Waste's
IJ
mi
Söatnw;
Hoe het rijk Polen ontstond
pA^OENSDAG 6 SEPTEMBER 1939
TWEEDE BLAD PAG. 5
1308 AAN DE DUITSCHE ORDeX
1360 BIJ DE HANSA MMMMM
1466 BIJ POLEN I
1772 VRIJE STAD I
1793 BIJ PRUISEN
danjzig
HET KONINKRIJK
POLEN VOOR
wlijflat
I I66O aaj
ZWEDEN
I I72I aan
RUSLAND
JLIBAU
KOERLAND:
4EMEL'
WOfiW >ClËUW*OY
WAR.f R U S LAN
me uw
sllezié
RUSLAND
ir» 1667
<RAKAU-
LE Ni BERG
V^rèALICIE;
INDISCHE UITRUSTINGEN
HEERENKLEEDING NAAR MAAT
STEMMERIK C°
LAAN VAN MEERDERVOORT 66
DEN HAAG
EIGEN ZAAK SOERABAIA GEMBLONGAN.
grooten veroveringstocht in Polen. Zoo brok
kelde de macht van Polen meer en meer af.
Zeer groot was die macht eenmaal ge
weest. De keurvorst van Brandenburg, wiens
opvolgers de koningen van Pruisen waren,
die later keizer van Duitschland zouden
worden, was oorspronkelijk verplicht om
den koning van Polen als z'n leenheer hulde
te bewijzen. Koning Johan Casimir moest
hem, tegen flinke betaling, vrijstellen van
dien plicht.
Alleen de roemrijke overwinning van ko
ning Sabreski. die de Turken van voor Wee-
nen verdreef, is een glanspunt in een ge
schiedenis van verdeeldheid en neergang
zooals de Poolsche van de zeventiende en
achttiende eeuw er één Is.
Deze geschiedenis werd besloten met de
drie verdeelingsverdragen.
De deelingec
Op het eind van de achttiende eeuw had
het zwakke en verdeelde Polen sterke en
machtige naburen. Dat waren Pruisen onder
Frederik den Groote. Rusland onder Catha-
rina de Groote en Oostenrijk onder Maria
Theresia.
Deze wisten telkens wel een voorwendsel
te vinden om zich met Polen te bemoeien,
b.v. dat Polen toenadering zocht tot het Mo-
hammedaansohe Turkije. En als deze be
moeiingen uitliepen op het annexeeren van
groote stukken Poolsch gebied, was Polen
onmachtig zich daartegen te verzetten.
Frederik de Groote en Catharlna van Rus
land waren veroveraars van het echte soort,
Maria Theresia schiint een gevoelige vrouw
geweest te ziin. wie het leed. dat zij door
haar oorlogen de bevo'Wne aandeed, zeer ter
harte dng. Maar. ..al was zij altijd in tra
nen. ril «uim deel".
Hoe en wanneer de verdeelingen van Po
len geschiedden geeft het bijgaande kaartje
411(4.111* 8an
De laatste verdeeling. die van 1795. werd
..Finis Poloniae", het einde van Polen, ge
noemd
De wederoostanding van Polen tot den
huldigen Poolschen staat hopen we in een
volgend artikel te behandelen.
1ST DEELING Qj 1772
-H+H aan Rusland
"nïïm aan pruisen
3de DEELING 1795
aan rusland
[tttn aan pruisen
aan oostenrijk
2 de DE EL ING 1793
l||!|*aan rusland
UT! aan pruisen
{3972)
in het
ïe grens-
iaan een
röle on-
len voor
gel met
en inter-
toestand.
voor- en
van de
ming",
•Ingelsche
i boven
ndgebied
rooid.
m u.i sucmu nwuae toen de Slavische
stam der Pcmeraniers. Toen deze stam tot
het Christendom was overgegaan, werd zijn
gebied, dat zich uitstrekte ongeveer van Dan
zig tot Stettin, met het Poolsche rijft ver-
eenlgd.
In de dertiende eeuw moesten de Poolsche
ridders eerst -n aanval van de Tartaren
afslaan. Daarmee redden zij de Westersche
beschaving van de Mongoolsche barbaren,
die twee eeuwen Rusland zouden overheer-
schen.
Een tweede bedreiging voor Polen vorm
de de orde der Teutoonsche Ridders van het
Kruis. Heidensche stammen deden in dien
tijd invallen in Polen. Om die stammen tot
het Christendom te bekeeren haalden de Po
len in 1226 een Duitsche militaire monni
kenorde in hun land: de Teutoonsche Rid
ders van het Kruis.
Deze Teutoonsche Ridders, wier orde
tijdens de Kruistochten gesticht was,
voerden de opdracht, die zij van de Po
len gekregen hadden op een eigen
aardige wijze uit. Zij moordden de hei
densche stammen uit en lieten daarvoor in de
plaats kolonisten uit Tuitschland komen, die
zich in de tegenwoordige provincie Oost-
Pruisen vestigden.
