge- ens door de suggestie der gebeurtenis als vanzelf worden opgezweept, en het [ende, ordenende kalme oordeel zoo bit- weinig meer te vertellen heeft. Wie her- prt zidh hier niet de schrikkelijke ge- ptenissen in België, ook uit de eerste jogsweken in 1914? olgens Duitsch getuigenis, later door Pd minder dan Lord Halifax in het he parlement bevestigd, hebben de e strijdkrachten in Polen zich aan- jk stipt aan de belofte van een hu- i';ïze van oorlogvoeren gehouden. kiuiLyk. vrouwen, kinderen en niet-mee- ïdende mannen leden óók, doch zulks [en Duitschen opzet. Waar een granaat jngt, treffen de scherven gelijkelijk ieder, zich in de nabijheid bevindt, en neer- rtend puin eischt zijn plaats op, onver- jllig wie zich daarop bevindt. Maar deze -^htoffers vielen, zonder dat de aanval- bedoeld hadden, hen te kwetsen. 'hans reeds schijnt het tijdstip te zijn gebroken, waarop de oorlog deze gren- van humaniteit wil doorbreken. Het tsche Roode Kruis heeft een dringend oep op het Internationale Roode Kruis Genève gedaan, om door een onpartijdige antie te doen vaststellen, dat de Polen ten opzichte van Duitsche burgers zich [den voortduur zouden misgaan. Op dezen is een waarschuwing aan Polen, uitge- rdigd door Hitiers hoofdkwartier, ge- gd. De Poolsche autoriteiten zouden na- flijk de burgers ertoe aanzetten, actief aan Ji strijd tegen den invaller deel te nemen, cenover deze actie van Poolsche francs- eurs, vrijschutters luidt het Holland- te woord. zou Duitschland een ver- herpten oorlog moeten stellen, waarbij langer dorp of stad zou kunnen worden Iet is niet aan buitenstaanders om rdeelen, wie in deze Duitsch-Poolsche roverse inzake het deelnemen aan den van onbevoegden gelijk of ongelijk Deze zijde der zaak laten wij dan ook urne buiten beschouwing. Wij wijzen er cel op, en zulks met zeer groot leedwezen, reeds nu, nog in de eerste halve maand een oorlog .weOke wel eens by zonder zou kunnen duren, de laatste overblijf- van menschelijkheid aan den kant ïigen te geraken. Aan weerskanten neemt felheid en de verbetenheid hand over jnd toe. Jn het Britsche lagerhuis is ook dit (aagstuk door Chamberlain ter sprake ge jacht en in eenzelfden geest, gelijk 't aan- Selijk door den Duitsdien Rijkskanslier aangeroerd. Ook Ei-geland wensóht niet te voeren tegen vrouwen en kinderen, ai daardoor zijn vijand te dent oral iseeren. 'och het zou eventueel tot dit uiterste moe fti overgaan, bij wijze van represaille, zoo aden van den tegenstander het daartoe Ouden nop :n. .Ook hierover spreken wij geen oordeel uit. lechts willen wij, in het algemeen, vast lellen, dat waar christelijke naties het ebod der naastenliefde laten varen, om 'aarvoor-in de plaats de oud-oostersche lethode der bloedwraak te stellen, het pnfilict niet spoedig zal worden overbrugd, joch eerder hopeloos verscherpt. Schipper verdronken Roeiboot omgeslagen ROTTERDAM, 15 September, Gisteravond ffmstreeks half negen is op den IJsel het Ijzeren dekschüitje „Othello 133", dat ge- Heept werd door de sleepboot „De Hoop", pmgeslagen. Het scheepje was geladen met asfaltpapier en op weg van Dordrecht naar Krimpen a. d. Ijse». De schipper van de Othello H. Pools, gewoond hebbende te Krim- Efn a. d. Lek, raakte te water en verdronk, e bemanning van de sleepboot De Hoop, ge assisteerd door die van de „Maas", die in de buurt voer, hebben naar den drenkeling ge zocht, doch tevergeefs. De rivierpolitie is la ter gaan dreggen, maar ook dit heeft nog geen resultaat opgeleverd. Het schuitje is naderhand door de sleepboot „Maas" aan den wal gebracht. AANBESTEDING J Gedep. Staten van Noord-Holl.md het: ben aanbesteed het aanleggen van de aarden baan vn het gedeelte van den provincialen weg SchagenOudesluis, tusschen de voormalige trambaan Scha* a—van Ewijeksluls e de brug friesche kanaal Schagen-Xolhorn „Plaatselijke vorderingen en