$Limwt je(5 ourniii
LUCHTMACHTEN KOMEN IN BEWEGING
Dertig Poolsche vliegtuigen boven Berlijn
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden
en Omstreken
De loop der gebeurtenissen
Poolsche luchtaanval op Berlijn
ie .ncmtntsprijö:
Is wartaal in Leiden en in plaatsen
a::r een agenlschap gevesligd is 2.35
1 ic per post 2.35 portokosten
iweek0.18
:l Buitenland bij wekelijksche
rending4.5C
bagelijksche zending5.50
^2 Alles bij vooruitbetaling
nj£e nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/a ct
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 -
NO. 6797 WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1939
Postgiro 58936
20e Jaargang
abbertentieprtpen:
Van 1 tot 5 regelsI.l7'/i
Elke regel meer022%
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer0.45
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend0.10
vreemde oorlog
£eelan
ïnvoor
net ir
l'
ing de
t>ekt sterk de aandacht, dat het
-.usschen Duitschland aan den
8.15*1 k nt, en aan de andere zijde Po
li Gta^root-Brittannië en Frankrijk zich tot
i op zulk een vreemde manier
clt. Dat Polen, bij de opening van
,n lelijkheden, dè spits zou moeten
was een ding hetwelk van tevo-
stond; niemand had anders ver-
i .veneens werd verwacht, dat de
defensieve krachten het daarbij
iuden te verantwoorden hebben,
io° u.^ j' althans op hun eigen fronten,
vrij 1 practisch op eigen initiatief, en
2.ooans< -el daadwerkelijke ondersteuning
laai se zouden moeten voeren. Indien
B-20 'zich, voor ht uitbreken van de vij-
en eden, de vraag stelde, op welke
er Ie Britten en Franschen naar
iden kunnen komen, om daar hun
de frontlinie te bezetten, moest
Zeel antwoord schuldig blijven. De
republiek lag omgeven door
jrondgebied en Duitsche invloeds
kon nauwelijks anders worden
dan door de lucht, en ook dit
en vrij lastige route vol perikelen,
de tijding afkwam, dat Engeland
.rijk aan het Derde Rijk den oor-
aarden, vermoedde men dat daar-
1 tweede front, of althans een
ver vf,. .rlogsgebied zou worden gescha-
da de Britsche strijdkrachten zich ten
za: de Fransche zouden voegen, en
ssing< :r en over de beide machtige ves-
)ury 1 welke Frankrijk en Duitsch-
Dcks i elkander scheiden, een titanen-
5 i worden gevoerd. Van dit alles
rekuut op heden nog geen spoor te ont-
te het blijft aan den linker oever
den Rijn zóó rustig, alsof voor Frank-
aet gewapende conflict alleen op pa-
Nb raat. Blijkbaar heeft men daar zijn
te el en al noodig voor verkenningen
r ,iet treilen van steeds maar nieu-
vjgi^Sooibereidingen, en is men aan de
t? botsing der krachten nog niet toe.
■_n men hierbij denkt aan de twee ster-
ïeüi gen, de Maginot- en de Sieg-
tegenover elkaar, is duidelijk, dat
L' al slechts kan slagen indien de
';t militair en wiskundig zoo groots is,
I vein vijken van de overzijde sprake
i Duitschland aangaat, dit heeft ge-
-kc ld, het parool uitgegeven: Wij
'r niet provoceeren op het westelijk
I t zullen wachten op het offensief
I '%%nC'..:en.
§an ommige zijde wordt de veronder-
In jeopperd, dat Duitschland deze
V ...ide houding aanneemt, or
p noodzaakt zou zijn, duidelijk in het
te tellen, dat althans in het westen
Énitia ief niet aan zijn kant geweest is,
dat het tot het begaan van oorlogs-
i eenvoudig werd genoodzaakt. Zij
x> redeneeren meenen namelijk, dat
:n r,t der dergelijke omstandigheden
i ir verdrag tusschen Duitschland
:alië van kracht zou worden,
r all is zijn echter niet meer dan ver-
:rstei ingen.
idel'jk in den huidigen toestand is
n dat Groot-Brittannië, gelijk bij
boiv ol latieke, zoo ook bij de militaire
)dls de 'eidende rol heeft te spelen. En-
am rul dt, Frankrijk volgt, hetgeen ook
p het laatst nog aan den dag trad op
Zondag der groote beslissingen, toen
- i. om elf uur den oorlog inging,
-J]: eerst 's middags om vijf uur.
