KERK EN ZENDING
radlO))
SCHOOLMEUBELEN
De wereldoorlog in cijfers
DINSDAG i AUGUSTUS 1939
NED. HERV. KERK
Aangenomen: Naar Voorthuizen, C.
.van Dop te Alkmaar.
Bedankt: Voor Almelo (vac. van Zweth
C. J. Laarman te Velp. Voor Arum
XtoezH. Kreb te Westzaan.
GEREF. KERKEN
Bedankt: Voor Westbroek, Dr. J. C.
Koole te Vreeland.
GHR. GEREF.F KERK
Tweetal: Te Franeker, cand. D. Biesma
te Groningen en cand R. Slofstra te
Drachten.
GEREF. GEMEENTE
Bedankt: Voor Yerseike, W. C. Iamain
'te Rotterdam-Zuid. Voor Meliskerke
.voor Ridderkerk, A. van Stuyvenberg
Benthuizen.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Bnxchterveld
Zondag jl. nam Ds E. .J. Wass in k af
scheid van die Geref. Kerk te Bimohterveid
wegens vertrek, naair Nieuwlieueen, met een
preek over Hand. 20 32. Thema: De ge
meente des Heercn bij liet afscheid opge
dragen aan God, Die haar bouw voortzet.
Bij werd toegesproken door ouderling
Huizebosch naamens kerkeraad en ge
meente, dne liet toezingen Psalm 1214,
door Ds W o 1 f e r t van Marieniberg namens
do classis, door Ds Vireugdenhil van
'Hardlemberg namens de gcniaibuurde Ker
ken en door burgemeester Oprei namens
B. en W.
Eibergen
Voor de Geref. Kerk van Eibergen was
het Zondag j.l. een blijde dag, toen de door
haar beroepen predikant, iDs. J. Koers,
tot zijn amlbt werd ingeleid door Dr. H.
Visser van Noord wijk.
Als tekst had Dr. Visser gekozen Hand. 13
.vers 15—16.
Des namiddags vert>ond zich Ds. Koers
aan zijn gemeente met een predikatie
over Jesaja 40, de eefste 11 vereen en in 't
hijzonder met de woorden: „Troost, troost
Mijn volk, zal Ulieder God zeggen". Hij be
handelde de volgende punten: „Aan wie,
door wie en tot wie dit troostwoord komt".
Nadat hij zijn predikatie had beëindigd
riohtte Ds. Koers zich tot zijn kerkeraad, de
commissie van bekeer en mede namens den
kerkeraad tot Ds. K. Meima van Neede,
die het consulentschap had waargenomen.
.Vervolgens tot zijn bevestiger Dr. Visser,
zijn moeder en familie en den burgemeester
en wiaarn. secretaris van Eibergen, alsook
tot zijn Ensehedésche vrienden, waarvan er
.velen aanwezig waren en ten slotte tot de
gemeente. Namens den kerkeraad sprak de
lieer A. van Middelkoop, die den nieu-
.wen predikant deed toezingen de zegenbede
uit Ps. 134. Ds Meima dankte tenslotte voor
de waardeerende woonden hem als consu
lent toegevoegd, terwijl hij namens de clas
sis en genafouurde kerk van Neede Ds.
Koers hartelijk welkom heette.
MSidelharnis
Ds. W. F. Gaman, predikant der Chr.
Geref. Kerk te Middelharnis, is voornemens
Woensdag 30 Augustus a.s. van deze ge
meente aifsdhei'd te nemen wegens zijn ver
trek naar Haarlem.
Oude iPekela
Zondag j.l. nam Ds J. He er sink, Geref.
predikant te Oude Pekela, afscheid van zijn
gemeente, na een diensttijd van 40 jaar
l(waarvan 18 jaar in zijn tegenwoordige ge
meente). Zijn tekst was Hand. 26 22, 23;
zijn onderwerp: Paulus' roem in dep Heere
bij de vervulling zijner bediening: welke
roem aan den inhoud zijner prediking her
innert en van dankbare erkentenis getuige
nis aflegt. Na de bediening van dit woord,
.volgden de afscheidsgroeten, waarna het
woord werd gevoerd door oud. v. d. Me u-
len namens kerkeraad en gemeente, die
het reislied uit Ps. 121 liet zingen; door
Ds. I-Iuyser namens de classis Winscho
ten, door oud. Meems namens de gena-
buurde kerk van Nieuwe Pekela en door
Ds. Lopers namens de kerk van Belling-
wolde, waar Ds. Hcersink telkens consu
lentsdiensten had verricht. Ds. Heersink
dankte de sprekers en ging voor in dank
gebed. Na het uitspreken van den zegen
zong de gemeente den scheidenden leeraar
spontaan de zegenbede uit Ps. 134 toe. Het
toekomstig adres van Ds. Heersink is: Bar-
chem AG.) no. 75.
Vollenhove
Wegens vertrek naar Wageningen nam Ds.