Hun belofte om het land weer te verlaten
vergaten de Teutoonsche Ridders echter,
evenals hun vroegere kloosterregels, armoe
de kuischheid en gehoorzaamheid. In 1308
veroverden zij Danzig. De inwoners, die in
dien tijd uitsluitend Slaven waren, werden
uitgemoord. Voor het Poolsche Rijk,
dat toch al met zoovele vijanden te
kampen had. vormde de macht van de Teu
toonsche ridders een voortdurende bedrei
ging.
Pas toen Polen door het huwelijk van
Koningin Jadvi.Ta met den hertog van Ll-
thauen, Jagiello, met Litbauen vereenigd
was. slaagde het er in bij TaJnnenberg
de Ridders van het Kruis te verslaan. Daar
mee was Danzig weer in Poolsdb bezit, en
dat is het tot 1793 gebleven.
De Poolsche landdag
De oorzaak van het verval van roien in
Iateren tijd is geworden het ontbreken var
een sterke regeering. De koningen werden
in Polen vanouds gekozen. Zoolang er
nog afstammelingen uit het huis Jagiello
leefden, had deze koningskeuze alleen in
theorie beteekenis, maar toen dat huis uit
gestorven was was het ook met de macht
der Poolsche koningen gedaan. De uit tel
kens andere riddergeslachten gekozen ko
ningen slaagden er bijna nooit in met de
koninklijke waardigheid ook werkelijk de
koningsmacht in handen te krijgen. Polen
werd eigenlijk een republiek, waarvan de
gekozen koningen de presidenten waren.
De macht berustte bij den landdag, een
vergadering hoofdzakelijk van den adel.
De Poolsche landdag de naam is be
rucht geworden was evenwel allerminst
geschikt om die macht in handen te heb
ben. Iedere wetgeving kon in zijn vergade
ring verhinderd worden, wanneer ook maar
één lid het wenschte uit te spreken, dat hij
het met het ontwerp niet eens was.
Polens glorietijd, dien het in de zestiende
eeuw beleefde, toen het de grootste staat van
Europa was. was nu af«»el"ooen De lijdens
geschiedenis van het Poolsche volk neemt
al in dezen tiiR een aanvang.
In de zeventiende eeuw valt de Kozakken
opstand. Stroom en bloed zijn toen vergoten
Vooral de Joden, die in Polen altijd zeer
welwillend behandeld waren, moesten het
toen ontgelden.
In 1655 maakte Karei I van Zweden zijn
©roBbcitönnicn on baé ®eutfd)e
t c u l f c f» e
Süfit ïiitjt cm>ogenern Korfafj ljat btë SReidjê*
rcgi ''tig ©rojjbrttannicn Sfrieg auferjmungert.
28ut)t T&te fe bag bic golgert i£)tec Jttblung bie
■Jftenjditicit irt -ein grëjjercb Untjeii jliitjett, afê
1914 cd tot. Qm Kpril gab bet SKeidjsfanjIer eucf)
uttb bet SSrit bie éerjirfierung feiner frieblibben
libjnii'etttie cttuieb ?i<t» afö ebenfo toertlob
roie jetite int September heb fjoijaljreê im @port<
palajt berfiinbeten SESorteSir tjaben fetne
tueiteten territoriale» goröerwigen in Suropa ju
jtellett."
«ieitiaf* bat cine blegierung iljre ttnterfanen
«niet geringeteut töovtwattb in bctt Job gejdbWt.
ïtefee sitieg ijt giinjlicb- niinötig. SBott feiner
Seite maten beutjcpe» Saub unb beutjcbeb 8ftccf)t
bebrotjt. b'iiemanb oevbinbette bie SRMeberbejetjung
beb 3lbeinïanbe§, bctt .SjoUjug beb ïlttjcfjlufjeb uttb
bie unb (u tig burcfigcfübrte (Sinförpetung bet
Subetett in bab Sïctd;. Sober mir, nod) irgettbeitt
anbereë.Sanb, tjerjudjte je hetn Sfusbau bob beutjdiert
3ieictjeë Sdtvanfm ju fetjen—jolauge btejeb nidjt
bie Itnabfjangigfeit uidjt'beutjdjer Seller perlefjte,
fitten Sejtrebimgei» $euti<f)tfli»bd—folattge
fie finbern gererftt btieben pittte mau in frieb-
ticbet SSetatitng 'Jietij tuttig getcagen.
