p.ieuw geiksdfe Courant
MOBILISATIE IN NEDERLAND
)L
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Hitier richtte zich ook tot Daladier
WILBUR
Sbon'tmentsprtjtf:
Per kws.Iaal in Leiden en in plaatsen
v, ar een agentschap gevestigd is 235
Franco y. post 2.35 portokosten
Per week0.18
Vo - - Buitenland bij wekelijksche
zending4.50
Bij dag.: ksche zending550
Alles bij vooruitbetaling
Losse - mers 5 ct. met Zondagsblad 7'/» CL
4
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 - Postgiro 58936
NO. 6789 MAANDAG 28 AUGUSTUS 1939 20e Jaargang
Sbbcrtcnütprrptn:
Ingezonden Mededeeljngen
•v -
Voor het bevragen aan 't
bureau
/lobilisatie:
kalmte bewaren en
Regeering steunen
Het bericht, dat onze Regeering om-
:rreks he if twee hedenmiddag liet be-
end makcQ, dat zij tot mobilisatie van
oze weer. acht heeft besloten, is door de
Jthecle bevolking met een gevoel van be-
lemming uitvangen. Aan mobilisatie zit-
5r immer allerlei consequenties vast, die
een van lie van aangenamen aard zijn.
Het zal echter goed zijn, dat wij in het
Jesiuit, da- uiteraard slechts na rijpe over-
egiDg gt omen is, niet meer zien dan
i ligt.
)öi de egeering over nog andere in-
chtingen over de ontwikkeling van de
iternatioiiale situatie beschikt dan door
c pers en radio openbaar gemaakt zijn,
kranen wi; op dit oogenblik niet weten.
Wj neme aan, dat alleen de overweging
)2n de on unstiger situatie, welke na Za-
rdag is ïtstaan, reeds voldoende is om
25 cot haar zwaarwichtig besluit
op en.
A-Jen hc de nu goed in het oog om wel-
e reden ederland mobiliseert. Het doet
Jit. -vena: in Augustus 1914uitsluitend
ir te too en, dat het paraat is om aan
}he zijden zijn onschendbaarheid en sou-
erciniteit 1 cog te houden.
Dn is c-: groote kracht van werkelijke
alitei' Wanneer de eventueel in oor-
J g komer ie partijen hiervan verzekerd
ja. zuller zij ons met vrede kunnen laten.
Dééroir heeft het ook allen zin, dat
leder land overgaat tot de afkondiging
an de mobilisatie. Zulks toont, dat het
ds daarmede volle ernst is.
A'c id mobiliseert alzoo om den
\ecre L houden.
!Op het togenblik behoeven wij er niets
eer en n -ts minder in te zien. Mocht
tl ieder noopt binnen enkele dagen
lij vend; uitspanning intreden, dan zal
atufriijk de mobilisatie weer gaandeweg
ngedaan kunnen worden gemaakt.
I -Toge od verhoeden, dat, zij het buiten
Pjize j e: zen, de oorlog straks uitbreekt.
En laii 7 wij in elk geval dit gewichtige
esiuit Regeering met kalmte en vast
er aden f id onder de oogen zien.
ENGI.SCHE MAATREGELEN
te be? ireking in Downingstreet
LOND N, 28 Aug. Om half twaalf zijn
brd Ha fax, Sir Alexander Cadogan en Sir
evllle enderson van het Foreign Office
ar Di 'ningstreet nummer tien vertrok-
K
liiainl -lain heeft, vergezeld van zijn
i'genc e, zijn gewone ochtendwandeling
•k gemaakt. Hij heeft ongeveer 20
nu feu gewandeld.
De Ho neensche gezant heeft om 10 uur
een ezoek gebracht aan het Foreign
fice. T :n minuten later kwam de Fran-
nt' issadeur aan, die twintig minuten
gcblcv n.
