KERK EN ZENDING
Mr Dr A. baron Roell 75 jaar
KUNST EN WETENSCHAP
LITTHAUER-
SATERDAG 19 AUGUSTUS 1939
DERDE BEAD PAG. 9
Commissaris der Koningin
in Noord-Holland
Een wijs en voorzichtig
magistraat
Maandag e.k. viert Mr Dr A. baron Röell.
jommissaris der Koningin in de provincie
{oordholland, een der oudste van Hr. Ms.
(ewestelijke gouverneurs, zijn lósten ver-
»ardag.
De tot hoogen leeftijd gekomen, alom ge-
phte ,en geëerde eerste provinciale ma-
[straat, die reeds 24 jaren zijn gewichtig
jnbt vervult, stamt uit het bekende en
(ijd vertakte patriciërsgeslacht der Röells,
at aan het vaderland gedurende meer dan
bderhalve eeuw belangrijke diensten heeft
[iwezen De jubilaris van Maandag, Anto-
fe baron Röell, is do zoon van den zee-
Ificier, W. F. baron Röell, en van A. C.
aronesse Collot d'Escury. Te 's-Graven-
age zag hij op 21 Augustus 1864 het levens-
cht.
Na zijn studiën aan het Haagsche gym-
asiiun en daarna aan de Leidsche Univer-
Iteit te hebben voltooid, promoveerde hij
L I> 4 April 1892 in de Sleutelstad op stellin-
en in de rechtswetenschap, en in de staats-
retenschappen op een dissertatie, getiteld
Wetgeving op de huisvesting van arbei-
ende klassen".
Door de keuze van dit onderwerp, actueel
n den tijd, toen het woningvraagstuk voor
en arbeidenden stand zóó sterk de aan-
lacht trok, dat de Woningwet tot stand
wam, toonde de jonge Haagsche rechts-
I 'eerde de democratische allure, die hem
teel zijn leven is bijgebleven en daaraan
•oor een belangrijk deel inhoud heeft
[even.
In het jaar zijner promotie werd Mr baron
löell benoemd tot adjunct-commies aan de
Irovinciale griffie van Gelderland, een jaar
ater tot commies-afdeelingschef bij de
Kerijselsche griffie. Met de ambtelijke
werkzaamheden, noodig voor het geweste-
5T- ijk bestuur, zag hij zich dus reeds in deze
ien aren belast.
jurgemeester
Op een zesjarigen 'dienst bij het provin-
iiaal gouvernement volgde een eervolle
naf periode als burgemeester in provinciale
noofdplaatsen, die in 1898 te Leeuwarden
49C) aanving, in 1904 te Arnhem werd voortge
zet en haar bekroning vond te Amsterdam.
waar Mr baron Röell in 1910 als zoodanig
23,
i£ H.
en. |rte
U pa
iTT mende, toen nog zeer onstuimige en revolu-
^5 tionair:gezinde sociaal-democratie het ge-
meentebestuur nogal wat zórgen. Drie roode
Dgomeente-ambtenaren waren ontslagen, om
dat zij het gemeentebestuur op onbetame-
lijke wijze bij herhaling in geschrifte be
streden. Een hunner werd bij wijze van pro-
—"•"j test door de S.D.A.P. in 1909 voor den Raad
«nr:[candidaat gesteld en als Raadslid gekozen.
|Het was de heer Z. D. J. W. Gulden, die
dezer dagen met stille trom vanwege, de erf-
lachtskwestie uit denzelfden Raad vertrekt.
De verkiezing van Gulden deed bij den
toenmaligen burgemeester, Mr W. F. van
Leeuwen, een krachtig magistraat, den
cen' beker der ergernissen overloopen. Hij ver-
,eny kreeg eervol ontslag en werd opgevolgd
door Mr baron Röell, eveneens beleidvol
maar wat soepeler regeerder, die bovendien
beter met de sociaal-democraten overwt
kon.
De nieuwe burgemeester maakte de jaren
van bloei vóór den wereldoorlog mede, doch
:°rS* zag zich in Augustus 1914 mede geplaatst
anaf 'Voor £roote zorgen, waarin ons land en
■M dus ook de hoofdstad werd verwikkeld. Hij
mmm 'wist deze het hoofd te bieden, gaf 3e nood-
zakelijke bijzondere leiding in den eersten
tijd der vierjarige beproeving, regelde o.m.
het Verblijf van de Belgische vluchtelingen,
die vooral na den val van Antwerpen voor
het oprukkende Duitsche leger, bij stroo
men Amsterdam opzochten.
