PDLEN Nederland in Mobilisatietijd keur op het 00g:enblik> dit WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1939 EERSTE BLAD P.4ENSD Buitenland Hitier ontvangt de Sovjet-Russen (\an onzen Duitschen correspondent) Wij slaan voor een der vensters van het Propaganda-Ministerie aan den Wilhelm plat/, en slaan van daaruit het publiek gade, dat geduldig staat te wachten om het even tueel vertrek van den Ftihrer naar het front bij te wonen. Het zijn hoogstens een paar honderd menschen en van het anders veelal heertellende enthousiasme valt weinig te merken. Men leest een extra editie van de ..Deutsche Allgemeine Zeitung", waarop met dikke lettere het ultimatum van Engeland aan Duitschland en Duitschlauds afwijzend antwoord te lezen staat. Nu weet men zoo ongeveer waar men aan toe is. De onzeker heid der laatste dagen maakt plaats voor een zekere berusting. Men zucht als het ware bij zichzelf: „Als het dan toch niet andere kan. Auto's rijden af en aan. De groen geüni formeerde politie heeft het druk om het verkeer te regelen en de SS, die voor het hek van de Rijkskanselarij de wacht houdt, brengt den officier.len groet aan iederen komenden en graanden bezoeker. De meeste bezoekers gaan niet hier, maar in de Voss- strasse, waar het nieuwe gedeelte van de Rijkskanselarij staat, naar binnen en voor dezen ingang staan twee SA-mannen met liet geweer op schouder. Hier vond in de groote diplomatenzaail de ontvangst plaats ,van Iïuslands nieuwen gezant, Alexander Schkwarzew, die tesamen verscheen met den gevolmachtigden militairen attache, generaal Purkajew. Nu krijgt dus Hitier het resultaat t? aanschouwen van de be sprekingen, welke von Ribbentrop in Mos kou tot een gunstig verloop heeft geleid De ontvangst draagt dienovereenkomstig een pleohtig karakter. Onmiddellijk naast Hitier staat von R i b- bentrop, rechts van hem de chef van liet protocol, terwijl staatsminister Dr. Me iss uer die zijn hooge functie achtereen volgens bij Eibert, Hindenburg en Hitler be kleedde vlak naast den nieuwen Russi- schen ambassadeur in SS-uniform staat te luisteren naar diens voorgelezen toespraak. Daarna worden dan de geloofsbrieven over handigd. Naast den Russischen gezant staat generaal Purkajew en men kan op de foto's Hilter van het gelaat lezen, dat hij deze his torische bevestiging van het nieuwe bond- genootschap met voldoening in ontvangst neemt. Dat blijkt ook uit zijn beantwoording .van de toespraak, waarvan echter merk waardig genoeg de volledige tekst niet in de Duitsche pers gepubluiceerd wordt. En nu dan het conflict tusschen Duitsch- land en Polen plotseling den vorm van een wereldoorlog heeft verkregen, schijnt Hitier het voor gewenscht te houden, vóór zijn ver trek naar het oostelijk front nogeens van ge dachten te wisselen met de millioenen Duit- schers. die daarbij allen direct betrokken zijn Hij dicteert een „Oproep aan de Partij", hij richt een ernstig woord „Aan het Duit sche volk", hij wendt zich achtereenvol gens tot de soldaten van het oostelijk en westelijk leger, met do veelzeggende mede- deeling: „Ik ga heden naar het oostelijk front". Al deze manifesten demonstreeren op duidelijke wijze den bitteren ernst van de situajie. Ze herineren in hun formuleering aan de Rijksdagrede, waan we Hitler met ontroering hoorden zeggen, dat hij zijn grijzo uniform niet eerder zal uittrekken, voer en aleer het conflict met Polen tot een voor Duitschland bevredigende regeling is geko men. Thans rept hij van den „Joodsch-de- mocratischen wereldvijand" en daar