jHruuie ^riitscijc GTourani Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken WOLKEN EN DONKERHEID Lees en verspreid Uw Christelijk Dagblad! Eerste bij de oefening Zeemacht Voor-mobilisatie afgekondigd Vóór-mobilisatie abonnementsprijs: Per kwrtaal in Leiden en in plaatsen waa. een agentschap gevestigd is 235 Franco per post 2.35 portokosten Per week0.18 Voor het Buitenland bij wekelijksche zending4.50 Bij dage lijksche zending530 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7r/i cL N°- 6787 Bureau: Breestraat 123 Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1939 Postgiro 58936 20e Jaargang gRrtjertentieprijjen: Van I tot 5 regels 1.17'/» Elke regel meer 0-22'/a Ingezonden Mededeelingen van 1—5 regels 230 Elke regel meer 0.45 Voor het bevragen aan 't bureau wordt berekend0.10 id" Het kan helaas niet worden ontkend, 'dat het aantal symptomen, hetwelk op een dreigenden storm over Europa duidt, in de laatste vierentwintig uur ernstig is toe genomen. Zooals de eb zich van het strand terugtrekt, zoo vloeien thans de onderdanen van vreemde volken, die in het weldra wellicht vijandige buitenland vertoeven, naar hun haardsteden terug, alsof zich nu reeds, op voorhand, de schei ding tusschen natie en natie begint te vol- ree< trekken en te voltooien, welke bij een open uitbraak van het conflict onherroepelijk zal moeten gelden. De Britsche dagbladcor respondenten verlaten Berlijn; de Duitsche collega's spoeden zich weg uit Polen; de 'Amerikanen, die „abroad" vertoeven, zoeken veiligen uitweg naar de wercid tUvan overzee. Er is een algemeen bedrukt randlgevoelen, dat het uur van de beslissing LÜtvolthans snel naderbij komt. It, J De nerveuze spanning is ongetwijfeld i dr ngemeen vergroot door het afkondigen eemujvan de Danzigsche wet, waardoor gouw- de ot leider Forster tot hoofd van de Vrije Stad aftel wordt verklaard. Practisch komt zulks 'erk hierop neer, dat aan het oude statuut dier /tad bruusk een einde is gemaakt, en dat van Duitschen kant hiermee een stap is ?Dome i, de nog wel geen daadwerkelijke agressie betekent, doch wel een juridische schending van den status quo, welke tot Porsche reacties moet nopen. Wij willen ooralsnog niet de hoop laten varen, dat Warschau hierop zal reageeren door pa nden, en niet door gewapende protesten, zoodat er nog eenige kans over blijft tot het zich ontwikkelen van een dispuut, het- jjve/k zich in besprekingen en onderhan- Heimgen zou kunnen voortzetten. Iu usschen willen wij ons niet ontvein zen, hoe ernstig de nood van het oogen- lik is In hun verschillende redevoeringen ebben Chamberlain en Halifax getuige- ;i- afgelegd van een Engelsche vastbe- l, welke de noodzaak van een a pende ontknooping zou betreuren, ;n d - daarvoor, gezien het eenmaal n Polen verstrekte woord, toch niet uit len weg zou kunnen gaan. Tenslotte staat r Britsche overtuiging meer op het spel de rechten van een Oost-Europeesche c; de inzet is de bestaanszekerheid van ice! een wereldeel, weshalve niet mag orden geaarzeld. Dat het Britsche parlement de zaken op iclijke wijze aanvoelt, daarvan hebben zoowel hooger- als lagerhuis ondubbel- tinnig blijk gegeven; wie daaraan nog wijfelen mocht moet wel zijn overtuigd l( - cien fenomenalen spoed, waarmee et Engelsche parlement aan het kabinet e ge'r agde crisis-defensie-volmachten eeft verleend. Van deze zelfde vastbera- echeid getuigen ook, aan beide zijden van et Kanaal, de vèr strekkende militaire oc -bereidingen, welke veel meer omvat- rn dan bijvoorbeeld tijdens de September isis werd