ET KA ÏNET HEEFT ANTWOORD
AN HI LER GOEDGEKEURD
hONDE 28 Aug. (Reuter). Het verluidt
t de aochtend gehouden Kabinetsraad
t anlwo »rd aan Hitier heeft goedgekeurd.
ET NlE'JWE KABINETSRAAD
3TGSS GLD
28 Aug. (Reuter). Er is voor 't
geil-.»ijk een nieuwe Kaibinetsraad be-
"•che si spen niet naar MiddelL Zee
-0.\r'E\, 28 Aug. De Middellandsche Zee
tijdelijk oor de Britsche scheepvaart ge-
tf-n, a!d j3 verneemt Reuter van de ad-
raliteit.
■che se epen uit de Oostzee
■0XDF.N 28 Aug. (Reuter). De dmirali-
r 1 v -rklaard, dat alle Britsche sche-
oe op -acht hebben gekregen de Oost-
te verlaten
'oh eer: nieuwe stap
n voo se velt
WASHINGTON, 28 Aug. Uit ge-
►on!;j,x welingelichte bron wordt ver-
men, d< president Roosevelt vandaag
c nieuwen stap voor den vrede zou
"nemen. Gemeld wordt, dat de pre-
eat eert de Latijnsch-Amerikaan-
le an>'0u ervoor te interesseeren hem
«tconer. bij een nieuwen stap, welks
evermei niet bekend is.
müw,K>rdelijke kringen hebben
1 uie< ie hoop opgegeven, dat de in-
--i der Sovjets zou kunnen worden
t> j -W.'nd voor de zaak van den vrede,
a- de overeenkomst met Duitsch-
De Regeeringsperdienst meldt:
Teneinde ten volle voorbereid te zijn op den plicht, welke op Neder
land zou rusten om, in geval dat, tegen alle nog bestaande hoop in,
een gewapend conflict in het buitenland mocht uitbreken, onze on
zijdigheid naar alle zijden met alle ter beschikking staande middelen
te handhaven, heeft de regiering gemeend niet langer te mogen
wachten met het nemen van den uitersten voorzorgsmaatregel en
is daarom thans het bevel gegeven tot mobilisatie van leger en vloot.
De Regeering heeft zich rekenschap gegeven van de groote moei
lijkheden voor het Nederlandsche volk, welke van dezen maatregel
het onvermijdelijk gevolg zijn.
Zij doet een beroep op de medewerking van alle ingezetenen om
gemeenschappelijk die moeilijkheden zoo goed mogelijk te over
winnen.
's GRAVENHAGE, 28 AUG. ALS EERSTE OPKOMSTDAG
VOOR HEN, DIE WITTE OPROEPINGEN IN HUN ZAK-
BOEKJES HEBBEN IS BEPAALD DE DAG VAN MORGEN,
29 AUGUSTUS.
Belgie's neutraliteit
Engeland en Frankrijk verzekeren
eerbiediging ervan
BRUSSEL, 28 Aug. Koning Leopold heeft
heden audiëntie verleend aan den Britschen
en aan den Franschen ambassadeur, die te
genover den Koning de houding van Enge
land en van Frankrijk tegenover België
hebben uiteengezet ingeval een conflict in
Europa niet vermeden zou kunnen worden.
De ambassadeurs hebben plechtig ver
klaard, dat indien BelgiS in het veronder
stelde geval zijn neutraliteit handhaaft, de
Britsche en de Fransche regeering vast
besloten zijn, overeenkomstig hun tradltio
neele politiek, deze te eerbiedigen.
Deze verklaring veronderstelt dat de neu
traliteit van België geëerbiedigd zal worden
door alle andere mogendheden. Frankrijk
en Engeland zullen natuurlijk trouw blij
ven aan de door hen aangegane garanTie-
verplichtingen
DE OPROEPINGSBILJETTEN
BERICHT
Aan het telegraafkantoor is een telegram
ontvangen, waarvan hieronder een uittrek
sel volgt:
ALGEMELNE MOBILISATIE
Eerste mobilisatiedag 29 Augustus 1939.
