VAN HET OOSTELIJK FRONT
GEWELD TEGEN GEWELD
IN OORLOGSTIJD
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1939
EERSTE BLAD PAG. 3
Warschau wederom
gebombardeerd
De Polen ontruimen Bromberg
Het Poolsche TelegraaE-agentschap
meldt uit Warschau, dat gisteravond vijf
vjr een luchtaanval' op Warschau heeft
plaats gehad, de grootste welke tot dus
ver is uitgevoerd. Duitsche eskaders heb
ben verscheidene punten aan de grens
van de stad gebombardeerd, achtervolgd
door jachtvliegtuigen en bestreden door
hevig vuur van de lucht-afweer-batte-
lïjen. Verscheidene vliegtuigen zijn neer
gehaald, een daarvan viel in een straat.
De aanval heeft tal van slachtoffers ge
maakt.
In Grodzisk, ten Zuidwesten van War
schau, vernielden de bommen verscheiden
luizen en vielen verscheiden dooden. Tij -
lens een raid op Zyrardow opende de Duit
;che avlateur mitrailleurvuur op de daken
;n vensters der huizen.
Bij Szymanow werden zes bommen ge-
ivorpen. Er vielen drie dooden. Het dorp
Borysewo is gebombardeerd, twee paarden
werden gedood. In het dorp Sochaczew ver
nielde de ontploffing van bommen een
jvdnkel en een particulier huis; men meldt
;en doode en vijf gewonden. De dorpen
vudhary en Kozibrody zöjn geteisterd door
>rand>bommen, waardoor verscheiden huizen
n brand ivBogen. Tevens zijn branden ont-
itaan in de dorpen Gufckowo, Gfwionowo,
riacionz; er vielen drie dooden en vier ge
vonden.
In den sector Mlawa-Unaezysz zijn ver-
.cheiden dorpen gebombardeerdook hier
alrijke gewonden en dooden. In het dorp
pbbw vielen vier doodicn.
Om negen uur werd een aanval uitgevoerd
>p het gehucht Zdnunska Wola bij Lodz,
,Iet gemeentehuis werd beschadigd en de
:ekr, iwaar juist een mis gelezen werd. De
>riester en talrijke geloovigen werden ge-
vond.
In dien sector Babv-Szamocin is een per-
;onentrein gebomlbiardcerd; men meldt tien-
al len gewonden en vijftien dooden.
Verscheiden aanvalllen werden gericht op
hotrkow en Bilan, waar 30 dooden vielen.
Kutno is hevig gebombardeerd. Er vielen
londerd dooden en ruim honderd gewonden.
n Laezyca vielen acht dooden.
Lodz is verscheiden malen zwaar ge-bom-
«ardeerd. Er vielen ongeveer twintig dooden
dn talrijke gewonden. Het gebruik van gas-
prockxmmen is geconstateerd. Tot zoover hat
nn éuc.hter relaas dat van Poolsche zijde gege
eutraen v,10rdt- Verscheidene van de hier opge
omde plaatsen liggen aan de belangrijkste
poorwegen in Polen. Daar in het algemeen
loo^e wegen in Polen niet bijster goed zijn, ls
lamaiet waarschijnlijk, dat de Duitschers door
van '®t bombardceren van deze plaatsen de ver-
g^*»ers-mogelijkheden Polen belangrijk na-
Vel toebrengen.
eitj £^e Corridor afgesneden
xent
ieutra Het (vierde Poolsche legcrbericht méldt,
istie iat het Poolsche leger zich genoodzaakt heeft
congiezien de steden Bromberg (Bydgoszaz) en
irudziadtz te ontruimen, welke practisch den
oegang tot den Poolschen Corridor be-
ieerschte. Nu de Duitschers deze steden in
mn macht hebben, is daarmede de Corridor
'an overig Polen afgesneden, en is er
en verbinding, via den Corridor, tussdhen
?\uitschland en Oost-Pruisen tot stand ge
tracht.
ittanr Polen heeft, zoolang deze toestand voort
ter vjuurt, geen toegang meer tot de Oostzee,
en V
ik Ufcsn strijdgassen, zegt Duitschland
rukki
van 1 jjej d.N.B. meldt, dat die Poolsche ambas-
8r0%de te Londen verklaard heeft, dat zij uit
t'arschau de officieele bevestiging had ge-
itwooiregen van het gebruik van gas door Dudt-
ip wafche ivliegers in Polen. Het D.N.B. is gemaoh-
ieft a|gd te constateeren, dat liet hier een nieuwe
1 trophitsing ibetreft, welker doel duidelijk voor
igens e hand ligt en die behoort tot de vele op-
i trotsitsingsberichten, welke Polen zijn be-
igen chermheer Engeland kan voorleggen,
legen Groot Brittannië is onscrupuleus genoeg
et onjn deze leugen een publicistische echo te
;al ovP^ohaffen. De leugeris uit den wereldoor
>g herhalen zich. Er kan geen sprake van
jn, dat Duitsche bombardementsvliegtuigen
iet gasbommen opereeren. Duitschland
in oudt arch streng aan de volkenrechtelijke
Vereenkoansten, terwijil Maandagavond met
?wjjzen geconstateerd kon worden, dat
sj, droot-Brittanië onbekommerd de neutrali-
owaktit van vreemde staten schendt.
