KERK EN ZENDING Mr Dr A. baron Roell 75 jaar KUNST EN WETENSCHAP LITTHAUER- SATERDAG 19 AUGUSTUS 1939 DERDE BEAD PAG. 9 Commissaris der Koningin in Noord-Holland Een wijs en voorzichtig magistraat Maandag e.k. viert Mr Dr A. baron Röell. jommissaris der Koningin in de provincie {oordholland, een der oudste van Hr. Ms. (ewestelijke gouverneurs, zijn lósten ver- »ardag. De tot hoogen leeftijd gekomen, alom ge- phte ,en geëerde eerste provinciale ma- [straat, die reeds 24 jaren zijn gewichtig jnbt vervult, stamt uit het bekende en (ijd vertakte patriciërsgeslacht der Röells, at aan het vaderland gedurende meer dan bderhalve eeuw belangrijke diensten heeft [iwezen De jubilaris van Maandag, Anto- fe baron Röell, is do zoon van den zee- Ificier, W. F. baron Röell, en van A. C. aronesse Collot d'Escury. Te 's-Graven- age zag hij op 21 Augustus 1864 het levens- cht. Na zijn studiën aan het Haagsche gym- asiiun en daarna aan de Leidsche Univer- Iteit te hebben voltooid, promoveerde hij L I> 4 April 1892 in de Sleutelstad op stellin- en in de rechtswetenschap, en in de staats- retenschappen op een dissertatie, getiteld Wetgeving op de huisvesting van arbei- ende klassen". Door de keuze van dit onderwerp, actueel n den tijd, toen het woningvraagstuk voor en arbeidenden stand zóó sterk de aan- lacht trok, dat de Woningwet tot stand wam, toonde de jonge Haagsche rechts- I 'eerde de democratische allure, die hem teel zijn leven is bijgebleven en daaraan •oor een belangrijk deel inhoud heeft [even. In het jaar zijner promotie werd Mr baron löell benoemd tot adjunct-commies aan de Irovinciale griffie van Gelderland, een jaar ater tot commies-afdeelingschef bij de Kerijselsche griffie. Met de ambtelijke werkzaamheden, noodig voor het geweste- 5T- ijk bestuur, zag hij zich dus reeds in deze ien aren belast. jurgemeester Op een zesjarigen 'dienst bij het provin- iiaal gouvernement volgde een eervolle naf periode als burgemeester in provinciale noofdplaatsen, die in 1898 te Leeuwarden 49C) aanving, in 1904 te Arnhem werd voortge zet en haar bekroning vond te Amsterdam. waar Mr baron Röell in 1910 als zoodanig 23, i£ H. en. |rte U pa iTT mende, toen nog zeer onstuimige en revolu- ^5 tionair:gezinde sociaal-democratie het ge- meentebestuur nogal wat zórgen. Drie roode Dgomeente-ambtenaren waren ontslagen, om dat zij het gemeentebestuur op onbetame- lijke wijze bij herhaling in geschrifte be streden. Een hunner werd bij wijze van pro- —"•"j test door de S.D.A.P. in 1909 voor den Raad «nr:[candidaat gesteld en als Raadslid gekozen. |Het was de heer Z. D. J. W. Gulden, die dezer dagen met stille trom vanwege, de erf- lachtskwestie uit denzelfden Raad vertrekt. De verkiezing van Gulden deed bij den toenmaligen burgemeester, Mr W. F. van Leeuwen, een krachtig magistraat, den cen' beker der ergernissen overloopen. Hij ver- ,eny kreeg eervol ontslag en werd opgevolgd door Mr baron Röell, eveneens beleidvol maar wat soepeler regeerder, die bovendien beter met de sociaal-democraten overwt kon. De nieuwe burgemeester maakte de jaren van bloei vóór den wereldoorlog mede, doch :°rS* zag zich in Augustus 1914 mede geplaatst anaf 'Voor £roote zorgen, waarin ons land en ■M dus ook de hoofdstad werd verwikkeld. Hij mmm 'wist deze het hoofd te bieden, gaf 3e nood- zakelijke bijzondere leiding in den eersten tijd der vierjarige beproeving, regelde o.m. het Verblijf van de Belgische vluchtelingen, die vooral na den val van Antwerpen voor het oprukkende Duitsche leger, bij stroo men Amsterdam opzochten. Commissaris der Koningin Mr baron Röells taak als burgervader der (hoofdstad scheen nog niet voltooid, toen hij dern in 1915 door H. M. de Koningin belast werd met het bestuur van de provincie Noord- TTt Holland. He.t is in deze, no? altijd met groote mui. bekwaamheid en toewijding vervulde ma- allea girale functie, dat de jubilaris van Maan dag zijn gaven en talenten het meest heeft kunnen ontplooien. ciaal Comité tot 'hulpverleening bij rampen jilU Onder zijn wijs en voorzichtig regiment, waarin Noordhollands Commissaris zoo -ÏOJS i goed met medewerkers van allerlei richting kon omgaan, is de provincie in alle opzich- UE ten tot bloei gekomen. Gld. OF Bij dit jubileum past het te wijzen op de ij Staten genomen en door Gedeputeerden, onder leiding van Hr. Ms. Commissaris 65.