wordt in de eerste plaats natuurlijk Engeland mee bedoeld. In zijn oproep aan het Duitsche volk her innert hij er aan, hoe achtereenvolgens Spanje, Nederland en Frankrijk onder deze machtsbegeerte hadden te lijden en se dertdien heeft het perfide Albion zich tegen het al sterker en sterker geworden Duitsch land gekeerd. „Ik heb steeds naar onderhan delingen en toenadering gestreefd, maar ik ben telkens weer afgewezen en onder allerlei voorwendselen was men er op uit «om Duitschland systematisch te omsingelen!" Maar in één ding heeft de Britsche regee ring zich deerlijk vergist: het Duitsche Rijk van 1939 kan niet vergeleken worden met dat van 1914 en do huidige kanselier heet niet meer Bethmann-Hollweg Geheel in dezen agressieven stijl zijn ook 'de informaties, welke ons van min of meer officieele zijde worden versltrekt. Men is onder de gegeven omstandigheden tegen over de builenlandsohe journalisten, voor zoover die zich nog te Berlijn ophouden, heel wat toeschietelijker geworden dan zulks onder normale omstandigheden in den totalen staat hot geval was. Zoowel het Pro- padanda-Ministerio als dat van Buitenland- sche Zaken ontvangt ons eenige malen in de week en in dringende gevallen op tele fonische uitnoodiging. om alle gewenschte inlichtingen te geven. Men beseft den ernst van de situatie, men wijst elke verantwoor delijkheid van de hand, Engeland is de eeni ge schuldige en Polen heeft zijn vroegere tac tiek 6lechts onder Engelschen invloed ge wijzigd. Andere ware het nooit zoover geko men! De geschiedenis herhaalt zich', zij 't dan ook in een gewijzigden vorm. Uitwisseling van diplomaten Volgens het D.N.B. hebben de Polen twee leden van den staf van de Duitsche ambas sade te Warschau op het laatste oogenblik vastgehouden. Van Duitsche zijde zijn hier op twee leden van de vertrekkende Pool- sche ambassade te Berlijn op hun reis naar Denemarken vastgehouden. Door bemiddeling van een neutrale mo gendheid zijn thans de beide leden der Duit sche ambassade vrijgelaten, waarop ook de beide Polen toestemming hebben gekregen, hun reis naar Denemarken voort te zetten. Het gcheele vermogen van den Poolschen staat in Danzig, alsmede van alle Pool6che staatsinstellingen ad. is op grond van een verordening van 4 September in beslag ge nomen. H?t uitsluitende beschikkingsrecht wordt voortaan uitgeoefend door een staats- commïssaris, die de taak heeft over de in beslagneming en verbeurdverklaring van goederen alsmede over schadeloosstelling te heslissen. JAPANSCHE SCHEPEN DOOR PANAMAKANAAL Een tiental Japanscho schepen dat zich op het oogenblik in do Europeesche wateren bevindt, heeft opdracht gekregen door het Panamakanaal naar Japan terug te lceeren, in plaats van door het Suez-kanaal. De schepen, die op weg zijn naar Europa, zullen door het Suez-kanaal varen. Wan neer de vijandelijkheden zich mochten uit breiden tot de Middellandsche Zee, dan zul len de Japansche schepen zoowel op de uit- als op de thuisreis door het Panama-kanaal yaren. De Amerikaansche neutraliteit De stemmingen bij Uncle öam wisselen snel Nog niet zoo bijster lang geleden is tus schen Roosevelt en het Amerikaansche Congres een verbitterde strijd gevoerd over het vraagstuk van de Amerikaansche neu traliteit. Deze strijd werd toen in het na deel van den president heslist; thans zijn er teekenen, die op snel wisselende stemmin gen onder het Amerikaansche volk wijzen, en het is zeer wel mogelijk, dat de politiek van Roosevelt en van zijn minister van bui- teniandsche zaken Cordell Hull alsnog