Jlieiuue lactfe CTtntrant
BERLIJN EN MOSKOU SLUITEN
NIET=A AN VALS VERDRAG
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
VON RIBBENTR0P MORGEN NAAR SOVJET-RUSLAND
Gaat er spoedig
iets gebeuren?
FIRMA D. KATZ
lemcntsprijsi:
r kwartaal in Leiden en in jflaalSefi
waar een agentschap gevesligd is 235
it 2.35 portokosten
r week0.18
^oor het Buitenland bij wekelijksche
IN| zending4.50
j dagelijksche zending530
Alles bij vooruitbetaling
iosse nummers 5 ct. met Zondagsblad 7'/j et
Bureau: Breestraat 123 - Telefoon 22710 (na 6 uur: 23166) - Postbox 20 Postgiro 58936
atibcrtentiepnpen:
Van 1 tot 3 regelsf 1.17'/»
Elke regel meerCX22'/»
Ingezonden Mededeelingen
van 1—5 regels 230
Elke regel meer0.45
yoor het bevragen aan '1 bureau
wordt berekend0.10
N°- 6784
DINSDAG 22 AUGUSTUS 1939
20e Jaargang
;rbond van
water en vuur
Toen gisteren het feit bekend werd
een handelsovereenstemming tus-
1 het nationaal-socialistische Duitsch-
en het communistische Rusland,
iiiird reeds hier en daar aarzelend op-
Kflierkt, dat er iets aan het veranderen
geraakt, dat er 'het een en ander
on te verschuiven. Zooals een eerste
gekraak voorspelt, dat een ijs-
welke den loop van een stroom
ecoispert, toe is aan kruien, zoo leek deze
ieglnadering, deze voelingname tusschen
'ept|)skou en Berlijn te voorspellen, dat er
^Ojhet machtsspel om Danzig niet langer
®l4cies dezelfde druk en tegendruk meer
ktond. Men begon iets te begrijpen
ecta de moeilijkheden, door Frankrijk en
foot-Brittahriië ondervonden, om de
reati-agressie-keten, welke op één schalm
sloot, in Moskou samen te trekken en
paar vast te klinken. De Russen had*
I l>n blijkbaar hun aandacht niet onver*
Ijeld bij dit eene gebeuren, doch waren
■^usschen tevens op andere aangelegen*
grJden, hun land en zijn naaste toekomst
^treffende, bedacht.
jNa deze eerste teekenen van neiging
IQ, kentering is er nu eensklaps he
0 ?oote en verbijsterende nieuws losge*
dat Berlijn en Moskou op eeniger
»ipi manier kennissen, om maar niet aan*
onds te zeggen goede vrienden, zijr
tworden. Er is tusschen hen in alh
filte, en zonder dat de buitenwereld
—■öarvan ook maar iets bevroedde, een
I plitiek verdrag uitgebroed, van welks
trekking op het oogenblik, dat wij
thrijven, nog alleen bekend is, dat het
pa oorlog tusschen JDuitschland en Rus
land wenscht uit te sluiten, omdat beide
>artijen daarin den wil vastleggen, elkan-
^Ter niet aan te vallen. Als men dit leest
^rijft men zich de oogen toch even uit!
■ftebben water en vuur zich eensklaps
itrzoend, is het bolsjewisme, waarvan
Hitier de wereld op het uiterste moment
:ou hebben gered, en dat hij vervolgens
door het anti-komincern-pact, tot in het
verre Azië toe, als met een dijk had om
geven, niet langer de onverzoenlijke
vijand van onze samenleving en onze
beschaving? Hitler en Stalin, Herodes en
Pilatus eensklaps vrienden geworden!
Het opmerkelijke feit, dat in de officieele
Duitsche welsprekenheid van de laatste
i1,0. maanden niet langer mateloos tegen
Moskou werd gefulmineerd, lijkt thans
-erklaard. Opmerking verdient even-
sw wel in bizondere mate. dat de
yuitsche drang, zich van de Oekraïne,
luslands graanschuur, meest ir te maken,
:h sinds geruimen tijd niet wederom
lanifesteerd heeft. Ook hierin lag een
iptoom van Duitsche koersverande-
-o'*
Men kan de vraag stellen of commu-
iten en nationaal-socialisten tot het in*
:ht gekomen zijn van hun wezensver-
en of dit hen nader tot elkan-
",w*:r heeft gebracht.