Vordering paarden en motorrijtuigen.
Men wordt uitgenoodigd aan bovenstaand
bericht zoo spoedig en zooveel mogelijk
ruchtbaarheid te geven.
/tve
De regeeringscrisis in Japan
TOKIO, 28 Aug. (Reuter). De Japansche
Keizer heeft generaal Noboyoeki Abe op-
draoht gegeven een. nieuwe regeering te
vormen,
Vrijw. Burgerlijke
Dienstverleening
Beroep op alle landelijke en
gewestelijke organisaties
Ook plaatselijke organisaties
ingeschakeld
DEN HAAG, 28 Aug. De Regeerings-
persdienst meldt:
De Regeeringscommissaris voor öe Vrij
willige Burgerlijke Dienstverleening ver
zoekt alle landelijke of geweste
lijke georganiseerde vereen i-
gingen, die bereid zijn zich vrijwillig be
schikbaar te stellen voor het verrichten
van diensten in buitengewone omstandig
heden, ten spoedigste daarvan aan hem
mededeeling te doen. Het Regeeringscom-
missariaat is tijdelijk gevestigd in het ge
bouw van het Departement van Binnenl.
Zaken, Binnenhof 19 te Den Haag.
Plaatselijke o rg a n i s a t i e s gelie
ven zich met een gelijke mededeeling te
wenden tot de door de Burgemeesters van
haar gemeenten bij openbare bekendmaking
aangewezen instanties. Voorloopig dienen
uit practische overwegingen deze opgaven
beperkt te blijven tot de provinciale hoofd
steden en de overige gemeenten met meer
dan 20.000 inwoners.
Zeer binnenkort zal door de Burgemees
ters, voor hen, die buiten organisatorisch
verband zich wenschen aan te melden voor
in beginsel belangelooze vrijwillige dienst
en hulipverleening, de gelegenheid daartoe
worden opengesteld. Geen aanmeldingen
worden ingewacht van hen, die militaire
verplichtingen hebben of die een functie
rvullen bij luchtbeschermingsdiensten,
vrijwillige burgerwachten of ahdere daar
mede gelijk te stellen organisaties.-
Het ligt in de bedoeling binnenkort een
soortgelijken oproep te doen uitgaan in de
gemeenten met minder dan 20.000 zielen.
Voorstellen in een uitvoerig schrijven
Frankrijk kan deze niet aanvaarden
Het bureau van den Franschen minister-president Daladier heeft
gisteren het volgende meegedeeld over de jongste politieke ontwikkelingen:
Op uitnoodiging van H i 11 e r is de Fransche ambassadeur te Berlijn
Vrijdagnamiddag bij den Führer geweest. Deze verzocht hem, een verklaring
aan Daladier te overhandigen, waarin de Rijkskanselier te kennen geeft,
dat hij niet langer kon dulden, dat de toestand, zooals
deze in Polen bestond, zou voortbestaan en dat hij betreurde,
dat Duitsch en Fransch bloed zou kunnen vloeien, tengevolge van de maat
regelen, welke hij genoodzaakt zou kunnen zijn te nemen, tot regeling van
den toestand.
Minister-president Daladier heeft onmiddellijk Hitier een boodschap doen
overhandigen, waarin hij eraan herinnerde, dat Frankrijk diep ver
knocht is aan den vrede. Tezelfdertijd gaf hij te kennen dat
Frankrijk trouw zou blijven aan de verplichtingen, welke het openlijk jegens
andere mogendheden heeft aangegaan.
Verder herinnerde hij eraan, dat geen enkel Franschman meer heeft gedaan
dan hijzelf om een goede verstandhouding tot stand te brengen tusschen het
Duitsche en Fransche volk alsmede voor een hartelijke samenwerking tot het
behoud van den vrede.