Seite 2 -
fpvajibcnt bïopjebert bat «ud
init öbretx ató attdj bie ?luMid
SSoïjlfafjrt angeboten. Kit Stol
SRegietung euch jn bettt Diajjen
unb ben iStttbebnutgeu eines fi
bén ju geminuett fte tiidjt einnu
9iidtt una, jonbern eucb fH'
Sutch 3ahre binbutdj bat oud;
Sabtbeiten untetjd)Iagett, bie j
SSölterti befatutt jinb. ®ieje
Weijt beb beutjdteu fToilei tn
tionotagcr gcfangctt. Sie jo
magen, bic 3"iainmeuarbeit fi
jut Sicberutig beb griebettê fiiTj
(btnfreifuitg bav,;ujlet(en
Seinbjeligteit gcgett cud), ba-3 b
2)iejc Siaji 3enjut bat cttdt
if)i nirfit iiber bic Wittei oer
strieg bittcbjubaltcn. ïrut;, e
Injt jeib iln atn ttianbe beé fin
unjete SBunbesgeuojjett pertugc
(idje ilicieitten att SRauneéfr
"öarraten. Sir ftub ju jtarf, bi
ju rocrbett tutb fömtcn cud; t
(ritberfdjöpfimg befantpfett.
3br, baij beutjdie Siplf, fiat
jjtieben ju bejteben jetjt unb jt
tuit nninjcbcu ben Jvtieb-en unb
jeber anfiicbttg frieblid) gt
Siegiening abjnftf)liebeii.
Lange rijen auto's met zoeklichten en luchtafweermateriaat
werden in de afgeloopen dagen naar verschillende punten des
lands gedirigeerd, om de neutraliteit van Nederland ook in de
lucht te verzekeren.
msgebied Genietroepen van de Duitsche weermacht moesten tijdens hun op-
Ipborden marsch in Polen de verschillende rivierovergangen, die door de
Poolsche troepen vernield waren, van noodbruggen voorzien.
^'1813 - De Wasscherij met 'n meer
.„dan 100-jarige ervaring - 1939
aaN.V. Delftsche
Stoom wasscherij
VJL A. VAN OSSSLEN
e'Oostsinyel 151—152, DELFT, TeL No. 166
In het gebouw der Intern. Cliché- Nu de verki
fabrieken Pax-Holland te Amster- zijn weggen
dam, woedde gisteren een felle aangebracht
brand. Het opruimingswerk.
De geschiedenis van
„het ongelukkigste
volk van Europa"
Over Polen, het land waar op 't oogenblik
de wereldgeschiedenis gemaakt wordt, en
waarnaar dus ieders belangstelling uitgaat,
is eigenlijk maar weinig bekend.
Lang niet iedereen zal b.v. weten, dat dit
land 36 millioen inwoners telt, dus nog meer
dan Spanje en niet zoo heel veel minder dan
Frankrijk.
Wel weten we allemaal, dat de samenstel
ling van dit inwonertal niet zoo eenvoudig
is, dat Polen „minderheden" onder zijn be
volking telt. De Duitsche minderheid, die
ongeveer 2% van de bevolking zal bedra
gen, was 't, die aanleiding gaf tot de tegen
woordige moeilijkheden. Maar behalve het
Duitsche is Polen nog meer minderheden
problemen rijk. Het is noodig, de veelszins
interessante geschiedenis van Polen na te
gaan, om het ontstaan van deze minderhe
den-problemen te kunnen begrijpen.
De oudste geschiedenis
Volgens de legende zou het Poolsche volk
afstammen van Lech, die met zijn broeders
Czech en Russ uit Centraal-Europa geko
men W3s, en zich vestigde aan den oever van
de rivier Warta. Toen hij en zijn volgelingen
een nederzetting wilden bouwen, vonden zij
een nest met witte adelaars. Daarom noem
den zij hun eerste stad Gniezno, wat in het
oud-Poolsch „nest" bete^kent. De witte ade
laar werd het embleem van het Poolsche volk
en is dat tot nu toe gebleven.
De bedoeling van deze legende is aan te
geven dat de Tsjechen, de Polen en de Rus
sen broedervolken zijn, alle van Sl-avischen
oorsprong.
De oudrte geschiedenis van Polen is duis
ter en legendarisch. Pas in 842, met de ver
kiezing van Piast tot hertog over Polen, be
gint de geschiedschrijving.
De kleinzoon van Piast Miecislas I, bracht
het Christendom in Polen. In 966 werd hij
gedoopt. Van groote beteekenis is het gewor
den, dat Miecislas en zijn volk zich voegden
bij de Roomsch-Katholieke Kerk en niet bij
de Grieksch Orthodoxe, zooals Rusland ge
daan had. Polen kreeg zoo deel aan de
Westersche cultuur. Het heeft van oude tij
den af deel uitgemaakt van de gemeenschap i
der West-Europeesche Christenvolken. I
Meer dan eens in de geschiedenis is het
als de bewaker van die gemeenschap opge
treden.
De zoon van Miecislas, Boleslas, werd in
1025 tot koning van Polen gekroond. Tot
1795 is Polen daarna een zelfstandig rijk ge
bleven.
Het veel omstreden Danzig