Commissaris der Koningin
Mr baron Röells taak als burgervader der
(hoofdstad scheen nog niet voltooid, toen hij
dern in 1915 door H. M. de Koningin belast werd
met het bestuur van de provincie Noord-
TTt Holland. He.t is in deze, no? altijd met groote
mui. bekwaamheid en toewijding vervulde ma-
allea girale functie, dat de jubilaris van Maan
dag zijn gaven en talenten het meest heeft
kunnen ontplooien.
ciaal Comité tot 'hulpverleening bij rampen
jilU Onder zijn wijs en voorzichtig regiment,
waarin Noordhollands Commissaris zoo
-ÏOJS i goed met medewerkers van allerlei richting
kon omgaan, is de provincie in alle opzich-
UE ten tot bloei gekomen.
Gld.
OF
Bij dit jubileum past het te wijzen op de
ij Staten genomen en door Gedeputeerden,
onder leiding van Hr. Ms. Commissaris
65.—, voorbereid en uitgevoerd.
Wij noemen hier de bedrijvenpolitiek, die
'ondanks moeilijkheden met onderscheidene
gemeenten, tot het gewenschte resultaat
men- beeft geleid. Over geheel Noordholland is
)SLI elke woning en ieder bedrijf bij de water-
m leiding aangesloten, ook op de eilanden
Texel, Vlieland, Terschelling, Urk en Mar-
RE ken.
rage Het eiland Wieringen behoorde hier vroe-
ook bij, doch. naar men weet, is Wie-
ringen geen eiland meer. Het behoort en
se 16 hier raken wij aan een ander belangrijk
0219 stuk werk, de drooglegging der Zuiderzee
T9 m. tot de nieuw gewonnen gebieden. Het
spreekt vanzelf, dat Mr Dr b«-on Röell ook
hierbij krachtig medewerkte. Hij is een dei
NE curatoren van de Slichting voor het bevol-
bingsonderzoek in de drooggelegde Zuider
zeepolders te Amsterdam.
mm— In het geheele gewest levert de provincie
meter ®lectriciteit voor licht en kracht, met uit-
rneer zondering van Amsterdam en Haarlem, die
hierin reeds voorzieningen hadden getrof-
blick. fen, Vele ruime en doelmatige wegen wer-
den in den loop der jaren van provincie-
i wege aangelegd, terwijl Mr Dr baron Röell
van °°k en vooral tijdens zijn welhaast voltooide
10.—. zilveren ambtsperiode sociale rechlvaardig-
heid heeft betracht door te bevorderen het
>lick treffen van regelingen ten bate van het
provinciaal personeel, welker rechtspositie
Pens werd versterkt.
..aardevolle geschenken van hun ingeno
menheid blijk gaven, was een feestdag vooi
de provincie en niet het minst voor den
Commissaris zelve, die aan de zoozeer ge-
enschte zetelverandering de juiste leiding
had gegeven,
Noordholland is een provincie met veler
lei onderscheiden belangen. Een uitgebreide
stadsbevolking bewoont dit gebied, waar
nevens, de zorgen voor industrie, visscherij.
landbouw enz. des heeren Röells aandacht
roegen. Hij is gezfen en geëerd in de duin
streek en in de polders, bij de forensen,zoo
goed als in de boerendorpen.
Bij tal van bijzondere gelegenheden
herinneren aan den watersnood in 1916
leed en vreugde was de Commissaris op
zijn post. Hij deelde in het wel en wee der
provincie op allerlei wijze. Van het Prov
van algemeenen aard in Noordholland is
Mr Dr baron Röell voorzitter; verder eere-
oorzitter van de Noordhollandsche Vei>
eeniging „Het Witte Kruis" en van de
eéniging „Asyl voor noodlijdende dieren" te
Amsterdam; beschermheer van het Patro
naat voor behoeftige herstellende krank
zinnigen. Men weet, dat van de provincie
drie inrichtingen voor geesteszieken uit
gaan, te Santpoort, Castricum en Medem-
blik
Andere functies van beteekenis zijn:
sedert 1915 die van voorzitter der Holland-
sche Maatschappij van Wetenschappen te
Haarlem; sedert 1930 die van curator der
Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam.
Het Rijksgebied over zee heeft de bijzon
dere interesse van den Haarlemschen jubi
laris. Sinds 1923 is hij voorzitter van den
Raad van Beheer der Koninklijke Vereeni-
ging Koloniaal Instituut te Amsterdam ge-
■eest. In deze kwaliteit bezocht de heer
Röell in 1929 Java, Bali en Sumatra. Eerst
kort geleden trad hij af als voorzitter, doch
bleef lid. Ten slotte vermelden wij nog zijn
commissariaat van de N.V. Stoomvaart-Mij
„Nederland" te Amsterdam.
Mr Dr A. baron Röell, die sedert 20 Nov.