Minister-president Daladier stelde zich garant voor de
bereidwilligheid, welke Polen te kennen heeft gege
ven, tot het aanvaarden van een methode van weder-
keerig vrij onderhandelen. Hij bevestigde, dat niemand met men-
schelijk gevoel zou kunnen begrijpen, waarom een oorlog zou kunnen
uitbreken, zonder dat op zijn minst een nieuwe poging is gedaan tot een
directe, vreedzame regeling van het geschil tusschen Duitschland en Polen.
Hij verklaarde zich bereid alle pogingen in het werk te stellen, om een
dergelijk streven te begunstigen.
Zaterdagmiddag heeft Hitier den Franschen ambassadeur ontvangen, en
hem meegedeeld, dat hij Daladiers voorstellen niet kon aanvaarden. Dit
mondelinge antwoord werd Zondag bevestigd door een schriftelijke mede
deeling, welke door den zaakgelastigde aan de Duitsche ambassade te Parijs,
Erauer, aan minister-president Daladier werd overhandigd.
Volgens Reuter heeft Hitler in dit antwoord met nadruk verklaard, dat
de „herziening" thans is aangebroken. Hij voegde daaraan toe, dat anderen
zich verzet hebben tegen zijn methode, doch deze methode maakte het
mogelijk vraagstukken op te lossen zonder bloedvergieten.
Zijn aanbod aan Polen kon niet herhaald worden. Indien Engeland Polen
niet had aangemoedigd, dan zou Europa een duurzamen vrede van 25 jaar
hebben gekend.
Rijkskanselier Hitier verklaarde verder, dat Danzig en de Corridor naar
Duitschland terug moeten keeren.
Het Duitsche Propaganda-ministerie heeft
intus6chen een verklaring afgelegd over
het persoonlijk zeer uitvoerig schrijven van
Hitler aan Dalac'ier. Hierin zegt de Führer
o.m.:
„Ik heb aan de Poolsche regeering een
aanbod gedaan, waarvan het Duitsche volk
in het eerste oogenblik is geschrokken. Dat
was een aanbod voor slechts één maal. Ik
ben ervan overtuigd', dat zoo de Engelsche
pers Polen tot redelijkheid had aangespoord,
alles in orde ware gekomen en dat Europa
25 jaar lang vrede zou hebben beleefd. Door
de leugens over de Duitsche agressiviteit in
het buitenland heeft de Poolsche regeering
het Duitsche aanbod van de hand geslagen.
Hierdoor aangespoord is de Poolsche open
bare meening begonnen eischen ten op
zichte van Duitschland te stellen, die men
slechts als waanzin kan bestempelen. Wat
had Uwe Excellentie gedaan? Gij zijt
Franschman, ik ben Duitscher. Zoudt u ge
duld hebben, dat een corridor door Frank
rijk bleef bestaan, dat een terugkeer van
Marseille verhinderd werd?"
„Ik geloof niet, dat een Duitscher tegen
Frankrijk zou strijd-en, indien uw land voor
dergelijke rechten ware opgekomen. Ik ge
loof ook niet, dat een Franschman ter wille
daarvan tegen Duitschland te velde zal
trekken".
„Het is mij onmogelijk, afstand ie
doen van de twee millioen Duitschers. die
in Polen onder Macedonische toestanden
zuchten.
Danzig en de Corridor moeten naar
Duitschland terugkeeren."
"Ik zie geen mogelijkheid. Polen nog
tot redelijkheid te brengen en het tot een
vredelievende oplossing te bewegen. On
der dergelijke omstandigheden moet deze
kwestie, hoe dan ook, worden opgelost.
Indien het op grond hiervan tot een oorlog
mocht komen, dan verklaar ik u: ik strijd
met mijn volk voor het herstel van een
onrecht, de anderen voor het behoud
daarvan."
„Ik ben mij ten volle bewust van de
zware consekwenties van mijn besluit.
De zwaarste consekwenties zal echter
Polen te dragen hebben. De Poolsche
staat van heden zou toch in zijn huidigen
vorm onmogelijk hebben kunnen voort
bestaan.