—, voorbereid en uitgevoerd. Wij noemen hier de bedrijvenpolitiek, die 'ondanks moeilijkheden met onderscheidene gemeenten, tot het gewenschte resultaat men- beeft geleid. Over geheel Noordholland is )SLI elke woning en ieder bedrijf bij de water- m leiding aangesloten, ook op de eilanden Texel, Vlieland, Terschelling, Urk en Mar- RE ken. rage Het eiland Wieringen behoorde hier vroe- ook bij, doch. naar men weet, is Wie- ringen geen eiland meer. Het behoort en se 16 hier raken wij aan een ander belangrijk 0219 stuk werk, de drooglegging der Zuiderzee T9 m. tot de nieuw gewonnen gebieden. Het spreekt vanzelf, dat Mr Dr b«-on Röell ook hierbij krachtig medewerkte. Hij is een dei NE curatoren van de Slichting voor het bevol- bingsonderzoek in de drooggelegde Zuider zeepolders te Amsterdam. mm— In het geheele gewest levert de provincie meter ®lectriciteit voor licht en kracht, met uit- rneer zondering van Amsterdam en Haarlem, die hierin reeds voorzieningen hadden getrof- blick. fen, Vele ruime en doelmatige wegen wer- den in den loop der jaren van provincie- i wege aangelegd, terwijl Mr Dr baron Röell van °°k en vooral tijdens zijn welhaast voltooide 10.—. zilveren ambtsperiode sociale rechlvaardig- heid heeft betracht door te bevorderen het >lick treffen van regelingen ten bate van het provinciaal personeel, welker rechtspositie Pens werd versterkt. ..aardevolle geschenken van hun ingeno menheid blijk gaven, was een feestdag vooi de provincie en niet het minst voor den Commissaris zelve, die aan de zoozeer ge- enschte zetelverandering de juiste leiding had gegeven, Noordholland is een provincie met veler lei onderscheiden belangen. Een uitgebreide stadsbevolking bewoont dit gebied, waar nevens, de zorgen voor industrie, visscherij. landbouw enz. des heeren Röells aandacht roegen. Hij is gezfen en geëerd in de duin streek en in de polders, bij de forensen,zoo goed als in de boerendorpen. Bij tal van bijzondere gelegenheden herinneren aan den watersnood in 1916 leed en vreugde was de Commissaris op zijn post. Hij deelde in het wel en wee der provincie op allerlei wijze. Van het Prov van algemeenen aard in Noordholland is Mr Dr baron Röell voorzitter; verder eere- oorzitter van de Noordhollandsche Vei> eeniging „Het Witte Kruis" en van de eéniging „Asyl voor noodlijdende dieren" te Amsterdam; beschermheer van het Patro naat voor behoeftige herstellende krank zinnigen. Men weet, dat van de provincie drie inrichtingen voor geesteszieken uit gaan, te Santpoort, Castricum en Medem- blik Andere functies van beteekenis zijn: sedert 1915 die van voorzitter der Holland- sche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem; sedert 1930 die van curator der Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. Het Rijksgebied over zee heeft de bijzon dere interesse van den Haarlemschen jubi laris. Sinds 1923 is hij voorzitter van den Raad van Beheer der Koninklijke Vereeni- ging Koloniaal Instituut te Amsterdam ge- ■eest. In deze kwaliteit bezocht de heer Röell in 1929 Java, Bali en Sumatra. Eerst kort geleden trad hij af als voorzitter, doch bleef lid. Ten slotte vermelden wij nog zijn commissariaat van de N.V. Stoomvaart-Mij „Nederland" te Amsterdam. Mr Dr A. baron Röell, die sedert 20 Nov. 595 is gehuwd met A. A. baronesse de Vos van