Men kan de kwestie ook over een an-
--eg gooien en vaststellen, dat de
te duitsche leidende politici, liever dan on
lanzig den handschoen op te rapen, wel*
:n Engeland in het krijt heeft geworpen,
zich te wagen aan een mogelijke re-
("se van 1919, een monsterverbond wa-
,en, hetgeen hen in de oogen van de ge-
eele wereld, zoowel buiten als binnen
spi un eigen grenzen, als politieke koord*
>er, ansers zal moeten kenschetsen,
n t< Mogelijk zit aan deze verwarde affaire,
erv^ie nog zoo alleszins in het duister ligt,
een ander aspect, hetwelk geleidelijk
oor den dag kan komen, en wel dit:
kw leeft Moskou ingezien, dat het, zich on-
t voler Engelands leiding voor het wereld-
venwicht in den strijd werpende, met
m 1 )anzig als eerst zichtbare inzet, het risico
J[taiip zich zou moeten laden van het meest
^alirecte deel van den strijd met het mili-
20 jj air machtige Derde Rijk, en dat het aan-
latefteel der Britsch-Fransche bondgenooten
in hoofdzaak zou beperken tot pogin*
1 ^en, luchtraids te ondernemen, en eer
Hongerblokkade uit te oefenen?
aalHet zou weinig behoeven te bevreemden,
elin foo de Russische politiek Engelands huidi-
ëntqge weerkracht op gelijke waarde aansloeg
wi ils Japan, dat zich de meest cynische pro-
a vfvocaties tegen den Brit heeft durven ver-
c 'oorloven, zonder zich oogenschijnlijk veel
Niej0m de consekwenties daarvan te bekom-
de. [meren. Een Engelsch wereldrijk, zoo zou
Russische conclusie kunnen luiden,
■etwelk zich in het Verre Oosten heeft
:en terugdringen door Japans imperialis*
e, kan ook in Europa, zoo het begin
an den strijd hier zal liggen, en niet
trekjdaarginds, niet meer gelijk vanouds
d'krachtig en ongeschokt van zich doen
^blijken.
,f?rcf Wij zeiden het reeds, dit alles heeft
hill«no9 n,et vee^ méér waarde dan veron-
n Hderstellingen. Er heeft zich een positie
ij wijziging voltrokken, die men in Londen
noch Parijs heeft voorzien, maar aan de
verwachting waarvan Berlijn en wellicht
00^ ^ome °P héden de aan den dag
1 'e koelbloedigheid inzake de Dan
Naar het D. N. E. bericht uit
Berlijn, zjjn de Duitsche Rijks-
- regeerin.' en de regeering van
j Sovjet-Rusland overeengeko
men, met elkander een niet-
aanvalspact af te sluiten. De
Duitsche Rijksminister v. bui-
tenlandsche zaken JOACHIM
VON RIBBENTROP zal mor-
gen in Moskou aankomen om
de desbetreffende onderhan-
j delingen tot een einde te
STALIN brengen. HITLER
Volgens „United Press" zal von Ribbentrop vergezeld worden door Onderstaatssecretaris dr Gauss, den
tolk dr. Schmidt, en verschillende andere autoriteiten van het Duitsche ministerie van buitenlandsche
zaken. De onderteekening van het verdrag zal te Moskou plaats vinden.
In oHicieele Duitsche kringen weigerde men mee te deelen waar en hoe lang de onderhandelingen reeds
gevoerd zijn.
De Poolsche ambassadeur te Berlijn Lipski, heeft zich per vliegtuig naar Warschau begeven om zijn
regeering te raadplegen.
De Britsche regeering moet door deze nieuwe ontwikkeling volkomen zijn verrast. In Londen heerschte
bij het bekend worden van het nieuws een aan ongeloof grenzende verbijstering.