krijgsgevangenen" Het Fransche leger-communiqué luidt als volgt: Plaatselijke vorderingen, waarbij wij krijgsgevangenen maakten. Belga meldde echter uit Luxemburg: Gistermiddag om vier uur zijn de Franschcn een offensief begonnen nabij Perl, aan de Moezel, tegenover het Luxemburgsche plaatsje Schengen. Bij dit offensief werd gebruik ge maakt van vechtwagens eu artillerie. Men heeft een achttal dezer gevechts wagens, die zich een weg baanden, kunnen waarnemen. De Duitsche voorposten moesten wijken, terwijl de Duitsche troepen de spoorrails in de lucht dedeD vliegen. Het gebulder van het kanonvuur kon tot in Luxemburg gehoord worden. De Luxemburgsche douaneposten en gendarmes zijn teruggetrokken en Ide bevolking is uit Schengen geëvacueerd. Het Duitsche legerbericht van hedenochtend meldt: Aan het Westelijk front ten Oosten van Saarbrücken is de artillerie van den vijand actief. De vijand, die op 12 Sept. bij Schweig, een grensplaats ten Zuiden van Pirmasens had aangevallen, is onder den druk van de Duitsche artille rie over de grens teruggeweken. Er zijn geen luchtaanvallen gedaan op Duitsch gebied. In de Wagen straat te Den Haag verdringen zich dagelijks honderdendie den internatio nalen toestand bespreken, winkeliers zagen zich genoodzaakt willen zij ten minste het pu bliek gelegen heid blijven ge ven, om hun eta lages te bezich tigen, een af scheiding van ijzerdraad te maken. De tarweprijs Productiekostenbijslag van 1.— Van bevoegde zijde vernemen wij, dat de tminister van Economische Zaken thans een beslissing heeft genomen terzake van he' in het voorjaar door de drie centrale land bouworganisaties gedane verzoek om een tegemoetkoming in de schade, welike de telers van wintertarwe door het uitvriezen van die tarwe in den winter van 1938/1939 hebben geleden. Nu gebleken is, dat de productiekosten van de tarwe ten gevolge van de vorst- schade zoozeer zijn gestegen, dat een tege moetkoming redelijk kan worden geacht, Iheeft de ministe besloten een productie kostenbijslag van f 1 per 100 kg te verlee- ïien. De telers zullen dus f 11 per 100 kg. ontvangen nL f 10 richtprijs vermeerderd (met f 1 productiekostenbijslag. Ter voorkoming van misverstand wordt hog gemeld, dat deze maatregel op den prijs van het brood geen invloed heeft. Een militaire bruiloft Do bewijzen voor d'3 prettige kameraad schappelijke geest welke ons leger bezielt zijn vele, Niet het minst komen zij tot uit drukking wanneer de burgerlijke plechtig heid van het huwelijk zich doet gelden. Dan komt de hesle compagnie, batterij, of •elk onderoeel dan ook „in het geweer". Monster heeft er gisteravond weer eens een bewijs van geleverd. De militair A Lauwerse uit Den Haag trad daar in hel huwelijk met mej. A. M. C. v. d. V'ïgt. Gis teravond is de bruiloft gevierd op do boer derij van den heer D. van Gaaien aan den Molenweg te Monster. Dat wilden de manschappen nu eenmaal ói'3 ook hun deel van de feestelijke gebeur tenis opeisohten. En, ze hebben het bruids paar een warme ontvangst bereid. Met den hoornblazer voorop werd dit van het hotel Spijkermans in een open landauer naar de boerderij gebracht, waar het militair man nenkoor een welkomstlied zong. In de woonkamer, waar men „mannetje in mannetje" zat, heeft de kapitein Jhr D. G. de Graaf het bruidspaar toegesproken, en voor de prettige en kameraadschappelijke gebeurtenis op dezen avond hulde gebracht. Namens d'3 manschappen uit het kwartier Van Gaaien werd het bruidspaar door een lid van het corps een fraaie rooktafel aan geboden. Na dit „officieele" deel volgde een feeste lijk samenzijn, waaraan de gasten hun aan deel volop hebben geleverd. Maar ook de bewoners van dan Molenweg en omgeving lieten zich bij /leze gebeurtenis niet onbetuigd; zij zorgden voor de feest tafel en brachten allerlei versnaperingen, van d3 druiven een belangrijk deel uit maakten. De