H. G. Groene woud Zondag 30 Juli j.l.
afscheid, van de Ned. Herv. Gemeente te
.Vollenhove, sprekende naar aanleiding van
1 Cor. 16 13 en 2 Thess. 3 3. Nadat Ds.
Groenewoud verschillende colleges en per
sonen had toegesproken, voerden nog het
.woord Ds. A. J. Splinter van Oldemarkt
namens de classis Kampen, Ds. J. P. van
L e u s d e n van Steenwijk als praetor van
'den Ring Vollenhove en eindredacteur van
het Hervormd Zondagsblad, en Ds. L. J. R.
Kalmijn van Vollenhove namens kerke
raad en gemeente.
Toegezongen werd Psalm 121 4, waarna
Ds.^ Groenewoud dankte en den zegen uit-
iV rooms hoopLisse
Ds. Th. v. V e e n e n is voornemens Zondag
8 Sept. a.s. afscheid te nemen van de Ned.
Herv. Gemeente te Vroomshoop, om Zondag
10 Sept d.a.v. zich aan de gemeente van
'Lisse te verhinden
.VAN DEN ZENDINGSAKKER
Het orgaan der Suriname-Zending (Zeister
Zendings-Gen.) deelt mede, dat Zr. T.
Klerk naar Nederland terugkeert, omdat
zij is afgekeurd voor het werk in het oerwoud,
waarvoor zij opgeleid en uitgezonden was,
en vanwege haar gezondheidstoestand, niet
op andere buitenplaatsen kan worden tewerk
gesteld.
Zr. A1 i Boerma te Groningen, die reeds
eenigen tijd geleden het beroep in de Zending
naar Suriname aannam, heeft toegezegd, naar
Ganzee te willen gaan om Zr. Nelly d e
Borst in den arbeid te helpen. Zij zal waar
schijnlijk eind 1940 worden uitgezonden.
Mej. Jo Bringa uit Sneek is beroepen
voor den arbeid der Stadszending en het
Jeugdwerk onder de meisjes in Suriname. Zij
zal 3 October daarheen vertrekken.
Zr. Eringa heeft haar opleiding op de
School van gravin van Limburg Stirum in
Arnhem g^n-t-i nn w?s na verblijf in het!
buitenland werkzaam in de Geref. Evangeli
satie te Utrecht,
Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk
i
Elfde Zitting. De President opent de
zitting, en leest Psalm 130. Daarna gaat hij
voor in gebed. De secretaris leest de notu
len der laatste zitting, die worden vastge
steld.
Het Reorganisatievraagstuk
Na aanvulling der agenda, en bespreking
van enkele data waarop verschillende werk
zaamheden zullen worden verricht (waar
bij bepaald wordt dat de behan
deling van het reorganisatie-
vraagstuk zal geschieden op a.s.
Vrijdag des voor middags), brengt
Ds. v. d. K i e b o o m, namens de Commis
sie voor de stukken, rapport uit over een
schrijven van het Pro\. Kerkbestuur van
Groningen over de Oramelander
latierechten. Toen hij de laatste grond
etsherziening de heerlijke rechten op de
collaties afgeschaft werden, rees de vraag
of daaronder ook v elen de Ommelander
collatierecbten. De Gedeputeerde Staten van
Groningen beantwoordden deze vraag be
vestigend; besloten de registers der heer
lijke rechten af te sluiten, en verklaarden,
niet meer het in art. 6 (al. 1) van het Regl.
op de Ommelander collaties genoemde be-
rijs van inboeking in de registers van de
heerlijke rechten af te geven. Zonder te be-
jn of de opvatting van Gedep. Staten
juist is of niet (dit zou door de burgerlijke
rechtspraak moeten worden uitgemaakt),
raagt nu het Prov. Kerkbestuur van Gro
ningen in verband hiermee, al. 1 van art. 6
an genoemd reglement te- mogen schrap
pen.
De commissie stelt voor deze goedkeuring
aan het Prov. Kerkbestuur te verleenen.
Aldus besloten.
Combinatie van gemeenten
Dezelfde rapporteert vervolgens over een
schrijven van hetzelfde. Prov. Kerkbestuur
.-er de vereeniging van de gemeenten Den
Ham en Fransum. meldend, dat dit Bestuur
nog niet in ^taat is een definitief antwoord
te geven. De commissie stelt voor genoemd
Kerkbestuur te schrijven, dat de Synode
met belangstelling uitziet naar nader be
richt in dezen.
Conform besloten.
MaTtha-stichting
Namens dezelfde commissie rapporteert
Ds. v. d. Kieboom opnieuw, ditmaal over
een verzoek van het Bestuur van de Martha
stichting te Alifen aan den Rijn, om verlen
ging van.den termijn van vest ging als ge-
sticbtsgëmeente der Ned. Herv. Kerk, welke
termijn in Aug. e.k. eindigt. De Commissie
stelt voor de gevraagde termijnverlenging
te verleenen, wederom met 10 jaar. Aldus
goedgevonden..
Het recht van doopbejdiening
Daarna rapporteert dezelfde namens de
zelfde commissie over een verzoek van den
scriba van het classicaal Bestuur van Assen
om voorlichting, of de heer Rijks (tevoren
oorganger bij de Ev. Gemeente te Roubaix
thans wonenda te Groningen) het recht
heeft in de Herv. Kerk hier te lande, den H.