ondernomen. Ook Roosevelt heeft wederom zijn waar- ichuwende stem doen vernemen, zoowel t-"|p de woorden, welke hij tot Victor Em- nanuel heeft gericht, en waarin hij op j.uhi'ezen eea beroep deed ten gunste van JD-oot ueuwe bemiddeling, als in de boodschap- len, gericht tot het Duitsche en het Pool- :hc staatshoofd, om tot eiken prijs den ede te bewaren. Tenslotte willen wij in it verband nog vermelden het zoo diep- rnstige woord van den Paus, waarin wij, ii alle geschillen die ons van Rome schei en, een klank van waarachtigheid en van 'oofskracht beluisteren, welke in deze narde dagen weldadig aandoet. Er is het gerucht verspreid, dat Rus- nd en Duitschland tot onderlinge af n Baa engerd In Uw spraken zouden zijn gekomen, die verder reiken dan alleen den wil, elkander niet aan te vallen. Naar verluidt zouden hun wenschen ook gaan naar het verdeelen van een aanzienlijk deel van het Poolsche territoir, zoodat niet veel meer dan een romp- en bufferstaat zou overblijven. Ook Roemenië zou een veer moeten laten, na melijk het voormalig Russische Bessara- bië. Dergelijke veronderstellingen, want ernstiger kunnen wij ze voorloopig niet aanslaan, circuleerden ook reeds door ons eigen land. eer de Times-correspondent, die op het punt stond Berlijn den rug toe te keeren, ze als zijn laatste beroepsdaad in Duitschland de wereld inzond. Men late zich door berichten als deze, wier juistheid nog allerminst vaststaat, niet ver ontrusten; men herinnere zich dat een veelheid van „deelingsplannen" opgeld deed tijdens de eerste jaren van den we reldoorlog, waarvan later totaal niets over bleef. Wij vertoeven weliswaar wederom temidden van wolken en donkerheid, doch moeten ons heil niet verwachten van schrikachtig om ons heen zien, doch veel- eer van een ons terugtrekken op de hoop, ja het geloof, dat de Almachtige ook thans ons nog de zware beproevingen van een nieuwen algemeenen krijg zal willen be sparen. Ned. Chr. Reisvereeniging Alle groepen in het buitenland teruggeroepen 's-GRAVENHAGE, 25 Aug. Men deelt ons mede, dat alle groepen van de Ned. Chr. Reisvereeniging, welke zich in het buitenland bevinden, in verband met den internationalen toestand, zijn teruggeroepen. Voedsel-commissarissen benoemd 's-GRAVENHAGE, 25 Augustus. Van be voegde zijde vernemen wij, dat door den Minister van Economische Zaken zijn be noemd tot provinciale voedselcommissaris- sen, verbonden aan het onder zijn departe ment ressorteerend Rijksbureau voedsel voorziening in oorlogstijd: K. S. Gaaikema Schuiringa te Ruigezand, voor de provincie Groningen-, Ir. W. Ooster- baan te Tzummarum, voor de provincie Friesland; R. Wichers Hsen. te Gasselteruij- veenschemond, voor de provincie Drenthe; Ir. J. S. Keyser te Zwolle, voor de provincie Overijssel; Ir. W. de Jong te Arnhem, voor de provincie Gelderland; A. J. de Goey te Montfoort voor de provincie Utrecht; Ir. W. J. M. Dekker te Alkmaar, voor de provincie Noord Holland; Ir. T. P. Huisman te 's-Gra- venhage, voor de provincie Zuid-Holland; Ir. J. D. Dorst te Goes, voor de provincie Zeeland; P. J. van Haren te 'lilburg voor de provincie Noord-Brabant; M. J. Dings te Roermond, voor de provincie Limburg. Beek beraadt zich met de ambassadeurs WARSCHAU, 25 Aug. (Reuter). De Poolsche minister van Buitenlandsche Zaken Beek heeft gisteren, behalve dat hij een zeer innig contact heeft onder houden met de ambassadeurs van Frankrjjk en Groot-Brittannië, een ge sprek gehad met den ambassadeur der Sovjet-Unie. Roosevelt aan Hitier en Moscicki Naar Reuter verneemt, heeft