burgemeester van Monster schonk enkele flesschen wijn. De militaire bruiloft heeft een geanimeerd verloop gehad, en een paar prettige uren aan een deel van de hier gelegerde manschappen geschonken. DE DOODEN VAN DE „SQUALUS" GEBORGEN Het stoffelijk overschot van de 26 op varenden van de Amerikaansche duik boot „Squalus", die in Mei voor de kust van New-Hampshire verongelukte, is thans geborgen. De onderzeeër is naar de haven van Portsmouth (New Hamps hire) gesleept. GEEN ONTSLAG VAN DIENSTPLICHTIGEN Tot nader order blijven zij in dienst Gister is afgekondigd Staatsblad no. 589a, houdende een K. B. van 14 Sep tember 1929, waarbij, uit overweging, dat öe internationale politieke toestand het wenschelijk maakt, de sterkte van de land- en zeemacht voorshands niet be langrijk te verminderen, is bepaald, dat het ontslag van de dienstplichtigen, die krachtens art. 43 eerste lid der Dienst plichtwet met ingang van 1 October 1939 uit den dienst zoud'en worden ont slagen, tot nader order wordt uitgesteld. Halve guldens in circulatie Uitgifte van zilverbons wordt zoo lang mogelijk uitgesteld Pot geen zilvergeld op Om to voldoen aan de overigens on gemotiveerde vraag naar zilvergeld zal de Nederlandsche Bank een groot aan tal halve guldens in omloop brengen, waarvan zij nog een flinken voorraad heeft Reeds een en andermaal hebben wij er bij de bespreking van de weekstaten der Neder- landsche Bank op gewezen, dat het oppotten van zilvergeld door het publiek geen zin heeft. Blijkbaar gaan sommigen van de gedachte uit, dat het zilvergeld in abnormale tijdsomstan digheden meer waarde heeft dan bankbiljetten. Men make zich echter geen illusies: de zilverwaarde van de muntstukken ligt ver beneden de waarde welke op de munt is ge stempeld, zoodat men er niets mee bereikt, s men guldens en rijksdaalders oppot. Tot het overgroote deel van het Nederland- sche publiek is dit reeds doorgedrongen. Werd n.l. op 22 Augustus j.l. by de Ned. Bank voor 2 ton zilvergeld opgevraagd, en op 25 Aug., de dag na de voormobilisatie, f 3.4 millioen, op 12 September was het bedrag weer tot 2 ton teruggeloopen, hetgeen vry normaal is te noemen. Intusschen heeft de tijdelijk abnormale vraag van het publiek den voorraad guldens rijksdaalders van de Ned. Bank met uit putting bedreigd. Om dat te voorkomen heelt men besloten een groot aantal halve guldens, elke bestemd waren voor Indië (waar ;er populair zyn) in omloop te brengen. Op deze manier wil men het publiek waar schuwen niet voort te gaan met het verzame len van zilvergeld. Men kan niet b 1 ij v e n doorgaan met de aanmuntery. Blyft de vraag abnormaal groot, dan zal men de zilverbons weer in omloop gaan brengen, welke men zich nog wel herinneren zal uit de vorige oorlogsperiode. Niemand zal daarop echter gesteld zyn, want de zilverbons waren t~:n niet erg geliefd. Men kan de circulatie van silverbons intusschen voorkomen, als iedereer bp normale wyze met het zilvergeld blyft om gaan, en er niet toe overgaat het geld op te polten. leder werke er op deze wijze toe mede, dat de geldcirculatie zooals die tot dusver was, op (normale wyze kan blyven functioneeren. Britsche pers in het gedrang In het Engelsche parlement zijn er klach ten over geuit, dat de Britsche Radio Maan dagavond bekendheid heeft gegeven aan het transport van Enigelsche troepen naar Frankrijk, iets waarover de pers was inge licht, doch waaromtrent zij moest zwijgen. De Engelsche min. voor de voorlichting Mac- Mil 1 a n heeft hierover in het Hoogerhuis zijn spijt betuigd. In dit verband gewaagde hij tevens van de moeilijkheid om de radio op gsenerlei manier nadeel te laten toebren gen aan de redelijke rechten van de pers, welke diensten in dezen tijd waardevoller dan zij ooit zijn geweest in vredestijd. Het Fransche oorlogscommuni qué van het westelijk front bevat geen nieuws van