Dootp te bedienen. Is hij predikant of enkel
Godsdienstonderwijzer? Het advies der
commissie luidt genoemden criba te verwij
zen naar art. 13 al. 2 van het algemeen Reg
lement, dat bepaalt dat kerkel. besturen 't
recht hebben voorlichting te vragen bij de
in opklimmenden tang naastvolgende.
Hierna sluiting der zitting, wegens het
■houden van commissievergaderingen.
AFSCHEID Dr J. VAN LONKHUYZEN
Zondag j.l. heeft Dr. J. van Lonkhuy-
zen afscheid genomen van de Geref. Kerk
te Z i e r i k z e e en tevens van den actieven
dienst wegens bekomen emeritaat. De
scheidende leeraar sprak over 2 Cor. 13 13,
den apostolischen afscheidszegen, waarbij be
schouwd werd, le wat hij inhoudt, 2e hoe
hij eögeven wordt, 3e aan wie hij gegeven
wordt. Na ds preek werd Dr. van Lonk
ten toegesproken door ouderling Bij
de Vatedonckte namens kerkeraad en
gemeente, die hem dankte voor den velen
arbeid' in Zierikzee verricht; door Ds H. Ve-
ema van Nieuwerkerk namens de clas
sis; Ds. J. Meester van Brouwershaven
als vriend en predikant eener genabuurde
kerk; wethouder de Boer namens B. en
W. van Zierikzee; burgemeester Baas na
mens- B. en W. van Kerkwerve, waar vele
leden der kerk wonen. De dienst werd be
sloten met het zingen van Gez. 29. Velen
kwamen Dr. van Lonkhuyzen de hand ten
afscheid drukken. Hij blijft voorloopig nog
ons land wonen; te Zeist, Oranje-Nas-
saulaan 66.
ZENDINGSDAG TE HARDERWIJK
Woensdag 16 Augustus zal in het Stads-
tDeniiienlboeOh te Harderwijk eien Zenid'ings-
dag geihoudien wordlen ten bate van de
Herv. Classic. Zending. Als sprekers zullen
optreden: J. de Jong SaUkes, Ü6 J. J.
-■ im er, Ds KK. v. d. Pol, Ds J. v. d.
Linden. Ds A. H. J. G. v. Voorthui-
n en Ds L. v. Maetrigt..
GEREF. KERK TE MEDEMBLIK
Op Maandag 7 Aug. zal de eerste steen
legging plaats hebben voor de Geref. Kerk
te Medemblilk. Gelijk reeds eerder werd
gemeld, heeft de bouw plaats onder archi
tectuur van dien heer A. T. Kraan te
Oegstgeestaannemers zijn fa Koorn en
De Jong te Miedemlbl'ilk,
EEN HALVE EEUW ORGANIST
De heer H. Schoonderbeek te Rijs-
sen herdenkt Woensdag 2 Augustus den
dag waarop hij 50 jaar organist is bij de
Ned. Herv. Gemeente aldaar.
GENERALE SYNODE GEREF. KERKEN
Overeenkomstig het voorstel van de daar
toe benoemde commissie heeft de classis
Warffum der Geref. Kerken besloten aan
de Generale Synoce van Sneek te vragen,
dat deze uitspraak doe over de vraag, of doop
leden tot schuldbelijdenis kunnen toegelaten
worden en of huwelijken van niet-belijdende
leden kerkelijk kunnen worden bevestigd.
Op voorstel van de kerk van Roode-
school besloot de classis aan de Generale
Synode te verzoeken ernstig rekening te
kouden met het feit van oudere doopleden.
VEREEIi
OCKENB
SANATC
KLINIEK
NOORD1
SANATC
TES-EN
EKEN
e richten tot den Geneeiheer-Dlrec
Heel.)
RONDOM Ds. NIEMOLLER
Blijkens een correspondentie in de N.R.C.
is Ds. Niemöller thans zoowel lichamelijk
als geestelijk gezond; hij heeft wel veel last
gehad van oogpijn (gevolg van zenuw
overspanning), maar is daarvan geheel
hersteld. Dat neemt niet weg, dat de lang-
'dur ge scheiding van zijn gezin slechts
'één keer per maand mag hij van zijn
"vrouw en een der kinderen boven 14 jaar
een half uur bezoek hebben en dan nog
onder toezicht voor den standvastigen
prediker een zware beproeving blijft. Hij
Vindt afleiding in studie.
Over de verklaring, waarvan onlangs
melding gemaakt is en welke Ds. Niemöller
niet wilde teckenen, bericht het blad, dat
zulk een verklaring wel was opgesteld
(door de familie), doch de overheid achtte
haar onvoldoende.