595 is gehuwd met A. A. baronesse de Vos
van Steenwijk, vertoeft Maandag in het
buitenland,
Beëedigïng marine-officieren
te Den Helder
DEN HELDER, 19 Aug. Van de bij Kon
Besluit van 12 Augustus nieuwbenoemde
officieren bij de Kon. Marine werd een vijf
tal bij beschikking yan den Minister van
Defensie met ingang van IS Augustus, den
datum van het. vertrek van Hr. Ms. flottielji
leider Tromp", aan boord van dezen bodei
geplaatst en daar de beëedigdng van de
nieuwbenoemde officieren eerst over enkele
weken zal geschieden, werden de vijf
boord van de „Tromp" geplaatsten, n.l. de
luitenante tor zee der 3de klasse, A. D. II.
Heringa, W. N. v. d. Poll, J. Schippers,
Haayen en H. C. van der Nagel .gistermid
dag aan boord van de „Tromp" door den
commandant van dit schip, ka' n ter zee
J. W. Term ij telen, bef-e digit
De bemanning, die mede in verband met
het bezoek van den Minister van Defensie
en de inspectie door den Marinecomman-
dant, in Zondagstenue was gekleed, verza
melde zich thans voor de derde maal op de
campagne, waar de plechtigheid plaats vond,
in tegenwoordigheid van familieleden der te
beëedigen officieren.
Nadat de ban geopend was en, onder het
spelen van de eerste maten van het. „Wil
helmus" door de Schcepskapcl, met gepre
senteerd geweer- door dc gewapend" macht,
de groet aan de vlag gebracht was, legden
de vijf jonge officieren in de handen van
den commandant van de ..Tromp", kapitein
ter zee J. W. Terniijtolen, den eed af. w elke
plechtigheid besloten werd met het Wil
helmus.
Kolonel Termij tel en sprak daarna de be-
eedigde officieren toe.
Minister Weiter en oud-minister
Van Dijk onderscheiden
's-GRAVENHAGE, 19 Aug. De zaakgelas
tigde ad interim van België, baron R u-
zette, heeft den minister van Koloniën
den heer Ch. J. I. M. W e 11 e r en den oud
minister van Defensie dr J. J. C. van D ij k
mededeeling gedaan van hun onderschei
ding mot het grootkruis in de orde van de
kroon van België en heeft hun, respectieve
lijk op het departement van Koloniën en
ten huize van dr van Dijk, de versierselen
dier hooge onderscheiding overhandigd.
PRIJSVERSCHIL GROENE ERWTEN
ENZ.
's-GRAVENHAGE, 19 Aug. Van bevoegde
zijde wordt ons medegedeeld, dat met in
gang van Maandag 21 Augustus a.s. onder
bepaalde voorwaarden aan exporteius prijs
verschillen bij uitvoer van groene erwten
(uitgezonderd zaaierwten), split- en parel
erwten van den oogst 1939 zullen worden
toegekend.
Deze prijsverschillen, welke zullen
den toegekend bij tiitvoèr naar alle landen
behalve de Vereenigdc Staten van Noord-
Amerika, zullen f 1.50 per 100 kg voor
groene erwten en f 2.10 per 100 kg.
split- en parelcrwten bedragen.
BEROEPINGSWERK
Aangezien de kerkelijke colleges besloten
hebben een voorstel van den Raad van
Beheer op de predikantstractementen te aan
vaarden, kan de Ned. Herv. Gem. van Aalst
na 18 jaar vacant te zijn geweest, het be-
roepingswerk weer ter hand nemen.
HULPPREDIKERS
De heer W. P. J. Osinga, cand. te Hil-
-ersum, is benoemd tot hulpprediker bij de
Ned. Hen.-. Gemeente te Huizum voor de
Evangelisatie.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Naaldwijk
Ds. J. L. Koole van Vreeland, die het
beroep naar de Geref. Kerk te N a a
i, hoopt aldaar in de eerste week van
October zijn intrede te doen.
Oldenzaal-Nijmegen
Ds. D. J. v a n D ij k is voornemens, Zondag
15 October afscheid te nemen van de Ned.
Herv. Gemeente te Oldenzaal en Zondag
22 October zijn intrede te doen te N ij m e-
gen, na bevestigd te zijn door Ds. J. A. van
aldaar.
Ds J. Nieuwpoort vraagt ontslag
BATAVIA, 19 Augustus. Naar Aneta ver
neemt is aan Ds. J. Nieuwpoort op zijn
verzoek met ingang van 2 October 1939 eer
vol ontslag verleend uit den dienst der Pro-
testantsche Kerk in Ned.-Indië.
Zooals bekend leidde Ds. Nieuwpoort den
nationalen kerkdienst te Djokjakarta ter ge
legenheid van de geboorte van Prinses Ir«ne
Hij gaf daarbij uiting aan zijn gevoelens, dat
bij een dergelijke dienst tegen zijn zin leidde,
terwijl hij voorts de aanwezigen, waaronder
de gouverneur en andere autoriteiten, opzet
telijk kwetste. In verband hiermede besloot
het bestuur der Protestantsche Kerk den be
trokkene te ontheffen van zijn plaatsing te
Djokjakarta en hem ter beschikking van het
kerkbestuur te stellen.