president Roosevelt een beroep gedaan op Rijkskanselier H i 11 e r en op Mos cicki, den president der Poolsche repu bliek, om den vrede te bewaren. Roosevelt zou drie mogelijkheden hebben voorgeslagen: 1. directe onderhandelingen; 2. onderwerping van het geschil aan on partijdige arbitrage; 3. tot overeenstemming te komen om een procedure van verzoening aan te nemen. dorp 'sï.Vófl haag Ï89-U7610, Omdat thans natuurlijk de belangstelling meer dan ooit uitgaat naar de groote gebeurtenissen van eiken dag, deelen wij mede, dat ieder, die zich thans abonneert op ons blad met ingang van 1 October a.s. alle tot dien datum ver schijnende nummers gratis ontvangt. Lezers, die een abonné voor minstens één jaar aanbrengen, ontvangen een FRAAIE PREMIE thuisgezonden. Deze wervers weten, dat ons blad naar verhouding de goedkoopste Christe lijke krant is. Nieuwe lezers geve men op aan het Bureau van ons blad. DE ADMINISTRATIE. Inlijving dienstplichtigen op 28 Augustus uitgesteld Beperking van telefoon gesprekken De eerste oefening bij de zeemacht De Regeeringspersdienst meldt: De Minister van Defensie heeft bepaald', dat de inlijving van dienstplichtigen bij de zeemacht op 28 Augustus a.s. tot nader order wordt uitgesteld. In verband hier mede moeten de daarvoor aangewezen dienstplichtigen niet voldoen aan de op roeping tot opkomst op genoemden d'atum. Er zijn ook dienstplichtigen van de zee macht, die reeds in een vorig jaar of bij een vorige ploeg voor eerste oefening had den moeten opkomen, doch door genoten uitstel of om een andere reden deze oefe ning eveneens op 28 Augustus a.s. zouden aanvangen. Ook deze dienstplichtigen moe ten voorloopig niet opkomen, tenzij er een algemeene mobilisatie mocht plaats heb ben. In dat geval zijn zij verplicht de aan wijzingen te volgen, die gemeld zijn in hun zakboekje. Beperking telefoongesprekken DEN HAAG, 25 Aug. De bestaande ver keersafwikkeling ten aanzien van telefoon gesprekken blijft voorloopig gehandhaafd. Intusschen wordt ieder dringend verzocht zich bij het voeren van locale en interlocale gesprekken zoowel wat het aantal als de duur daarvan betreft tot het uiterste te be perken, daar anders van militaire zijde tot uitsluiting van een groot aantal telefoon aansluitingen zou moeten worden overge gaan. Veldpostdfenst DEN HAAG, 25 Aug. In aansluiting op het bericht van weder in werking stelling van den veldipostdienst, wordt van de zijde van de P.T.T. nog eens uitdrukkelijk de aandacht erop gevestigd, dat, in verbaud met de desbetreffende militaire bepalingen, in het adres van correspondentie, bestemd voor de bij de grens- en kustbeveiliging be trokken troepen, geen aandoiiding omtrent de plaats waar militairen zijn gelegerd mag voorkomen; Dergelijke stukken kun nen niet worden uitgereikt en worden aan de afzenders teruggezonden. Toegelaten is alleen de aanduiding „Veldpost" of „gebied van den territorialen bevelhebber" (t.w. Friesland, Overijssel, Noord-Brabant of Zuid-Limburg). In verband met de afgekondigde voor mobilisatie en het eventueel vorderen van motorrijtuigen voor militaire doeleinden, raadt de A.N.W.B. c» gebruikers van trip tieken en carnets de passages en douanes dringend het navolgende aan: 1. Zij, die een gebruikt en door de bui tenlandsche douane definitief afgestempeld triptiek bezitten, alsmede de houoers van een bovengenoemd carnet, dienen dit onver wijld per aangeteekende post aan den A.N.W.B. in te zenden of persoonlijk le komen inleveren; dit geldt ook voor geheel nieuwe en nog niet gebruikte grensdocu menten. 