f Poolsche vliegtuigen vomletigd
en d
Het D.N.B. méldt uit Berlijn, dat gister-
aantiddlag in een luchtgevecht bij Lodz één-
^kel DuitsCh eskader jachtvliegtuigen vier
che bPmbardeum en twee jagers der Polen heeft
oorjeergesohoten. Daarop probeerden de Pool-
volk èhe vtiegeirs het vliegveld daar in de nabij-
*e ver'aten- F-en deel der Duitsche ja-
?rs viel de startende Poolsche vliegtuigen
in. Negen Poolsche vliegtuigen raakten
aarbij onklaar. Het Duitsche eskader, dat
ecnttis in het geheel 15 Poolsche vliegtuigen
arnielde, keerde zonder verliezen terug,
xd De, Duitsche troepen, aldus het D.N.B.,
ébben Neuburg ten Noorden van Graudenz
Duits Cigenomen.
•drongTen Zuiden van de grens van Oost-Pruisen
nsulat Mlowa na een verbitterd gevecht in Duit-
iienstühe handien ge val lep.
oriteitDe plaats Wadowitsj, 35 K.M. ten Zuid-
enotee'esten van Krakau, is eveneens door de
gelschuiterita troepen bezet,
en vcVan het Oostelijke front wordt verder ge-
hers, tfld- dat DuitsClie vliegtuigen gisteren bi]
ordt'trede een Poo'sdlie kolonne hebben gebom
bardeerd, welke zich op den terugtocht be-
r<irhuv)n!d- aairval der Duitsche vliegtuigen
in Dif®®^ de ^olen °P de vlucht.
JRbt "Duitsche vliegtuigpatrouilles hébben gis-
n 5ren Pantserkoepels der Poolsche verster-
2 ^0SJngslinie 'vernietigd. Duitsche gevechtsvlle-
ontscr5rs ueten hun bammenladingen boven deze
waar nies vallen, waarbij zij actief gesteund
■erden door de artinérie.
heeft cUit een officieele meededeeling blijkt, dat
verliezen der Duitsche troepen tegenover
leerd verliescijfers der Polen binnen redelijke
Kaulofenzen blijven) Een nauwkeurige opgave
sperripr cijfers zal zoo spoedig mogelijk gepubli-
lerd worden, dooh was tot nu toe tetngevol-
b der snélle opmarsch der Duitsche troe-
en niet mogelijk.
Iltler aan het front
spond(Hitler is Maandagavond in het Duitsche
icht aPotökwartier aan het Oostelijk front, ten
rangorden van Kulm, aangekomen. Do Führer
Daar daar de troepen, die juist bezig waren
gjjg vjBn brug over den Weichscl te slaan
ïacht I®6 mannen van do ,/oexste linde" begroet-
et kaf11 ^un ^e^dcr met groot enthousiasme en
veging
soldat
de ld.
gejubel. Geruim en tijd sloeg hij de verrich
tingen -van de Duitsche soldaten gade, die
zich lijdens zijn aanwezgiheid van een be
langrijk strategisch punt meester maakten
en een troep Poolsche soldaten op de vlucht
dreven. Daarop maakte Hitier zoo wordt
gemeld een rit door een aantal dorpen in
dein Corridor, waar de bevolking hem overal
met gejuich inhaalde. Men awaaide met in
derhaast vervaardigde hakenkruisvlaggen,
die soms nog nat van de verf waren. De be
volking, zoo vervolgt het Duitsche bericht,
is in deze gebieden oer-Duitsch, overal werd
ook de Duitsche taal gesproken en men
hoorde geen woord Poolsch. Vrouwen en kin
deren stonden met tranen in de oogen langs
den weg, toen Hitiler zijn intocht deed.
i Nederland
De Uritsche en Fransche
ambassadeurs vertrok!"*"
Zij i
De leden van de Britsche en van de Fran
sche ambassade te Beriijm hebben gister
morgen de Duitsche hoofdstad verlaten, om
ia Nederland naar hun vaderland terug te
keeren. Aanvankelijk was hun voornemen
ver België te reizen, dooh op het laatste
oogenblik hebben de Duitsche autoriteiten
daarvoor hun toestemming geweigerd.
Gisteravond omstreeks half twaalf kwam
de Fransche ambassadeur Coulondre in
•en special en trein te Oldenzaal aan, verge
zeld van een personeel van twintig perso
nen. Van Duitsche zijde werd de trein
begeleid door een tiental beambten van de
spoorwegpolitie. De trein bestond uit zeven
agons, waaronder twee slaapwagens.
Nadat de grens- en douanetbrmailitedten
waren vervuld en de trein voor het tweede
perron was gereden, werd deze onder mili
taire bewaking 'gesteld.
Het wachten is nu op den Fransohen trein
miet den Duitschen ambassadeur uit Parijs,
die evenzeer naar/zijn land terugkeert. Als
deze trein op het station Oldenzaal aankomt,
gaat de Fransche ambassadeur uit Berlijn
met dezen trein naar Parijs. Ook de 'bagage
zal in deizen trein ■worden geladen. De baga
ge ivnn dk?n Duitschen ambassadeur wordt
dan overgeladen in den trein waarmede de
Fransche ambassadeur is gekomen. Met de-
trein reist dan de Duitsche ambassadeur
naar Berlijn.