Chamberlain zal de rest van deze week
in Londen blijven en dus niet, gelijk ver
wacht werd. over eenige dagen zijn onder
broken vacantie in Schotland hervatten. De
kwestie van een opnieuw bijeenroepen van
het Parlement is, naar Reuter meldt, door
Greenwood, den waarnemenden leider van
öe oppositie, formeel niet ter sprake ge
bracht in een onderhoud, dat hij gisteren
met Chamberlain had, gezien het feit, dat
deze aangelegenheid vandaag volledig door
het kabinet besproken zal worden in het
licht van den toestand, dien het te bestu-
deéren heeft Mochten de Ministers beslui
ten, dat het noodig is het Parlement weer
bijeen te roepen, dan zal waarschijnlijk
blijken, dat er een bijeenkomst van het
parlement zal zijn voor het einde van deze
week, of op zijn laatst in het begin van de
volgende week.
Deze ministerieele bijeenkomst was reeds
vastgesteld, voordat de Ministers met vacan
tie gingen, maar is thans natuurlijk onver
gelijkelijk veel belangrijker geworden.
Na zijn terugkeer te Londen ontving
Chamberlain verschillende ministers, aller
eerst Halifax, met wien hij een gesprek had,
dat meer dan drie uur duurde. Sir John
Simon, Sir Samuei Hoare, Leslie Burgin, de
Minister van Voorziening en Lord Chat-
field, de Minister voor de coördinatie van
de Landsverdediging behoorden tot degenen
die den eersten Minister in een loop van
den middag kwamen bezoeken.
NEDERLAND OP DE
SAMENKOMST DER
OSLO-STATEN
De uitnoodiging aanvaard
's-GRAVENHAGE, 22 Aug.
Gistermiddag te 5 uur heeft de
Belgische zaakgelastigde den mi
nister van buitenlandsche zaken
uitgenoodigd deel te nemen aan
de samenkomst van de Oslo-
staten, welke Woensdag te
Brussel zal plaats vinden. De
minister van buitenlandsche za
ken, Mr van Kleffens, heeft
de uicnoodiging aanvaard.
zigsche problemen lijken te hebben ont
leend. In de democratische groote staten
van het westen is men thans verbijsterd;
het valt nog niet te voorspellen, hoe men
morgen aldaar gezind zal zijn. Evenmin
zou het van rustig oordeelen getuigen,
zich reeds nu in prognoses over Danziq
te verdiepen. „Nog is Polen niet verlo
ren", zegt de bekende regel uit de natio
nale hymne van dit land. Intusschen
schijnt de positie van Warschau wel in
meerdere mate erdoor te zullen worden
bedreigd.
Berlijn en Warschau
wachten op beslissing
De Engeische loeristen
verlaten Polen
De Britsche consul-generaal te War
schau heeft allen in Polen verblijvenden
Engelschen en bezoekers van Polen den
raad gegeven, dat, wanneer zij geen
speciale redenen hebben, om in Polen te
blijven, het wenschelijk zou zijn, dat zij
zouden vertrekken.
Welingelichte kringen alhier verklaar
den heden, dat de toestand in ernst is
toegenomen en dat een crisis tegen het
einde van deze week zou kunnen worden
verwacht.
De Berlijnsche correspondent van de
„Gazeta Polska" voorspelt, dat de rede
van Hitier op Zondag a.s. bij Tannenberg
sensationeel zal zijn. Het is echter niet
bekend, of de rede een redelijk antwoord
zal behelzen op het Poolsche memoran
dum van 5 Mei, dan wel of zij alle brug
gen zal verbranden en de zaken tot een
acute crisis zal brengen.
De officieuze „Gazeta Polska" spoort-
naar Havas meldt, de burgerbevolking van
Polen aan, maatregelen te nemen voor een
eventueel conflict. In het desbetreffende
artikel wordt gezegd, dat de regeering
maatregelen heeft genomen, om voorraden
op te slaan voor den oorlogstijd en dat
ieder gezin ook een reserve-voorraad leve-s-
middelen voor twee weken moet opslaan.