2. Zij, die een triptiek bezitten, dat wel voor eersten invoer, doch niet voor defini tieven uitvoer door de buitenlandsche douane is afgestempeld, zullen er goed aan doen, thans, nu dit nog mogelijk is, zoo spoedig mogelijk aan de Belgische of de Duitsche grens hun grensdocument te laten zuiveren en bij den A.N.W.B. in te leveren. Indien dit nl. binnenkort niet meer moge lijk zou zijn, zouden de houders der papie ren voor zéér groote kosten kunnen komen te staan, zoodot, het zij herhaald, onver wijld regelen van deze aangelegenheid drin gend gewenscht is. Koninklijke Besluiten afgekondigd 's-GRAVENHAGE, 24 Aug. Heden zijn afgekondigd: Het K.B. van 24 Augustus 1939, Staatsblad no. 183, betreffende de op- De aanplakbiljetten der voormobili satie worden met aandacht gelezen. Nederland op alles voorbereid De regeeringspersdienst pieldt: De ontwikkeling van den internationa len toestand heeft de regeering tot het inzicht gebracht, dat hoewel ons land geenszins is blootgesteld aan eenige be dreiging van welke zijde ook het niet is uitgesloten, dat in de naaste toekomst ter handhaving der neutraliteit tot mobi lisatie der zee- en landmacht moet worden overgegaan. In verband hiermede heeft de regeering besloten tot eenige maatre gelen (zoogenaamde voormobilisatie), welke de strekking hebben de legering en verpleging van hen, die eventueel bij mobilisatie zullen worden opgeroepen, voor te bereiden. De tekst van de buitengewone oproepin gen, die door de gemeentebesturen zijn aan geplakt luidt als volgt: Buitengewone oproeping in werkelijken dienst van gewone dienst plichtigen, van reservepersoneel, van niet in werkelijken dienst zijnde vrijwilligers en van burgerpersoneel, bestemd voor de ge mobiliseerde weermacht als voorzorgsmaat regel. Voor-mobilisatie De burgemeester van roept, in op dracht van de regeering, al het personeel aangewezen bij opkomst bij vóór-mobilisatie, op om zich met spoed in werkelijken dienst te begeven. Tijdstip van opkomst: a. voor hen, die o n m i d d e 11 ij k aanplakking van deze „openbare kennis geving" in werkelijken dienst moeten ko men: o n mi d d e 11 ij k, dan wel per eerst komende reisgelegenheid, indien van een openbaar middel van vervoer gebruik moet worden gemaakt; b. voor de overigen op 25 Augustus Degenen, die om eenigerlei reden niet :n het bezit zijn van een lastgeving (zie zak boekje), zijn verplicht zich te wenden tot den burgemeester van de gemeente, waarin zij woonachtig zijn of, indien zulks niet mo gelijk is, tot den burgemeester der gemeen te, waarin zij verblijven. De aandacht wox*dt er op gevestigd, dat deze „openbare kennisgeving" rechtens vol doende is en derhalve dengene, die niet aan deze oproeping voldoet, in verzuim stelt. den 24 Augustus 1939. De burgemeester voornoemd, motorrijder rijdt tegen vrachtauto NIJMEGEN, 25 Aug. De 40-jarige motor rijder J. D. uit Kranenburg is op weg van Kranenburg naar een schoenenfabriek in Kleef tegen een vrachtauto opgereden en eenige meters meegesleurd. Toen eenige uren later voorbijkomende arbeiders den man vonden, was hij reeds aan de gevolgen overleden. roeping personeel vóór-mobilisatie. Het K.B. van 24 Augustus 1939, Staats blad no. 588, betreffende machtiging tot vordering van spoorwegen en toebehoo- rend materieel in verband met het belang in 's lands verdediging. Het besluit van 24 Augustus 1939, Staatsblad no. 589, betreffende het on bruikbaar maken van spoorwegen met de daarop aanwezige bruggen, telegraaf lijnen en seintoestellen, in verband met de belanqen van 's lar :!s