Dan nog wordt gemeld, dat er sprake is
van od wachtgeld stellen van Ds. Niemöl
ler, hetgeen voor zijn gezin vermindering
van inkomen en ontruiming van de pastorie
zou beteekenen. (Vermoedelijk houdt dit be
richt velband met wat onlangs is medege
deeld over een poging, om door ontheffing
van zijn taak Ds. Niemöller vrij te krijgen;
het preekverbod zou immers dan geen zm
meer hebben).
ONDERWIJS
AFRIKAANSCHE STUDENTEN
NAAR NED-INDIE
De A.N.S. beraamt een studentenexcursie
van Zuid-Afrika naar Ned. Oost-Ind e, die
van begin December 1939 tot begin Februari
'1940 zal duren. De reis zal met de booten
'der K.P.M. worden gedaan. De voorloopige
berichten reppen van bezoeken aan verschil
lende eilanden en ontvangsten door organi
saties en un.versiteiten. Dr. P. J. Niena-
b e r te Johannesburg is belast met de alge-
tneene leiding.
Die Burger meldt dat prof. M. C. Botha,
dien men reeds in April in Nederland had
verwacht, doch die zijn reis toen uitstelde,
thans voornemens is zich 11 Augustus in te
schepen voor een bezoek aan ons land. Zijn
verblijf in Nederland zal te beschouwen
zijn als het complement van de reis van dr.
I denburg naar Juid-Afrika en past in
het schema -van uitwisseling van cultureele
leiders en geleerden tusschen beide landen,
Het orgaan van den Bond voor Chr. Nij-
verh. Onderwijs maakt met voldoening mel
ding van het feit, dat Minister Slotemakei
de Bruine nog jui&t vóór zijn aftreden een
bepaling heeft afgekondigd, waarbij voort
aan op de Glir. Nijverheicsscholen als
derdeel van het algemeen vormend onder
wijs 1 lesuur per week aan Godsdienstonder
wijs kan worden besteed.
„Reeds .meer dan twee jaar, aldus het
blad, hebben wij deze eenvoudige oplossing
herhaaldelijk bepleit en met voldoening no-
gen wij thans constateeren, dat ten volle aan
onzen wensch wordt tegemoet gekomen. Mi
nister Slotemaker de Bruine verdient hier
niee de dank van allen, die voorstanders
zijn van Christelijk Nijverheidsonderwijs."
ONDERWIJSBENOEMINGEN
Schiedam. Rchobothschool. Tot hoofd
(tijdelijk): de heer G. van den Bor, lc
onderw. Dr. Kuyperschool aldaar.
CHR. MULO-SCHOOL TE ALMELO
Eenigen tijd geleden konden wij enkele
medcdeelingen doen in verband met de
stichting van «en Chr. Mulo-school te Al
melo; thans vernemen wij nader, dat de
werkzaamheden van het Bestuur een bui
tengewoon vlot verloop hebben, zoodat,
naar het zich laat aanzien, de aanvang der
lessen op den voorloopig vastgestelden da
tum (1 September a.s.) kan plaats vinden.
Op dit oogenblik zijn ?3 leerlingen inge
schreven waarvan ruim 50 voor de le klas
se; gevolg hiervan is, dat terstond een pa
rallelklasse moet worden gevormd en het
Bestuur zich genoodzaakt ziet zoo spoedig
knogelijk een 3e leerkracht aan de school te
Bibinden.
Behalve voor 59 leerlingen uit Almelo,
Zijn aangiften ingekomen uit Wierden (7),
Vroomshoop (4). Tubbergen (2) en Borne
(1). De oficieele opening is voorloop g be
haald op Zaterdag 2 September.
CHR. AMBACHTSSCHOOL TE ZEIST
Naar aanleiding van een verzoek van de
Ver. voor Chr. Nij verh. Onderwijs voor Zeist
en Omstreken stellen B. en W. Oen Raad
van Zeist voor te verklaren, dat de oprich
ting en instandhouding van een Ambachts
dagschool noodig wordt geoordeeld. Men
rekent op 100 leerlingen.
Examens
f o o r t. Na voorgezet ex. nog gesl. voor dipt.
A: W. P. Martens, P. C. J. M. Paardekooper.
J. Th. Coolen, P. W. v. Dijk. Ph. Eberwein
en D. Duyl; voor dlpl. B: mej. J. L. Pino en dr-
heer J. C. v. Schelven.
do heercn I. Sfcell. J. W. Too-renburgh
Visser. Amsterdam.
Arnhem. Gesl. mej. W. de Jong. Ape:-
Zanden, Delft; M. Bos, Zoc
Groningen. Gesl. de heeren T. "W. St&yn-
hulzen. Helium; H. F. Pals, Haren; A. Visser.
Bovensmllde; G. Leegsma, Hoogkerk; B
Nlnuwbeerta Drieborg.
Haarlem. Gesl. de heercn A Tollenaars,
Hoofddorp; R. J. Noorman en J. Groet, Alkmaai
Leeuwarden. Gesl. de heercn S. Koop-
nians, Franeker; B. Hibma, BoAsward. Afgenv. 5
Utrecht. Gesl. de heercn F. G. W. de Wit.
Amersfoort: G. L. A. M_ v. Gooi, Jutfaas; J. v.
d. Veen. Amerongen; mej. E. Geldof. Huizen.