Voor een gezin van vijf personen bestaat
deze voorraad uit het volgende: dertig kilo
meel, vijftien kilo gedroogde groente, dertig
kilo aardappelen, tien kilo kool, drie ki'o
suiker, een kilo marmelade, twee kilo spek,
een kilo olie, tien kilo versche groenten
een kilo zout* een kilo gerookt vleesch,
twee kilo kaas, een pond koffie, een kilo
tomatensap. Ook moet ieder gezin blikken
gecondenseerde melk koopen.
Verder wordt aangegeven- hoe deze voor
raad moet worden opgeslagen en beveiligd
tegen strijdgas.
Ook te Berlijn is m*n van meening,
dat er thans al 6poedig iets zal gaan ge
beuren. In politieke kringen aldaar wordt
beweerd dat men niet kan toestaan, dat de
Poolsche „wreedheden", waarmede de Dan-
zigsche kwestie thans onontwarbaar is ver
bonden, nog veel langer voortduren. Het
denkbeeld, dat Duitschland dienaangaande
diplomatieke stappen bij Polen zou kunnen
doen, wordt verworpen. Daaruit zou gecon
cludeerd moeten worden, dat Duitschlands
lijn van actie een geheel anderen vorm zaJ
De Duitsche proef mobilisatie
Los staande, fragmentaire doch betrouw
bare inlichtingen doen bet denkbeeld aan
de hand, dat Duitschlands proefmobilisatie
snelle vorderingen maikt. Verpleegsters
worden opgeroepen, propaganda-eenheden
georganiseerd soldaten wnrden ingeënt, de
benzine-6chaarschte is erger geworden,
auto's en wagens worden gerequireerd* in
het bijzonder in Pruisen er lange reekseu
vrachtwagens en tanks bew egen zich voort
De „National Zeitung" schrijft, dat de
week, welke thans begint, een beslissing zal
brengen inzake Danzig, alsmede in andere
belangrijke vraagstukken.
„Men voelt", aldus het blad, „dat beslis
sende gebeurtenissen in de wereld worden
voorbereid. De duidelijke houding, welke
de as-mogendheden hebben aangenomen,
alsmede de juridische basis van haar
eischen en de onweerlegbaarheid van haar
levensbelangen maken, dat de beslissing,
welke genomen moet worden, afhangt van
de houding welke zii aannemen, die zich
tot nu toe verzetten tegen een gezonde
en natuurlijke ontwikkeling
De houding van Frankrijk
Het Fransche kabinet is tegen hedenna-
middag bijeengeroepen. Bovendien zal er
Donderdag te Parijs een ministerraad zijn
onder leiding van president Lebrun.
Parijs staat met Londen in nauw contact
Bonnet ontving gisteren den Engelschen
ambassadeur en D a 1 a d i e r heeft in den
ié«dag overleg gepleegd met H o r e Be*
s h a, den Britschen Minister van Oorlog,
die op doorreis was naar Londen.
Een „donderslag" te Berlijn
Naar Havas meldt uit Berlijn heeft het
bericht van de op handen zijnde ondertee
kening van het niet-aanvalspact met Rus
land in politieke kringen in de Duitsche
hoofdstad óe uitwerking van een donder
slag gehad. Dat het Derde Rijk, aldus
Havas, belang heeft bij een manifestatie,
lijdt geen twijfel, doch dat de Sovjet-Unie
zich hiertoe geleend heeft was een verras
sing. Het niet-aanvalspact schijnt in feite
geen essentieele nieuwigheid in de betrek
kingen tusschen de beide landen op te levé-'
daar men den Iaatsten tijd van Duit
sche zijde steeds officieel heeft verklaard,
dat het nimmer opgezegde verdrag van
Rapallo als een waar niet-aanvalspact kon
worden beschouwd.
