Het vergaan van de „Willem van Ewijck"
Voor velen een blijde tijding
10 Ep""e
V
P'VERDAG 9 SEPTEMBER 1939
TWEEDE BLAD PAG. 5
helaas een zoodanige, welke zicli
Uit bij de historie der laatste jaren.
»g klinkt in de ooren van velen
na het gedreun van het geschut.
In 1914 ontbrandde en verwoestin-
lanrichtte. welke in twintig jaar her-
uw niet zijn hersteld.
'en heeft daarna in vele harten de
waan geleefd, dat de zwaarden
ikkelen geslagen zouden worden,
de zooveel wijzere menschheid zou
andermaal geneigd zijn het oorlogs
►p zich te nemen. Maar al ras werd
fuidelijk, dat men een fata morgana
werkelijkheid had aangezien; zelfs
lase van vredige rust werd ons niet
ad. Al spoedig hing over de volke'
ereld weer de oor'ogsdreiging er
ipanning. zich hier en daar ontla-
steeg al meer en meer.
en, populair werd de krijg met het
rd niet meer; de adjectieven „frisch
roolijk" werden ook* in Duitschland
raot. Wat er waar is van de ver
vain reizigers over de terechtstel
van dienstweigeraars, weten wij
"el echter durfden Durtschers, die
irtstondig bezoek aan ons land
met vreeze terugkeerden
de oorlogsdreiging toenam, ons te
eren, dat hun ouders in 1917 vrij-
gouden sieraden en koperen deur-
n op het altaar der vaderlands-
geofferd hadden (anderen moesten
.vrijwillig afstand van doen), doch
[j fchans slechts noodgedwongen hun
ouden dragen,
zij aanvankelijk absoluut weiger-
gelooven aan de vriendschap met
nd, was veelzeggend; maar de posi-
mededeeling, dat in hun woon-
een rechtzinnig predikant tenge-
van aandrang uit de gemeente
concentratiekamp was ont-
voor ons toch verrassend,
•iendschap voor Ds. Niemöller moet
oprechte geloovigen wel zeer
zijn. Hoe het zij: een opgewekte
sstemming heerscht er niet in
'hland.
indere landen, waar het vrije woord
ar ruimte heeft, heerscht
groote afschuw van oorlogsgeweld
voliking realiseert zich de ellende,
over haar komen kan en wanneer
atsheden dit uitspreken, dan staan
naast het volk, dat zij vertegen-
aat
1 situatie is dus ongetwijfeld iets an-
dan in 1914; de toen gekweekte af-
^Havan wapengeweld is inderdaad nog
•ezig. Tegen hun zin nemen de mil-
de wapenen op. Iedereen beijvert
Hom buiten een conflict te blijven; er
ergens jubel, doch hoogstens bittere
r\ y, toch voltrekt het drama zich met
ïbaar alles beheerschende fataliteit,
geestelijk-zedelijke herbewapening
penschen is nog niet zoo ver gevor-
Ialdus velen dat men de booze
stingen keeren kan. Doch om zich
in te spreken, voegt men er
itend aan toe: eindelijk zullen
oogen wel eens open gaan en
[vriendschappelijk overleg in de
treden van moordend geweld,
ij mogen niet ophouden tegen deze
_jning en mentaliteit te waarsehu-
I Het is geen noodlot, dat zich over
voltrekt, maar bestel Gods; al is
jwieJij de menschelijke verantwoorde-
:t b«id niet uitgesloten. Ja, wij moeten
'oorjeen stap verder gaan en met den
10, Ischen bisschop getuigen: w ij staan
lepal schuldig.
chroij twijfelen geen oogenblik aan de
splathtiheid van Engelands eersten Mi-
r als hij getuigt van zijn onschuld in
f4flfocedure der laatste maanden. Maar
gjBee is niet bewezen, dat de „over-
aars" van 1918 onschuldig staan
de ontwikkeling der dingen sedert
atale verdrag van Versailles geslo-
verd. Ook daarover gaat thans het
ht Gods. Wie onrecht doet zal on-
md, dragen,
tallen we het echter zóó, dan gaat
and onzer vrij uit.
straf en zonde zich in bepaalde
andigheden verhouden, staat niet
ons te beoordeelen; maar wanneer
aagfien hoe de wereld zich almeer af-
i 7ii voor het woord der gerechtigheid
e prediking van het rijke Evangelie
de genade; hoe kan men dan nog
ve^enade hopen?
enva^k wij, die vasthouden aan de waar-
■emren beloften Gods, vallen onder dat
■ighfel- Voor zelfverheffing is geen en-
gei reden. Het ergste wat wij in deze
de n zouden kunnen doen is als aan-
-t <>r tegenover ons volk en de wereld
'stoian staan en in eigen vroomheid be-
t pjn te vinden.