zal gaan zegevieren. Men zal zich de groote lijnen van het ge schil nog wel herinneren. De meerderheid van het Congres wenschte de huidige neu- traliteitswet te zien gehandhaafd, omdat deze Amerika metterdaad neutraal houdt. Immers, krachtens deze wet mag aan geen enkel land oorlogsmateriaal; dezen term dan genomen in den ruimsten zin, worden geleverd, zoodat daardoor alle partijen over cén kam worden geschoren. De Amerikaan sche handelsbetrekkingen met Europa zou den echter worden gehandhaafd, evenals de Amerikaansche scheepvaart. Dat vooral uit deze laatste conflicten zouden kunnen voort spruiten men herinnere zich den duik bootenoorlog ligt voor de hand. Vandaar dat Roosevelt een geheel andere onzij digheid op het oog had, daaruit bestaande, dat iedere mogendheid die lust had alles wat zij begeerde mocht koopen in de nieu we wereld, mits zij hetzelf zou verschepen en contant betalen. De president, die een overtuigd aanhan ger is van het democratisch blok, had de nevengedachte, dat Duitschland op deze wijze aan het kortste eind zou moeten trek ken, daar het noch kapitaal bezit voor Amerikaansche aankoopen, noch een vol doende zeemacht om zijn koopvaardijsche pen te kunnen beschermen. Gelijk wij zeiden, na zijn parlementaire débacle krijgt Rooseveld thans nu aanwas- senden steun onder het volk zelf. Het volk in de Vereenigde Staten weet nu precies, wat de inzet is van den strijd, en bepaalt daarnaar zijn houding. Die houding komt tot uiting in de ondubbelzinnige verklaring van vele bladen, dat de strijd van Engeland voor handhaving van een internationale rechtsorde tevens dé strijd van de Ver. Sta ten is, aangezien een verslagen Engeland een doodelijk gevaar voor Amerika zou op leveren. Het verschil met 1914 is in dit op zicht zeer treffend. Ook Hitler's coup de théfitre de sluiting van een nonagressieverdrag tusschen Duitschland en Sovjet-Rusland heeft tot die veranderde houding bijgedragen. „Commnnazi's" laatsten tijd gebruikt men nu het woord „communazi's", een vinding, die wèl aan duidt, wat men er denkt van het verbond Moskou-Berlijn. „Eindelijk is er een democratisch front", zeggen deze Amerikanen. „Indien een be roep op het gezonde verstand faalt, indien er oorlog komt, dan moet het iederen Ame rikaan duidelijk zijn, dat, nu Rusland niet meer de democratiën steunt, wellicht zelfs de Duitschers met wapenleveranties zal bij springen, wij tegenover een conflict zoowel in materieel aJs in moreel opzicht geheel anders staan dan eerst. De bedriegelijke scheimen zijn omvergeworpen. De democra tische stelsels staan aan den éénen kant, anti-democratische aan den anderen. Wij zijn voortaan onvermijdelijk dichter bij in terventie gekomen. Indien het oorlog wordt, zullen wij voor de democratieën de eenige bron van oorlogsmateriaal zijn". Het bloed verloochent zich niet, al heeft het zich vermengd. Amerika moge zich tij delijk door middel van wetten isoleeren, er is in de Ver. Staten een te groote kwantiteit Europeesch bloed om voor de spanningen in Europa lang ongevoelig te kunnen blijven. Meer dan één dagblad heeft in de laatste dagen, toen ieder uur over de vraag van oorlog of vrede kon worden beslist, herin nerd aan het woord van Woodrow Wilson in 1914: „Laat ieder burger van dit land neutraal zijn, zoowel in zijn daden als in zijn gedachten" en erkend, dat dit laatste tegenwoordig een volstrekte onmogelijk heid is. Er schuilt geen overdrijving in wanneer men zegt, dat het Amerikaansche volk in één week uit zijn lethargie is ontwaakt. Het gebeurde