ER WORDEN NOG
BESPREKINGEN GEVOERD
Tijdens het weekeinde heeft er tusschen
de verschillende hoofdsteden, welke be
trokken zijn bij de Poolsch-Duitsche con
troverse, een zeer druk diplomatiek ver
keer plaats gehad. Op zichzelf mag zulks
een verblijdend teeken worden geacht. Het
dreigende stilzwijgen van de vorige dagen
toen men van onderling beraad nauwelijks
iets vernam, en vrijwel de geheele buite'n-
landsche berichtgeving van niets anders
repte dan voortgezette oorlogstoeberei
ding, is daarmede doorbroken. Dat wil
dus zeggen, dat de tijd voor overleg nog
niet onherroepelijk voorbij moet worden
geacht, en dat, schoon de verhoudingen
tot het uiterste gespannen lijken, de lei
ders der volken nog immer den voorkeur
blijven geven aan beraad boven geweld.
Men moet deze geneigdheid tot den vrede,
dezen afkeer ervan, zich in een oorlog te
storten, waarvan de uitkomst zeer onzeker
zou wezen, niet uit het oog verliezen.
Het is immers in hoofdzaak hierop, dat
men de hoop kan vestigen op een uitein
delijke beslissing, welke ons werelddeel
voor groote rampen zou bewaren.
De twee groote feiten van den dag zijn
thans de boodschap, welke de Duitsche
Rijkskanselier aan den Britschen ambassa
deur Henderson heeft overhandigd, en
welke deze aan de Britsche regeering heeft
overgebracht, en het persoonlijke schrij
ven van Adolf Hitler aan Daladier, den
Franschen minister-president.
In Engeland is men, gelijk immer, bij
de behandeling van deze Duitsche bood
schap bijzonder discreet geweest. Er is
ook niet het minste uitgelekt, wat het
Duitsche staatshoofd aan Downingstreet
heeft voorgesteld, en de veronderstellin
gen. welke de Engelsche pers dienaande
heeft geopperd, zijn door de regeering zon
der onderscheid teruggewezen. Intusschen
moet men vermoeden, dat Hitiers bood
schap de Poolsche aangelegenheid, en
wellicht nog meer dan deze, in al haar
consekwenties heeft bloot gelegd. Van
daar dat de Britsche ministers den
Zaterdag, den Zondag en een deel
van den Maandag hebben besteed om zich
daarover te beraden. Later dan aanvanke
lijk in de bedoeling lag, nl. eerst in den
loop van vandaag, zal Henderson naar
zijn standplaats in Duitschland terug
vliegen, en eerst morgen zal Londen tot
publicatie van eenige gegevens overgaan.
In Parijs pleegt men bij de behandeling
van diplomatieke aangelegenheden minder
gesloten te wezen. Daladier maakt op
dezen regel geen uitzondering, en op
persconferentie is dientengevolge bekend
geworden, dat Hitiers eischen onvermin
derd zouden zijn gehandhaafd, en zich
zouden uitstrekken tot 't bezit van Danzig
en van den Corridor, terwijl bovendien
ook nog eenige grenscorrecties aan de
orde zouden worden gesteld. Beziet
het diplomatieke spel van dezen kant, dan
ziet het er heel weinig hoopvol uit. en
men geneigd zijn tot de veronderstelling,
dat de Duitsche leiders het desnoods tot
de uiterste consekwenties zouden laten
komen. Daarop wijzen ook eenige andere
symptomen, gelijk het uitstellen van den
Rijkspartijdag te Neurenberg, welke Za
terdag aanstaande had moeten beginnen:
het beperken van het spoorweg-, lucht- en
postverkeer, en tenslotte het reeds nu uit-
deelen van de distributiekaarten, met be
hulp waarvan het Derde Rijk zijn levens-
middelenvoorraden zal dienen te econo-
miseeren,
Het vraagt weinig verbeelding om zich
voor te stellen, welk een funesten indruk
deze laatste maatregel, in het bijzonder in
het Duitsche gezinsleven, moet hebben
gemaakt. De verschrikkelijke herinnerin
gen aan de Britsche hongerblokkade ste
ken wederom het hoofd op, en men heeft,
om deze te bezweren, bij voortduur de
radio ingeschakeld, teneinde deze honger-
suggestie door redeneeren onder bedwang
te houden.