Steenwijk, vertoeft Maandag in het buitenland, Beëedigïng marine-officieren te Den Helder DEN HELDER, 19 Aug. Van de bij Kon Besluit van 12 Augustus nieuwbenoemde officieren bij de Kon. Marine werd een vijf tal bij beschikking yan den Minister van Defensie met ingang van IS Augustus, den datum van het. vertrek van Hr. Ms. flottielji leider Tromp", aan boord van dezen bodei geplaatst en daar de beëedigdng van de nieuwbenoemde officieren eerst over enkele weken zal geschieden, werden de vijf boord van de „Tromp" geplaatsten, n.l. de luitenante tor zee der 3de klasse, A. D. II. Heringa, W. N. v. d. Poll, J. Schippers, Haayen en H. C. van der Nagel .gistermid dag aan boord van de „Tromp" door den commandant van dit schip, ka' n ter zee J. W. Term ij telen, bef-e digit De bemanning, die mede in verband met het bezoek van den Minister van Defensie en de inspectie door den Marinecomman- dant, in Zondagstenue was gekleed, verza melde zich thans voor de derde maal op de campagne, waar de plechtigheid plaats vond, in tegenwoordigheid van familieleden der te beëedigen officieren. Nadat de ban geopend was en, onder het spelen van de eerste maten van het. „Wil helmus" door de Schcepskapcl, met gepre senteerd geweer- door dc gewapend" macht, de groet aan de vlag gebracht was, legden de vijf jonge officieren in de handen van den commandant van de ..Tromp", kapitein ter zee J. W. Terniijtolen, den eed af. w elke plechtigheid besloten werd met het Wil helmus. Kolonel Termij tel en sprak daarna de be- eedigde officieren toe. Minister Weiter en oud-minister Van Dijk onderscheiden 's-GRAVENHAGE, 19 Aug. De zaakgelas tigde ad interim van België, baron R u- zette, heeft den minister van Koloniën den heer Ch. J. I. M. W e 11 e r en den oud minister van Defensie dr J. J. C. van D ij k mededeeling gedaan van hun onderschei ding mot het grootkruis in de orde van de kroon van België en heeft hun, respectieve lijk op het departement van Koloniën en ten huize van dr van Dijk, de versierselen dier hooge onderscheiding overhandigd. PRIJSVERSCHIL GROENE ERWTEN ENZ. 's-GRAVENHAGE, 19 Aug. Van bevoegde zijde wordt ons medegedeeld, dat met in gang van Maandag 21 Augustus a.s. onder bepaalde voorwaarden aan exporteius prijs verschillen bij uitvoer van groene erwten (uitgezonderd zaaierwten), split- en parel erwten van den oogst 1939 zullen worden toegekend. Deze prijsverschillen, welke zullen den toegekend bij tiitvoèr naar alle landen behalve de Vereenigdc Staten van Noord- Amerika, zullen f 1.50 per 100 kg voor groene erwten en f 2.10 per 100 kg. split- en parelcrwten bedragen. BEROEPINGSWERK Aangezien de kerkelijke colleges besloten hebben een voorstel van den Raad van Beheer op de predikantstractementen te aan vaarden, kan de Ned. Herv. Gem. van Aalst na 18 jaar vacant te zijn geweest, het be- roepingswerk weer ter hand nemen. HULPPREDIKERS De heer W. P. J. Osinga, cand. te Hil- -ersum, is benoemd tot hulpprediker bij de Ned. Hen.-. Gemeente te Huizum voor de Evangelisatie. AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE Naaldwijk Ds. J. L. Koole van Vreeland, die het beroep naar de Geref. Kerk te N a a i, hoopt aldaar in de eerste week van October zijn intrede te doen. Oldenzaal-Nijmegen Ds. D. J. v a n D ij k is voornemens, Zondag 15 October afscheid te nemen van de Ned. Herv. Gemeente te Oldenzaal en Zondag 22 October zijn intrede te doen te N ij m e- gen, na bevestigd te zijn door Ds. J. A. van aldaar. Ds J. Nieuwpoort vraagt ontslag BATAVIA, 19 Augustus. Naar Aneta ver neemt is aan Ds. J. Nieuwpoort op zijn verzoek met ingang van 2 October 1939 eer vol ontslag verleend uit den dienst der Pro- testantsche Kerk in Ned.