De Fransche ambassadeur moet zoolang in
dien trein vertoeven, totdat de Fransche trein
is aangekomen. Men vermoedde, dit deze
trein om ongeveer vier uur vannacht zou
aankomen.
De Engelsche ambassadeur te Berlijn,
Henderson, bevond zich vannacht om
twee uur op het station Rheine en zal van
daar vermoedelijk niet eerder vertrekken,
dan wanneer het schip, waarmede de Duit
sche zaakgelastigde, Dr. Kordt, uit Londen
ertrokken, zich in de Nederlandsche ter
ritoriale wateren bevindt.
De uitwisseling der gezanten
Hedenmorgen om 5.50 uur arriveerde op
het-station te Oldenzaal de Duitsche gezant
uit Parijs. De Franschie ambassadeur uit
Berlijn, die reeds gisteravond met een spe-
cialen Duitschen trein te Oldenzaal was aan
gekomen, is hedenmorgen om zeven uur
met den Fran ach en trein van hier naar Pa
rijs vertrokken, terwijl de Duitsche ambas
sadeur met den anderen trein naar zijn land
is afgereisd.
WAARSCHUWING VOOR
DUITSCH MIJNENVELD
Duitschland heeft de Zweedsche regeering
ervan in kennis gesteld, dat een mijnver-
sperring gelegd is voor den zuidelijken uit
gang van de Oresund en de Groote Belt,
alsmede voor de Danziger Bocht.
Oproep van Generaal Franco
Het conflict moet worden „gelocaliseerd"
MADRID, 5 Sept. De tekst van den op
roep, welke door Franco is gericht tot de
landen, die in staat van oorlog verkeeren,
luidt, als volgt:
„Met de autoriteit, welke ik ontleen aan
het lijden van drie jaar onder den last van
een oorlog voor de bevrijding van ons va
derland, richt ik mij tot de landen, die vcr-
twoordelijk zijn voor het ontketenen van
de catastrophe, welke zonder precedent is
de geschiedenis, opaat de volken ge
spaard blijven voor het droeve treurspel,
dat de Spanjaarden heeft getroffen, die zich
niet vrijwillig wilden bejierken in het ge
bruik van de verschrikkelijke middelen van
vernieling, welke in een nieuwen oorlog
nog verhonderdvoudigd zullen worden. Het
is een groote verantwoordelijkheid een con
flict uit te breiden over zeeën en landen,
welke verwijderd liggen van den huidigeu
oorlogshaard, zonder dringende redenen. De
uitbreiding hiervan zonder nut voor de oor
logvoerenden zal in de wereld een groote,
een onmetelijke wanorde brengen, in de
wereld-economie en een onberekenbaar ver
lies aan rijkdommen veroorzaken, boven
dien zal de handel worden lamgelegd, het
geen grooten tex-ugslag zal hebben op de
lagere klassen der bevolking. Hoe meer de
oorlog zich uitbreidt, des te meer ontstaan
kiemen voor nieuwe oorlogen. Ik doe der
halve een beroep op het gevoel van verant
woordelijkheid van de regeeringen, opdat
alle pogingen worden gedaan om het hui
dige conflict te localiseeren.
GEESTELIJKE VERZORGING
DER MILITAIREN
Een drietal verzoeken
Deputaten inzake de behartiging
ran de geestelijke belangen van onze
militairen vanwege de Generale Sy
node der Geref. Kerken, verzoeken:
A. Kerkeraden, in wier ressort hulp
noodig is voor den predikdienst des
Zondags voor de militairen, zich in
verbinding te stellen met het bu
reau der Deputaten te Delft,
Koornmarkt 20a, telef. 965.
B. aan Geref. veldpredikers en reser
ve-veldpredikers aan bovenge
noemd bureau hun militair adres
op te geven;
C. predikanten en candidaten, die zich
tegen vergoeding van reis- en ver
blijfkosten beschikbaar willen
kunnen stellen onder A. genoemde
kerken een Zondag te dienen, dit
eveneens aan bovengenoemd adres
te willen melden.
Naimens deputaten:
A. H. v. MINÏNHN, praeses
T. J. HAGEN, scriba
VEREENIGING TOT CHRISTELIJKE VERZORGING YfiNG^STES.EN
Stichtingen:
„VELDWIJK" U Ermelo. U. 3* es S« klon*
„BLOEMENDAAL" te Lootdulnen. Se klawe.
„DENNENOORD" te Zuidlaren. Se klajie.
„WOLFHEZE" te Wollhete. Se kla—,
„VOGELENZANG" te Bennebroek. 3e klane.
Aanrragen te richten tot den Geneetheer-Dtrecteut.
OCKENBURGH-KLINIEK. l
SANATORIUM „DE HOOGE RIET" te Emeia
le. 2e en 3e kla.te.
KLINIEK „NEDER-VELUWE" te Woifhexe. se u.