Zwolle Gesl. H. v. d. Kolk. Genemuiden;
B. v. Benthem, Ambt-Volle.ohove: T. R. Stege-
man. St J-ansklooster; J. H. G. Hoppen. Helno.
Duitsch M.O. A. Den ITaag. Gesl. huls-
alcto mej. M. Stenvens. Den Haag; de heeren
J. C. W. C. de Jong. Amsterdam; J. H. Drenves-
Lelden; P. Valk. Amsterdam Schoolakte mej.
M. J. v. d. Berg, Gouda; de heeren E. E. Heltz.
Den Haag; J. C. \V. C. de Jong. Amsterdam;
N. A Verberg. Lelden; J. C. Kroon, Rot-terd-
EngclKch M.O. A. U t r
i'. Beverwijk, Amsterdam: de h"
Scheffer, Amsterdam, A M. Sp<
A Vogelaar. Utrecht
>1. mej. A L.
I.O. A. Utrecht. Geel. de dame'
Gils, Ginneken; E. Staverman. Der
ïeren H. A. J. v. lersel, Nu'megen
Sittard. C. A Velthuis, Millingeo;
A. C. v. Lieshout. Dommelen; H. J. Verhoef,
Rijswijk; A. Baas, Hoogeve.en; Wr. de Boer,
Wibmarsuim; J. W. Bruning, Den Haag; H. J.
Hoekstra. Arnhem: IV. Vermeer. Amsterdam;
A. A. M. Bechtold, Den Haag; A v. d. Blink,
V1 aardinger- AmbachtA. W. Heitmann, Am
sterdam: A. de Jong. Den Haag: H. J. Mander-
sloot-, Amsterdam; C. Veeneklaas en E. de
Vries. Den Haag: H. Bron, Scheveningen: J.
Looyenga, Amsterdam: P. Oosterbeek, Gronin
gen; C. J. P. Ruttenberg, Rijswijk: P. C.
Solvav Amsterdam: C. J. Stabile. Rotterdam; M.
E. Vissenberg. Breda; de dames S. HuJtema
Rljssen; E. H. Camps, Oostrum (L.); M. Kloot
wijk, Rotterdam; J. C. A Vrijhoeven, Veiei
zen; C. Hes, Jubbega.
doorn; A M. E. Bijvoet. Breda: E. J. de Jong,
Haarlem; M. E. Clement, Weert: de heeren:
A van Arkel. Goudcrak; D. Bakker, Amster
dam: G. Banis Alkmaar; W. Bassle. Overschle
C. W. J. van feeek, Veglhel: J. G. G. J. Schut,
Apeldoorn; J. W. Schuiwirth. den Haag; M.
S. Akkerman,
Oosterlittens; A A. Baardse, Ooltg-enisiplaat;
H. G. Bannink. Daren (Gld.): C. S. Burtstra.
Hoogeveen: G. J. Beekhuis Deventer: Ch. D.
v. d. Beemt, Bergen op Zoom: A, C. J. Heine-
mann, Oudenbosch: J. S. M. H. Nijsten. Bun-
de; J. J. E. Ot-jens. Veghel: G. Tuinbeek,
Dwingelo; G. J. Wldomann. Winterswijk; J.
J. Hustlnx en J. T. Stapper. Maastricht
heeren: A. van Dongen. Broek o. Akkerwoude
W. van den Bnde. den Haag; S. Horjus, te
Meerkerk; R. Krol. Driel; J. van der Spes,
Lisse: L. H. Wassenberg. Amsterdam: V. J
M. Liebau, Gendt; J. Pieterson, Hengelo; D.
Vermeulen. Opperdoes; J. H. J. Zeegers, Aalst;
L. F. J H. Frantzen Horn; L. Geschiere,
Terneuzen; V. X. Heesén. Gennep'; J. Horbach,
Venlo; K. J. Looyenga, Winschoten; C. J. Non-
nekes, Kolhorn; T. Sikkema, Hulzum.
i; C. D. Doctei
Den Haag; A Friedriohs, Zaandam; C. C. Hoe
R'-dam; J. P. T. Hulsmeyer, Haarlem; C. Ko>
Notnrliviit. Den Haag. Gesl. deel I: de
heer C. F. L. Klein; deel II: de heeren H. W.
J Grlmmelt, Amsterdam; F. A J. Stelten,
leveen, Amsterdam; A Koppenol, Haarl"
G. Kooimans, R'dam; H. J. Koeslag, Vlnke
veen; P. J. Heukelom, Vugh-t; J. M. A. \l
Smeets, Bakel; H. J. Jager, Appingedam; J
P. Hofman Veen dam en W. de Heer, Olde-
NUv.
Afgéw, 7 candidal
»vlj«.