vJer is algemeene verootmoediging
:sc])ig. Doch d-it niet alleen. Altijd weer
ij (>en de profeten van het Oude Ver-
ief.l ons ten voorbeeld zijn. De boet-
stejkers verhieven hun stem tegen
eeDt en volk, maar staande voor Gods
|ezicht, beleden zij: w ij hebben ge-
L yl'igd; w ij zijn van U afgeweken; w ij
v0>en kwalijk gehandeld en ons Uw
veel waardig gemaakt.
loge deze verootmoediging ook in
s dagen gevonden worden; dan kun-
en mogen wij met vertrouwen om
lg. omst bidden, nu een hard gericht
:s«i over de we«-eH. althans over Euro-
schijnt te voltrekken.
Hoe de ramp
gebeurde
Het schip brak in tweeën
DEN HELDER, 9 Sept. De mijnenveger
„Willem van Ewijck", welke Donderdag
middag in gezelschap van de mijnenvegers
Jan van Gelder, Abraham van der Hulst,
Pieter Florisz en den mijnenlegger Nauti
lus uit Nieuwediep was vertrokken voor
het leggen van mijnenvelden rond de
gaten van de Waddeneilanden, is, naar
der aan gemeld worden, gistermiddag tus-
schen tien minuten en kwart over twaalf
vijftig meter uit de kust van Terschelling
op een mijn geloopen en in de lucht gevlo
gen.
In vereeniging met de andere mijnenleg-
gers was de Willem van Ewijck bezig hier
een mijnenveld te leggen. Voor de juiste
ligging van het veld moest in verband met
den stroom hier en daar een mijn worden
opgeruimd.
Dit geschiedde met behulp van een mi
trailleuse van af de mijnenvegers. Toen
eenige manschappen van de Willem van
Ewijck bij de mitrailleuse op het achterdek
gereed stonden om een der mijnen te ver
nietigen, dreef de Willem van Ewijck door
:n sterken stroom over een anderen mijn.
Een sloep met manschappen van de van
Ewijck voer in de onmiddellijke nabijheid
an den mijnenveger.
De Willem van Ewijck werd midscheeps
getroffen. Met een geweldige explosie brak
het schip in tweeën en binnen enkele mi
nuten verdween het schip in de diepte.
Groote waterzuilen spoten omhoog. De be
mande motorsloep van de van Ewijck werd
door de kracht van de ontploffing eenige
meters de lucht in geslingerd, doch kwam
weer behouden op het water terecht zonder
dat de bemanning hierbij letsel opliep.
Van boord van de Nautilus, die onder
commando yan den luitenant ter zee eerste
klasse J. A. Gauw, het dichtst in de nabij
heid was, werd onmiddellijk een motorsloep
uitgezet, waarin ook de officier van gezond
heid, P. J. W a e g h e n i n g h, plaats nam.
Deze sloep begaf zich naar de plaats des
onheils om de drenkelingen op te nemen,
zulks tezamen met de sloep van de
Ewijck. Het eerst werden vier zwaar ge-
onden in de sloep opgenomen, onder wie
de commandant van de van Ewijck, luite
nant-ter-zee eerste klasse J. E. t.en Kloos
ter, die onder meer een been gebroken had.
Deze werd met een anderen drenkeling aan
boord van de Nautilus gebracht. Tijdens de
vaart naar den Helder is hij, evenals de drie
andere gewonden, van wie er twee door de
Jan van Gelder aan boord waren genomen,
bezweken.
Van de 51 leden der bemanning waren er
25 met de van Ewijck in de diepte verdwe
nen.
Voorts werden er 22 opvarenden onder
wie eenige gewonden van de van Ewijck
door de uitgezette sloepen van de andere
mijnenvegers aan boord genomen.
het vliegkamp de Mok arriveerden
acht watervliegtuigen met medische hulp
ter plaatse. Toen er geen drenkelingen .meer
in de nabijheid werden waargenomen, gin
gen de schepen met hun droeve last naar
den Helder, waar het treurige nieuws reeds
bekend was geworden.
Verslagenheid in Den Helder
Als herinnering aan de slachtoffers van
de mobilisatie 19141918, staat bij den in
gang van de haven van den Helder het mo
nument „voor hen, die vielen".
Op 15 October 1923 werd het door H. M.
de Koningin in tegenwoordigheid van wij
len Prins Hendrik onthuld.