1 :1a nds eerste oorlogsdaden tegen
f i nd zijn zeer karakteristiek ge-
Het land is begonnen met den pa-
^en strijd, met het uitwerpen van op-
ben boven Duitschland, die tot doel
et volk tegen zijn regeering op
vloei:"rten historie van 1914-1918
jru z.zh te zullen herhalen. Op deze
n tw n da-vlucht volgde de eerste Brit-
Carlc lu' ;raid, welke het Noord-Duitsche
eng eb led tot doel had. Engeland inte-
wonc?" ric^1 zic^ ^us a^ereerst °P mari-
Dor h'e vr; a9stukken; is de Duitsche vloot,
wel dcommercieele als de marine,
ec^te'oos gemaakt, dan is Londen
i om verder te zien. Wellicht zai dan
binnenstoomen van de Royal Navy in
wateren van de Oostzee, en zelfs het
den van troepen langs de kust, kunnen
oor og is thans eenige dagen aan
gang maar hij is nog niet algemeen,
cl r e iog te worden geactiveerd. Men
9!ft nog den tijd, zich op het allerver-
crik!:elijkste voor te bereiden.
f Z1h Pan-Amerikaansche
o' 'entie
e republieken aanvaarden
r' Hi iGTON. 6 Sept (Havas). Alle
n 00iische republieken hebben de uit
hield ier - aanvaard, deel te nemen aan de
Drge' te Panama. Toch is de fornnfle
1' g van Chili nog niet bekend ge-
TJi: >ch het ministerie van buiten-
aken van Chili, heeft principieel
ilr ning toegezegd, in afwachting van de
tracliUging door den ministerraad.
Honderd Fransche parlementsleden willen naar het front
Volgens een fcfericht van het Poolsche Telegraaf
Agentschap hebben dertig Poolsche vliegtuigen een
raid boven Berlijn ondernomen, en zijn alle veilig naar
huu basis teruggekeerd. Van Duitsche zijde
onkent men, dat deze vliegtuigen boven de Duitsche
hoofdstad zouden zijn geweest, en ook van Poolschen
kant heeft men geen verdere bijzonderheden daar
over gepubliceerd.
Belgische luchtafweer in actie
Het Belgische ministerie van nationale
verdediging deelt mede, dat de Belgische
luchtafweer in de omgeving van Leuven
des nachts het vuur heeft geopend op een
onbekend vliegtuig, dat oogenblikkelijk de
vlucht nam.
Bizondere volmachten in België
De Belgische kamer heeft gistermiddag,
vrijwel eenstemmig, goedgekeurd de door
de regeering ingediende wetsontwerpen,
welke den koning buitengewone volmachten
geven en aan de regeeiing een bijzonder
crediet van twee milliard frank toestaan.
Engelsche vliegtuigen -«ebben opnieuw
boven Duitschland propaganda-mate-
riaal uitgeworpen. Eveneens werd een
luchtaanval ondernomen op Hamburg,
welke echter afgeslagen zou zijn. Belgi
sche geruchten omtrent een luchtaanval
boven Aken schijnen op een misverstand
te berusten.
Volgen3 het Fransche oorlogscommu
niqué hebben de Fransche troepen aan
dz grens tusschen Rijn en Moezel thans
contact met den vijand.
Duitsche oorlogsberichten mel
den een voortgaanden snellen op-
marsch op Poolsch gebied, waar
van nu gemiddeld een strook van
ioo K.M. in Duitsch bezit zou zijn
gekomen. Het Poolsch-Silezische
industriegebied is zoo snel in Duit
sche handen overgegaan, dat alle
installaties zich nog intact bevin
den.
Volgens mededeeling van United
Press overweegt de Poolsche regeering,
gezien het groote aantal bombardemen
ten, waaraan Warschau bloot staat, de
hoofdstad te verlaten en zich ergens el
ders een zetel te kiezen.