Gesl
ged. akte N. 8 (met verklaring
bedoeld in art. 38 N.O. wet): J. Lagro, Ami
foort; C. J. A. M. Manders, 's Hertogenbo:
J. M. M. Meijer, Voorburg; M. M. A. Mönk
Leiden; E. H. A. Rdvekamp, Amsterdam;
M. Schröder, Hillegersberg en S. G. TJeplo
Groningen. Voor het 2e ged. akte N 8 O
der verklaring, bedoeld in ort. 38 N.O.-wet):
G. J. C. M. Mulders, Roermond; W. Pranger
Don Haag en N. F. A. Roffelsen, Roermond.
Voor het getuigschrift, bedoeld in art. 38 N,
O.-wet. behoorende bij de akte N 7: P. J. Rek
ker, R'dam; H. G. Bergmans. Haarlem; C. W,
Fenjjn, Amersfoort; G. O. Lindveld, Amster
dam: C. L Misch. A'dam: C. Verboon. Vlaar-
dingen; R. Vermet, Leidschendam; A M. Voor-
steegh, den Haag en H. L. J. Woldrlng. te
Voorburg. Voor het getuigschrift- bedoeld ln
art. 38 N. O.-wet, behoorend bij de akte N b
D. H. Bosman, Woudbloem (gem. Slochteren),
T. Kuyper, Amersfoort: P. J. Merckens, A'dirn
en J. M. C. Sadee, Wassenaar.
Mr L. M. de Jong Schouwenburg f
In den ouderdom van 71 jaar is te Am
sterdam overleden Mr. L. M. de Jong
S c houwenburg, nud-Statenlid der C. H.
Unie, en oud-voorzitter der Prot. Chr. Sta-
tenclub in Noord-Holland De overledene
was oudste directeur van de Onderlinge
Brandwaarborg Mij. te Amsterdam.
Op kerkelijk terrein was de heer cta Jong
Schouwenburg buitengewoon lid van Wijk
XXXI der Ned. Herv. Gemeente in de hoofd
stad. Voorts was hij lid van de Kamer van
Koophandel voor de afd. Grootbedrijf; voor
zitter van de Ver. tot Instandhouding wn
het Branüwecr'onds en voorzitter van de
Ver. tot Werkverschaffing aan Hulpbehoe
vende Blinden.
A. DEN DOOLAARD GEOPEREERD
Naar men zich herinneren zal, heeft de
schrijver alpinist A. d. Doolaard in 't voor
jaar in de Zw. alpen, in de buurt van het
de Zwitsersche alpen, in de buurt van het
Junkfraujoch, op een skitocht een gecompli
ceerde beenbreuk opgeloopen. Na geruimen
tijd in het ziekenhuis te Wengen te zijn
verpleegd, is hij onlangs naar zijn tijdelijke
woonplaats in Heide (bij Antwerpen) over
gebracht, met zijn been evenwel nog in gips.
Thuis echter vorderde de genezing minder
snel. Den Doolaard heeft zich toen laten on
derzoeken door dr. Verbrugge, chef van de
chirurgische afdeelingen van de Antwerp-
scho ziekenhuizen, die constateerde, dat het
gebroken been niet voldoende gegroeid was
en een operatie noodzakelijk zou zijn, omdat
Dén Doolaard anders niet meer do skisport
of alpinisme zou kunnen beoefenen. Hij is
nu in het St. Camillegesticht te Antwerpen
opgenomen, waar de operatie vandaag zou
gebeuren.
FIRMA J. ROTHUIZEN ZN., HEELSUM BIJ ARNHEM
De catastrofe eischte
tien millioen dooden
Soldatenkruisen van Parijs
tot Japansche zee
Het geheele complex gebeurtenissen en
vraagstukken, dat tezamen ge\o«sgd vorm
gaf aan. wat wij sindsdien den Grootea
Uorlog hebben leeren noemen, heeft zulke
kolossale afmeiiugen, dat het voor eeu en
kel menschelijk brein niet doenlijk moet
worden geacht, dit alles in zJch op te nemen
Gelijktijdig werd gevochten op ue meest uit-
eenloopende fronten, in Beigië, Frankrijk,
Rusland, Italië, op den Balkan, m het na
bije en Verre Oosten, op de wereldzeeën, en
de enkele namen van belangrijke krijgsfei-
ten, die uit een berg materiaal opvallen,
zooals Verdun, de groote slagen aan Somme
en Marne, het vloottreffen aan het Skagerak
hoe waardevol op zichzelf ook, zijn nau
welijks maatgevend als voorbijflitsend de
tail van één titanen-tragedie. Ook Inoië
heeft zijn „Grooten Oorlog" gekend, in de
overoude dagen van den Mahabarata, en z'n
maatschappelijken en geestelijken ommekeer
toen de afmattende strijd was volstreden,
doch naast het gebeuren van den modernen
tijd lijkt dit alles slechts kinderspel. Euro
pa niet alleen, óe geheele wereld is door de
gevolgen van deze vier jaren strijd van aan
schijn veranderd. Vorstendommen, koning
en keizerrijken zijn verdwenen, als ware *n
orka-tm over hen heeft geveegd; tronen wer
den omgeworpen ,en ook nu nog, na
kwart eeuw, zitten hier en daar, in Euro-
peesche uithoeken, ook wel in de groote me
tropolen, mannen en vrouwen die ballingen
zijn van hun oude waardigheid, gelijk er
geheele mcnschengrocp'm werden ontwor
teld, en naar nieuwe houvast blijven zoe
ken, zooals óe _wit-Russen, die tot in China
en de Vereenigde Staten werden verstrooid.