De mobilisatie van 1939 is begonnen en
binnen eenige dagen vielen reeds 30 jonge
menschen bij de vervulling van hun taak:
de handhaving van onze neutraliteit en de
bescherming onzer kusten.
Een met stomheid geslagen menigte ver
zamelde zich rond de Buitenhaven, toen om
ongeveer kwart over vier het gerucht de
ronde deed, dat de mijnenveger „Willem
van Ewijck" was vergaan en dat de dooden
en gewonden werden binnengebracht.
Oorlogsschepen varen binnen met de
vlaggen halfstok.
Anoniem zijn de schepen, daar de namen
zijn verwijderd.
Op het achterdek staan de baren, gedekt
met de vlag.
De mijnenlegger Douwe Aukes, de kanon-
neerbooten Brinio en Friso en de onder
zeeër O. 20 varen achter elkaar met hun
droeve last de haven binnen. Op de andere
schepen brengen de opvarenden de eer
bewijzen. Onder het publiek heerscht de
grootste verslagenheid, spreken kan men
bijna niet. Vrouwen snikken en bij de om
standers bestaat groote onzekerheid om
trent het lot hunner betrekkingen, daar de
namen der slachtoffers nog niet bekend zijn
In het militaire hospitaal was alles in ge
reedheid gebracht. Met ambulances worden
de gewonden naar het hospitaal vervoerd.
In doodsche stilte rijden de ziekenwagen-
tjes voorbij, die de stoffelijke resten bevat
ten.
Eenige der overlevenden van de 6e-
manning bij aankomst in Den Helder.
De toegangswegen tot de haven zijn door
militairen afgezet. Overal hangen de vlag
gen halfstok. De ontsteltenis in de stad is
groot.
Het verongelukte schip
De mijnenveger Willem van Ewijck be
hoorde tot een serie van acht mijnenvegers,
welke in 1937 in dienst zijn gesteld. Van
deze acht mijnenvegers zijn er vier naai
Ned.-Indië gegaan kort na de ingebruik
neming. Dë viër overige bleven in het moe
derland.
Deze acht mijnenvegers zijn alle naar
bronderkapiteins genoemd, resp. in alpha-
betische volgorde: A. Jan van Amstel
B. Pieter Bitter C, Abraham Crvns-
sen D. Eland Dubois E. Willem
Van Ewijck F. Pieter Florisz
Jan van Gelder en H. Abraham van
der Hulst.
De eerste werd 15 Maart 1937 in dienst
gesteld, de laatste 11 October 1937. De Wil
lem van Ewijck is 19 Juli 1937 in dienst
gesteld.
De Willem van Ewijck is in 1936 te Rot
terdam op stapel gezet bij de machine
fabriek en scheepswerf van P. Smit Jr. De
afmetingen van het schip waren: lengte
55,8 m; breedte 7,8 meter en diepgang 2,2
meter. De st&ridaardwaterverplaatsing be
droeg 460 ton. Het mnchinevermogen was
1600 pk. Het schip had twee schroeven en
de maximumsnelheid bedroeg lóy2 mijl.
De bewapening bestond uit édn- -kanon
van iy2 cm. en 1 mitrailleur van 4 m.m. en
4 mitrailleurs van 12.7 mm. Het schip kon
ook dienst doen als mijnenlegger.
De bouwkosten hebben ongeveer 600.000
bedragen.
HUIZE „W E S T E I N D E"
TE GRAVENHAOE
biedt aan Dames en Meisjes een aangenaam
Tehuis voor korten of langeren tijd Zeer
matige prijzen 1.50 1 3_ p. d.) voor
logies met voll. pension; desgew alleen kam.
m. ontb. Certr. verwarming, stroomend w
WESTEINDE 31 - TELEFOON 113932
(Reel.)
MOTORRIJDER VERONGELUKT
OLDENZAAL, 9 Sept. Gistermiddag om
streeks dri» uur is op den grootcn weg van
Ootmarsum naar Denekamp de motorrijder
Kleinenberg, uit Hengelo, in de bocht na-bij
de Enterbrug komen te vallen. Hij sloeg
driemaal over den kop en bleef bewusteloos
en havig bloedend liggen. Per afnbulance
werd het slachtoffer in zorgwekkenden toe
stand naar het ziekenhuis te Enschedé ver
voerd.
IN ZEE VERDRONKEN
Gistermiddag omstreeks 12 uur is aan het
nooraerstrand te Scheveningen, bij
golfbreker 48 de 23-jarige W. Tv afkomstig
uit Bra-bant, bij het zwemmen in zee ver
dronken. Nog langen tijd heeft men gatrr :ht
door middel van een zuurstof-apparaat de
levensgeesten op te wekken, doch deze ble
ken reeds te zijn geweken.