NOORDER-SANATORIUM te Zuldlarea 3e kL
te Bennebroek. Se
KERK EN ZENDING
NED. HETtV. KERK
Aangenomen. Naar Workum, J. Loos
te Arnhem.
Bedankt: Voor Noordeloos. G. Lans te
Huizen (NU.).
GElREiF. KERKEN
Drietal: Te Kockengen, cand. J. S.
v. d. Bos te Leiden, cand. R. W. Popma,
hulppr. te Heenvliet en cand. W. Verwoerd,
hulpprediker te Ommen.
Beroepen: Te Klundert, G. Toornvliet
te Nieuwerkerk a. d. IJssel.
BEROEPBAAR
De heeren L. J. Veenendaal te Den
Haag en P. d'e Bruyn te Ommen, beiden
theol. candidaat aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, werden door het provinciaal kerk
bestuur der Ned. Herv. Kerk van Ov jssel
beroepbaar verklaard.
Jubileum Ds L. Schutte
40-jarige ambtsvervulling
In het kerkgebouw van de Luth. Gemeente
aan het Spui te Amsterdam heeft de
oudste predikant dier gemeente, Ds.
Schutte Zondagmorgen zijn 40-jarig
ambtsjubileum herdacht.
Voor dit gedachtenisuur koos de jubilee-
rende leeraar 1 Tim. 1 17 als zijn tekst, die
hij toepaste op zijn persoonlijke behoefte tot
danken en verder inzonderheid op de druk
kende tijdsomstandigheden, waaronder ook
deze gemeente op den onvergetelijken eer
sten Zondag in September 1G39 bijeen
kwam.
Wat Ds Sohutte zielf aangaat, hij
dankbaar voor hem verleende genade
40 jaren achtereen, vrijwel zonder ziekte, het
Evangelie te mogen verkondigen. Eerst heb
ik, aldus spr., in het toen nog afgelegen
Groede gearbeid, daarna in Monnikendam,
vervolgens in het destijds zoo deftige en be
langstellende Utrecht en de laatste 32 jaren
in de hoofdstad.
Wat de wereld beroert
De tijden zajn te ernstig, ging spr. voort,
(Van onzen Duitschen correspondent)
Ook in Duitsche kringen heeft de recle,
welke de voormalige Britsche Minister van
Buitenlandsohe Zaken, Eden, voor Ame-
rikaansche radioluiteraars hield, diepen in
druk gemaakt. „Het gaat thans niet meer
om Danzig en (Jen Poolschen Corridor. Hol
erom, of Europa nog langer onder liet
dreigement van geweld wenscht te leven, of
dat men den aanval met een tegenaanval
beantwoordt. Het Britsche volk zal zijn
goedkeuring niet geven aan een regeling,
die den vorm van een compromis heeft, om
dan zes maanden later opnieuw een crisis
te moeten doormaken",
Nu is Eden weliswaar niet meer in func
tie, maar men kent zijn stanci'punt ten cyi-
zichte van den nationaal-socialistischen
eenheidsstaat en men beseft, dat hij met
deze woorden de meening weergeeft, welke
door een deel van het Engelsche volk wordt
gedeeld.
Inmiddels heeft 't leven in de Rijkshoofd
stad eenige wijzigingen ondergaan. Het
hamsteren is "voorkomen, doordat we reeds
begin dezer week gewaar werden, dat in
nagenoeg alle levensbehoeften slechts door
middel van een speciale vergunning kan
worden voorzien. Voor velen was dat even
een minder aangename verrassing, maar
och, men went zich aan alles.
Berlifn verduisterd
Minder gezellig wor.c't het gevonden, dat
Berlijn, tot nader order, van het invallen
van den avond tot het aanbreken van den
nieuwen dag, in volmaakte duisternis ge
huid blijft. Met voorbeeldige gehoorzaam
heid heeft heel Berlijn zich naar dezen
eisch geschikt. Deels te voet, deels per taxi,
zijn we omstreeks 11 uur 's avonds een
inspectietocht gaan maken door ilo ver
schillende wijken der stad en al ontdekt
men zoo hier en daar een paar vensters,
waar het electrisch licht nog door de gor
dijnen te zien is, over het algemeen maakt
de stad een uitgestorven indruk. De kleine
roode en lilakleurige lampjes op de omni
bussen, taxi's, trams en ondergiondsche,
zijn zoo aangebracht, dat men ze bij een
luchtaanval niet kan zien. Gaat men een
restaurant of een Konditorei binnen, dan
moet men eerst de deur openen, die on
middellijk achter zich sluiten, om dan door
een dik gordijn pas naar binnen te komen.
In sommige lokalen had men het lampen
licht met donker ipapier verzwakt, hetgeen
natuurlijk een zeer somberen indruk maak
te. Men beweerde, dat de vensters nog niet
genoegzaam waren afgesloten en wilde door
dringen van het licht op die primitieve
manier verhinneren.
Bij wijze van generale repetitie werden
we reeds verrast door het gehuil van de
sirenes. Hals over kop spoedden we ons
het was ongeveer 7 uur 's avonds naar
e'en aangewezen kelder en daar moesten we
met onze medebeAvoners stilzwijgend blij
ven staan of zitten, totdat het langdurige
signaal ons Aveer tot vrije burgers maakte.