met het s.s. „Athenia" heeft duidelijke herinneringen opgeroepen aan het vernielen van de „Lusitania". Beide keeren was het een genadelooze Duitsche torpedo-aanval, die talrijke menschenlevens in gevaar bracht, ook zeer vele Amerikaan sche. Zooiets laat een diep spoor na in de volksverbeelding, die zulk een symbool be hoeft, om zich duidelijk te maken, welke dingen er door een oorlog in de weegschaal worden gelegd. Nóg is Uncle Sam neutraal. Men vergete echtejr niet. dat de oorlog in Europa eerst enkele dagen oud isl De Poolsche bevolking tegen de Duitsche invallers De Poolsche bladen melden, dat de be volking van het platteland, verontwaardigd over de barbaarsche aanvallen e'er Duit schers op steden en dorpen, spontaan ach tervolgingen organiseert van de Duitsche vliegers, die zich met behulp van hun val schermen hebben moeten redden. In één geval hebben boeren vier Duitsche vliegerofficieren meegenomen en aan de politi uitgeleverd. De bevolking veroorlooft zich evenwel niet over te gaan tot wille keurige strafmaatregelen tegenover de Duitschers van wie zij, aldus het bericht, een moorddadig optreden ziet tegeover mannen, vrouwen en kimkeren. Het torpedeeren van de „Athenia" Er waren hartverscheurende tooneelen Uit hetgeen overlevenden van den onder gang van de Athenia bij hun aankomst te Greenock verteld hebben, blijkt, dat vele passagiers en vele leden der bemanning door de ontploffing den dood gevonden heb ben. Een jeugdig joodsch echtpaar zag zijn twee zoontjes verdrinken, toen de boot waarin dezen zich bevonden, omsloeg. Do vrouwelijke passagiers werkten -vele uren met de mannen tezamen aan de roeiriemen in de open reddingsbooten, die gevaarlijk vol waren, en waarvan velen half vol water stonden, zoodat de passagiers tot hun mid del nat werden. Een jonge vrouw, die uit het water getrokken was, bleef een oogen blik stil zitten, waarnaar zij weer over boord sprong, uitroepende: „mijn baby". Uit de verhalen der overlevenden blijkt, dat de torpedo ontplofte achter de machine kamer. Een lid der bemanning raamde, dat 25 procent der Amerikaansche passagiers door de ontploffing is gedood. Hij voegde hieraan toe: er waren veel kinderen aan boord en er deden zich hartverscheurende tooneelen voor, toen de kinderen hulpeloos rondliepen en om hun ouders riepen. 428 opvarenden van de Athenia, waarvan 143 leden van de bemanning en 285 passa giers, die door het Noorsche schip Knut Nelson waren opgepikt, zijn gistermiddag te Galwa (Ierland) aangekomen. 12 werden op een draagbaar naar land gebracht. Een groot aantal lieden had brandwonden op- geloopen. Een Amerikaansche student, die op het oogenhiik van de ontploffing op de brug stond, verklaarde te hebben gezien, dat d< Athenia midscheeps door de torpedo werd getroffen. Officieren van de Athenia ver klaren, dat de torpedo van een afstand van ongeveer 900 m. werd gelanceerd. Het departement van buitenlandsche za ken, aldus Havas uit Washington, heeft van Kennedy, den Amerikaanschen am bassadeur te Londen, de lijst van namen van de opvarenden van de Athenia ontvan gen, die te Glasgow en Gahvay aan land zijn gezet. Men weet nog niet het aantal slachtoffers van Amerikaansche nationaliteit. Beroep thans impgelijk Op de vele vragen, of beroep mogelijk is van öe beslissing der militaire autoriteiten omtrent de getaxeerde waarde van gevor derde motorrijtuigen, moest tot nu toe door pers en radio ontkennend worden geant woord. Thans kunnen de A-N.W.B.en de K.N.A.C mededcelen, dat een commissie zal worcüen ingesteld