ONGEVAL' 1
PURMEREND, 9 Sept. De 60-jarige mevr.
van Riet, echtgenoot:; van" den stationschef
te Purmerend, was bezig van het station de
ruitent le lappen. Zij stond daartoe op
de stationsoverkapping en gleed plotseling
uit, viel door een ruit der overkapping,
kwam op een seinhuis terecht en sloeg
daarna met het hoofd op het perron. Zij is
aan de gevolgen overleden.
De drukte voor het Marine-hospitaal
te Den Helder, nadat de gewonden
zijn binnengebracht
Van het wachtschip Koningin Emma
der Nederlanden" waait de vlag halfstok.
De Scheepvaart
in Oorlogstijd
Schepen der Holland Amerika-
Lijn redden schipbreukelingen
De ,jStatendam" redt 37 man
ROTTERDAM, 9 Sept. De schepen der
Holland-Amerikalijn maken zich wel zeer
verdienstelijk met het redden van beman
ningen van getorpedeerde Engelsohe
schepen.
Nadat reeds gisteren bekend was ge
worden dat het s.s. „Bilderdijk" 35 man
bad gered, vernemen wij thans dat het s.s.
„Statendam" draad'loos heeft geseind, de
geheele bemanning te hebben gered van
het Engelsche s.s. „Winklei.ih"
In totaal werd 37 man aan boord ge
nomen. De „Statendam" bevond ziah op
twee dagen varen afstand van Southamp
ton. Aan boord was alles wel.
Zooals bekend was de „Statendam" op
weg van Rotterdam naar New-York.
Wat er met de „Winkleigh" gebeurd' is,
werd niet gemeld. Dit 6chin was op reis
van Vaucouver naar Londen. Het meet
5055 bruto en 3005 netto ton. werd in 1927
gebouwd en was eigendom van W. J.
Tatem Lid. te
i wuera JiulppredT te Ommen.
HULPPREDIKER
De Kerke aad van de Geref. Kerk .0..
cheveningen heeft tot hulpprediker
benoemd den '^eer C. v. An del, cand. te
Den Haag, die deze benoeming heeft aange-
en. De heer Van Andel zal vooral werk
zaam zijn in de vryk van Ds. Don n er.
Op verzoek van a>n kerkeraad der Geref.
Kerk van Amsterdan heeft Dr B. Wielen-
zich bereid verk*ard zijn afscheid van
de gemeente nog eenife maanden uit te stel
len. zulks met het oogop de bijzondere tijds
omstandigheden.
Nieuwe abonné's, die zich vanaf
heden abonneeren, ontvangen ons
blad tot 1 October GRATIS!
Voor wervers prachtige premies. Ons blad is naar
verhouding het goedkoopst CHRISTELIJK DAGBLAD
RUIME BIJVERDIENSTE
te verwerven, met kans op levenspositie.
Inlichtingen worden gaarne verstrekt op
schriftelijke aanvraag onder No. 29349 Bur.
De Rotterdammer, G. Singel 105, R'dam.
(Reel.)
Zondag as., als Dr Wielenga 40 jaar het
ambt van Dienaar des Woords vervult, is hij
uitstedig.
Dr. A. KUYPER Jr.
Het afscheid van Dr. A. Kuyper Jr. als
predikant der Gereformeerde Kerk van Rot-
Dr E. J. W. POSTHUMUS MEYES
Dr E. J. W. Posthumus Meyes, eme
ritus predikant van de Ned. Herv. gemeente
van 's-Gravenhage. die reeds geruimen tijd
ongesteld is, waardoor hij ter gelegenheid
van zijn emeritaat, dat hem met ingang van
1 Juli j.l. verleend werd, niet in de gelegen
heid was persoonlijk afscheid te nemen van
zijn gemeente, is momenteel lijdende aan een
ernstige hartaandoening, waarom hem voor-
loopig weer 6 weken volstrekte rust is voor
geschreven.
EMERITAAT Ds. J. C. H. ROMIJN
Ds. J. C. H. R o m ij n, predikant der Ned.
Hervormde Gemeente te Apeldoorn heeft
zijn amtot neergelegd.
Na zijn candidaats-examen in 1913 aan
vaardde hij 14 Juni 1914 het predikambt te
Schraard. Vandaar vertrok hij in 1920 naar
Parrega om in 1924 deze plaats te verwisse
len met Workum. In 1929 werd hij predikant
te Charlois en 25 Januari 1931 deed hij zijn
intrede te Apeldoorn.
Als voorzitter van de vereeniging voor
Ziekenhuisverpleging uitgaande van de Ned.