Hitier heeft een trein met Duitsche
oorlogsgewonden ontmoet bij zijn aan
komst op een van de Poolsche stations,
en deze oorlogsslachtoffers persoonlijk
met hun betoonde dapperheid geluk ge-
wenscht
In Frankrijk hebben omstreeks hon
derd parlementsleden vrijwillig dienst
genomen bij het leger. Men verwacht dat
Daladier een oorlogskabinet zal vormen,
waarin o.a. ook Flandin en Blum zitting
zullen verkrijgen.
De Fransche oorlogs-
communiqué's
Stellingen worden ingenomen
PARIJS, 5 Sept. Wanneer de eenste com
muniqué's laconiek zijn en niet aan allen be
vrediging schenken, die er een verslag ia
zouden willen vinden van beslissende veld
slagen, dan is daarin niets, dat verrassing
kan baren. In de allereerste dagen van Aug.
1914 werd er geen groote slag geleverd.
Bovendien moet een fundamenteel onder
scheid gemaakt worden tusschen den oorlog
in 1914 en dien, welke heden gevoerd worat,
In Augustus 1914 was het een bewegings
oorlog met een snel offensief aan beide
kanten. Thans steunen de tegenover elkan
der staande troepen op twee hechte
fortificatiesystemen, de Maginot- en de
Siegfriedlinie. Men begrijpt dan ook, dat de
beide eerste dagen aer vijandelijkheden
slechts aanleiding hebben kunnen geven tot
het innemen der stellingen en het zoeken
van contact hetgeen slechts de twee of drie
regels verdient, welke dagelijks daaraan ge
wijd zijn.
Frankrijk verwacht
oorlogskabinet
In Frankrijk is een decreet gepubliceerd,
dat parlementsleden boven de 40 jaar kun
nen aanvragen gemobiliseerd te worden,
zonder de verplichting als afgevaardigden
hun ontslag te nemen. Ruim 100 afge\
digden hebben onmiddellijk van deze gele
genheid gebruik gemaakt
Voorts kan worden gemeld, dat Dala
dier, naar verwacht wordt zeer binnen
kort een oorlogskabinet zal vormen, waar
van o.a. Flandin, Blum, Bouisson
en Marin deel zouden uitmaken.
Weer schepen tot zinken gebracht
Britsche bommenwerper neergeschoten
dagavond omstreeks 6 uur een Duitsche hos
pitaal-compagnie hebben aangevallen en de
ziekendragers en de gewonden hebben ge
dood. Slechts acht man wisten te ontkomen.
Het Duitsche Nieuwsbureau voegt hieraan
toe, dat overeenkomstig de bepalingen van
Genève, de hospitaalsoldaten en de gewon
den niet gewapend waren, terwijl de hospi
taal-soldaten den voorgeschreven witten
armband met rood kruis dr -gen.
De valscherm-troepen
Het Duitsche Nieuwsbureau schrijft ten
aanzien van het gebruik van valsohermtroe-
pen, dat van Poolsche zijde is gemeld, dat
valschermtroepen beschouwd zullen worden
als spionnen en dienovereenkomstig zullen
worden behandeld,
Het Duitsche Nieuwsbureau stelt hierte
genover, dat de valschermtroepen een essen-
tiel bestanddeel zijn van de Duitsche lucht
macht, dat nooit verheimelijkt is. De man
schappen van deze afdeeling hebben steeds
deelgenomen aan de parade's, waarbij ook
de buitenlandsche militaire attaché's tegen
woordig waren.
De Duitsche valschermjagers nemen aan
militaire operaties deel, gekleed in uniform
en gewapend en zij kunnen derhalve .over
eenkomstig de bepaling van artikel 29 van
de Haagsche overeenkomst van 18 October
1907, geenszins worden beschouwd als spion
nen. Spionnen zijn slechts zij, die zich op
heimelijke wijze in het vijandelijk gebied
hebben begeven, om berichten te verzamelen.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht ver
der, dat tot nu toe nog geen Duitsche val
schermtroepen achter de Poolsche linies om
laag zyn gesprongen.