verdediging. Allerwege drukkende drukte Op het platteland zoowel als in Allerwege in het land heeft het besluit tot voormobilisatie, een groote, ongewone drukte teweeg gebracht. In allerijl moesten de betreffende militairen gewaarschuwd worden en op het platteland hadden die politie-agenten een lang niet te benijden laak, om ieder, die burgerkleeding met uniform had te verwisselen, dit aan te zeg gen. Ze moesten, waar de afstanden vaak zeer groot waren, soms hulp hebben van andere ambtenaren. Voor velen was het bevel, dat reeds be kend was door de radio (die zorgt, dat ten plattelande de berichten even snel bekend worden gemaakt als in de groote steden), een oorzaak van een zeer zenuwachtige stemming, niet het minst voor vrouwen, verloofden, ouders en andere huisgenooten, die zich beijverden, om bij het gereedmaken van alles, wat voor het „onder de wapenen" komen noodig werd geacht de helpende hand te bieden. Door de ietwat nerveuse stemming van sommigen had dit helpen ook wel eens een averechtsche uitwerking In den laten avond kon men reeds velen naar de autobussen en stations zien gaan, om aan het bevel, oogenblikkelijk op te komen, stipt te voldoen. Toch waren er nog wel laatkomers. En dat niet alleen op het platteland, ook in de steden. Menschen, die niet thuis waren en waarvan men niet kon uitvinden, waar ze vertoefden. Hedenmor gen zagen we in een onzer stec>en nog de politieagenten bij de deuren staan spreken met jonge mannen, die klaarblijkelijk be hoorden tot hen, welke op moesten komen. In de steden zag men de menschen zich verdringen om de aanplakbiljetten, waar van de inhoud trouwens ook al bekend was, door d<e radio. Men hoorde daarbij allerlei opmerkingen en vaak zwaarwich tige betoogen over de internationale poli tiek en natuurlijk allerlei commentaren en middelen om de crisistoestand radicaal te doen verdwijnen. Op de straten van de woonwijken was liet stiller dan gewoon, 't Was of de ernst van het oogenblik het spel der kinderen zelfs beheerschte. Op bepaalde punten bij 0e gemeentehuizen, de kazernes, de sta tions, was groote belangstelling voor het drukke doen der ambtenaren, der militai ren. Het waren niet enkel bloot nieuwsgie rigen, dooh ook menschen, die warmer be langstelling hadden, ornaat man of ver loofde, zoon of broeder plotseling hen moest verlaten. Bij de dreigende oorlog in het Oosten, nog wel ver van onze grens, maar die een internationale oorlog kan worden, maakte men zich reeds allerlei schrikbeelden van oorlogsellende, die ook over ons kan komen. Men hoorde over niet veel anders spreken dan over de dreigende onvrede in Europa en misschien daarbui ten. In de trams vergaten de passagiers uit te stappen bij hun halte. „Men heeft ook heel andere dingen in z'n hoofd" hoorden wc meer dan eens van iemand, die er reeds eerder „uit had gemoeten". Toch is er van agitatie of paniek geluk kig niets te merken. Daar is ook nog al lerminst reden voor. Op de stations zagen we velen afscheid nemen. En hoewel het lang geen vroolijke gezichten waren, die daar in elkanders oogen zagen en ook wel, om do gevoelens voor elkaar te verbergen, langs elkaar heen keken, tranen echter, hartroerende tranen, merkten we niet op. Zelfs voor de schoolkinderen, die vrij kregen, in verschillende plaatsen zijn nl. de scholen opgevorderd om te dienen voor verblijfplaats van militairen, aanvaarden deze extra-vacantie niet met volle vreugd» en uitgelatenheid, zooals men in gewone omstandigheden verwachten zou. Degenen, Jio hun auto moesten missen waren wel heel erg gedupeerd