-Indië. Zooals bekend leidde Ds. Nieuwpoort den nationalen kerkdienst te Djokjakarta ter ge legenheid van de geboorte van Prinses Ir«ne Hij gaf daarbij uiting aan zijn gevoelens, dat bij een dergelijke dienst tegen zijn zin leidde, terwijl hij voorts de aanwezigen, waaronder de gouverneur en andere autoriteiten, opzet telijk kwetste. In verband hiermede besloot het bestuur der Protestantsche Kerk den be trokkene te ontheffen van zijn plaatsing te Djokjakarta en hem ter beschikking van het kerkbestuur te stellen. JUBILEUM Dr. C. J. GOSLINGA In de mooi versierd» Geref. kerit te B u i- e n p o s t is een hcrdenikinpsdierrst gehouden ter gelegenheid van het 2f-jarig ambtsjubi leum van Dr. C. J. Goslinga. Den jubila ris werd met zijn gezin bij het binnentreden van het kerkgebouw de zegenbede uit Psalm 134 toegezongen. Daarop heeft de voorzitter van den avond, de heer I. v. d. Wey, ns opening, een toespraak gehouden, welke ge volgd werd door een terugblik, dien Dr. Gos linga gaf over zijn ambtelijken arbeid. God heeft herr. al deze jaren geleid langs de wegen, die Hij wilde. Vele afgevaardigden voerden daarna het woord ook uit de gemeenten, die Dr. Gos linga vóór Buüenpost diende, namelijk Mo lenaarsgraaf-Randwijk en Oostem. Verschil ler de geschenken werden overhandigd. Ds. B. R. KNOTTNERUS MET EMERITAAT Naar wi; vernemen heeft het Prov. kerk bestuur -an Groningen aan Ds. B. Knottnerus, Ned. Herv. predikant te SebaWeburen, op zijn verzoek eervol emeri taat verleend, zulks met ingang van 1 Oct. as. Ds. Knottnerus werd 17 Aug. 1874 te Smilde geboren. Hij bezocht het gymnasium te Doetinchem en studeerde aan de Rijks universiteit te Utrecht theologie om in 1898 candid a at te worden in Friesland. 4 Dec. van dot jaar bevestigde zijn broer, wijlen Ds. A. M. Knottnerus van Arnhem, hem te Nijeveen in zijn eerste gemeente. In 1904 vertrok hij mar Zuidwolde (Dr.) om zich in 1919 aan ce gemeente van Vries te verbinden. 22 Juni 1930 bevestigde zijn broer hem in zijn tegen woordige gemeente. Zoowel in Nijeveen als in Zuidwolde Ds. Knottnerus scriba-quaestor van het clas sicaal bestuur van Meppel en in Vries rmakte bij deel uit van het classicaal bestuur c.q Assen. Thans is hij lid van het classics; bestuur van Groningen. Tijdens zijn verblijf te Vries was ds. Knottnerus ook geestelijk verzorger van de kolonie „Philadelfia" de vereeniging Het Hoogeland. Thans is hij geestelijk verzorger van het Diaconessenhuis te Groningen. Voorts is hij secretaris sfd. Marum van het Ned. Bijbelgenootschap. Zoowel in zijn tegenwoordige gemeente als in die van Vries had Ds. Knottnerus zitting in tal van besturen van plaatselijke eenigingen. Ds. E. J. H. VAN LEEUWEN Ds. E. J. H. van Leeuwen, Ned. Herv. predikant te Arnhem, is reeds eenige weken door ziekte verhinderd zijn ambtswerkzaam heden te verrichten. Hoewel er in zijn ge zondheidstoestand thans een gestadige voor uitgang valt waar te nemen, acht de medicus een absolute en langdurige rustkuur nood zakelijk. MARANATHA-LANDDAG Het Maranatha-landdag-comité „Roden" organiseert op Donderdag as. een jrooten M-aranatha-landdag in het Wandelpark aan den Norgerweg te Roden, waar door een 6-tal predikanten gesproken zal worden over het onderwerp: „Witte velden om te oog sten", n.l. door ds. A. M. Berkhoff van Groningen, Ds. D. W. Veldkamp van Leeuwarden, Ds. P. L u g t i g h e i d van De- venterDs. W. Dubbeldam van Rotter dam, Ds J. Hekhuis van Delfzijl en Ds. C. Overdijk van Houtingahage. Kommandant en mevr. Vlas zullen in d« leiding worden bijgestaan door den chef secretaris luitenant-kolonel H. B. Estill en de staf-officieren van het hoofdkwartier. Voor belangstellenden is er vrij toegang. Een gloriepunt was het betrekken van het hieuwe provinciehuis aan den zoom van den Haarlemmerhout. Het voormalige pa leis van Koning Lodewijk Napoleon, langen tijd gebruikt als Koloniaal Museum, is «enige jaren geleden voor het provinciaal bestuur ingericht. Gerestaureerd en uitge