Hervormde gemeente te Apeldoorn en als
bestuurslid van 'de Vereeniging „Het Zie
kenhuis" heeft Ds. Romijn op dit terrein een
berg werk verzet.
TOEGELATEN TOT DE
EVANGELIEBEDIENING
De heeren J. D. van den Bank te Soest-
dijk en H. Beker te Haarlem, beiden can-
didaat aan de R. U. te Utrecht, zijn door het
Prov. Kerkbestuur van Noord-Holland toe-'
gelaten-tot de evangeliebediening in de Ned.
Herv. Kerk. Evenzoo door het Prov. Kerkbe
stuur van Zuid-Holland cand. W. J. Koi
ke r t te Harderwijk en door dat van Gel
derland cand. G. J. v. d. P 011 te Zeist.
De heer H. W. H y 1 k e m a te Leeuwarden
is door het prov. kerkbestuur van Zuid-Hol
land toegelaten tot de Evangeliebediening in
de Ned. Herv. Kerk.
HERY. EVANGELISATIE
Het bestuur der Herv. Evangelisatie te
K o 0 g-Z a a n d ij k heeft haar vroegeren
voorganger, Ds G. H e n n e m a n, thans te
Bilthoven, bereid gevonden, 2 dagen per
week te komen <-.-<-->iiseeren enz. De Gods-
RADIO
ZONDAG. 10 SEPTEMBER 193D
HI L VER SI'M I. 1S73 cn 414.4 M. S.S5
10.00 VPRO. 12.00 AVRO. 5.00 VARA.
12.00 Filmpraatje.
ziek. 6.00
ziek. 6.45
k. 7.00 VAI
ichuldig. 7.
12.25 Ber. Hie
muziek, met toeli.
uws ANP. en eve
Esmeralda. 5 30
Ber. ANP Radiojournaal.
1.25 Omroeporkest. Solist en
in de Opei
remengde koi
9.25 Radlotoc
^sorkest en soliste. 11.00
nuzlek. 11.3012.00 Dansj
05 AVRO-Amu-
>r. ANP.
:lek (gr.
O. »_00 NCRV
12.3a Gr&m.muzieJt. 1.00 Boekbespreking.
1.20 R.K. Damaskoor ..Cantate et Jubilate"
en gram.muziek. 2.00 GÓd.sdlendtonderrlcht
voor ouderen. 2.30 Gram.muziek. 3.00 Cau
serie „Katholiek studentenleven in Neder
land". 3.15 - KRO-Melodisten en solist. 4.00
4.15 ZIekenlor. 4.53_5.00 u.
izlek (gr. pl.)
iek. 5.05 Gei
teld Evangelisch-Luthei
uzlek (gr.pl.) 7.45
ten ANP. Mede-
et 8.40 Gram mu-
Gram muziek. 8.00
deelingen. 8.15 Rococo-octet
ziek. 9.00 KRO-Melodisten
Zang met pianobegeleiding 10.00 "krÓ-
MAANDAG, 11 SEPTEMBER 1»;«>
HILVERSUM I. jays on 4,4,4 M Algemeen
Proernnimn. veraorgd .loot de VARA. lO.OO
—10.20 v.m. VPRO. 8.00 Gram.muziek (ca.
8.16 Ber 10.00 Morgenwijding 10.20 Deela-
matle. 10.40 Cello en plano. 11.10 Declama
tie. 11.30 Gram.muziek. 12.15 Ber. 12.17—
V45 VARA-Orkeat. (1.00115 Gram mu-
Decli
!.00 OrgeLspel
malle. 3 30 Gram muzle]
de kinderen 5.05 Eem
3.00
5.00
erlchten. 6.30 Muzikale causerie met Or
uziek. 7.00 V AR A-Ka lender. 7.05 Gram mu-
k. 7.30 VAR A-Orkest. 8.00 u Herhaling
Ber ANP. 8.15 Esmeralda,
k. 9.15 VARA-Ork&st (10.90
Orgelspel. 11.00
S.O.S.-Bei
8.45 Gi
—19.10 Ber. A NP 10.
II. 30125
10.30 Morgendienst
Planovoordracht. 12.00 Ber. 1
ziek. 12.30 Orgelspel. 1.30 Gra
(Ca. 6.39 Ber.) 6.30 Vragenuurtje. (7.007.15
Ber 7.45 Gram muziek. 8.00 Ber ANP.
herhaling SOS-ber 8.15 Utrechtsch Stedelük
ialfuur. 10.50 Gra
11.50—12.00 Schrtftlezl
mo. 7.20 Orkest. 9.20 Symphonleor-
12.50 Orkest. *«-n