Indien dus van Poolsche zijde wordt ge
meld, dat Duitsche valschermjagers zijn ge
fusilleerd, dan zou hier alleen sprake kun
nen zijn van de bemanning van beschadigde
vliegtuigen, die zich met behulp van hun
parachute poogden te redden.
„Dertig Poolsche vliegtuigen hebben'
een raid ondernomen op Berlijn. Alle zijn
naar hun basis teruggekeerd. Aldus
meldt een kort telegram van het Poolsche
Tel. Agentschap, waarop van Poolsche
zijde nog geen nadere bizonderheden
zijn gevolgd. Het D.N.B. meldt, dat on
danks het heldere weer boven Berlijn
geen enkel vliegtuig zichtbaar was. Men
neemt aldaar aan, aldus het D.N.B., „dat
de Poolsche vliegers, door onbekendheid
met den geografischen toestand, Berlijn
met een Poolsche stad hebben verward,
indien zij tenminste opgestegen zijn".
Nieuwe Britsche
propagandavlucht
Reuter meldt officieel, dat in den nacht
van 4 op 5 September vliegtuigen van de
Royal Airforce opnieuw een grooten ver
kenningstocht over Duitschland hebben
gedaan, waarbij drie millioen exemplaren
van een manifest aan het Duitsche volk
werden uitgeworpen.
De Britsche machines werden niet door
vijandelijke toestellen aangevallen en keer
den alle, evenals bij de vorige gelegen
heid, ongedeerd terug.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
boven Hamburg vier Britsche verken-
nings-vliegtuigen zijn gezien en aangeval
len door de Duitsche luchtstrijdkrachten.
Twee Britsche toestellen werden neerge
schoten.
Aanval op Aken
Volgens enkele Belgische bladen zouden
gistermorgen vijandelijke vliegmachines bo
ven Aken zijn verschenen, Aan de Belgische
grens te Raeren hoorde men alarmsirenes,
en te Eupen meldde men zelfs het geluid
van ontploffingen.
Noch van Britsohen, noch van Duitschen
kant, worden deze geruchten echter be
vestigd.
Omtrent den aanval op Wilhelmshaven en
Cuxhaven meldt het Duitsche Nieuwsbureau
nog dat deze werd uitgevoerd door 20 a 25
vijandelijk^ vliegtuigen. Met zekerheid kan
worden gemeld, dat in het ressort van den
bevelhebber van de kustwacht Oost-Fries
land tien vijandelijke toestellen zijn neer
geschoten.
Schepen tot zinken gebracht
Te Londen is bericht ontvangen, dat be
halve de „Olinda" van de HamburgZuid-
Amerika Stoomvaart Mij., ook de „Carl
Fritzen" van de reederij Fritzen en Zonen
tot zinken is gebracht. De bemanningen van
beide sehej>en zijn in veiligheid.
De vrachtboot „Bothnia" van de Cunard-
maatsohappij s, naar gemeld wordt, tot zin
ken gebracht. AHe opvarenden zijn gered
door den Noorschen tanker „Eidanger". Een
stoker is gedood.
Bommen op Warschau
Radio-Warschau meldt, dat Duitsóhe
vliegtuigen wederom bommen op Warschau
hebben laten vallen. Er zouden veel slacht
offers zijn; er werden zeven Duitsóhe vlieg-
tiugen neergehaald. Geruchten willen, aldus
„Un. Press", dat de Poolsche regeering het
voornemen zou hebben, op den duur een
anderen ze4 el te zoeken
Het Poolsche communiqué
Het vijfde communiqué van den generalen
staf van den Poolschen opperbevelhebber,
gedateerd cp 5 September, luidt als volgt:
Luchtoperaties: De vijandelijke luchtmacht
heeft heden de operaties voortgezet sedert
den ochtend over het geheele gebied van den
staat, waarbij zij zich richtte op steden,
spoorwegstations en colonnes vl-uchtelingen
op de wegen.
Onze luchtmacht zette het doeltreffend
luchtbombardement voort op pantsercolonnes
van den vijand in de streek van Ciechanow
en in de richting van Radomek.
Vijandelijke verliezen van gisteren: veer
tien neergehaalde vliegtuigen.