breid biedt het bekende Iïaarlcmsrhe huis een waardigen zetel voor het gouvernement De opening, waarbij, steden en dorpen door voor dit derde examen overtrof de som der beide voritre examens, welke in 1938 werden gehouden. Van de 26577 candidaten werden 13023 eeëxamineerd door de Onderwijs- Centrale van den R. K Middenstandsbond. Het boekje is van enkele aardige foto's ONDERWIJS ONDERWIJSBENOEMINGEN Te Drogeham is tot kw. m. acte aan de Geref. School benoemd mejuffrouw A. Bij veld te Leeuwarden. Tot tijdelijk onderwijzer aan de Chr. School te Surhuizum is benoemd de heer E. Tolstra van Opende. VERSLAG EXAMEN MIDDENSTANDSDIPLOMA Men zond ons toe het verslag van het derde examen voor het Middenstandsdiploma algemeene handelskennis, afgenomen door de Centrale voor Onderwijs en Ontwikkeling an den Katholieken Middenstand. Uit dit ersla? blijkt, dat reeds 26577 candidaten an het examen ter verkrijging van dit di ploma hebben deelgenomen. De deelname zich vóór 7 S melden bij mej. P. M. Stuu: den Has Wentink. Nieuw en bergen. Enschede; sen. Aalten: C. Ri. Roza, Gorinchem; A. v. d. Ruyt, Rotl< roeldük: K. Veldm; Zaltbommel; inn cand., gesl. geen. iioj. J. A. L H. Pierot. Pocteboom. den Haag Geëx. 8 cand. Allen afgew. Gesl.de dam Hilv. de h< veld. M. iochem Nijmegen; G. N Ruik am; A. J. J. v. d Stedum: J. H J. Veuskene, W. Vink. Echteld; L. H. J. V/olfs Hoen Zuidema. De Koog. Landbouwkunde L.O. Wageningon. Ge alaagd: de heeren P. W. van Bosheide, Wanu veld: J. B. van Hoppe. Best; L. M. Huigc Ovezand; W. J. M. Jacobs, Dongen. Afgew de heer G. J. Lunenbet 'chanica) 1 voor deel 1 Herdenking 350-jarigen sterfdag van Wouter Pietersz.Crabeth GOUDA, 19 Aug. In de eerste week van September a.s. zal het 350 jaar geleden zijn dat Wouter Pietersz. Crabeth, een der beide gebroeders Crabelh, die de St. Janskerk te Gouda door de ongeëvenaarde gebrandschil derde vensters tot een museum van glas schilderkunst hebben gemaakt, dat door alle tijden uit alle landen tallooze bewonde raars heeft getrokken en nog trekt, is over- Deze sterfdag zal te Gouda op initiatief van het fonds „Goudsche Glazen" dat zich beijvert voor dc studie dezer glazen, worden herdacht door op de avonden van Donder- dag 7, Vrijdag 8 en Zaterdag 9 September op bijzondere wijze de aandacht te vestigen op de vier glazen van Wouter Crabeth, die tot de mooist» der St Janskerk behooren, n.l. door een verlichting van binnen uit de St Janskerk, zoodat de kleurenpracht dezer glazen in volle glorie naar buiten straalt, waardoor de wandelaars buiten de kerk van dit schouwspel kunnen genieten. Vóór deze verlichting wordt ontstoken, zal in de St, Janskerk, waar gedurende de September maand cen plantenversiering bij de glazen van Wouter Crabeth wordt aangebracht, een eenvoudige plechtigheid plaats hebben ter herdenking van dezen meester onder de glasschilders uit de 16e eeuw. Familietwist met ernstige gevolgen STEIN. '19 Augustus. Gisteravond te on geveer acht uur ontstond oncenigheid tus- schen den 60-jarigen landbouwer Dries- sen en diens echtgenoote in hun woning te Stein. De man dreigde zijn vrouw met een revolver. De vrouw wist ©chter te vluchten, waarna de man het wapen richtte op zijn ruim 60-jarige alleen wonend» zuster. Deze werd door een viertal kogels aan hoofd en schouders getroffen. In hoogst zorgwekkenden toestand werd het slachtoffer naar het ziekenhuis te Sittard overgebracht. De man vluchtte na zijn daad en sprong in het Julianakanaal, waar hij door de gemeentepolitie, die di rect ter plaatse was, uit werd gehaald en gearresteerd. De man bleek reeds enkele maanden te lijden aan zwaarmoedigheid. Zweefvliegtuig neergestort te Teriet Inzittende vlieger gewond ARNHEM, 19 Augustus. Op het oefen terrein van de Arnhemsche Zweef vliegclub nabij Teriet is gistermiddag een zweef vliegtuig van