JUBILEUM Dr. C. J. GOSLINGA
In de mooi versierd» Geref. kerit te B u i-
e n p o s t is een hcrdenikinpsdierrst gehouden
ter gelegenheid van het 2f-jarig ambtsjubi
leum van Dr. C. J. Goslinga. Den jubila
ris werd met zijn gezin bij het binnentreden
van het kerkgebouw de zegenbede uit Psalm
134 toegezongen. Daarop heeft de voorzitter
van den avond, de heer I. v. d. Wey, ns
opening, een toespraak gehouden, welke ge
volgd werd door een terugblik, dien Dr. Gos
linga gaf over zijn ambtelijken arbeid. God
heeft herr. al deze jaren geleid langs de
wegen, die Hij wilde.
Vele afgevaardigden voerden daarna het
woord ook uit de gemeenten, die Dr. Gos
linga vóór Buüenpost diende, namelijk Mo
lenaarsgraaf-Randwijk en Oostem. Verschil
ler de geschenken werden overhandigd.
Ds. B. R. KNOTTNERUS MET EMERITAAT
Naar wi; vernemen heeft het Prov. kerk
bestuur -an Groningen aan Ds. B.
Knottnerus, Ned. Herv. predikant te
SebaWeburen, op zijn verzoek eervol emeri
taat verleend, zulks met ingang van 1 Oct.
as.
Ds. Knottnerus werd 17 Aug. 1874 te
Smilde geboren. Hij bezocht het gymnasium
te Doetinchem en studeerde aan de Rijks
universiteit te Utrecht theologie om in 1898
candid a at te worden in Friesland. 4 Dec. van
dot jaar bevestigde zijn broer, wijlen Ds. A.
M. Knottnerus van Arnhem, hem te Nijeveen
in zijn eerste gemeente. In 1904 vertrok hij
mar Zuidwolde (Dr.) om zich in 1919 aan
ce gemeente van Vries te verbinden. 22 Juni
1930 bevestigde zijn broer hem in zijn tegen
woordige gemeente.
Zoowel in Nijeveen als in Zuidwolde
Ds. Knottnerus scriba-quaestor van het clas
sicaal bestuur van Meppel en in Vries
rmakte bij deel uit van het classicaal bestuur
c.q Assen. Thans is hij lid van het classics;
bestuur van Groningen. Tijdens zijn verblijf
te Vries was ds. Knottnerus ook geestelijk
verzorger van de kolonie „Philadelfia"
de vereeniging Het Hoogeland. Thans is hij
geestelijk verzorger van het Diaconessenhuis
te Groningen. Voorts is hij secretaris
sfd. Marum van het Ned. Bijbelgenootschap.
Zoowel in zijn tegenwoordige gemeente als
in die van Vries had Ds. Knottnerus zitting
in tal van besturen van plaatselijke
eenigingen.
Ds. E. J. H. VAN LEEUWEN
Ds. E. J. H. van Leeuwen, Ned. Herv.
predikant te Arnhem, is reeds eenige weken
door ziekte verhinderd zijn ambtswerkzaam
heden te verrichten. Hoewel er in zijn ge
zondheidstoestand thans een gestadige voor
uitgang valt waar te nemen, acht de medicus
een absolute en langdurige rustkuur nood
zakelijk.
MARANATHA-LANDDAG
Het Maranatha-landdag-comité „Roden"
organiseert op Donderdag as. een jrooten
M-aranatha-landdag in het Wandelpark aan
den Norgerweg te Roden, waar door een
6-tal predikanten gesproken zal worden over
het onderwerp: „Witte velden om te oog
sten", n.l. door ds. A. M. Berkhoff van
Groningen, Ds. D. W. Veldkamp van
Leeuwarden, Ds. P. L u g t i g h e i d van De-
venterDs. W. Dubbeldam van Rotter
dam, Ds J. Hekhuis van Delfzijl en Ds.
C. Overdijk van Houtingahage.
Kommandant en mevr. Vlas zullen in d«
leiding worden bijgestaan door den chef
secretaris luitenant-kolonel H. B. Estill en
de staf-officieren van het hoofdkwartier.
Voor belangstellenden is er vrij toegang.
Een gloriepunt was het betrekken van het
hieuwe provinciehuis aan den zoom van
den Haarlemmerhout. Het voormalige pa
leis van Koning Lodewijk Napoleon, langen
tijd gebruikt als Koloniaal Museum, is
«enige jaren geleden voor het provinciaal
bestuur ingericht. Gerestaureerd en uitge
breid biedt het bekende Iïaarlcmsrhe huis
een waardigen zetel voor het gouvernement
De opening, waarbij, steden en dorpen door
voor dit derde examen overtrof de som der
beide voritre examens, welke in 1938 werden
gehouden. Van de 26577 candidaten werden
13023 eeëxamineerd door de Onderwijs-
Centrale van den R. K Middenstandsbond.