waarvan de leden, over het ge- heele land verspreid, zich zullen belasten met het in behandeling nemen van de ten deze reeds ingediende en nog in te dienen rekwesten. Verzoeken om herziening van d'e beslis sing der militaire autoriteiten moeten wor den gericht tot de Commissarissen der Ko ningin in de provincie, waar de taxatie van het motorrijtuig heeft plaats gehad. De Commissarissen der Koningin zorgen voor verdere behandeling der rekwesten. TELEGRAAFVERKEER MET HET BUITENLAND Het telegraaf verkeer en het radiotelegraaf- verkeer met het buitenland. Is aan verschillen de beperkingen onderworpen. In het to. dergaan. doet men het b gevallen Inlichtingen te vragen aan de Pos' Telegraaf- en Telefoonkantoren. COMMISSIE VOOR ECONOMISCHE AANGELEGENHEDEN De Minister van Koloniën heeft ingesteld e „Commissie van overleg voor economische aa gelegenheden in buitengewone tifdsomstandl het moederland en Nederlandsch-Indië In die commissie zijn benoemd: tot lid, tevens voorzitter, mr G. H. C. Hart. hoofd van de achtste afd. van het Dep. van Koloniën, en tot leden: mr D. Crena de Iongh, pres.-dir. De ambassadeur heeft de geredden door den marine-attaché van de Vereenigde Sta ten te Londen laten ondervragen. Het rap port zal naar het ministerie worden gezon den, dat de noodige stappen zal doen. De gezant der Vereenigde Staten in Ier land, Cudahy, heeft na ondervraging der geredden van de Athenia in een rapport i het staatsdepartement bevestigd, dat passagiers een duikboot hebben gezien na de torpedeering der Athenia. 1 PROVINCIALE HOOFDSTEDEN STEDEN MET MEER DAN 100 000 INWONERS STEDEN MET 50 000 TOT 100.000 INWONERS m STEDEN MET 20000 TOT 50000 INWONERS STEDEN MINDER DAN 20.000 INWONERS Hierbij drukken wij een kaart af van de Poolsche republiek, waarop men de voor naamste steden zal kunnen aantreffen. Daar de Poolsche en Duitsche benamingen nogal eens sterk uiteenloopen, geven wij hiebbij een lijst van de Duitsche namen en hun Poolsche equivalent, hetgeen het volgen der persberichten zal kunnen vergemakkelijken. 1. Berent 2. Bielitz 3. Birnbaun 4. Bjelostok Koscierzyna Bielso Miedzychod Bialystak 5. Brest-Litowsk 6. Bromberg 7. Cholin 8. Dirschau 8a. Disno 9. Gd in gen 10. Gnesen 11. Graudenz 12. Hohensalza 13. Iwangorod 14. Jarotschin 15. Jaroslau .16. Kalisch Bnze-nad-Bugiem Byugoseez Chelm- Tczew Dzisna Gdynia Gnir:mo Grudz'adz Inowroclow Deblin Jarocin Jaroslaw Kausz 17. Kattowitz 1'8. Kauernick 19. Kolomea 20. Konitz 31. Krakau 22. Kremenez 23. Krotoschir 24. Lemberg 25. Lissa 26. Luzk 27. Neumarkt 28. Neu Sandec 29. Nowora domsk Katowice Kurzetnik Kolomya Chonice Krakow Krzemieniec Krotoszyn Lwow Leszno Luck Nowy Targ Nowy Saoz Radomsko Putzig Rowno Stanislau Stargard Teschen Thorn Tschenstochau Wilna Wladimir- Piotrkow Plock Posnan Puck Rowne Stanislawow Starogard Cieszyn Torun Gzestochowa Wllno .Wolynsk Wlodzimierz Groot en klein op schildwacht U dediging van het vaderland nk, dir. N.V. Intern. Cre_.. Rotterdam"; jhr mr W. J. de Jonge Federatie v. Ver. van Ned.-Ind. Bergci ingen; mr W. G. F. Jong _n den Ondememersraad voor I> Indlë en mr J. Luyten, voorz. van dei eigenaren van Ned.