deze club neergestort. In het toestel was gezeten de heer Van Lams- weerde uit Nijmegen. Deze was kort te voren met het vliegtuig opgestegen. Op om streeks twintig meter hoogte sloeg de kabel plotseling los. Het toestel had toen nog een onvoldoende hoogte bereikt om in de lucht te kunnen blijven, het daalde snel en stortte neer. De heer Van Lamsweerde viel met het hoofd tegen den snelheidsmeter en liep een hersenschudding en een hoofdwon de op. Per ziekenauto werd hij naar het gemeente-ziekenhuis overgebracht en aldaar ter verpleging opgenomen Het vliegtuig werd zwaar beschadigd. MAGENBITTER Jaarvergadering Fryske Akademy Wij ontvingen het 55ste jaarverslag (over 1938) van de Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Geestes- en Zenuwzieken, als steeds goed verzorgd en duidelijk. Opge nomen zijn o.m. een verslag van de jaarver gadering, een algemeen overzicht, verslagen van den medischen dienst, van de geestelijke verzorging, van den nazorgdienst voor gees teszieken enz. enz. Voorts zijn opgenomen een afbeelding van het sanatorium „De Hoo ge Riel'' te Ermelo. alsmede een mooie foto van den heer A. J. de Blinde, geneesheer-di recteur van „Vogelenzang", die op 11 Maart van dit iaar overleed. lede*, die maar eenigermate bij dit prach tige -?rk betrokken is, zal het jaarverslag niet willen missen. Het adres van het Cen traal Kantoor is Sweelinckplein 1, Den Haag. WELKOM DER KADETTEN D» DURE BLOEMETJES BUITEN GEZET.... zich echter; niet meer te herinneren, detten van het Leger des Heils, die vanuit verschillende plaatsen van ons land AMSTERDAM 19 Au* Een Ha, de hoofdstad duur uit geweest. Hg hod Amit, ^n. nil]en hrt baar worfeE reeds verschillende cafés en andere oorden i.,, :(>md d<K>r kommandant Bouwe van vermaak bezocht, toen haj eens zi:n por-'vlas in de concertzaal van Krasnaoolskv" tefeuille n*wk.Tot rijn schrik ontdekte h.i, DondeSda^oS aï. Een'Se3 dat h(j vufbonderd êulden kwijt was. Hoe stcrdamM», muziekkorps zal medetverking- wmt hg doy.tewgt was geraakt, u-at hg ,„r..n Da kadetten voor Imaal hun cursuslied zingen. Het Friesch Persbureau meldt ons: De „Fryske .Akademy" houdt haa-- Jaarver, gadering op Maandag 4 Sept. 1939 in Zalen Schaaf te Leeuwarden. Het» programma bevat buiten de rede van den voorzitter en het overzicht van de Akademy-werkzaamheden in het afgeloopen jaar. drie korte inleidingen. Dr. P. T e r p s t r a, Groningen, geeft „Demonstratie van de mooiste mineralen uit de verzameling van Petrus Camper", de Noordfries A. Johanssen spreekt over het werk voor een Noordfriesüh woorden boek (van groot belang, nu de „Fryske Aka demy" bezig is aan de voorbereiding van een nieuw Friesch woordenboek), terwijl Dr. D. 'ma, Eindhoven, een rede zal houden „H. S. Sytstra en de sociale vraag". De redevoeringen zullen worden afgewisseld door een stijlvol programma van oude muziek zang. Een kwartet (Mej. J. Cuperus, sopraan, Mevr. A. Brouwer-Prakke, alt, G. J. de Vos, tenor, H. K. Schippers, bas) zingt teksten van Gysbert Japicx op de oude lodieën; de solozang van Mej. Cuperus en Mevr. Brouwer-Prakke sluit daar geheel bij aan. Het is het Bestuur van de Akademy gelukt, de medewerking te krijgen van het bekende Collegium Musicorum (Mevr. J. Kueter-Zwager. cembalo, S. Sterck, viola d'amore. R. J. Sipkens, quinton, K. Kueter, tenoor-gamiba en Mej. M. Tiemersma, bas- gamba), dat muziek van J. P. Sweelinck, J. Vredeman de Vries en C. E. Graaf zal uit voeren. Belangstellenden zijn hartelijk welkom. Zij kunnen het (door Joh. Mulders keurig verzorgde) programma aanvragen bij het Coulonhuis, Doelestraat 8, Leeuwarden, waa de Fryske Akademy gevestigd is. Teekeningen van Watteau in het Museum Boymans ROTTERDAM, 19 Aug. In het Museum Boymans is een teekening in rood en wit krijt van Antoine Watteau, welke een voor studie is voor het