Reeds hoort men beAveren, dat iets derge
lijks ook in een der eerstvolgende nachten
zal gebeuren ,om de bevolking aan zulke
noodzakelijke maatregelen te wennen.
De kelders scherf vrij
Voor hen, die achtergebleven zijn,
er thans eenige verplichtingen, welke
al meer en meer duidelijk beginnen te
maken, cJat het leven een anderen v
heeft aangenomen, dat we vanuit de v
toch ook een oorlog meemaken. Voor de
meeste huisdeuren en op elke etage staan
hooge zakken met zand gereed, om bij het
blusschen \-an een eventueel brandje benut
te Avorden. In geval van gevaar komt overal
het personeel van den luchtbeschermings
dienst opdagen, die dan de Avaclit houdt
Waar al doe menschen zoo snel vandaan
komen, begrijpt geen sterveling, maar
zijn er; wel een beAvijs, dat de organisatie
goed geregeld is. Om de luchtkeldens scherf-
vrij te maken, worden overal de ZAvare zak
ken met zand volgens een voorgeschreven
systeem neergelegd. Maar eerst moeten die
zakken met zand gevuld Avorden en daar
heeft iedere bewoner vrijwillig aan mee te
helpen. Het Avaren ATij energieke zusters
van het Roode Kruis, die daarbij de leiding
in handen hadden. Zij gaA'en aan ieder van
ons een emmer en een schop „en nu maar
aan 't werk!" Zoo Averden dan ook bij ons
de zandzakken gevuld en onze luchtkeldcr
heet echerfvrij geworden te zijn.
Overdag gaat het leven weer zijn norma
len gang. Bij ons is de straat al eenige.
weken opgebroken. Er Avorden voor het
tramverkeer nieuAve rails gelegd en men
werkt hard om alles op den voorgeschreven
tijd klaar te krijgen.
In de restaurants mag op twee dagen in
de Aveek geen vleeschgerecht Avorden ver
strekt, maar dan is er behoorlijk keuzo
van A'erschillencJe soorten visch. De koffie
is onder den invloed van sterke controle
nog altijd te drinken en het bier en dn
wijn 6maken A'oortreffelijk. Maar ook daar
hoort men reeds van beperkende voor
schriften fluisteren. Wij burgers, die niet
blootgesteld zijn aan de directe gevaren van
een oorlog, behoeven het. niet beter te heb
ben dan zij, die aan het front strijden! Zoo
hoort men redeneeren en daar ligt onge
twijfeld een kern van waarheid In.
Berlijn, 2 Sept. 1939.
Naschrift Redactie. Deze brief
AA-erd geschreven vóór de oorlog tusschen
Engeland, Frankrijk en Duitschland een
om nog langer bij persoonlijke belangen stil
te staan. Daarom Avilde hij met de gemeen
te, in aansluiting op het verzoek van de Re
geering, speciaal denken aan dingen, die de
Avereld beroeren. Ik herinner mij, aldus spr.,
1914, toen ik met veel moeite het vaderland
kon bereiken. Er was toen een geroep om
bidstonden. Den eersten keer liep de kerk
vol, den tAveeden keer ook nog, toen werd
het bezoek minder en tenslotte hébben alle
kerken de bidstonden opgeheven Avegens ge
brek aan belangstelling.
Arreest, dat het nu zal gaan als in
li914: eerst knikten de knieën, later geraak
ten velen aan de oorlogsberichten gewoon.
En tooh moeten we in het gebed kracht
zoeken. Wie waarlijk voor den -vrede wil
bidden, moet staan in de Waarheid. Jezus
Christus, besloot spr. het inleidend" deel van
zijn prediking, kan redden. De dwaasheid
des kruises is de eenige wijsheid.
Na het verder verklaren van den tekst
zong de gemeente staande twee coupletten
n het Lutherlied. Vóór het uiteengaan bad
haar leeraar toe Psalm 184 3, waarvoor
L Schutte met een enkel Avoord dankzeg
de, hierbij de hoop uitsprekende de gemeen
te nog eenige jaren te kunnen dienen.
Onder de aanwezigen zagen wij de hoog
leeraren Dr. H. A. van Ba kei, en Dr. P.
Ds. P. Ne id eek, juist her
steld," van" de Herst. Evang. Luth. gemeente;
en de HerArormde predikanten J. P. van
ruggecn en J. F. van Duyne.
Een deputatie uit Monnikendam was aan
wezig, die Ds. Schutte na den dienst geluk-
Avenséhte.
Woensdagmiddag Avordt in de kerkeraads-
zaal aan de Handboogstraat een receptie ge
houden.
EMERITAAT Ds. K. BAKKER
Zondag j.l. heeft Ds K. Bakker in verband
met zijn emeritaat afscheid genomen van de
Geref. Kerft te Lutten a. d. Dedemsvaart,
welke hij 19 jaren heeft gediend (met de an
dere gemeenten mee 41 jaren). De afscheids-
tekst Avas Jes. 53 lUb. De scheidende leer-
werd toegesproken door ouderling J.
v. d. Lknde namens kerkeraad, gemeente
schoolbestuur, door burgemeester Op-
namens de classis door Ds J. Kopp~
Ommen, door den consulent Ds
erken, van Dedemsvaart en door
ouderling Salomons van de Krim. De van
hartelijke toegenegenheid getuigende toe
spraken besloot Ds Bakker met het lezen
van 1 Cor. 1 2931 en het Onze Vader.