Het zou te ver voeren zoo wrij de ellende
wilden peilen, die ook nu nog, zoovele jaren
nadat het laatste 6ignaal over de slagvelden
verklonken is, in vele kringen, en op aller
lei verschillend gebied tengevolge van den
voorbijen oorlog wordt geleden. En toch
hoort men allenvege d-e verwachting U:t
spreken, dat deze dingen zich zonden gaan
herhalen, dat uit haat en wantrouwen tus
schen de blanke volken opnieuw het vuur
eener universeèle verwoesting zich zou moe
ten baan breken!
Het zou de vredesgedachte bevorderen,
wanneer de volkeren zich de statistische ge
gevens konden indenken, welke een Duit-
eche wiskundige na den grooten oorlog ver
zameld heeft.
In de vier jaren van den oorlog hebben
elf millioen menschen den dood gevonden,
dat beteekent één in elke dertien seconden.
Meer dan negentien millioen menschen
werden gewond, genoeg om Spanje te be
volken, indien dit land onbewoond ware.
Met het geld, dat de oorlog heeft gekost,
men schat dat op f 120.000.000.000, zou
het b.v. mogelijk zijn geweest, aan ieder ge
zin in de V. S. van Amerika, Canada,
Australië, Groot-Brittannie cn Ierland,
Frankrijk, België en Rusland, een huis van
f 6000 met 5 H.A. grond en f 3000 aan meu
belen te schenken.
Tevens zouden er voor elke twintigdui
zend gezinnen een ziekenhuis, een univer
siteit en scholen beschikbaar zijn geweest,
benevens salarissen voor onderwijzers, ver
pleegsters, doctoren en professoren En dan
nogwanneer al de kleine, eentonige
kruisen, die nu op de soldatenkerkhovcn
in rij en gelid staan, naast elkander zou
den worden geplaatst, in één lange rij, dan
zou deze zich, in Parijs beginnende, verlen
gen dwars door Europa en Azië, tot aan "t
verre Wladiwostok, en het laatste kruisje
zou worden omspoeld door de golven van
üe Japansche zee
Het verleden is als het ware opgebouwd
uit oorlogen. Een Fransch geleerde bereken
de, dat er in de vierendertig eeuwen, tus
schen 1500 voor Chr. en 1900 na Chr.
slechts 227 vredesjaren zouden zijn geweest.
De slachtoffers van enkele groote oorlo
gen uit het verleden laten wij hier onaer
elkander volgen:
Dooden
Zevenjarige oorlcg 551.000
Oorlqgen der Fransche Revolutie 1.400.000
Oorlogen van Napoleon 1.700.000
Krimoorlog 785.000
Oorlogen der Amerikaansdhe
Onafhankelijkheid 700.000
Russisch-Japansche oorlog 624.000
Wereldoorlog 1914—1918 9.500.000
De laatste wereldoorlog heeft dus meer
slachtoffers geëischt dan de ze-ven groote
oorlogen uit de laatste eeuwen.
Welk een zee van ellende over de strijden
de mogendheden is gekomen, blijkt duide
lijk uit de meer gespecificeerde getallen van
den grooten wereldoorlog:
Dooden Gewonden
Duitsehland 2.036.897 4.184.557
Oo9tenrijk-Hongarije 1.000.000 2.500.000
Bulgarije 70.000 onbekend
Turkije 325.000 onbeken-i
Frankrijk en koloniën 1.-100.C00 2.700.000
Engeland en Dominions 900.0C6 2.112.000
Rusland 2.500 000 3.750.000
Italië 600.000 949.576
Elelgië 44.000 onbekend
Roemenië 159.1*09 onbekend
Servië 690.000 onbekend
Vereenigde Staten 5S.OOO 246.000
De oorlogskosten van de staten afzonder
lijk bedroegen van 19141918 in guldens
omgerekend' ongeveer het volgende:
Groot Brittannië
129
milliard
Duitsehland
117
milliard
Vereenigde Staten
112
milliard
Frankrijk
75
milliard
Rusland
69
milliard
Oos tenri j k-Honga rij e
61
milliard
Italië
26
milliard
Roemenië
4
milliard
Turkije
31/» milliard
België
3
milliard
Burgarije
2V& milliard!
Servië
1
milliard
Naast deze directe ver'
iczen komen nog
de indirecte verliezen, schade en vernieti
ging van beroemde gebouwen, kunst, fa
brieken enz., de verliezen tengevolge van
de inflatie in verschillende ïanden, en ten
slotte nog de revoluties, die geleid hebben
tot een vreeselijke omwenteling in Rusland,
waar de Tsarenmacht werd omvergewor
pen. Het Duitsche keizerrijk, zoo glorieus
opgebouwd' in den vorigen oorlog met
Frankrijk (18701871), werd vernietigd. In
dezelfde zaal, waarin in 1871 te Versailles
de koning van Pruisen tot keizer van
Duitsehland werd geproclameerd, werd in
1919 het voor Duitsehland veroieligend-a
verdrag van Versailles gesloten.