Het boekje is van enkele aardige foto's
ONDERWIJS
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Te Drogeham is tot kw. m. acte aan de
Geref. School benoemd mejuffrouw A. Bij
veld te Leeuwarden.
Tot tijdelijk onderwijzer aan de Chr.
School te Surhuizum is benoemd de
heer E. Tolstra van Opende.
VERSLAG EXAMEN
MIDDENSTANDSDIPLOMA
Men zond ons toe het verslag van het
derde examen voor het Middenstandsdiploma
algemeene handelskennis, afgenomen door de
Centrale voor Onderwijs en Ontwikkeling
an den Katholieken Middenstand. Uit dit
ersla? blijkt, dat reeds 26577 candidaten
an het examen ter verkrijging van dit di
ploma hebben deelgenomen. De deelname
zich vóór 7 S
melden bij mej.
P.
M. Stuu:
den Has
Wentink. Nieuw en
bergen. Enschede;
sen. Aalten: C. Ri.
Roza, Gorinchem;
A. v. d. Ruyt, Rotl<
roeldük: K. Veldm;
Zaltbommel;
inn cand., gesl. geen.
iioj. J. A. L H. Pierot.
Pocteboom. den Haag
Geëx. 8 cand. Allen afgew.
Gesl.de dam
Hilv.
de h<
veld.
M. iochem
Nijmegen; G. N
Ruik
am; A. J. J. v. d
Stedum: J. H
J. Veuskene, W.
Vink. Echteld; L. H. J. V/olfs Hoen
Zuidema. De Koog.
Landbouwkunde L.O. Wageningon. Ge
alaagd: de heeren P. W. van Bosheide, Wanu
veld: J. B. van Hoppe. Best; L. M. Huigc
Ovezand; W. J. M. Jacobs, Dongen. Afgew
de heer G. J. Lunenbet
'chanica) 1
voor deel 1
Herdenking 350-jarigen sterfdag
van Wouter Pietersz.Crabeth
GOUDA, 19 Aug. In de eerste week van
September a.s. zal het 350 jaar geleden zijn
dat Wouter Pietersz. Crabeth, een der beide
gebroeders Crabelh, die de St. Janskerk te
Gouda door de ongeëvenaarde gebrandschil
derde vensters tot een museum van glas
schilderkunst hebben gemaakt, dat door
alle tijden uit alle landen tallooze bewonde
raars heeft getrokken en nog trekt, is over-
Deze sterfdag zal te Gouda op initiatief
van het fonds „Goudsche Glazen" dat zich
beijvert voor dc studie dezer glazen, worden
herdacht door op de avonden van Donder-
dag 7, Vrijdag 8 en Zaterdag 9 September
op bijzondere wijze de aandacht te vestigen
op de vier glazen van Wouter Crabeth, die
tot de mooist» der St Janskerk behooren,
n.l. door een verlichting van binnen uit de
St Janskerk, zoodat de kleurenpracht dezer
glazen in volle glorie naar buiten straalt,
waardoor de wandelaars buiten de kerk
van dit schouwspel kunnen genieten. Vóór
deze verlichting wordt ontstoken, zal in de
St, Janskerk, waar gedurende de September
maand cen plantenversiering bij de glazen
van Wouter Crabeth wordt aangebracht,
een eenvoudige plechtigheid plaats hebben
ter herdenking van dezen meester onder de
glasschilders uit de 16e eeuw.
Familietwist met ernstige
gevolgen
STEIN. '19 Augustus. Gisteravond te on
geveer acht uur ontstond oncenigheid tus-
schen den 60-jarigen landbouwer Dries-
sen en diens echtgenoote in hun woning
te Stein. De man dreigde zijn vrouw met
een revolver. De vrouw wist ©chter te
vluchten, waarna de man het wapen richtte
op zijn ruim 60-jarige alleen wonend»
zuster. Deze werd door een viertal kogels
aan hoofd en schouders getroffen. In
hoogst zorgwekkenden toestand werd het
slachtoffer naar het ziekenhuis te Sittard
overgebracht. De man vluchtte na zijn
daad en sprong in het Julianakanaal,
waar hij door de gemeentepolitie, die di
rect ter plaatse was, uit werd gehaald en
gearresteerd. De man bleek reeds enkele
maanden te lijden aan zwaarmoedigheid.