Ds E:akker vestigt zich te Kampen,
waar zijn adres is 2de Ebbingestraat 7.
Ds A. H. VAN MINNEN
Nu de te Sneek vergaderde Generale Sy
node der Geref. Kerken met het oog op de
uitgébroken mobilisatie reeds in
haar eerste zittingen heeft besloten deputa-
de behartiging van de geestelijke
'belangen van onze militairen te herbenoe
men, mogen Ave er hier aan herinneren dat
de voorzitter van dit college van deputaten,
Ds. A. H. van Minnen, e.m. predikant te
Bergen (N.H.) thans 25 jaar de Geref. Ker
ken als deputaat voor deze zaak heeft ge-
Het was op de eveneens onder ziulke drei
gende omstandigheden gehouden Generale
Synode van 1914 te Den Haag dat voor de
geestelijke belangen der Gereformeerde mi
litairen drie deputaten benoemd werden, n.l.
Ds. T. Gerber, toen te 's-Hertogenbosch, Ds.
A. H. van Minnen ,toen te 's-Gravenzande
Ds. J. E. Vonkeniberg, 'toen te Zwijndrecht
Ds. van Minnen is Aran dit driemanschap de
eenig nog in leven zijnde deputaat.
Ds. van Minnen heeft in het belang der
militairen zeer veel werk verzet en nog
richt hij dien arbeid met groote opgeAvekt-
heid. Elke Maandag komt het moderamen
van deputaten in vergadering bijeen
mobilisatie het Averk zoozeer in omvang
heeft toen toenemen.
Ds. II. J. C. WESTERMAN HOLSTIJN
Ds. H. J. C. Wester man Holstijn,
Ned. Herv. predikant te Apeldoorn, zal Zon
dag 10 September afscheid nemen van deze
gemeente Avegens verkregen emeritaat. Hij
Avas ach tereen volgens predikant te Herwij
nen, Waardenburg en sedert 1910 te Apel
doorn. Gezien den internationalen toestand
en huiselijke omstandigheden wenscht Ds.
Westerman Holstijn alleen de aandacht voor
de prediking en \-erzoekt van toespraken
afloop verschoond te blijven.
Ds. A. J. VAN WIJNGAARDEN
Woensdag 6 September zal het 26 jaren
geleden zajn, dat Ds. A. J. van W ij n
gaarden het predikambt aanvaardde bij
de Ned. Herv. Gemeente te Nieuwkoop. Ds.
van Wijngaarden is in Februari 1686 geboren
en in 1913 candidaat geworden. Hij diende
eerst de gemeente van Egmond- aan Zee,
vertrok in 1920 naar Westmaas en is sedert
27 October 1929, dus bijna tien jaren, te
Nieuwkoop. De as. jubilaris is scriba
den Ring Woerden.
GEREF. ZENDINGSBOND
De jaarldjksche algemeene vergadering van
den Geref. Zendingsbond zal, naar wij ver
nemen, Woensdag 20 September as. te
Utrecht in het gebouAV voor Chr. Sociale Be
langen Avorden gehouden, onder presidium
van Ds. J. F. H. R e m m e, Ned. Hervormd
predikant te Amsterdam.
Zendeling J. T a^n i s zal enkele mededee-
lingen doen van zijn arbeid. De vergadering
zal om 11 uur aanA'angen.
UNIE VAN BAPTISTE GEMEENTEN
De Commissie van de Unie van Baptiste-
op
DR HENRY BEETS
Reeds terug naar Amerika
Als het oorlog is
Men zou een boekdeel kunnen vullen, nu
met de duizend-en-een-gevolgen, welke
oorlog teA\-eeg brengt voor, ja, we mogen
rel zeggen: voor letterlijk iedereen. Daar
gaat 31 Juli, zonder een zweem van ver
moeden, de in ons land zoo Avelbekende
Amerikansche prediker en schrijver Dr.
Henry Beets, zijn Avoonplaats Grand Ra
pids verlaten, om enkele maanden in het
hem zoo na liggende Holland door te bren
gen. Ear zie, tien dagen nadat hij den eer
sten vriend bereikt heeft, brengt een andere
hem alweer naar 't schip, dat huistoe vaart,
de nieuwe wereld tegemoet. Is 't Avonder, dat
we Dr. Beets aantroffen (in het ouderlijk
huis te Rotterdam, van cand. de Groot,
Noord-Frankrijk arbeidt onder de
verstrooide Gereformeerden) in een zekere
erslagenheid, om zóó onverwacht einde
van de met verlangen begonnen reis:
„Het spijt me zoo".
Met matte stem, het gelaat strak, kwam
het eruit En in het gansche gesprek bleef
die toon overheersolien, zóó, dat de indruk
van het „oud geworden" nog versterkt
werd'.