-Ind. Suikeroc :gen. Verder tot lid tevens secretaris Ned. delegaties in Rest missies MOTORBRANDSTOF VOOR AUTO'S :et Dep. van Econ. Zaken deelt mede, >ecteurs van de Invoerrechten gems om in gevallen, waarin zij dit noodi len, aan houders van motorrijtuigen in een grootere hoeveelheid dan li orbrandstof naar het buitenland m Vrijstelling wordt niet jneer verleend ,a!4es MPOTRBPVB At- V. 1 biel Club vragen omtrent de vorderindkatit motorrijtuigen, de mogelijkheid tot vrijsi+ ge daarvan en tot terugkoop van gevorderd *-)rr|jtulgen. embe De verkeersbonden brengen wederom Her s aandacht van het publiek, dat vrjjsl -org in vordering thans niet meer kan w orden op het oogenblik van de registrat>esI)1 ïrleend. Vrijstelling had aangevraagd n Str lotorrütulgen. Toen immers kon menc 3 eten, wat in geval van mobilisatie te^ :n stond. Voor zoover thans nog reglA m motorrijtuigen geschiedt kan bö douder tegenheid vrijstelling worden gevraagiging slechts ln zeer bijzonder nd. Op de vraag, of men een gevorderd ifihalv rijtuig kan terugkoópen, moet eveneens onen nend worden geantwoord. De motorrü1ff„—.1 zbn door de vordering Rljkseigendom g°efa den. Wel heeft de oorspronkelijke elgena«Str TERUGBETALING iraV< VAN WEGENBELASTING 1 338 Op hun adres aan den Minister van f!, V clén om terugbetaling te verkrijgen va"-, voor gevorderde motorrijtuigen betaalde™* gynbelasting, hebben de A.N.W.B. eis. K.N.AC. eenige dagen geleden een in zoet™!, gunstig antwoord ontvangen, dat de wee? lasting, betaald voor motorrijtuigen. b Augustus gevorderd zijn, van 1 Septeool af wordt terugbetaald door het kantoor^ k de belastingkaart heeft uitgereikt tegen 7 legging van deze kaart. 'wel' ha?i^trerkfersbonde? hebben van den Mirs te bericht ontvangen, dat ook de gemobilisetr. n deze gunstiere beslissinc ;»iisn ï-,.1'» t l DISTRIBUTIEREGELING VOOR ZEEP *te De Minister van Econ. Zaken, gebruiki®",. va.n de bevoegdheid hom verleend tf Distributlewet 1939, heeft besloten het parte rt=^eaU ♦V°°r Cbemlsche Producten uit te naa Torat1rC«SeÏÏeU;,L,edC.,ll,o,;re- iZ 'vïfii™ aavvrAÏKïs-a v,-r a SrBiW.?.' dlstrlbutlereRelliiK i> ops^0, gen. Het kantoor der sectie is gevestigd I Copes van Cattenburch 16 te Den Haf| er De aandacht wordt er op gevest!f"1 -*-7 beschikking uitsluitend aan fabrlkai rlcoopen van zeep vêrbïedO e,derndi"c?eu7rvir&« vergunning. De dIrectT'verbruikers U, alsmede de detaillisten en grossiers zHr Vi* deze dlstributleregc-llng nog niet betrok,-. De Econom. Voorlichtingsdienst. Rünst^,?' Den Haag. is van een en ander volledig oi*le' ssr.ï.'tnTtó"ae K*™" Ondermijning van de weermaelf3 De heer de Merchant et d'Ans£?r bourg heeft den Minister van Defcid verzocht maatregelen te nemen, opdat dig, bladen, periodieken, pamfletten e.d., ker inhoud, vooral in de huidige omsl <j digheden, een voor ons land gevaarlijk M wetensconflict voor leden onzer weermaijh kan veroorzaken en dus den goeden g- in ons leger kan ondermijnen, uit de >u zernes worden geweerd, zuiks naar aai>D; ding van de verspreiding van het blad open deur", waarin het dooden van vijand in den oorlog als moord en als z£^ de tegen den Heiligen Geeet wordt best?3 peld. er ei NED. FABRIKAATSWEEK GAAT DOO^ De Vereen. Ned. Fabrikaat deelt in v6' band met vele binnenkomende aanvra#a mede, dat de Landelijke Néderlandsche 1 bnkaatweek normaal doorgaat op (U, vastgesteJden tijd, nl. 16—23 Septemh. Winkeliers kunnen zich alsnog voor de neming opgeven en materiaal aanvrat1 bij de Vereeniging Nederlandsch FabrikjT Lange Vijverberg 3, Den Haag. j] RIJKSLANDBOUWPROEFSTATION B(j het Rijkslandbouwproefatatlon voor Lan* tnrnlfin" H I5°orn is e,en hoofddilt; RESERVE-VELDPREDIKERS I n.ArJ"„d® boeren Dr P. Prins, predikant 5 iCn 7 Krabbe, predikant Hlllegom Is eervol ontslag verleend als r [serve-veldprediker voor don trti van oorl. bü bet l««ot U> veide, an oorl'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 2