Zweefvliegtuig neergestort
te Teriet
Inzittende vlieger gewond
ARNHEM, 19 Augustus. Op het oefen
terrein van de Arnhemsche Zweef vliegclub
nabij Teriet is gistermiddag een zweef
vliegtuig van deze club neergestort. In het
toestel was gezeten de heer Van Lams-
weerde uit Nijmegen. Deze was kort te
voren met het vliegtuig opgestegen. Op om
streeks twintig meter hoogte sloeg de kabel
plotseling los. Het toestel had toen nog een
onvoldoende hoogte bereikt om in de lucht
te kunnen blijven, het daalde snel en
stortte neer. De heer Van Lamsweerde viel
met het hoofd tegen den snelheidsmeter en
liep een hersenschudding en een hoofdwon
de op. Per ziekenauto werd hij naar het
gemeente-ziekenhuis overgebracht en aldaar
ter verpleging opgenomen
Het vliegtuig werd zwaar beschadigd.
MAGENBITTER
Jaarvergadering
Fryske Akademy
Wij ontvingen het 55ste jaarverslag (over
1938) van de Vereeniging tot Christelijke
Verzorging van Geestes- en Zenuwzieken,
als steeds goed verzorgd en duidelijk. Opge
nomen zijn o.m. een verslag van de jaarver
gadering, een algemeen overzicht, verslagen
van den medischen dienst, van de geestelijke
verzorging, van den nazorgdienst voor gees
teszieken enz. enz. Voorts zijn opgenomen
een afbeelding van het sanatorium „De Hoo
ge Riel'' te Ermelo. alsmede een mooie foto
van den heer A. J. de Blinde, geneesheer-di
recteur van „Vogelenzang", die op 11 Maart
van dit iaar overleed.
lede*, die maar eenigermate bij dit prach
tige -?rk betrokken is, zal het jaarverslag
niet willen missen. Het adres van het Cen
traal Kantoor is Sweelinckplein 1, Den
Haag.
WELKOM DER KADETTEN
D»
DURE BLOEMETJES BUITEN GEZET....
zich echter; niet meer te herinneren,
detten van het Leger des Heils, die
vanuit verschillende plaatsen van ons land
AMSTERDAM 19 Au* Een Ha,
de hoofdstad duur uit geweest. Hg hod Amit, ^n. nil]en hrt baar worfeE
reeds verschillende cafés en andere oorden i.,, :(>md d<K>r kommandant Bouwe
van vermaak bezocht, toen haj eens zi:n por-'vlas in de concertzaal van Krasnaoolskv"
tefeuille n*wk.Tot rijn schrik ontdekte h.i, DondeSda^oS aï. Een'Se3
dat h(j vufbonderd êulden kwijt was. Hoe stcrdamM», muziekkorps zal medetverking-
wmt hg doy.tewgt was geraakt, u-at hg ,„r..n Da kadetten voor
Imaal hun cursuslied zingen.
Het Friesch Persbureau meldt ons:
De „Fryske .Akademy" houdt haa-- Jaarver,
gadering op Maandag 4 Sept. 1939 in Zalen
Schaaf te Leeuwarden. Het» programma bevat
buiten de rede van den voorzitter en het
overzicht van de Akademy-werkzaamheden
in het afgeloopen jaar. drie korte inleidingen.
Dr. P. T e r p s t r a, Groningen, geeft
„Demonstratie van de mooiste mineralen uit
de verzameling van Petrus Camper", de
Noordfries A. Johanssen spreekt over
het werk voor een Noordfriesüh woorden
boek (van groot belang, nu de „Fryske Aka
demy" bezig is aan de voorbereiding van een
nieuw Friesch woordenboek), terwijl Dr. D.
'ma, Eindhoven, een rede zal houden
„H. S. Sytstra en de sociale vraag". De
redevoeringen zullen worden afgewisseld
door een stijlvol programma van oude muziek
zang. Een kwartet (Mej. J. Cuperus,
sopraan, Mevr. A. Brouwer-Prakke, alt, G. J.
de Vos, tenor, H. K. Schippers, bas) zingt
teksten van Gysbert Japicx op de oude
lodieën; de solozang van Mej. Cuperus en
Mevr. Brouwer-Prakke sluit daar geheel bij
aan. Het is het Bestuur van de Akademy
gelukt, de medewerking te krijgen van het
bekende Collegium Musicorum (Mevr. J.
Kueter-Zwager. cembalo, S. Sterck, viola
d'amore. R. J. Sipkens, quinton, K. Kueter,
tenoor-gamiba en Mej. M. Tiemersma, bas-
gamba), dat muziek van J. P. Sweelinck, J.
Vredeman de Vries en C. E. Graaf zal uit
voeren.
Belangstellenden zijn hartelijk welkom.
Zij kunnen het (door Joh. Mulders keurig
verzorgde) programma aanvragen bij het
Coulonhuis, Doelestraat 8, Leeuwarden, waa
de Fryske Akademy gevestigd is.