In politieke kringen blijft men de mee
ning toegedaan, dat de Sovjet-Unie geen
belang heeft bij een gemeenschappelijke
grens met Duitschland en dat het Sovjet
régime tot eiken prijs een oorlog wil ver
mijden en öe gevolgeu van een Duitsch-
Poolsch conflict schijnt te vreezen. Het
nieuwe verdrag kan in handen van het
Derde Rijk zoowel een instrument van den
vrede zijn als een instrument van den oor
log. Opgemerkt dient te worden, dat dit het
eerste niet-aanvalspact is, dat het Derde
Rijk sluit met een niet-aangrenzend land en
waarmee het geen territoriaal geschil
kan hebben.
In afwachting van e'en inhoud moet ge
constateerd worden, dat alleen reeds de
aankondiging de spanning, die van uur tot
uur toenam, verbreekt Het zal zonder twij
fel voor het grootste deel van Moskou af
hangen, of deze ontspanning duurzaam en
aanzienlijk wordt
De indruk te Warschau
Het nieuws der a.s. onderteekening van
een Duitsch-Russisch pact heeft te War
schau groote verrassing gewekt De eerste
indrukken zijn als volgt samen tevatten:
In de eerste plaats zal naar de Poolsche
meening het instrument de houding van
Polen nopens het Rijk niet fundamenteel
wijzigen. Men zal de reactie in Frankrijk en
Groot-Brittannië moeten afwachten. Het
feit, dat Moskou voornemens is een pact
met Duitschland te sluiten bewijst aldus
deze kringen, dat de Sovjets buiten ieder
eventueel conflict ten Westen van hun gren
zen blijven, hoewel zij wenschen dat het
Duitsche conflict aan de derde internatio
nale de mogelijkheid zal geven een beslis
sende rol in Europa te spelen.
Men wil verder twee andere redenen voor
Moskou zien, om in Europa afzijdig te staan:
de internationale toestand van het land en
de moeilijkheden in het Verre Oosten.
Men voegt hieraan toe, dat Warschau
geen actieve, nuttige deelneming van Rus
land in geval van een Duitsch-Poolsch con
flict verwachtte. Een feit is zeker, dat een
diepgaande wijziging zal komen in de
Duitsch-Poolsche betrekkingen.
Wat Washington denkt
Diplomatieke kringen te Washington blij
ven sceptisch ten aanzien van de werkelijke
beteekenis van het groote nieuws. Men is
van meening. dat men hier te doen zou
hebben met een stoutmoedige chantage op
de democratieën.
Deze kringen zijn van meening, dat deze
gebeurtenis een volkomen gewijzigde en
voorziene oriënteering zou kunnen geven,
niet alleen aan het beloop van de crisis in
Europa, maar aan de wereldsituatie.
„Verbluffende slag"
In hooge kringen te Washington wordt
uitdrukking gegeven aan verwondering en
verontrusting over hetgeen men noemt „een
verbluffende slag voor het Britsche vredes-
front" De eerste reactie was, dat het
^Kremlin genoeg heeft van het maanden-
'lang gemarchandeer met Groot-Brittannië
en Frankrijk en nu zijn laatste kaart heeft
uitgespeeld, en indien de Westersche mo
gendheden nog steeds afwijzen tegemoet te
komen aan zijn voorwaarden, bereid is a.f-
zijdig te staan en Duitschland den weg in
Polen en zoo noodig de Baltische Staten,
cïe geweigerd hebben Ruslands militairen
bijstand' te aanvaarden, vrij te laten.
Hoewel men van rneening is, dat een
vredesfront zonder Rusland het moeilijk
zal hebben zijn verplichtingen jegens Po
len na te komen, blijven sommige welin
gelichte kringen optimistisch.
De „Oeuvre" humoristisch
Stibia schrijft in „l'Ordre": Men zal ons
veroorloven dit pact niet al te ernstig op
te vatten. „l'Oeuvre" schrijft: ,Zal Rusland
toetreden tot het unti kominternverdrag?
Gisteravond laat werd vernomen, dat men
van een economische overeenkomst tot een
politieke overeenkomst overging. Wij be-
hooren niet tot degenen die dat volkomen
verrast. Wij zijn niet van plan onze koel
bloedigheid te verliezen, noch onbezonnen
op de gebeurtenissen vooruit te loopen.