gestolen cn onlangs terug gevonden schilderij „I'lndifferent" uit het Louvre te Parijs, tentoongesteld, tezamen met 15 andere kostbare teekeningen van den zeldzamen meester van Valenciennes, alle uit de collectie-Koenigs, welke het mu seum Boymans in bruikleen heeft. In de zaal voor tijdelijke tentoonstellingen is een zestigtal aquarellen en teekeningen van omstreeks 1900 uit het museumbezit ge ëxposeerd. De tentoonstelling van aquarellen on tec keningen van den Vlaamschen kunsfenaa: Edgar Tijtgat in het prentenkabinet blijft nog tot het einde van de maand te bezichti gen en eveneens het bruikleen van den Hertog van Treviae, bestaande uit schilde rijen van Paulus Potter, Bazzani, Latour, Prudhon en Gericault, welke laatste verschillende zalen van het museum verdeeld. Het Haagsche matrozenkoor in Zwitserland INTERLAKEN, 19 Aug. (A.N.P.) De kleine zangertjes van het Haagsche matrozenkoor hebben eergisteravond een concert gegeven de Kurzaal te Interlaken. Het succes was wederom zeer groot. Je tjokvolle zaal heeft de zangertjes hartelijk toegejuicht. Niet minder dan vier toegiften wisten de en thousiaste toehoorders af te dwingen De directeur ontving bloemen en elk zangertje een foto van de Kursaal. De directie kwam den dirigent Theo van Eeferen persoonlijk gelukwenschen en hoop te het koor het volgende jaar wederom hier te begroeten. „De Nederlander heeft iets eigens, ook in zijn kunst" De kunstweek op „Landszegen" „De Nederlander heeft iets eigens en het Nederlandsche volk maakte iets eentgs, Iets wat een ander volk niet maken kon en dat bij overweldiging weg zou zijn". Zoo sprak Ir. J. G ra tam a in zijn rede over „Het Hollandsche volkskarakter in meubel en architectuur", gehouden op de week voor Beeldende Kunst op „Landszegen" in Doorn'. Dit eigene, vervolgde spreker, is cen voor recht, maar ook een verplichting. Ten op zichte van een ander volk is hier geen spra ke van meer of minder, maar van een an ders geaard zijn. Dit schijnt, ook het doel der schepping te zijn: wat zich vast legt in een bepaald volk, moet een eigen karakter krijgen. Slechts vanuit die die pere bezinning is het begrip „nationaliteit", „volkskarakter" te begrijpen. Doch waarin komt dat eigene uit? Het manifesteert zich. oneindig sterker dan in het objectieve denk leven, in de uitingen van het zieleloven. in kunstuitingen. Hierin is de Hollandsche zelf standigheid direct herkenbaar. Het duid( lijkst zien we dat juist gedurende de twee perioden, waarin de Hollandsche geest als het ware belaagd wordt door international; stroomingen, namelijk die van 't Roomsch Katholicisme en die van de Renaissance. De R.K geest wil totaliteit Wel heeft hij het eigen Hollandsche verrijkt, maar ander zijds bracht hij het gevaar der uniformiteit. Welnu, juist omdat het Hollandsche tegen dit gevaar bestand hleek, bewees hot de onverwoestbaarheid vïin zijn eigen leven. De Renaissance, zich losmakend van de Middeleemvsche dogmatische verstarring, was realistisch en aardsch-gezind. Vandaar de waardeering van de klassieken over de geheele cultuurlinie. En toch. de Holland" sche cultuur, hoewel wij pas onder de Bour gondiërs begopnen te komen tot een soort staatkundige eenheid, blijft zichzelf bii overnam^ Dit alles werd aangetoond met voorbeelden, aan meubelmakerskunst er» architectuur ontleend. De heer Bernard F. Ei Iers leverde een interessant betoog over „Kunstmanifestatie in de fotografie". GEMENGD NIEUWS BIJ HET SPELEN IN ZEE VERDRONKEN TERHEIDEN, 19 Augustus. Gistermiddag is de 10-jarige L. Verhoog te Terheiden, bij het spelen met een plank ln zee dronken. Door badgasten is de iongen uit zee gehaald. Dokter de Hollander heeft nog geruimcn tijd getracht de levensgeesten op te wekken, wraarin hij echter niet mocht DOOR KERMISWAGEN AANGEREDEN EN GEDOOD ZAANDAM, 19 Aug. Gistermiddag om twee