Teekeningen van Watteau in het
Museum Boymans
ROTTERDAM, 19 Aug. In het Museum
Boymans is een teekening in rood en wit
krijt van Antoine Watteau, welke een voor
studie is voor het gestolen cn onlangs terug
gevonden schilderij „I'lndifferent" uit het
Louvre te Parijs, tentoongesteld, tezamen
met 15 andere kostbare teekeningen van
den zeldzamen meester van Valenciennes,
alle uit de collectie-Koenigs, welke het mu
seum Boymans in bruikleen heeft.
In de zaal voor tijdelijke tentoonstellingen
is een zestigtal aquarellen en teekeningen
van omstreeks 1900 uit het museumbezit ge
ëxposeerd.
De tentoonstelling van aquarellen on tec
keningen van den Vlaamschen kunsfenaa:
Edgar Tijtgat in het prentenkabinet blijft
nog tot het einde van de maand te bezichti
gen en eveneens het bruikleen van den
Hertog van Treviae, bestaande uit schilde
rijen van Paulus Potter, Bazzani, Latour,
Prudhon en Gericault, welke laatste
verschillende zalen van het museum
verdeeld.
Het Haagsche matrozenkoor
in Zwitserland
INTERLAKEN, 19 Aug. (A.N.P.) De kleine
zangertjes van het Haagsche matrozenkoor
hebben eergisteravond een concert gegeven
de Kurzaal te Interlaken. Het succes was
wederom zeer groot. Je tjokvolle zaal heeft
de zangertjes hartelijk toegejuicht. Niet
minder dan vier toegiften wisten de en
thousiaste toehoorders af te dwingen De
directeur ontving bloemen en elk zangertje
een foto van de Kursaal.
De directie kwam den dirigent Theo van
Eeferen persoonlijk gelukwenschen en hoop
te het koor het volgende jaar wederom hier
te begroeten.
„De Nederlander heeft iets eigens,
ook in zijn kunst"
De kunstweek op „Landszegen"
„De Nederlander heeft iets eigens en het
Nederlandsche volk maakte iets eentgs, Iets
wat een ander volk niet maken kon en dat
bij overweldiging weg zou zijn". Zoo sprak
Ir. J. G ra tam a in zijn rede over „Het
Hollandsche volkskarakter in meubel en
architectuur", gehouden op de week voor
Beeldende Kunst op „Landszegen" in Doorn'.
Dit eigene, vervolgde spreker, is cen voor
recht, maar ook een verplichting. Ten op
zichte van een ander volk is hier geen spra
ke van meer of minder, maar van een an
ders geaard zijn. Dit schijnt, ook het
doel der schepping te zijn: wat zich vast
legt in een bepaald volk, moet een eigen
karakter krijgen. Slechts vanuit die die
pere bezinning is het begrip „nationaliteit",
„volkskarakter" te begrijpen. Doch waarin
komt dat eigene uit? Het manifesteert zich.
oneindig sterker dan in het objectieve denk
leven, in de uitingen van het zieleloven. in
kunstuitingen. Hierin is de Hollandsche zelf
standigheid direct herkenbaar. Het duid(
lijkst zien we dat juist gedurende de twee
perioden, waarin de Hollandsche geest als
het ware belaagd wordt door international;
stroomingen, namelijk die van 't Roomsch
Katholicisme en die van de Renaissance.
De R.K geest wil totaliteit Wel heeft hij
het eigen Hollandsche verrijkt, maar ander
zijds bracht hij het gevaar der uniformiteit.
Welnu, juist omdat het Hollandsche tegen
dit gevaar bestand hleek, bewees hot de
onverwoestbaarheid vïin zijn eigen leven.
De Renaissance, zich losmakend van de
Middeleemvsche dogmatische verstarring,
was realistisch en aardsch-gezind. Vandaar
de waardeering van de klassieken over de
geheele cultuurlinie. En toch. de Holland"
sche cultuur, hoewel wij pas onder de Bour
gondiërs begopnen te komen tot een soort
staatkundige eenheid, blijft zichzelf bii
overnam^ Dit alles werd aangetoond met
voorbeelden, aan meubelmakerskunst er»
architectuur ontleend.
De heer Bernard F. Ei Iers leverde een
interessant betoog over „Kunstmanifestatie
in de fotografie".
GEMENGD NIEUWS
BIJ HET SPELEN IN ZEE VERDRONKEN
TERHEIDEN, 19 Augustus. Gistermiddag
is de 10-jarige L. Verhoog te Terheiden,
bij het spelen met een plank ln zee
dronken. Door badgasten is de iongen uit
zee gehaald. Dokter de Hollander heeft nog
geruimcn tijd getracht de levensgeesten op
te wekken, wraarin hij echter niet mocht
DOOR KERMISWAGEN AANGEREDEN
EN GEDOOD
ZAANDAM, 19 Aug. Gistermiddag om
twee uur werd de 65-jarige E. B. M. uit
Nieuwer Amstel. die met een kleinzoon
uitstapte maakte naar Zaandam en voor de
terugreis op weg naar de boot was. op di
Westzijde, ter hoogte van het Floratheater
door een kermiswagen gegrepen en zoo
tig gewond, dat hij in zorgwekkenden toe
stand naar het ziekenhuis moest worden
overgebracht. Eenige uren later is hij aan
de bekomen kwetsuren overleden.