beteekenis. Uit Luxemburg wordt echter gemeld, dat men vanuit het grensgebied de actie van Fransche gevechtwagens heeft kunnen gadeslaan. De Duit sche voorposten zouden door deze af deelingen tot wijken zijn ge dwongen, en er is sprake van, dat Fransche troepen over den Moezel zouden zijn getrokken. De offi cieele berichtgeving zegt hierover niets, doch meldt wel dat er thans krijgsgevangenen zouden worden gemaakt. In Polen schijnt de opmarsch der Duitschers zich vooral te ont plooien in het gebied langs de Slo waaksche en Hongaarsche gren zen, dus in de Oekraïne. Volgens bericht uit goede bron zou de Duitsche voorhoede de stad Stryj, ten zuiden van Lemberg, hebben bereikt. De Duitschers hebben zich we ten meester te maken van de pe troleumvelden van Jaslo, Droho byez en Boryslaw. Het Duitsche legercommuniqué van hedenochtend meldt, dat ook Brest-Litowsk ten deele in Duit sche handen is. Chamberlain heeft in het Lagerhuis verklaard, dat Engeland niet den strijd tegen de burgerbevolkingen zou gaan voeren, om deze door terreur tot een pa niek te brengen. Indien echter de tegen stander de burgers niet langer zouden ontzien, zou ook Groot-Brittannië ertoe kunnen worden qenoopt, een andere oorlogstactiek te gaan toepassen. In Liverpool heeft een zware ontplof fing plaats gehad, die mijlen ver in den omtrek werd gehoord, en een zeer hevi- gen brand heeft veroorzaakt. Omstreeks dertig personen, die in de omgeving ver keerden, werden gewond. Het is niet onmogelijk, dat men hier met een ver nieuwde republikeinsch-Iersche terreur actie te doen heeft. HET HAMSTER VERBOD De Haarlemsche politie heeft een winke lier bekeurd, die naar 18 adressen in ver schillende dee'.en des lands te groote hoe veelheden koffie en thee had' verzonden, waarvoor bovendien eeen afleveringsbewijs was verstrekt. Do boeken van den winkelier zijn in beslag genomen en tegen de 18 afne mers zal eveneens proces-verbaal worden opgemaakt. Poolsche troepen bij Kutno blijven omsingeld Oorlogsbodems tot zinken gebracht Het opperbevel van het Duitsche leger deelt mede: Op 14 September heeft de zuidelijke groep van het Duitsche ooste lijke leger den straatweg Lemberg (Lwow)Lublin reeds overschre den. De zeer sterke Poolsche afdeelingen, die bij Kutno zijn inge sloten en zich vertwijfeld verdedigen, hebben gisteren nogmaals ge poogd naar het zuidoosten door te breken. Deze poging is mislukt. Ten oosten van de Weichsel naderen de Duitsche troepen uit het noorden, oosten en zuidoosten de voorstad Praga van Warschau. Ook hier zijn de pogingen om naar het oosten door te breken afge slagen. De troepen, die oprukken naar de vesting Brest-Litowsk zijn uit het noorden de vestinggordel binnengetrokken. De forten zijn voor een deel opgeblazen. De citadel is nog door den vijand bezet. De stad Gdingen (Gdynia) is in Duitsche handen. De zee strijdkrachten hebben in den stryd om Gdingen en het schiereiland Hela krachtig ingegrepen, zij wisten zich toegang te verschaffen tot de zuidelijke haven van Gdingen. Niettegenstaande het slechte weer heeft de luchtmacht de spoorwe gen en spoorwegstations met succes aangevallen en ondersteunde zij den strijd van het leger te velde, tegen het rond Kutno ingesloten vijandelijke leger door bombardementen en duikvlucht-aanvallen. De Poolsche oorlogsbodems, welke nog in de haven van Heisternest lagen, zijn door bommen tot zinken gebracht Moet Italië zijn neutraliteit opgeven? De Britsche regccring zal, naar verwacht worat, binnenkort wederom stappen onder nemen bij de It-aliaansche regcering betref -ende een spoedige terugtrekking der Itali aansche troepen uit Libye en concentratie van de Italiaansche vloot op een zeker specicaal punt, dat weinig verband houdt met de Britsche vlootoperaties, zoo meldt pen speciaal telegram uit Londen aan de Japan Times. Dit blad meldt verder, dat Londen de rranscne