Een oorlog beginnen met het vooruit
zicht op snel wegterende voorraden eischt
een geestkracht, en een ..Ausdauer'', die
de Duitsche regeering naar wij hopen niet
zal durven vergen. Er zijn symptomen te
over, dat het Duitsche volk nog weinig er
toe bereid is, wederom zulk een proef te
doorstaan. Zulks versterkt ons in de ver
wachting, dat op het uiterste moment nog
een oplossing zal worden gevonden, om
nieuwen strijd te vermijden. Het is alleen
de vraag, welke der beide tegenoverge
stelde kampen het eerst de neiging zal
gaan vertoonen, wat water bij zijn wijn te
plengen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
Groote beperking van het spoorwegver*
keer tusschen Duitschland en Nederland.
Verklaring van Duitschland inzake de
eerbiediging van onze neutraliteit.
Henderson wordt heden uit Londen te
Berlijn terug verwacht.
Hitier heeft eveneens aan Daladier een
boodschap inzake Polen gericht.
Duitschland voert wederom distributie
kaarten in.
De Duitsche Rijkspartijdag te Neuren
berg afgelast.
DROOG, WARM WEER
Weerverwachting: Gedeelte
lijk bewolkt, droog warm weer behoudens
eenige kans op onweer, meest zwakke
veranderlijke wind.
BAROMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 764.9.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half twaalf 23.2 C.
29 Aug. Zon op 6.05 uur, onder 7.55 uur.
29 Aug. Maan op n.m. 7.23, ond. v.m. 5.38 u.
FIETSERS LICHT OP:
29 Aug. Van 's-av. 8.25 u. tot 's-morg. 5.37 u.
Prins Hendrikkade 34
AMSTER^/M.O.
LASCHELECTRODEN
De positie van
Honkong
Japansche troepen trekken
zich terug
HONGKONG, 28 Aug. (Reuter). Gis
teravond begonnen de Japansche troe
pen zich van de grens van het Britsche
gebied op het vasteland tegenover
Hongkong, dat zij een paar dagen ge
leden met een blokkade bedreigden,
terug te trekken.
De Japanneezen zijn op de reede van
Nantau ingescheept aan boord van acht
transportschepen en slechts onbetee-
kende strijdkrachten zijn in de grens
dorpen achtergelaten.
Voor aanvragers van
Kostwinnersvergoeding
Ter kennis van aanvragers van kostwin
nersvergoeding wordt gebracht, dat zij in het
belang van een snelle afwikkeling van 't ver
zoek, het trouwboekje en de huurkwitantie,
alsmede eventueel aanwezige fondskaar-
ten, aanslagbiljetten personeels- en inkom
stenbelasting en een opgave van de inkomsten
van alle gezinsleden behooren mede te bren
gen.
Vrijstelling van opkomst
's-GRAVENHAGE, 28 Augustus. Geduren
de de laatste dagen bereiken het departe
ment van Defensie vele verzoeken, zoowel
van werkgevers als van werknemers, om
aan dienstplichtigen en aan reserve-perso
neel verlof of vrijstelling van opkomst bij
mobilisatie te verleenen.
Bekend wordt gemaakt, dat onder de hui
dige omstandigheden aan vorenbedoelde
verzoeken vooralsnog niet anders dan bij
zeer hooge uitzondering en dan nog slechts
in zeer dringende gevallen gunstig gevolg
kan worden gegeven.
Pijp Tabak
Taconis - Leeuwarden
(KecL)