Onze vliegtuigen: Zes toestellen keerden
niet naar hun bases terug,
Operaties te land: Aan het zuidwestelijke
front houden onze troepen den druk tegen
van de overwegende vijandelijke strijd
krachten.
Op de l"n Warta-Szcercow-Kamiensk
duurt de verbeten strijd voort tegen krach
tige vijandelijke detachementen. Aan het
front van Posen heersch rust.
Aan het noordelijke front hebben gemoto
riseerde Duitsche detachementen de streek
van Cischanow en Plonsk bereikt. Aan het
front van Oost-Pruisen is de toestand onge
wijzigd.
In een stoutmoedigen aanval op de Dan-
zigsche troepen heeft het garnizoen van
Gdynia een antitankkanon en drie mitrail
leurs buitgemaakt en twaalf krijgsgevange
nen gemaakt.
Britsch vliegtuig neergeschoten
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht, dat
Maandag een Duitsch zeevliegtuig boven
Doggersbank een Britsch bombardements
vliegtuig omlaag heeft geschoten.
Nadat het toestel omlaag geschoten was,
daalde het Duitsdhe vliegtuig op zee en
redde de bemanning van het zinkende
Britsche toestel.
Het Duits-'he Nieuwsbureau voegt hieraan
toe, dat, hoewel de weersomstandigheden
het ernstig bemoeilijkten, de Duitsdhe vlieger
het zijn plicht achtte, met gevaar voor eigen
leven, het leven van den overwonnen tegen
stander te redden.
De Duitsche vorderingen
Volgens het D.N.B. zijn de Duitsche
troepen gedurende de drie eerste dagen
tot 100 K.M. in het vijandelijke land bin
nengedrongen.
De afzonderlijke troepenafdeelingen zijn
dagelijks dertig kilometer door een grens
gebied met zeer slechte wegen en onder
voortdurenden tegenstand van den vijand
voorwaarts getrokken. De uitwerking van
de luchtmacht en haar feillooze samenwer
king met de legertroepen heeft daartoe
sterk bijgedragen.
De terreinwinst, waarom op zeer moei
lijken grond en in hevige gevechten moest
worden gestreden, beteekent een uitste
kende prestatie van de Duitsche troepen..
Het grootste deel van het industriegebied
in Oostelijk Opper-Silezië is thans in
Duitsche handen.
De meeste fabrieken, mijnen, e.d, zfjn -iet
beschadigd. Door het snelle oprukken van
de Duitsche troepen is voorkomen, dat de
voorgenomen vernieling tot stand kon wor
den gebracht.
Uit het hoofdkwartier van den Führer aan
het Oostfront wordt bericht, dat in een sta
tion achter 't front de speciale trein van den
Führer Dinsdagmiddag tegelijk met een
trein met gewonden aankwam, welke op
weg was naar het binnenland.
De Fü'.irer liet zich onmiddellijk door den
treincommandant rapport uitbrengen en
onderhield zich eenigen tijd met de gewon
den. die hij dankte voor hun dapperheid.
De Duitsche zeestrijdkrachten voor de
Danziger Bocht, hebben een derden Pool
schen onderzeeër vernield
Aanval op Roode Kruis
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht, dat in
de bosschen ten Noorden van Krone aan Je
Brahe patrouMeerer ie afdeelingen van de
.Poolsche cavaleriebrigade Pomorski, Maan
De schending van
onze neutraliteit
Stap van Nederland te Berlijn
BERLIJN, 6 Sept. Het Duiteche
Nieuwsbureau deelt mede:
De staatssecretaris van het departe
ment van buitenlandsche zaken heeft
gistermiddag den Nederlandschen gezant
in Berlijn, Jhr Mr H. M. van Haers-
m a d e W i t h, ontvangen.
In aansluiting op de demarche van de
Nederlandsche regeering ter opheldering
van de nationaliteit der vliegtuigen, die
in den nacht op Maandag boven Neder-
landsch gebied hebben gevlogen, overhan
digde de staatssecretaris den Nederland
schen gezant een Britsch vlugschrift,
zooals dat door Britsche vliegtuigen vol
gens een officieele mededeeling van
het Britsche ministerie van voorlichting in
den nacht op Maandag boven West-
Duitschland is uitgeworpen. Aangezien
deze vlugschriften op Duitsch gebied aan
de Nederlandsche grens gevonden zijn,
kan de nationaliteit van de vliegtuigen,
die boven Nederlandsch souverein gebied
hebben gevlogen, niet twijfelachtig zijn.