Sindsdien hebbep wij schier overal ter
wereld machtsverschuivingen, revoluties en
„nieuwe heeren" gekend; de trits Stalin,
Mussolini en Hitler verontrust in onze da-i
gen de samenleving in ongekende mate.
F.r is een verwarring der geesten, welke tot
ongehoorde excessen heeft gevoerd; vervol*
gingen om geloof en ras, als in de donker
ste tijden der middeleeuwen^ En intusschen
dreigt de grootste explosie over de mensch-
heid los te barsten, welke ooit gezien is, n.l*
die van een totalitairen krijg. God' behoeda
onze wereld voor deze nieuwe verschrik
king!
AG, 2 AUGUSTUS 1039
HILVERSUM I 1S75 cn 414,4 M. YARA-UIt-
zendlng, 10.0010.20 v.in. en 7.308.00 u.
VPRO. 8.00 Gr&m.muziek, (ca. 8.15 Ber.)
9.30 Causerie „Onze keuken". 10.00 Morgen
wijding:. 10.20 Voor arbeiders ln de Conti
nubedrijven. 12.00 Gram.muziek. 12.15 uur
Ber. 12.17 Orgelpel en Zang. 1.00 Gram.mu-
ziek. 1.151.45 en 2.00 Esmeralda, 2.20 U.
Gramjnuziek. 3.00 VARA-Orkest (opn.)
3.30 Zang en Piano. 4.00 Voor de kinderen,
430 Gram.muüeik. 5.30 VARA-Orkesti (opn.)
6.15 Gram.muziek. 6.28 Ber. 6.306.55 Es
meralda en solist. 7.00 VARA-kalcnder.
7.05 Felicitaties. 7.10 Cau-ae-rle „Van streven
en strijden". 7.30 Cyclus „Ons werk cn
ons geloof". 8.00 Herhaling S.O.S.-Ber. 8-0o
Ber. ANP., VARA-Varia. S.17 Causerie Do
VARA-Zomerprljsvraag". 8.20 Gram.muziek.
9,00 R.E.T.-Manmonikoor en solkstjen. 9.20
Declamatie. 9.40 Vervolg concert. 10.00u.
Ber. ANP. 10.10 Causerie en toch ben
ik van meening. dat10.20 VARA-
orkest (opn.). 11.00 Esmeralda en solist.
11.20—12.90 Dainamuzlek (gr.pl.).
HILVERSUM II 301,5 91. KCRV-Ultsendlag.
vaart-, 8.00 Schriftlezing, meditatie. ^.lHu.
Ber. Gram.muzlek (9.30—9.45 Gelukwen-
sohen). 10.30 Morgendienst 11.00 Zang.
11.15 Ensemble v. d. Horst (12.0912.15)
Ber.) 1.00 Het kinderkoor „De Kleine
Harp" met pianobegeleiding en gram.mu
ziek. 2.00 Christ lectuur. 2.30 Reportage.
4.00 Grammuzek. 4.45 FeUcltaties. 5.00 u.
Voor de Jeugd. 5.45 Orgelspel, Berichten-
6.30 Taalles en causerie over het binnen-
aanvarlngsreglement 7.09 Ber. 7.157.55
De Prot Chr. Harmonie „Jub&l". 8.00 uur
Ber. ANP. herhaling SOS-Ber. 8.15 NCRV-
orkest. (9 00—-9.30 u. Causerie „Wereldbond
♦ot het bevorderen va
riendschap door de Ko
ANP. actueel halfuur. 19.30 Planovootr-
dracht en gram.muxiek. li.05 Gram.muzick
Ca. 11.5012.00 Schriftlezing.
DROITW1CH 1500 M. 11.25 Gram.muzlek. 11.60
Orgel. 12.20 Gram.muzlek. 1.35 Populair,
solistenconcert 6.00 Gram.muzlek. 7.10 u.
BRUSSEL 322 en 484 M. 322 M: 12.20 Gram.
muziek. 12.50 en 1.30 Omroeporkest 1.59
2.20 Gram.muzlek. 5.20 Zang. 5.50 Gram.
muziek. 6.20 Altviool en Plano. 6.50, 7.20 en
7.45 Gram.muzlek. S.20 Omroeporkest. 8.35
Radiotoonecl. 9.20 Omrooporkest. 9 35 uur
Gram.muzlek. 9.50 Omroeporkest 10.95 en
10.3011.20 Gram.muzlek.
48 4 M: 12.20 en 1.30—3 20 Gram.muxiek.
6.35 Zang. 7.05 Accordeonsoll. 7.35. 8.20 cn
8.55 Gram.muzlek. 9.20 Symphonleconcert
De Duitschers in België. Boven hooge
Uhlanen officieren in hun kamp. Be
neden een der officieren wordt ver
bonden.