uur werd de 65-jarige E. B. M. uit Nieuwer Amstel. die met een kleinzoon uitstapte maakte naar Zaandam en voor de terugreis op weg naar de boot was. op di Westzijde, ter hoogte van het Floratheater door een kermiswagen gegrepen en zoo tig gewond, dat hij in zorgwekkenden toe stand naar het ziekenhuis moest worden overgebracht. Eenige uren later is hij aan de bekomen kwetsuren overleden. KIND IN KOKEND WATER GEVALLEN EN OVERLEDEN ZWOLLE, 19 Aug. Gistermiddag is het vierjarig dochtertje van den slager S. J. de Breuk aan de Vischpoortsloot alhier in een bak met kokend water gevallen. Het kind, dat deerlijk gewond werd, is vannacht aan de brandwonden bezweken. SCHAKEN De groote Bondswedstrijden 128 schakers te Haarlem De jaarlijksche schaakweek, bestaande uit schaakwedstrijden in groepen van 8, 6 of 4 al naar de kracht en den beschikbaren tijd der deelnemers vindt dit jaar te Haarlem plaats. De wedstrijden beginnen „s. MaanSagvond om 7 uur en eindigen ..s. Vrijdag des namiddags om vijf uur. Gedurende dien tijd zullen 128 schakers en schaaksters elkaar op de 64 velden be strijden. Zij, die in groepen van 6 of 4 zijn ondergebracht, hebben het betrekkelijk ge makkelijk; zij behoeven per dag ten hoogste 1 partij te spelen. Doch de deelnemers in de groepen van 8 (en dat zijn juist de sterkste spelers) hebben het hard] te ver duren. Niet alleen, zij in vijf dagen zeven partijen moeten beginnen, zij moeten zo voltooien ook. En juist bij de 6terkstc spelers doet zich het euvel der afgebroken partijen het sterkst gevoelen. Alles saamgenomen kan men gerust zeg gen, dat de schaker, die in zulk een schaak week in een der hoogste groepen een hooge plaats bereikt, een goed» prestatie heeft verricht. Niet alleen in technisch opzicht, doch ook en vooral wanneer men het ver- eischte uithoudingsvermogen in aanmer king neemt. In den loop der jaren zijn de wedstrijden meer gevarieerd geworden, hetgeen bevor derlijk is geweest voor de animo om deel te nemen en de populariteit der wedstrijden heeft vergroot. Vroeger was het gewoonte, dat de deelnemers uit hoofdklasse en eerste klasse zonder meer in groepen van acht werden Ingedeeld; de tweede klassers vorm den groepen van zes. terwijl de derde-klas- sers in groepen van vier speelden. Dit aloude gebruik is gehandhaafd, doch daarnevens zijn nog speciale damesgroepen ingesteld hoewel er ook dames zijn, die prefereeren in een der „heeren"-groepen te spelen terwijl er bovendien een of meer groepen worden gevormd van spelers, die, hoewel hun speels'erkte groot genoeg is om in een der hoogste groepen te spelen, niet meer dan vijf partijen willen spelen Van daar. dat zulke groepen, soms ten on rechte, „veteranen-groepen" genoemd wor- De sterkste spelers, wier namen wij op de deelnemerslijst aantroffen, zijn o.a.: De Jong (Winterswijk), Stumpers (Eindhoven), mr Belinfante (Den Haag), Bosscha (Lei den), dr van Kol (Eindhoven), Polak (Am sterdam), De Lange (Haarlem), Kram?r (Leeuwarden). Been (Amsterdam), v. d. Tol (Rotterdam). Aalders (Den Haag),Dcm- menda! (Leiderdorp), Snoek Henkemans (Rotterdam) en v. Evbergen (Bussum). Toeschouwers worden kosteloos tot deze wedstrijden, welke worden gehouden in Hotel De Leeuwerik te Haarlem, toegelaten. Het tornooi te Bournemouth Euwe heelt de leiding and luidt; I. Pr E u w c, Pt; 3. 4 pt; 3. Klein 8H Pt plus 1 afffihr. I. ''ondó 3 pt: 5. en 6. Mioses en Koe. •r Z'i pf plus 1 nfBobr. partU: 7. Altken 8. Landau 2 pt; 0. cn 10. Wallis cn beiden 1 pt plus één nJj?ebr. partt) to >b pt: 12. Abrahams 0 pt plus wen i heeft Londai cn op den v! liefst twei precn enkel punt den dis- noteer. teseiak. In de dc vlifde ronle •c landsrenoot d-i 7iin ifcrebrokon lé. uit de ecrat* resultaten heeft oeeld. Ka 30 *et- KlttO en Euwe

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1939 | | pagina 5