De door de Nederlandsche regeering
geconstateerde schending van haar sou-
vereiniteit over het luchtruim door vreem
de vliegtuigen is gepleegd door Britsche
luchtstrijdkrachten.
A. W. ROELOFS SCHORTENINDUSTRIE GEMERT
Het betere
genre schorl
Kleurecht
Waschecht
Bij alle goede manufacturenzaken
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit DRIE bladen
Allerwege vonden gister in ons land
wethoudersverkiezingen plaats.
De schending van onze neutraliteit. Een
Nederlandsche stap te Berlijn.
De wegentroepen moeten opkomen.
Merkwaardige „gezantenwisseling" te
Rotterdam.
De Eerste Kamer heeft verschillende
spoedontwerpen aangenomen.
WARM WEER
Weer verwachting: Zwakke veran
derlijke wind, helder tot licht of halfbe-
wolkt, droog warm weer, plaatselijk
mist in den nanacht en morgen.
barometerstand
Stand vanmorgen half twaalf 767.8
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf: 22.0 C
fietsers licht op:
7 Sept. Van 'sav. 8.05 u. tot 'smorg. 5.52
VERITEX
VOLKSGASMASKERS
VERITEX N.V. 1
Generale Synode
der Geref. Kerken
Voor de gemobiliseerden
SN EEK, 6 September. Hedenmorgen werd
de vijfde zitting van de Generale Synode der
Geref. Kerken geopend. Na opening op ge
bruikelijke wijze en appèl nominaal deelde
de praeses mede, dat commissie VI, naar
aanleiding van een bij haar ingekomen ver
zoek, voorstelt dat de Synode besluit het
volgende schrijven te doen opnemen in de
Christelijke dagbladpers:
Aan de Geref. Kerken in Nederland,
De Generale Synode adviseert aan de
Kerken:
1. wanneer gemobiliseerden vragen te mo
gen deelnemen aan de viering van bet Hei
lig Avondmaal, wanneer dit eventueel a.s
Zondag plaalts vindt an zij geen bewijs van
lidmaatschap van een der Geref. Kerken in
Nederland kunnen toonen, voor ditmaal ge
noegen te nemen met hun mondelinge ver
klaring lid in volle rechten te zijn;
2. dat aan gemobiliseerden die buiten hun
woonplaats vertoeven ten spoedigste reis-
attestatie wordt toegezonden en dan gebruik
te maken van de modellen die op aanvraag
gaarne verkrijgbaar zijn aan het adres van
den scriba van deputaten inzake de behar
tiging van de geestelijke belangen van onze
militairen Ds. T. J. Hagen, Koornmarkt 20a,
Delft.
(volgt onderteekening).
De Synode vereenigde zich met algwnee-
ne -jic-mmen met dit voorstel en ging hierna
in commissie-vergaderingen.
In 20 Jaar het
De wegentroepen opgeroepen
Treden morgen in werkelijken dienst
Ingevolge een K.B. van 5 Sept zijn thans
de buitengewóón-dienstplichtigen bestemd
voor de wegentroepen, bij openbare kennis
geving (kleur groen) opgeroepen, om op 7
Sept in werkelijken dienst te treden.
Naar wij verpemen behooren hiertoe uit
sluitend degenen, die enkele dagen tevoren
van den burgemeester hunner gemeente een
persoonlijke lastgeving (kleur groen) heD-
ben ontvangen en zij die deze nog zullen
ontvangen. Op deze lastgeving staat ver
meld, waar zij zich op 7 Sept. moeten aan
melden.
Deze oproeping omvat alleen de wegen
troepen, d.w.z. slechts enkele honderden
buitengewóón-dienstplichtigen.
Sir Neville Henderson gefotografeerd
in den tuin van de Engelsche legatie te
Den Haag, met rechts den Engelschcn
gezant in Nederland, Sir Neville Bland