DE VRIJSTAAT DANZIG EN POOLSCHE CORRIDOR
VOORNAAMSTE NIEUWS
Dit Nummer bestaat uit TWEE bladen
De bewakingsvoorschriften-1939 tredeiï
op 1 September in werking.
Het nieuwe mijnenlegger-instructie-#
vaartuig „Willem van de Zaan" is gister
officieel in dienst gesteld.
Duitschland en Sovjet-Rusland sluiten
tezamen een niet-aanvalspact.
Chamberlain houdt langdurig beraad
met zijn medewerkers.
Morgen begint te Brussel een conferen-*
tie der Oslo-mogendheden, waaraan ook
Nederland deelneemt.
GEDEELTELIJK BEWOLKT
W eerverwachting: Zwakke
tot matig zuidelijke tot zuidwestelijke
wind. Gedeeltelijk bewolkt tot betrokken.
Waarschijnlijk nog enkele regen of on
weersbuien.
BAROMETERSTAND
Stand vanmorgen half-twaalf: 760.5
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen half-twaalf: 193 C
FIETSERS LICHT OP
23 Aug. 's avonds van 8.39 tot 's morg. 5.27.
Spoorstraat 33/37, Dieren, Tel. 4202
DOORLOOPENDE TENTOONSTELLING
VAN 17e EEUWSCHE OUD-HOLLAND-
SCHE MEESTERWERKEN, ITALIAAN-
SCFE en VLAAMSCHE PRIMITIEVEN.
Dagelijks geopend van 96 nnr.
(Ree U
De indruk in Italië
Rome, 22 Augustus (Stefani). Het bericht
heeft in geheel Italië een overweldigenden
indruk gemakt. De „Messaggero" is van
meening, dat deze sensationeele en verras
sende omkeer van zaken het politieke falen
beteekent van de omsingeling öoor Parns
en Londen
De „Popoio di Roma" schrijft, dat het
voldoende zal zijn Polen te laten nadenken
over 't gevaar van een conflict om Dantzig
en de vrede zal opnieuw gered zijn.
De opvatting in Engeland
22 Au^' In .de ochtend was m
v\ nitehall nog geen officieele meening ver
nomen over de berichten uit Berlijn en
Moskou. De wijze, waarop deze berichten
jn de ochtendbladen zijn opgenomen, weer
spiegelt de verrassing, waarmede hét be-
richt ongetwijfeld in welingelichte niet-
officeele kringen is ontvangen. De bladen
geven nog weinig commentaar.
Vernon Barllett schrijft in de „News
Chronicle", dat de reis van Von Ribbentrop
een der uitzonderlijkste ontwikkelingen ir.
de moderne geschiedenis vormt, daar hij
zijn politiek heeft opgebouwd op een basis
van oppositie tegen de communieticshe in
ternationale.
De indruk te Warschau
WARSCHAU, 22 Aug. Het Poolsche tele
graaf agentschap meldt, dat de aankondi
ging van de a.s. afsluiting van een niet-
aanvalspact tusschen DaHschland en Sovjet
Rusland in politieke kringen te Warschau
geen grooten indruk heeft gemaakt, daar 't
in wezen geen werkelijke wijziging brengt
in hel evenwicht van krachten in Europa.
De aankondlgng bewijst het verlangen
der Sovjets zich terug to trekken nlt het
Europeesche spel. Bij de Engelsch-Fransch-
Russische onderhandelingen hadden rij
deze neiging reeds duidelijk betoond. Dit zal
geen enkele wijziging brengen in de po
sitie en de houding van Polen.
(Zie verder Laatste Nieuws)
WIEL OVER HET HOOFD GEKREGEN
EN GEDOOD
BARENDRECHT. 22 Aug! De 63 jarige
wagenvoerder M. L. van *er Sloot, in dienst
hij de Velo-fabrieken alhier, is van den door
hom bestuurden wagen gevallen, waarbij een
der voorwielen hem over het hoofd ging. Do
man was terstond dood.