en ontvin gen het betreffende bevel tot leveren met „gemengde gevoelens". Maar verder op «|pn dag ging het leven, vooral in oe steden, weer zijn gewonen garg. Al wa6 dan het bedrijfsleven bemoei- lijl doordat velen plotseling uit het werk ge roeper werden. Onze overheid heoft ie noodige v..orzorgs- maatregelen ge roff ui, die heel ons volks leven helaas gevoelig raken. Daar is niets a -n te vera i t»rei. God geve, dat het bij deze voorzorgs maatregelen mag blijven en dat we, wat er ook nog moge gpbeuren, niet in de ellende van de oorlog mogen geraken. Meer dan ooit gevoelt nu ons volk 2idh afhankelijk van Hem, die het lot drr vol keren in Zijn hand! heeft. KLEINBEELD VERGROOTINGEN 5 X 8 cM. 7.5 ct. - 8/10 cM. 10 ct. FOTO SCHAAP C« Rokin 106 AMSTERDAM (Recl.l VOORNAAMSTE NIEUWS Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen Afkondiging van de voor-mobilisatie in Nederland Inlijving van dienstplichtigen bij de zee-* macht uitgesteld. Het onweer eischte gister drie dooden. Chamberlains politieke rede; Britsch parlement aanvaardt defensie-volmachten-* wet De Paus houdt vredes-rede voor de microfoon. Roosevelt zendt boodschap aan Victor Emmanuel. Russisch-Duitsche plannen tot verdee-t ling van Polen? Droog en warm Weerverwachting: helder tot licht of half bewolkt; droog warm weer behoudens eenige kans op onweer, zwak ke tot matige wind uit oostelijke rich tingen. barometerstand Stand vanmorgen half twaalf 759.8 Stand vamorgen half twaalf 23.0 thermometerstand Thermometerstand 103.0 FIETSERS LICHT OP 26 Aug. Zon op v.m. 6 uur; on.d nan. 8.02 uur. REINIGT EN ONTVLEKT zelf UW kleeden, tapijten en loopers DÉ- KLfiVRFnr KOMEN ALS NIEUW TERUG OXO\ F.RTREFBARE RESULTATEN BLU- „GJUtVOS" Bui ukcq -FAX (Reel.)! VERTROUWEN Beveel gerust uw wegen Al wat u 't harte deert Der trouwe hoed' en zegen Van Hem. Die 't al regeert: Die wolken, lucht en winden Wijst spoor en loop en baan. Zal ook wel wegen vinden. Waarlangs uw voet kan gaan! Den Heer moet gij vertrouwen. Begeert gij d'uitkomst goed: Op Hem uw hope bouwen. Zal 't slagen wat gij doet: Door geen bekommeringen. Geen klagen en geen pijn Laat God zich iets ontwringen: Hij wil gebeden zijnl Laat Hem besturen, waken! 't Is wijsheid wat Hij doet. Zóó zal Hij alles maken. Dat g'u verwondren moet. Als HijDie alle macht heeft. Met wonderbaar beleid Geheel het werk volbracht heeft. Waarom gij thans nog schreit. Rotterdamsche Burgerwacht opgeroepen Tot het verrichten van bewakingsdiensten ROTTERDAM, 25 Aug. De Burgemeeo'er van Rotterdam heeft de icden van de bar* ger wacht van Rotterdam opgeroepen vjot het verrichten van bewakingsdiensten Ge tracht zal worden deze dansten zoo te re gelen. dat telkens een gideelte der ledon dienst verricht, zulks ten emde de gewone werkzaamheden der leden zoo weinig no gelijk te verstoren. Engeland verspert vaarwaters De Britsche radio heeft ter kennis van dn scheepvaart gebracht, dat nabil de kust van Cornwall versperringen rijn gelegd door middel van tot zinken gebrachte schepen. Alle schepen moeten tusschen deze versper ringen. welke van de reglementaire kenlea- kens zijn voorzien, doorvaren Aan de Schotsche kust. nabij Stapa Row, zal de scheepvaart van nu af onmogelijk zijn. Verscheiden ladingen anthrariet uit V\ales. die voor Duitschland geladen waren, of zouden worden, zijn opgehouden Verla ding naar Italië wordt echter nog steeds toe gestaan. Men wijst er in dit verband op. dat in de havens van Wales reen ,k?l Duitsch schip meer ligt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1