KIND IN KOKEND WATER GEVALLEN
EN OVERLEDEN
ZWOLLE, 19 Aug. Gistermiddag is het
vierjarig dochtertje van den slager S. J.
de Breuk aan de Vischpoortsloot alhier in
een bak met kokend water gevallen. Het
kind, dat deerlijk gewond werd, is vannacht
aan de brandwonden bezweken.
SCHAKEN
De groote Bondswedstrijden
128 schakers te Haarlem
De jaarlijksche schaakweek, bestaande uit
schaakwedstrijden in groepen van 8, 6 of 4
al naar de kracht en den beschikbaren
tijd der deelnemers vindt dit jaar te
Haarlem plaats. De wedstrijden beginnen
„s. MaanSagvond om 7 uur en eindigen
..s. Vrijdag des namiddags om vijf uur.
Gedurende dien tijd zullen 128 schakers
en schaaksters elkaar op de 64 velden be
strijden. Zij, die in groepen van 6 of 4 zijn
ondergebracht, hebben het betrekkelijk ge
makkelijk; zij behoeven per dag ten hoogste
1 partij te spelen. Doch de deelnemers in
de groepen van 8 (en dat zijn juist de
sterkste spelers) hebben het hard] te ver
duren. Niet alleen, zij in vijf dagen
zeven partijen moeten beginnen, zij
moeten zo voltooien ook. En juist bij
de 6terkstc spelers doet zich het euvel der
afgebroken partijen het sterkst gevoelen.
Alles saamgenomen kan men gerust zeg
gen, dat de schaker, die in zulk een schaak
week in een der hoogste groepen een hooge
plaats bereikt, een goed» prestatie heeft
verricht. Niet alleen in technisch opzicht,
doch ook en vooral wanneer men het ver-
eischte uithoudingsvermogen in aanmer
king neemt.
In den loop der jaren zijn de wedstrijden
meer gevarieerd geworden, hetgeen bevor
derlijk is geweest voor de animo om deel te
nemen en de populariteit der wedstrijden
heeft vergroot. Vroeger was het gewoonte,
dat de deelnemers uit hoofdklasse en eerste
klasse zonder meer in groepen van acht
werden Ingedeeld; de tweede klassers vorm
den groepen van zes. terwijl de derde-klas-
sers in groepen van vier speelden.
Dit aloude gebruik is gehandhaafd, doch
daarnevens zijn nog speciale damesgroepen
ingesteld hoewel er ook dames zijn, die
prefereeren in een der „heeren"-groepen te
spelen terwijl er bovendien een of meer
groepen worden gevormd van spelers, die,
hoewel hun speels'erkte groot genoeg is
om in een der hoogste groepen te spelen,
niet meer dan vijf partijen willen spelen
Van daar. dat zulke groepen, soms ten on
rechte, „veteranen-groepen" genoemd wor-
De sterkste spelers, wier namen wij op de
deelnemerslijst aantroffen, zijn o.a.: De
Jong (Winterswijk), Stumpers (Eindhoven),
mr Belinfante (Den Haag), Bosscha (Lei
den), dr van Kol (Eindhoven), Polak (Am
sterdam), De Lange (Haarlem), Kram?r
(Leeuwarden). Been (Amsterdam), v. d.
Tol (Rotterdam). Aalders (Den Haag),Dcm-
menda! (Leiderdorp), Snoek Henkemans
(Rotterdam) en v. Evbergen (Bussum).
Toeschouwers worden kosteloos tot deze
wedstrijden, welke worden gehouden in
Hotel De Leeuwerik te Haarlem, toegelaten.
Het tornooi te Bournemouth
Euwe heelt de leiding
and luidt; I. Pr E u w c, Pt; 3.
4 pt; 3. Klein 8H Pt plus 1 afffihr.
I. ''ondó 3 pt: 5. en 6. Mioses en Koe.
•r Z'i pf plus 1 nfBobr. partU: 7. Altken
8. Landau 2 pt; 0. cn 10. Wallis cn
beiden 1 pt plus één nJj?ebr. partt)
to >b pt: 12. Abrahams 0 pt plus wen
i heeft Londai
cn op den v!
liefst twei
precn enkel punt
den dis- noteer.
teseiak. In de
dc vlifde ronle
•c landsrenoot d-i
7iin ifcrebrokon
lé. uit de ecrat*
resultaten heeft
oeeld. Ka 30 *et-
KlttO en Euwe