Traag kwam het korte reisrapport:
„Met de Normandie naar Frankrijk ge
komen, Avas ik 7 Aug. in Parijs. Met cand.
de Groot ging ik A'andaar naar Zwitserland
(hij was juist jarig en heeft z'-n verjaardag
op de Jungfrau gevierd). We Avoonden o.m.
de ZendLngsconferentie te Adelboden bij, en
op 19 Aug. vlogen we yan Bern naar Parijs
terug, waar ik den volgenden dag voor mijn
jongen vriend preekte (hoe zou hij op die
manier een preek kunnen hebben klaar
krijgen!). Vervolgens ben ik naar België ge
gaan, om er Holl.-Amerik. predikanten te
ontmoeten, Brugge en Gent te zien, en
Aug. kAA-am ik in Nederland eerst te Alk
maar. Hier was de eerste waarschuAving al:
men Aveigerde er, een Amerikaansche
cheque te verzilveren! Gelukkig is dat via
Amsterdam in orde gekomen. Toen volgde
natuurlijk de Synode, AA'aar ik, zooals u
mens onze Amerik. Kerk gesproken
heb en ook nog over de Oecumenische Sy
node van Geref. Kerken. In Zeist heb ik
Dr. van Lonkhuyzen bezoert en gisteren te
Hilversum (3 Sept.) gepreekt. En nu moet
ik al weg!! Ik had tot half October willen
blijven!"
„Gaat u terug uit eigen overweging'
„Ook. Maar ook op aancjrang van vrien
den en omdat de Amerik. Regeering het ge
adviseerd heeft. Maar het is jammer, want
op de Synode
„Had u historische oogenblikken kunnen
beleven".
Dr. Beets keek on6 eA-en aan bij wijze
vraagteeken en antAvoordde prompt:
„Laat ik u zeggen, dat die Ds. Schouten
een flinke leider is. Mijn indruk van de Sy
node was, dat er een goede geest onder de
deputaten (boaoeld zijn: afgevaardigden)
heerschtealthans uitwendig".
Onverstoorbaar ernstig kwam het eruit,
maar als we can even in die oogen keken...
„Teleurgesteld echter", zoo vervolgde Dr.
Beets, ,/ben iik in de behandeling van het
punt over de Oecumenische Synode (der
Geref. Kerken in Nederland, Schotland,
Hongarije, Z.-Afrika, N.-Amerika, enz.). Wij
bedoelen niet een Synode, aan Avelker be
sluiten de Kerken zich dan zouden moeten
onderwerpen (en ik heb den indruk, dat
men dat te Sneek vermoedde en vreesde)
maar iets als een raadgevende vergadering
(council, concilie), AA-aarin men zich teza
men kon vinden op de Confessio Belgica,
later Avellicht op de Belijdenis van West
minster. Maar ik ben niettemin nog hoopA'ol
gestemd, dat de S node van Sneek er toe
komen zal."
We keerden terug naar de ophanden zijn
de thuisreis en vroegen:
„U gaat vannacht terug met de Staten
dam. Maar hoe hebt u nog plaats gekre
gen?"
„Dat heb ik vooral te danken aan de hee
ren van de Holland Amerika-Lijn. Toen
mijn gastheer te Alkmaar telefoneerde om
plaats scheen er geen sprake van. Maar
toen hij vertelde wie ik was, en dat ik.
ridder in de orde van Oranje Nassau was,
bleek nog Avel een oplossing te vinden en
kreeg hij te hooren: In orde, kajuit 153. En
ook Ds. van Dellen, die. zooals u weet,
met mij uit Amerika gekomen is, gaat mee
terug; maar hij had direct al een retour
genomen."
Wij vroegen nog even naar den gezond
heidstoestand van Dr. Beets. Die was goed.
„Maar ik heb ook nog veel werk, want men
vergeet A\-el eens, dat ik alleen maar
tus-Zendfcngsleidcr ben. Gebleven is het
vaste secretariaat onzer Synode (di
jaarlijks vergadert), de redactie van de
Miss. Monthly, het voorzitterschap van het
Comité onzer Kerk voor Zuid-Amerika
(over een kwartier ga ik hier nog even met
de deputaten, Ds. Schonhoven, Ds. Zijlstra
Ds. Tazelaar vergaderen) enz. En van
avond na 8 uur aan boord van de Staten
dam alweer terugach, ik had ook nog
Schotland willen gaan, het spijt mo
Nog één vraag Avaagden AA-e:
„Hoe ziet u Amerika's houding in den
oorlog?"
„Ik hoop, dat Roosevelt erin slaagt, neu
traal te blijA*en. Ik behoor tot de „isola
tionists" in Amerika, dat is de zeer groote
groep dergenen, die er buiten willen blij-
n. Maar of het zal kunnen?...."
Het uur A'an scheiden was gekomen. Dit
maal hing er iets weemoedigs over: Zouden
we den in ons land zoo gaarne gezienen
gast nog terugzien? Zijn leeftijd, de oor
log
Wij wenschen Dr. Beets een veilige over
tocht. En wij weten, dat het niet weinigen
n Holand, die deze overhaaste terug
reis betreuren.