regeering zal overhalen, in deze aangelegenheid eenzelfde lijn te trekken. Of schoon Frankrijk gehoopt had. dat Italië zijn neutraliteit zou handhaven in den huidigen l'.uropeeschen oorlog, is Engeland, naar ge meld wordt, geneigd geweest om de invloe den van Italië in Afrika bij deze gelegen heid op te ruimen, aldus het telegram. In samenwerking met Egypte, dat reods aangekondigd heeft deel te nemen aan den oorlog, heeft Engeland plannen gemaakt voor bovengenoemd doel. Mocht Italië het gezamenlijk verzoek van Londen en Parijs, waarover het gerucht spreekt, van de hand wijzen, dan zou Enge land de regeering te Rome zijn vaste besluit mcdedeelen. hetgeen practisch, volgens het telegram, oorlog tegen Italië kan beteekenen Aangezien men verwacht, dat Italië gedwon gen zal worden om zijn beslissing binnen 'n maand of twee te nemen, wordt veel betee kenis gehecht aan de toekomstige Italiaan sche houding. Terloops herinnert 't telegram er aan. dat de Britsche en Fransche rogoe- ringen vroeger stappen hebben ge.1f.nn bij de Italiaansche regeering betreffende terug trekking van haar troepen van de Lybische grens en waarborging van haar neutr ditelt in den huidigen oorlog, hetgeen vierkant geweigerd is door Mu.««nlini, VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen De negende zitting van de Generale Sy node der Geref. Kerken. Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi ging van de Vestigingswet Kleinbedrijf. De halve guldens komen weer in circu latie. Zijn er Fransche troepen over de Moe zel? Brest-Litowsk is reeds voor een deel in Duitsche handen. Duitsche opmarsch in de Oekraïne vor dert snel. Chamberlain over den onbeperkten luchtoorlog. Moet Italië zijn neutraliteit opgeven? PLAATSELIJKE REGENBUIEN Weerverwachting. Gedeeltelijk be wolkt. Aanvankelijk nog enkele plaatse lijke regenbuien. Koude nacht Overdag weinig verandering in temperatuur. Zwakke tot matige wind uit Noordelijke richtingen. BAROMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 756.3. THERMOMETERSTAND Stand vanmorgen half twaalf 14.8 C. 16 Sept. Zon op 6.35 uur, onder 7.13 uur 16 Sept. Maan op vm, 10.33 u. ond. nm. 3,29 U Eerste kwartier 20 Sept. voorm. 11,54 uur FIETSERS LICHT OP: 16 Sept. Van 's av. 7,43 u. tot 's morg. 6.07 u HUISVROUWEN Met EEN PAK BLU- ÜRCO -FAX In elk pak GEBRUIKSAANWIJZING mot tal van NUTTIGE WENKEN :rlcr(Jgbnnr In alle groote irarcnholte: KWALITEIT en LIJN harmonieeren volkomen in de W. L. D. Schoen Heeren die het ge noegen kennen van bet beste te dragen kie zen daarom steeds W. L. D. SCHOENEN FOTO SCHAAP C°. AMSTERDAM ROKIN 106 MOOIERE AFDRUKKEN 6x9 4 ets. EERSTE KAMER De Eerste Kamer vergaderde gisteravond. De voorzitter deed meaedeeling van het besluit der centrale afdeeling om een aan tal wetsontwerpen, door de Tweede Kamer aangenomen, o.m. het wetsontwerp gebruik vervoermiddelen 1939, behoudens de natu ralisatie-ontwerpen in de afdeelingen te doen onderzoeken. De Kamer ging te 8.35 uur in de afdee lingen. WOUW, 15 Sept. Gisteravond is op den Roosendaalschenweg een ernstige botsing voorgevallen. De autobestuurder Iv uit Wouw stond in gezelschap van zijn twee kinderen de voorlichten van zijn wagen te herstellen, waarbij de nabijwonende post bode van den B hem met een zaklantaarn bijlichtte. Een tweepersoonsauto. waarin drie stu denten uit Leiden, niet vrij van alcohol, waren gezeten, kwam in snelle vaart aan rijden en botste met een hevigen slag tegen den stilstaanden wagen. Alle vier hierbij- stnnnde personen werdpn gegrepen De postbode werd op het rijwielpad geslingerd. Hij liep een schedelhasisfractuur op In levensgevaarlijken toestand werd hij zijn woning binnengedragen De autobestuur der K. en zijn beide kinderen werden licht gewond, evenals de drie studenten, wier nnto fotnni werd vernield.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1