ONDERWIJS
Prol Dr. J. PH. SUYLING
Zondag is. Prof. Dr. J. Ph. S u y 1 i n g,
oud-hoogleeraar in het volkerenrecht aau
de Leidsche en in het burgerlijk en intern,
privaatrecht aan de Utrechtsche Universi
teit, 70 jaar geAvorden. Prof. Suyling, die tc
Utrecht, te Berlijn en te Parijs gestudeerd
heeft, is ook rechter te 's-Hertoggnbosch
raad-adviseur aan het Dep. van Justitie ge-
eest
CHR. SCHIPPERSSCHOOL TE ARNHEM
ARNHEM, 4 Sept. De Chr. School voor
schipperskinderen, ondergebracht in het
keurig opgeknapte hulpgebouw aan het Roer
mondsplein, is Zaterdagmiddag in veler te
genwoordigheid officieel geopend. De Roer
mondspleinschool werd steeds door veel
schipperskinderen bezocht. Het was echter,
ondanks de bijzondere zorg Avelke aan deze
leerlingen werd besteed, schier onmogelijk
h den geAvonen gang van het onder-
Avijs op te nemen. Vandaar dat tot de oprich
ting van een schippersklasse werd besloten.
Op 12 April 1937 Averd in het lokaal bij de
Westerkerk begonnen, later kreeg men de
beschikking over een zaaltje aan den Trans,
doch de huisvesting bleef verre beneden de
eisohen Avelke het onderwijs stelde.
„De wind scheen ons zeer tegen te zijn",
aldus de A-oorzitter van de Vereeniging tot
bevordering van Chr. lager onderwijs, de
heer J. Dijk, die in de openingsrede de ge
schiedenis A-an de schippersklasse memoreer
de. Met dankbaarheid constateerde spr. ech
ter mede dat de school, welke boven een ge
middeld aantal leerlingen van 36 komt, thans
keurige huisvesting krijgt en hij besloot
met Avoorden van dank aan personen en in
stanties die daartoe medewerking wilden
verleenen.
Nadat gezamenlijk gezongen was „Mijn
Schilt enae betrouwen" bracht de heer
kker, wethouder van onderwijs, ae
gelukAvenschen ïvan het gemeentebestuur
over, waarna nog hartelijke woorden werden
gesproken door den heer A. E. B. Onloo, in
specteur bij het L. O., door den heer Booy uit
Alien a. d. Rijn, namens de Chr. S.O.S., door
J. Douma. verte gemvoordigende ae
Hoofdcommissie Aran Chr. Nat. Schoolondex-
Avijs, door den heer J. Hoogeveen, voorzitter
den Arnh. Herv. Schippersraad, die een
fraai versierde tjalk voor de school aanbood,
en door den heer J. Verwoerd, oud-hoofd
van de Roermondspleinschool en lid van de
Schipperscommissie van den Kerkeraad der
Geref. Kerk.
Hierna 'bezichtigden de aamvezigen. Avaar-
onder zich voorts o.a. nog verschillende
schoolhoofden, de heeren M. Fokkens en H.-
den Breejen, namens de Prot. Chr. Raads
fractie en den heer P. van Aalten, voorzitter
van de Vereeniging van Chr. Onderwijzers
fessen) bevonden, zich naar de nieuw-inge-
richte Schippersschool.
ONDERWIJS-BENOEMINGEN
Drfachten: R.H.B.S. Tot leeraar: Dr. J.
K e y te Zwolle.
Rotterdam: Chr. School Oude Dijk 72.
Tot kw. m. a.: mej. A. Macquetiin, idem
aan een bijz. school te Vlaardingen.
W ij h e. Her\\ School. Tot kw. m. a.: Mej.
W. Veen, te Zwolle.
MACHINISTENSCHOOL TE APELDOORN
Aan de Ambachtsschool te ApelJoorn is
de eerste mnchinistenschool in Geldc-iland
geopend met aanvankelijk 75 leerlingen,
van wie velen buiten Apeldoorn wonen. Dc
school omA-at een tweejarigen dagcursu*
Rxamens
Tcckeaea M.O. Den Haag. Geal. akte Mc
de dsLmea A. M. L E. Erkaleius. Vlaardingen:
C. H. Vcnderba.oeh. Ametordjm. Afgexv. L Dc
examene voor Mc worden eerder uitgesteld.
Wotarlaat. Den Haag. Gaal. deel 1 G. J.
Kooten, Den Haag; R. Zuldevcld, Delfzijl.
feit Avas. IIoeAA'el de ontvangst van dezen 's-G3ravenhage houden. In diezelfde
brief aanzienlijk AA-erd vertraagd, vinden we week zal ook de vergadering van de predi-
dezen toch nog interessant geno om hein kanten A-an de Unie van Baptiste gemeenten
op te nemen. I gehouden worden.
is het lezen van het Christelijk
dagblad meer dan ooit eisch!
Laat nu Uw buurman of kennis ons
blad lezen. De kans ligt voor het
grijpen.
Wij geven nieuwe jaar-abonné's de num
mers lot 1 October gratis, en wij zeggen
do aanbrengers(sters) gaarne een prach
tige premie toe.
